”VREEMDELINGENCENTRA ZIJN ONTWORPEN EN INGERICHT OM MENSEN TE ISOLEREN
TANOU DALLIO
Elcke Bonsen is de vertrouwensarts van een paar vreemdelingen die op dit moment in het detentiecentrum in Rotterdam of in het Justitieel Medisch Centrum in Scheveningen zitten. Deze mensen moeten Nederland verlaten omdat ze uitgeprocedeerde vluchtelingen zijn. Vier van hen weigeren al maanden iets te eten uit protest tegen hen opsluiting. Elcke Bonsen geeft een inkijkje in de wereld van gedetineerde vluchtelingen in Nederland. Ze vindt het Nederlandse asielbeleid verschrikkelijk.
U bent de vertrouwensarts van Bah die al weken in hongerstaking is. Hoe gaat het op dit moment met zijn gezondheid?
Met zijn gezondheid gaat het heel slecht. Dat kan ik u heel eerlijk zeggen. Daar maak ik me zorgen over. Omdat ik zorgen had heb ik gisteren een ticket gekocht om met hem naar Parijs te gaan. Ik had ingecheckt en ik had mijn boardingkaart maar ik mocht niet plaatsnemen in het vliegtuig. Ik nam alleen als arts mijn verantwoordelijk om een heel zieke patiënt die in een hele slechte fysieke conditie is te begeleiden. Daarnaast wou ik ook zijn medisch dossier overdragen. Alles wat de afgelopen weken is gebeurd, heb ik in zijn dossier gezet maar niemand heeft gevraagd naar de medische gegevens van mijn cliënt.
Hoe vaak per maand mag u hem onderzoeken?
In principe mag ik hem dagelijks bezoeken. Maar goed, ik doe dit allemaal onbetaald. Ik werk om mijn rekeningen te kunnen betalen. Ik bezoek hem gemiddeld drie tot vier keer per week de afgelopen twee maanden en ik heb nu meer dan 50 uur intensieve gesprekken gevoerd. Daarnaast heb ik vaak telefonische gesprekken met hem. Tot deze week had ik de ruimte om hem te onderzoeken en in een eigen kamer te spreken. Maar sinds deze week kreeg ik restricties. Het wordt van mij geëist om het medische dossier te overdragen. Iedere gedetineerde in Nederland heeft het recht om zijn eigen arts te kiezen. Hij kan iemand die aan zijn lichaam wil zitten doen weigeren.
Hoeveel van uw cliënten zijn op dit moment in hongerstaking?
Er zijn vier en ze zitten allemaal in Scheveningen.
Welke consequenties heeft hongerstaking op de gezondheid van een persoon?
De eerste tien dagen zijn fysiek zwaar omdat men het hongergevoel heeft. Wat ik heb waargenomen bij de drie langdurige eetstakers is ongeveer als volgt; Na ongeveer tien dagen neemt het hongergevoel af. Het is gevaarlijk voor de persoon om niet te eten. Wanneer het hongergevoel afneemt komt eerst een soort down gevoel. Daarna volgt euforie. De persoon heeft een heel goede stemming. Vervolgens begint de persoon zich af te sluiten van het lichaam waardoor hij heel anders de wereld gaat waarnemen. Hij staat heel anders in de wereld. Wat ik nu bemerk zijn enorme gevoels en stemmingswisselingen, wat kan samenhangen met het verstoorde metabolisme. Daarom heeft een langdurig eetstaker een intensieve begeleiding nodig om weer na de hongerstaking in een normaal patroon te komen. Natuurlijk is de lichamelijk verzorging en goede medische begeleiding na de hongerstaking heel belangrijk. Met name ligt dan een bekend gevaar op de loer , het zogenaamde “Refeeding syndrome” waar de literatuur heel duidelijk en stellig over is en met fatale gevolgen voor betrokkene. Dat moet het lichaam allemaal aankunnen. Ik maak me zorgen over deze mannen.
Klopt het dat gedetineerde vluchtelingen geen privacy hebben in het Justicieel Medisch Centrum (JMC)?
Dat klopt helemaal. De persoon heeft absoluut geen privacy. Men zit 23 uur in een klein isoleercel. Men heeft 1 uur luchten per dag, maar soms zijn de eetstakers te zwak om naar buiten te gaan, en zitten ze dus 24 uur alleen. Hij slaapt op een matrasje en hij kan niet naar buiten kijken want het kleine raampje is veel te hoog om uitzicht te hebben. De gedetineerde heeft een RVS toilletje en een tv’tje en staat 24 uur onder cameratoezicht. Alles wat hij doet en zegt wordt gemonitord. Dat is inderdaad geen privacy. Ook is veel afhankelijk van de good will van de bewakers en medisch personeel, deze oneerlijkheden leiden regelmatig tot een strijd die veel kostbare energie van de eetstakers kost.
U heeft verteld in vele interviews dat u nooit een overleg hebt met het medisch team in het detentiecentrum Rotterdam (DCR). Hoe komt dat?
Binnen het DCR is het schier onmogelijk om te overleggen met de medische dienst. Dit betreur ik zeer en is ook hoogst ongebruikelijk binnen de Nederlandse gezonheidszorg.
Bij het JMC heeft men mij de afgelopen weken weinige informatie gevraagd. Maar ook op verzoek van patiënten komt geen medische informatie naar buiten. Ze hebben veel grote problemen met de Nederlandse Staat. De detentiecentra zijn onderdeel van Justitie en de eetstakers hebben ook het idee dat de mensen die daar in medische dienst zijn samenwerken met de Dienst Terugkeer en Vertrek. Hongerstakers mogen niet binnen Nederland vervoerd worden van de artsen in het JMC omdat de hongerstakers te zwak en ziek zijn, maar toch zijn ze ‘fit to fly’ verklaard door de arts van de Dienst Terugkeer en Vertrek om geboeid lange reizen te ondernemen Dat is onbegrijpelijk. De dokters die de eetstakers fit to fly verklaren hebben nooit informatie aan mij gevraagd, ondanks verzoeken van de eetstakers zelf en mijn aanbod tot medische overdracht als behandelend arts. Ik begrijp niet dat zij zonder kennis van de medische gegevens en een consult van slechts enkele minuten deze langdurige eetstakers fit to fly verklaren. Deze dokters wensen hun naam ook niet te noemen.
Kunt u het JMC en de andere detentiecentra’s voor de buitenwereld omschrijven?
Vreemdelingendetentiecentra in Nederland zijn hypermoderne gebouwen gebouwd met een hele doordachte psychologie. Deze gebouwen zijn ontworpen en ingericht om mensen te isoleren en te desoriënteren. Het is onmenselijk. Ik kan u een voorbeeld geven. Ik was in het detentiecentrum in Rotterdam. Ik kreeg een ruimte die gereserveerd is voor advocaten om met mijn cliënt te spreken. Op het moment dat hij binnen kwam, moest hij een vingerafdruk afgeven bij de bewaker. Wanner hij terug ging moest hij weer een vingerafdruk afgeven. Mensen worden constant gecontroleerd, constant gemonitord en de camera staat constant op hen gericht. Verder zijn er zeer weinig activiteiten. Kinderen zijn ook opgesloten maar krijgen geen onderwijs. Gedetineerden krijgen heel moeilijk een arts te zien. Ik vraag me af of er wel regelmatig werkelijk dokters aanwezig zijn. Na twee maanden is het me een keer gelukt om iemand te spreken die zelf een waarnemer was. Vergeet niet dat het om getraumatiseerde vluchtelingen gaat. Detentie zelf is traumatiserend want het is heel beangstigend. Mensen worden niet adequaat behandeld. Het bureau medische advisering van de IND heeft zelf toegegeven dat het niet hun doel is om mensen beter te maken maar om ze te bewaren zodat ze kunnen worden uitgezet.
Hoe kijkt u naar het Nederlandse asielbeleid als het gaat om vreemdelingenbewaring?
Het is inhumaan, onmenselijk. En ook heel onbekend bij de Nederlandse bevolking. Tot een jaar geleden had ik me niet kunnen voorstellen dat dit in Nederland gebeurt. Het tentenkamp in Ter Apel van vluchtelingen die protesteerden heeft mijn ogen geopend. Er bestaan rechtenloze mensen in Nederland die niet naar de politie durven te gaan om aangifte te doen, van bijvoorbeeld verkrachting of uitbuiting of ander geweld, want ze worden direct opgepakt en vastgezet. Dit is verschrikkelijk.
Denkt u dat mensenrechten in detentiecentrum worden geschonden?
Het is zeer zorgwekkend dat mensen zonder een misdaad begaan te hebben of veroordeeld te zijn zo lang voor onbepaalde tijd opgesloten kunnen worden in een zeer zwaar regime.
Tanou Diallo