SOLIDARITEIT IN ACTIE TEGEN TESLA EN MUSK
WEBSITE PETER STORM
Geplaatst op 8 december 2023 door egel
vrijdag 8 december 2023
Arbeiders bij het het elektrische-autoconcern Tesla staken al wekenlang voor een hele simpele eis: een collectieve arbeidsovereenkomst, zoals arbeiders in 90 procent van de bedrijven in Zweden hebben. Tesla – oftewel Elon Musk – weigert botweg. De strijd is taai en breidt zich via solidariteit ook steeds verder uit.
Het begin was klein. Het aantal personeelsleden, en daarmee stakers, in de Zweedse Tesla-vestiging bedraagt rond de 130 mensen. Een grote staking was het in eerste instantie dus niet. Maar de staking is een principezaak, en er staat veel op het spel. Komt Musk ermee weg om zijn fabriek zonder een arbeidsovereenkomst het Tesla-persopneel te laten draaien, dan kan dat andere ondernemers aanmoedigen om zonder arbeidsovereenkomst en zonder vakbond over de werkvloer te opereren. Dat zou een verslechtering van arbeidsvoorwaarden voor heel veel mensen betekenen, een ondermijning van het beetje bescherming en solidariteit die vakbonden kunnen bieden.
Het is dus zonder mitsen en maren zaak dat arbeiders deze staking winnen. Met een meer dan een miljard (!) euro in de kas van de vakbond IF Metall zou dat moeten lukken: de bond kan het ‘decennia’ volhouden. Misschien is de kas wel zo vol omdat er in Zweden erg weinig wordt gestaakt en vakbonden dus ook niet veel aan stakingsgeld hoeft uit te keren, maar dat terzijde.(1)
Het aantal rechtstreeks betrokken arbeiders is dus gering, zoals we zagen. Maar er is solidariteit, en van daaruit breiden acties zich steeds verder uit: in Zweden zelf, maar inmiddels ook naar Denemarken, Noorwegen en inmiddels ook Finland. In Zweden zelf zijn solidariteitsacties: ‘Zo weigert Zweesds havenpersoneel Tesla’s van schepen te halen en worden er geen kentekenplaten geleverd. Ook leveren schoonmakers geen diensten meer aan het bedrijf en bezorgen postbodes er geen post meer’. Tesla probeert het nu via Denemarken. Dat gaat echter zomaar niet: ‘de Deense vakbond F3 steekt daar een stokje voor. Havenpersoneel stopt over twee weken met het lossen van de auto’s in Denemarken. Ook de Deense chauffeurs werken niet mee: ze weigeren de auto’s naar het buurland te rijden.’ Dat was in grote lijnen de stand van zaken op 5 december 2023.
Het bleef niet bij solidariteit uit Denemarken: intussen sluiten ook Noorse arbeiders zich aan, via de vakbond Fellesforbundet. Die maakte bekend dat er vanaf 20 december het vervoer van Tesla-auto’s via Noorse havens naar Zweedse kopers geblokkeerd gaat worden als Tesla dan nog steeds niet akkoord is met een collectief arbeidscontract, Vakbondsbestuurder Joern Eggum: ‘Het recht op een collectieve overeenkomst is een duidelijk onderdeel van ons werkende leven, en we kunnen niet accepteren dat Tesla zichzelf buiten plaatst.’ (3) Vandaag, 8 december 2023, lees ik dat ook arbeiders in Finland mee gaan doen! ‘De Finse vakbond van transportarbeiders UKT bevestigde donderdag dat op 20 december een blokkade van kracht wordt van Tesla-voertuigen die bestemd zijn voor de Zweedse markt.’ En een Deens pensioenfonds maakte een dag eerder bekend dat ze haar aandelen Tesla van de hand doet.(4)
Zo zien we een grensoverschrijdend, belangrijk arbeidsconflict escaleren. Tesla wil geen vakbond en geen collectieve afspraken met de arbeiders die voor dat bedrijf werken. Tesla-opperbaas Musk haat vakbonden en wil plooibare arbeiders zonder collectieve kracht. In veel landen komt hij daar helaas mee weg: nergens in zijn concern heeft een vakbond poot aan de grond. Maar de collectieve kracht van arbeiders, en daaraan verbonden de positie van vakbonden, is in de landen van Noord-Europa zo sterk dat zijn poging de arbeiders daar ook zwak en ongeorganiseerd te houden, op grote en breed gedragen weerstand stuit.
Die weerstand komt van vakbondsleidingen: die zien zich niet graag buitenspel gezet worden als beroepsbelangenbehartigers. Die komt ongetwijfeld ook van arbeiders zelf, van mensen die snappen dat je samen en georganiseerd een kracht tegenover ondernemers hebt die je elk voor zich niet hebt. Zonder die arbeiderssupport zouden vakbondsbestuurders tegen tesla trouwens ook weinig uit kunnen richten, hoe graag ze dat als hoog boven de werkvloer verheven beroepsbureaucraten wellicht ook zouden willen. Het belang van arbeiders en bondsbestuurders valt bepaald niet automatisch samen. Maar tegenover een anti-vakbondsbedrijf als Tesla met de rechtse houwdegen Musk aan de top, gaan ze momenteel wel parallel. Arbeiders en bondsbestuurders hebben ze op zijn minst een gezamenlijke vijand. Er valt glashelder een kant te kiezen hier, juist ook voor mensen die er terecht een wantrouwen jegens gevestigde vakbonden met hun bureaucratische bestuurders en hun erkende machtspositie binnen de kapitalistische maatschappij op na houden. Willen we dat Musk en zijn ongebreidelde winstbejag wint? Of willen we dat arbeiders zich daartegen met enig succes weten te weren?
Het is dan ook te hopen dat de Tesla-arbeiders in Zweden hun strijd tegen Elon Musk winnen. Met de internationale solidariteit die deze strijd intussen in Zweden, Denemarken Noorwegen en Finland ondervindt, is daarop een goede kans. Zullen we ook in Nederland eens kijken of en hoe er solidariteit mogelijk is?
Noten:
(1) Heather Stewart, ‘ “We can’t let Tesla get away with this”: why Swedish unions are fighting Elon Musk’, The Guardian, 1 december 2023, https://www.theguardian.com/technology/2023/dec/01/tesla-swedish-unions-elon-musk
(2) ‘Wekenlange staking bij Tesla in Zweden breidt zich steeds verder uit’, Nu.nl, 5 december 2023, https://www.nu.nl/economie/6292697/wekenlange-staking-bij-tesla-in-zweden-breidt-zich-steeds-verder-uit.html
(3) ‘Norway union joins Tesla blockade in support for Swedish workers’, Saltwire, 6 december 2023, https://www.saltwire.com/atlantic-canada/business/norway-union-joins-tesla-blockade-in-support-for-swedish-workers-100918487/
(4) Elliot Smith, ‘Musk’s Scandinavian woes deepen as Tesla looses Swedisch court case, Finnish union joins port blockade’, CNBC, 8 december 2023, https://www.cnbc.com/2023/12/08/musks-scandinavian-woes-deepen-as-tesla-loses-swedish-court-case.html
Peter Storm