The swearing-in and investiture of His Majesty King Willem-Alexander took place on Tuesday 30
KING WILLEM ALEXANDER OF THE NETHERLANDS
NOS
RTL NIEUWS
KONING BIEDT EXCUSES AAN VOOR SLAVERNIJVERLEDEN: ”ZE WORDEN DOOR MIJ INTENS BELEEFD”
1 JULI 2023
Koning Willem-Alexander heeft excuses gemaakt voor het slavernijverleden, dat deed hij op Ketikoti. “Ik doe dat als uw koning en als deel van de regering. En ze worden door mij intens beleefd.” Voor het eerst hield de koning een toespraak op de Nationale Herdenking Slavernijverleden.
De koning noemde slavernij ‘van alle vormen van onvrijheid het meest kwetsend, het meest mensonterend’.
Hij refereerde aan bezoeken aan Suriname en Curaçao met zijn vrouw en oudste dochter. “We hebben met mensen gesproken die maar drie generaties terug hoeven te gaan voor een familielid dat tot slaaf was gemaakt.”
Stemmen verwaaid in de wind
Ook het onderzoek naar de rol van de koninklijke familie bij de slavernij kwam nadrukkelijk ter sprake. Daarbij leek de koning geëmotioneerd. Volgens hem moet het onderzoek het ware verhaal van tot slaaf gemaakten terughalen: “De archieven tonen de feiten door de bril van de boekhouder. Maar de stemmen van de tot slaaf gemaakten zijn verwaaid in de wind.”
Willem-Alexander vroeg bovendien ‘vergiffenis voor het overduidelijke gebrek aan handelen tegen de misdaden tegen de menselijkheid’. “Slavenhandel en slavernij worden erkend als een misdaad tegen de menselijkheid. De stadhouders en de koningen van het Huis van Oranje-Nassau hebben hier niets tegen ondernomen. Ze handelden binnen het kader van wat toen wettelijk geoorloofd werd geacht. Maar het slavernijsysteem illustreerde het onrecht van die wetten. Op een gegeven moment voel je de morele plicht om op te treden.”
De koning richtte ook het woord aan mensen die kritisch staan tegenover excuses voor de Nederlandse rol in het slavernijverleden. “Tegen die mensen zeg ik: stel uw hart open voor een samenleving waarin iedereen volwaardig kan meedoen.” Hij stelde dat we ‘elkaar de hand reiken’ en samen werken aan ‘heling, verzoening en herstel’.
Nederland zit in ‘een proces van heling’ over het koloniale verleden, zei koning Willem-Alexander in april al in de podcast ‘Door de ogen van de Koning’ met radio-dj Edwin Evers. “Er was ook al heel duidelijk gezegd: het was een komma en geen punt. Het is het begin van een proces waar nog veel tijd overheen zal gaan, waar nog veel gesprekken overheen zullen gaan en waar veel emoties een rol zullen spelen.”
Vaak gevraagd om excuses
De afgelopen maanden is de koning regelmatig opgeroepen tot het uitspreken van excuses, bijvoorbeeld in februari tijdens het bezoek van Willem-Alexander, koningin Máxima en kroonprinses Amalia in het Caribisch deel van het koninkrijk.
Premier Mark Rutte maakte eerder al excuses voor het slavernijverleden, dat deed hij op 19 december 2022 in verschillende talen. Hij zei: “Vandaag bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan voor het handelen van de Nederlandse staat in het verleden: postuum aan alle tot slaafgemaakten die wereldwijd onder dat handelen hebben geleden, aan hun dochters en zonen, en aan al hun nazaten tot in het hier en nu.”
Het is uniek voor een monarch dat de koning excuses aanbood, maar dat past ook ‘binnen een trend’, zegt historicus en auteur Arnout van Cruyningen. Hij schreef boeken over het koningshuis en is gespecialiseerd in de Europese monarchie. Steeds meer Europese landen worden volgens Van Cruyningen aangesproken op het koloniale verleden.
Het is niet de eerste keer dat koning Willem-Alexander excuses aanbiedt voor de rol van Nederland in de geschiedenis. In maart 2020 bood hij in Indonesië zijn excuses aan voor het Nederlandse geweld bij de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië.
EINDE ARTIKEL
AD
ONDERZOEK HISTORICUS: ORANJES VERDIENDEN
MINSTENS HALF MILJARD AAN KOLONIALE UITBUITING
15 JUNI 2023
De voorouders van koning Willem-Alexander hebben zich flink verrijkt met de koloniale uitbuiting van Nederlands-Indië. De prinsen van Oranje speelden een belangrijke rol in de politiek van roof, uitbuiting, slavernij en dwangarbeid, en streken in de Gouden Eeuw een half miljard euro van de winst op. Dat blijkt uit het donderdag gepresenteerde boek Staat en slavernij.
Historicus Raymund Schütz bracht de koloniale winsten van enkele prinsen van Oranje, de stadhouders Willem III, IV en V, in de periode 1675-1770 in kaart. De prinsen bekleedden na bevrijding van de Spaanse tirannie belangrijke functies in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Daarnaast speelden ze een prominente rol in de koloniale politiek als opperbewindvoerder van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) en West-Indische Compagnie (WIC).
Schütz constateert dat er tot nu toe weinig onderzoek is gedaan naar de koloniale verrijking door de Oranjes. Dat kwam mede doordat er rond de boekhouding van de VOC een zweem van geheimzinnigheid hing en veel administratie verloren is gegaan.
De VOC werd opgericht met steun van de staat. In ruil voor octrooien op de handel in Azië vloeiden ook de koloniale winsten uit Nederlands-Indië terug in de staatskas én op de privérekening van de Oranjes. De stadhouders kregen volgens afspraak met het VOC-bestuur een 33ste van de inkomsten uitgekeerd, zonder zelf een cent te investeren. Dat hadden de aandeelhouders geregeld.
AGRESSIEVE HANDELSPOLITIEK
,,De ruggensteun van de Staten-Generaal en de machtspolitiek van de stadhouder maakten de agressieve overzeese handelspolitiek van de VOC mogelijk’’, stelt Schütz in het boek. ,,De prins en Staten speelden niet alleen formeel en op afstand een rol in de koloniale expansiepolitiek, maar kwamen soms actief voor de belangen van de VOC en haar participanten op.’
Willem III, koning van Engeland en stadhouder, kreeg in 1700 van de VOC een winstuitkering van 25.000 gulden. Dat bedrag stond gelijk aan honderd (gemiddeld hoge) jaarsalarissen van een dagarbeider. Schütz: ,,Als we uitgaan van het gemiddelde bruto jaarsalaris in 2021 van 44.800 euro, dan zou dit tegenwoordig gelijkstaan aan een uitkering van maar liefst 4,5 miljoen euro.’’
Schütz becijfert dat de drie Oranjes in hun periode als stadhouder bij elkaar 2.009.998 gulden aan winstuitkeringen van de VOC hebben gekregen. Omgerekend naar nu is dat 360.191.642 euro. Willem III verdiende er met bijna 200 miljoen euro het meest aan aan, Willem IV ‘slechts’ 50 miljoen euro.
Opium
Daarnaast kregen de Oranjes ook nog geld van andere handelscompagnieën, zoals bijna 46 miljoen euro van de Amphioen Sociëteit (opium), en ruim 13 miljoen euro als opperbewindhebber van de VOC. Bij elkaar verdienden de prinsen zo’n 420 miljoen euro aan het kolonialisme in Nederlands-Indië.
Bovendien was geregeld dat de Oranjes een bepaald percentage kregen van de kaapvaart, door de VOC en WIC veroverde vijandelijke schepen. Tel daar de verovering va de befaamde Spaanse zilvervloot door Piet Hein bij op – de stadhouder Frederik Hendrik kreeg daarvoor 700.000 gulden (125 miljoen euro).
,,Op basis van dit overzicht kan vastgesteld worden dat alleen al met de op dit moment bekende inkomsten de Oranjes een totaal van 3,04 miljoen gulden ontvingen uit koloniaal profijt. Omgerekend heeft dit een hedendaagse waarde van 545 miljoen euro’’, concludeert Schütz.
De koloniale winsten komen bovenop een bijna vergelijkbaar bedrag aan inkomsten (502 miljoen euro) uit reguliere functies (militaire opperbevelhebber, Staten-Generaal en Raad van State) die de Oranjes bekleedden.
,,Het is belangrijk om te benoemen dat ook deze reguliere inkomsten verweven waren met koloniale belangen, door de rol van de stadhouder in de landelijke besluitvorming, internationale politiek en oorlogsvoering. Het reguliere inkomen van de stadhouders bestond dus voor een belangrijk deel uit koloniale winsten, maar de data zijn nog lang niet compleet.’’
Zo is niet bekend of de Oranjes ook voor 1675 winstuitkeringen kregen en moeten de koloniale winsten uit Suriname en het Caribisch gebied via de WIC nog worden onderzocht.
Zwart kind als cadeau
Bekend is dat aan het hof van de Oranjes in Den Haag diverse zwarte bedienden werkten, van wie een aantal als kind ‘cadeau’ werd gedaan aan het hof. Zo had de hofhouding van Oranje de bedienden Cupido (westkust van Afrika) en Sideron (Curaçao) in dienst.
Koning Willem-Alexander gaf eind vorig jaar opdracht tot een onafhankelijk onderzoek naar de rol van zijn voorouders, het Huis van Oranje-Nassau, in de koloniale geschiedenis. Hij woont op 1 juli in Amsterdam de jaarlijkse herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij (Keti Koti) bij. Uit recent onderzoek van EenVandaag blijkt dat 70 procent van de Afro-Surinaamse en Caribische gemeenschap wil dat de koning daar excuses maakt.
Minister: onderzoek naar rol Staat bij slavernij ‘confronterend’
Het onderzoek naar de rol van de Oranjes en de Nederlandse staat in het slavernijverleden schetst een ‘confronterend en zeer pijnlijk beeld’, schrijft minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) in een brief aan de Kamer over het onderzoek. De bevindingen zijn ‘kraakhelder’, zei de minister bij ontvangst van het onderzoek in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Ze spreekt van een ‘ongekende schaal van slavenhandel en slavernij’, waarbij de Staat zeer betrokken was.
‘Via de Staat’ speelden ook lagere overheden, kerken, handelsondernemingen en andere bedrijven een belangrijke rol. ,,Dit verhaal had eerder verteld moeten worden”, aldus de bewindsvrouw. ,,Want we moeten het samen onder ogen komen.”
Sowieso is wat nu bekend is geworden nog maar ‘het topje van de ijsberg’, zegt Bruins Slot. Het kabinet laat zelf ook vervolgonderzoek doen, meldt Bruins Slot aan de Kamer. Het zal daarvoor in gesprek gaan met nazaten van tot slaaf gemaakten en wetenschappers over hoe dit onderzoek wordt vormgegeven.
EINDE ARTIKEL
Vuur en rook boven Gaza-Stad na een Israëlische luchtaanval AFP
.jpg)
