Tag archieven: Robbert Dijkgraaf

Toespraak burgemeester Halsema bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden op 1 juli 2024

GEMEENTE AMSTERDAM

BURGEMEESTER HALSEMA

TOESPRAAK NATIONALE HERDENKING SLAVERNIJVERLEDEN-1 JULI 2024

https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/college/burgemeester/speeches/toespraak-nationale-herdenking

Toespraak Nationale Herdenking Slavernijverleden – 1 juli 2024

Het gesproken woord geldt.

Vandaag herdenken wij de voorouders van honderdduizenden Nederlanders.

“For while we have our eyes on the future – history has its eyes on us” ….
zo dichtte Amanda Gorman.

De ogen van de geschiedenis priemen in onze rug. Als aanklacht, maar ook verwachtingsvol.

Wij zijn hier niet om een politieke verplichting te vervullen, maar uit diep respect en uit mededogen.

Mededogen met hen die uit hun land werden ontvoerd, gescheiden van familie en geliefden. Wier namen werden afgenomen. Die werden geketend en mishandeld en moesten leven in slavernij. Die werden vermoord.

En uit respect voor allen die onder onmenselijke omstandigheden hun verhalen, liederen en rituelen hebben doorgegeven aan volgende generaties. Respect voor de vrijheidsstrijders – zoals Boni en Tula – die in verzet kwamen.

Tijdens de tentoonstelling Slavernij werd in het Rijksmuseum een brandijzer van de West-Indische Compagnie getoond.

Ik vond het één van de meest confronterende voorwerpen om te zien.

Door slaafgemaakte mensen te brandmerken werden zij tot eigendom gemaakt. Brandmerken was een wezenlijk onderdeel van de ontmenselijking waar het racistische systeem van slavernij op stoelde.

Toen de slavernij werd afgeschaft droegen velen nog het litteken.

Op hun huid.

En op hun ziel.

Inmiddels hebben veel organisaties, steden en ook de Nederlandse regering excuses gemaakt. Toen Zijne Majesteit zei dat de ketenen verbroken waren, voelden we ons allemaal een beetje vrijer.

Maar het litteken van het brandmerk is er nog. En ook de pijn is van generatie op generatie doorgegeven. Omdat het slavernijverleden lang werd verzwegen. Omdat pijn die wordt ontkend niet kan helen. Omdat oude wonden worden geïnfecteerd met omvolkingstheoriën, wit superioriteitsdenken en xenofobie. Omdat een verbrande huid niet geneest als die telkens weer wordt opengehaald met het brandijzer van het hedendaags racisme.

We herdenken niet alleen voor de nazaten, maar voor alle Nederlanders.

Want een land dat maar de helft van zijn geschiedenis wil kennen is een gemankeerd land.

Wie wel de moed van onverschrokken zeehelden bezingt maar niet de schandvlekken uit ons nationale verleden onder ogen durft te komen is een wegkijker.

Die kijkt weg van de ontmenselijking, de wreedheid en de ongelijkheid die slavernij was. En die onlosmakelijk verbonden was met een racistisch wereldbeeld.

Die ontkent ook de diepe sporen die slavernij heeft nagelaten.  De onacceptabele verschillen in welvaart, kansen en gezondheid. En het racisme dat veel Nederlanders nog dagelijks treft. Dat overal waar je kijkt haar lelijke tentakels uitstrekt: op straat, op school, op social media, in de politiek. En dat ik ook nog tegenkom op mijn werk, bij de Amsterdamse gemeente, en ervaar als een nederlaag.

De geschiedenis houdt ons in het oog, zoals Amanda Gorman zei.

Wij kunnen niet trots zijn als we tegelijk wegkijken. Liefde voor ons land betekent ook onze geschiedenis werkelijk kennen. Het betekent rechtvaardig met ons verleden omgaan, en vooral met al de mensen die de littekens van de geschiedenis voelen branden, en die daar terecht aandacht voor vragen.

Gelukkig staan zoveel mensen op tegen haat en onrecht; zelfbewust, vastberaden en woekerend met hun talenten.

Mensen die ervoor hebben gezorgd dat zwarte Piet bijna helemaal uit onze steden verdwenen is. Dat meer schoolboeken en musea onze hele geschiedenis vertellen. Dat pijnlijke gesprekken gevoerd worden.

Aan de mensen die vooruitgang willen terugdraaien, die trots zijn op hun wegkijken, op het ontkennen van andermans pijn …. zou ik willen vragen: Waarom eigenlijk? Jou wordt toch niets afgenomen?

Laten we samen gehoor geven aan de oproep van Typhoon, eerder op deze plek. Hij zei: ‘Wees moedig in je ongemak, sluit je aan bij onze generatie.’

Laten we ons voorstellen wat we wel kunnen bereiken als we dat doen.

Als we nieuwsgierig zijn naar elkaar, in plaats van bekrompen te oordelen. Als we rechtvaardig zijn in plaats van rancuneus.

Dan kan de huid waar nu nog littekens zitten helen.

Dan kunnen we onze geschiedenis, ons gedeelde verleden verrijken.

Dan gloort er een Nederland dat zich, met de priemende ogen van de geschiedenis in de rug, laat voortduwen, de blik gericht op een toekomst samen. Werkelijk trots, moedig, hoopvol.

Reacties uitgeschakeld voor Toespraak burgemeester Halsema bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden op 1 juli 2024

Opgeslagen onder Divers

Toespraak minister Dijkgraaf bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden op 1 juli 2024

RIJKSOVERHEID.NL

TOESPRAAK MINISTER DIJKGRAAF BIJ DE NATIONALE

HERDENKING SLAVERNIJVERLEDEN OP 1 JULI 2024

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2024/07/01/toespraak-minister-dijkgraaf-bij-de-nationale-herdenking-slavernijverleden-op-1-juli-2024

Toespraak minister Dijkgraaf bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden op 1 juli 2024

Toespraak | 01-07-2024

Op maandag 1 juli 2024 hield minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) een toespraak namens het kabinet bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden in het Oosterpark te Amsterdam.

hoe schrijven we onszelf
in dit volgende hoofdstuk
met hoeveel armen en met welke woorden zullen we het verleden
uit de schaduw trekken
in de ogen kijken
en omhelzen?

Woorden van Dichter des Vaderlands Babs Gons.
Die ze schreef ter gelegenheid van de nationale slavernijherdenking vorig jaar.

Voor alle kabinetsleden is het heel waardevol om op onze laatste werkdag bij u te mogen zijn.
We zijn hier in het Oosterpark verbonden met iedereen die mee herdenkt.
Op het Museumplein, in Suriname, op Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Sint Eustatius en Saba.
Of waar ook in de wereld.

Vergiffenis. Apologize. Diskulpa. Pardon.
Woorden maken een wereld van verschil.
Hebben kracht.
Kunnen helende balsem zijn.
Maar ook wapens die diepe wonden slaan.

In de aanloop naar deze herdenking hebben woorden opnieuw wonden opengelegd.
Ik heb uw ongemak gezien, uw zorgen gehoord, uw pijn gevoeld.
Laten we moed putten uit een herdenking die waardig en gezamenlijk is.
En uit het besef van hoe ver we komen.

Kijk naar het afgelopen Herdenkingsjaar.
Steden, instellingen en families brachten hun eigen weggedrukte slavernijverleden aan het licht.
Boden excuses aan.
Op honderden plekken stond het slavernijverleden in de belangstelling. In herdenkingen, podcasts en dialogen.
In slavernijwandelingen, lesmateriaal en toneelvoorstellingen.
Meer mensen dan ooit zetten zich hier actief voor in. Vastberaden om dit werk voort te zetten.

Als coördinerend minister van het Herdenkingsjaar had ik het voorrecht om met u op te trekken.
De vele, vele gesprekken hebben mijn blik geopend.
Ik dacht het wel ongeveer te weten.
Maar ik moest leren hoe eenzijdig mijn kennis was, hoe benauwd mijn bubbel.
Hoe diepgeworteld en wijdvertakt racisme en discriminatie in het heden zijn.
En hoeveel ongelijkheid daar nog steeds uit voortvloeit.
Iedere dag weer.

De gesprekken waren vaak pijnlijk, maar altijd waardevol.
Ze leerden me dat de weg vooruit voor iedereen op een andere manier moeilijk is.
Je moet je blik 180 graden keren. Weg van je vertrouwde opvattingen en kennis.
Met open vizier en oprechte nieuwsgierigheid naar de ander kijken.
Je frontaal richten op het onbekende voor je.
Waar je de weg niet weet, maar wel de richting. Vooruit.

Wat gun ik iedereen die open blik.
Die zicht geeft op nieuwe verhaallijnen en perspectieven.

Het verhaal van de Inheemse gemeenschappen, verjaagd van hun land en tot slaaf gemaakt.
Het onmenselijke geweld van eeuwen van slavernij, in alle windstreken.
En het verzet ertegen.
De heldhaftige ontsnappingen, zoals door de Marrons.
Het onrecht van de contractarbeid.
Maar ook de doorwerking van dit verleden in het hier en nu, waar we zo’n onvolledig beeld van hebben.
Al deze hoofdstukken zijn het waard om verteld en gehoord te worden.

Complete mensenlevens, hele gemeenschappen zijn bewust uit onze geschiedenis gewist.
Maar toch bleef er iets leesbaar. Tussen de regels.
Het meest kwetsbare en persoonlijke overleefde de geschiedenis wél.

Het liedje waarmee een moeder haar kind in slaap wiegt.
Het recept dat van generatie op generatie gaat.
De haardracht die een eigen taal spreekt.
Al deze vonkjes zijn nooit uitgedoofd.
Deze zachte, kwetsbare krachten bleken oersterk.
Omdat mensen die meedroegen in hun hart.
Daar waar anderen niet bij konden.
Ze gaven hun cultuur door.
Dierbare geschenken als rituelen, taal en familieverhalen.

Uit deze draden vlochten ze een onverwoestbaar koord van verzet.
En nog elke dag maakt u dit koord een stukje langer.

Zonder het verzet van u en uw voorouders,
zonder het doorzettingsvermogen van leraren, onderzoekers, activisten en vele anderen,
waren het Herdenkingsjaar en de excuses van premier Rutte en de Koning er nooit gekomen.
Excuses die wij als leden van het kabinet ook persoonlijk als zeer betekenisvol en historisch hebben ervaren.

De excuses hebben ruim anderhalve eeuw op zich laten wachten.
Dat nog niet alle nazaten klaar zijn die te aanvaarden is daarmee zeer begrijpelijk.
Kritiek is ook een groot goed.
Ware emancipatie betekent dat er voor jouw mening, jouw verontwaardiging, jouw roep om gelijkheid geen andere spelregels gelden dan voor die van anderen.
Dat jij net zo vanzelfsprekend ruimte kunt innemen in de samenleving als ieder ander.

Emancipatie is niets minder dan herstel van historisch onrecht.
Dat is een grote opdracht, aan iedereen in de samenleving.
Ook aan het volgende kabinet en alle daarna.

Ook vandaag zetten we stappen in dit herstelproces.
Nazaten in Europees en Caribisch Nederland die de pijn van een plantageverleden meedragen in hun achternaam, kunnen voortaan hun naam wijzigen.
En vanaf vandaag heeft het Papiaments ook hier, in het Europese deel van Nederland, een beschermde status.

Als Koninkrijk blijven we stappen zetten.
Er komt een permanent Herdenkingscomité Slavernijverleden.
Er komt een Nationaal Slavernijmuseum.
Er is geld voor meer onderzoek en onderwijs.
Zodat het hele verhaal verteld wordt.

Zo zullen we steeds meer weten.
En wat we weten, kunnen we niet meer ont-weten.
Weten maakt bewust.

De weg naar voren is lang en kronkelig. Tegenwinden zullen opsteken.
Maar onze stappen zijn onomkeerbaar.
Zoals de excuses onomkeerbaar zijn.
Ze hebben de werkelijkheid veranderd.
We zijn een drempel over.

Zo waar als wij vandaag samen zijn, dragen wij het verleden in onze genen mee.
De pijn van dat verleden is ongelijk verdeeld.
Maar iedereen is erfgenaam van het verleden.
En voorouder van de toekomst.

“Wie zijn we morgen?”, vroeg de Dichter des Vaderlands in haar gedicht.
Laten we het antwoord niet afwachten.
Maar van nu af aan samen geschiedenis schrijven.
Op weg naar een gedeelde toekomst.

Reacties uitgeschakeld voor Toespraak minister Dijkgraaf bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden op 1 juli 2024

Opgeslagen onder Divers