DIE OORLOG OM OEKRAINE: LASTIGE ARGUMENTEN. DEEL 5
WEBSITE PETER STORM
Geplaatst op 1 augustus 2023 door egel
dinsdag 1 augustus 2023
Clustermunitie en verarmd uranium: sowieso foute boel
Hoe bruut en hoe cynisch de Westerse bewapeningspolitiek rond Oekraïne is – en hoezeer de Oekraïense staat onderdeel van dit probleem is – blijkt uit een tweetal soorten wapens die geleverd worden of gaan worden: clusterwapens en munitie waarin verarmd uranium verwerkt is.
Eerst die clusterbommen.(1) Die heten officieel ‘Dual-purpose improved conventional munitions’ oftewel DPICM’s. Het zijn clusters van explosieven, als het ware samengestelde bommen. Bij het afvuren ervan komt een granaat met daarin een heleboel kleine explosieven ergens neer, de kleine explosieven belanden overal en nergens. Een deel ervan ontploft meteen, maakt mensen dood of verwondt ze. Maar een deel komt her en der neer zonder te ontploffen – totdat bijvoorbeeld een nieuwsgierig spelend kind zo’n ding aanraakt. Feitelijk gooi je, als je een clusterbom afvuurt, dus met ladingen landmijnen. Zo’n wapen kan dan ook niet anders dan tot grote aantallen niet-militaire slachtoffers leiden, tijdens de oorlog maar mogelijk ook lang er na. Het wapen maakt van iedere poging om nog enig onderscheid aan te brengen tussen civiele en militaire doelen een aanfluiting. Er bestaat een verdrag tegen die dingen, dat ook door een aantal NAVO-landen ondertekend is.
Welnu, schande nummer een: Oekraïne blijkt clusterbommen te willen, en zelfs al eerder clusterbommen te hebben gebruikt ook. Dat is al bedenkelijk. Oekraïne wil ze inzetten tegen Russische bezettingstroepen in Oekraïne – bijvoorbeeld Donbas of de Krim gooien. Daarmee dreigt Oekraïne dus stukken land waar de ‘eigen’ bevolking woont of straks terugkeert langdurig onleefbaar maken door er als het ware ladingen landmijnen uit te laten strooien. Voorstanders van dit Oekraïense beleid zeggen: we hebben die dingen nu eenmaal nodig tegen de grote aantallen soldaten die in hun versterkingen en fortificaties ons tegenoffensief frustreren. Alsof de enige keus is: geen wapens, of anders clusterwapens gooien. Alsof er geen andere soorten munitie zijn. Maar ja, dan moeten Westerse wapenleveranciers die wel kunnen en vooral willen sturen…
Schande nummer twee is natuurlijk dat de VS zelfs maar is gaan overwegen om die ondingen te gaan leveren, en daartoe inmiddels heeft besloten. Dat ging gelukkig niet soepel. De U.S. Cluster Munitions Coalition, een samenwerkingsverband van organisaties waaronder Amnesty en Human Rights Watch hebben een protestbrief aan de president opgesteld om te vragen van de levering af te zien. En 14 Democratische senatoren drongen ook al op afwijzing van deze leverantie aan.(2) Als radicale groepen straatprotest zouden organiseren tegen specifiek dit type van wapenleveranties, dan zou ik dat heel positief vinden. Protest was te weinig en te laat om het besluit van president Biden nog tegen te houden. Het is een schandalig besluit dat juist ook voorstanders van de vrijheidsstrijd die mensen in Oekraïne voeren, horen af te wijzen. Wie echt een vrij Oekraïne wil, kan niet accepteren dat dit vrije Oekraïne eerst volgegooid wordt met nog meer mijnenvelden dan Rusland er al heeft aangebracht.
Ik weet dat er in deze stellingname tegen clusterbommen voor Oekraïne iets kan wringen. Rusland gebruikt die dingen ook, rücksichtslos. ‘Het invasieleger heeft er zeer waarschijnlijk honderden aanvallen mee uitgevoerd met vele honderden dode vrouwen, mannen en kinderen tot gevolg. Waarschijnlijk ligt het dodental nog veel hoger’, zo vat de NOS onderzoeksresultaat van Human Rights Watch samen. Oekraine heeft die dingen in een eerder stadium ook al gebruikt, met soortgelijke gevolgen maar op veel kleinere schaal (3) Oekraïense clusterwapens afkeuren en niets zeggen terwijl Rusland ze in het rond slingert klinkt niet okay. Als dat wapen inherent verkeerd is, dan is het dat in beide handen, in Russische niet minder dan in Oekraïense handen. En waar Oekraïne nog een zeker belang heeft om de clusterwapens niet al te slordig in te zetten – het zijn immers Oekraïense en geen Russische kinderen die straks erdoor verminkt dreigen te worden – daar heeft Rusland – dat het terroriseren van Oekraïense mannen, vrouwen en kinderen nu en in de toekomst tot staatsbeleid heeft – zo’n rem niet.
Maar mijn afwijzing van clusterbommen-voor-Oekraïne betekent helemaal niet automatisch dat ik de Russische clusterbommencriminaliteit onweersproken laat. Nee, ik heb Russische clusterbommen tot nu toe niet specifiek veroordeeld, omdat ik niet de elk afzonderlijk wapen onder de loep nam dat Rusland lanceerde of hanteerde. Maar ze waren natuurlijk deel van de hele Russische oorlogspolitiek, de hele invasie van en bezettingsoorlog tegen Oekraïne die ik van A tot Z vanaf het begin heel expliciet heb afgewezen. Elke bom, granaat, kogel, raket en drone die Rusland op Oekraïense doelen heeft afgevuurd, is misdadig. Dat ik niet elk wapensysteem apart heb genoemd verandert daar niets aan.
Wie Ruslands wapens tegen Oekraïne niet afwijst, maar nu wel alarm slaat over Oekraïense clusterwapens, kiest ten onrechte Ruslands kant. Wie echter Ruslands complete oorlog tegen Oekraïne afwijst, het recht van Oekraïners om zich gewapenderhand tegen de Russische aanval te verdedigen onderstreept, en Rusland een snelle nederlaag gunt in een oorlog die Rusland zelf heeft gelanceerd, die heeft het volste recht die clusterwapens voor Oekraïne af te wijzen als een principieel verkeerd soort wapen in die strijd.
Als Oekraïne morgen om gifgas of kernwapens vraagt tegen de Russische agressie, dan geldt iets dergelijks. Dan hoop ik dat niemand daar in mee gaat. Juist ook mensen die een totale mislukking van de Russische koloniale oorlog tegen Oekraïne verlangen en erkennen dat die mislukking gewapende strijd vergt horen tegen zulke dingen nee te zeggen, want vrijheid verover je niet met massavernietigingswapens. Voor clustermunitie geldt iets soortgelijks. Dat Rusland ze gebruikt, typeert de Russische oorlogvoering. Hoe minder de Oekraïense oorlogsvoering qua wapengebruik op de Russische lijkt, hoe beter – en uiteindelijk ook: hoe effectiever. Tenzij een onbewoonbaar Oekraïne tot de oorlogsdoelen van de Oekraïense verdedigingsoorlog wordt gerekend.
Nog zo’n onzalig wapenvoornemen bestaat er uit om munitie met verrijkt uranium te leveren aan Oekraïne. Groot-Brittannië heeft aangekondigd zulke munitie te gaan leveren.(4) De VS is iets soortgelijks van plan. Een slechte zaak is het.
Ik snap de gedachtegang. Die munitie is geschikt om zwaardere bepantsering te doordringen en dergelijke. Dat komt van pas nu Oekraïne tegenover de fortificaties staat die Rusland in Oekraïens bezet gebied g heeft aangelegd om het Oekraïense tegenoffensief zo moeilijk mogelijk te maken. Logisch dat Oekraïne zoekt naar methoden om door de versterkte posities en verdedigingslinies heen te breken en dergelijke. Maar net als met clusterwapens geldt: dit wapen is niet te gebruiken zonder groot gevaar, niet alleen voor de militaire tegenstander maar ook voor de bevolking waarvan de bevrijding toch een oorlogsdoel heet te zijn.
Het woord verraadt al het gevaar: verarmd uranium, dat wil zeggen radioactief materiaal. Dat komt vrij in een door deze munitie bestookt gebied. Ervaring in Irak, waar de VS op aanzienlijke schaal deze munitie heeft gebruikt, leert dat zo’n gebied gevaarlijk is omdat de radioactiviteit leidt tot meer mensen met kanker en dergelijke. ‘Sinds 1990 is het aantal malen dat leukemie voorkomt in Irak met 600 procent gestegen’ – nadat Irak in de Golfoorlog met die munitie is bestookt. ‘De meeste slachtoffers van kanker en leukemie zijn geen soldaten. Het zijn burgers. En veel van hen zijn kinderen’, aldus Jeffrey St Clair in Counterpunch. Hij voegt er aan toe dat ook in en om Sarajevo het aantal gevallen van kanker merkbaar is gestegen nadat de VS halverwege de jaren 1990 Servische posities met dit type munitie had bestookt. Naast Servische slachtoffers zijn intussen ook soldaten die als VN ‘peacekeepers’ actief waren, slachtoffer van kanker geworden, soms met de dood als gevolg.(5)
Interessant is ook de houding van wapenproducent Lockheed Martin. Die is inmiddels met de productie van de dingen gestopt en zei er bij ‘dat de beslissing was gebaseerd op “duurzaamheid” en niet om financiële redenen, aldus Branco Marcovic in Jacobin.(6) Leveranciers zelf weten kennelijk dondersgoed hoe giftig en gevaarlijk die munitie is. Het spul is ook in Afghanistan gebruikt, met soortgelijke ellende als gevolg. En zelfs het Departement voor Veteranenzaken in de VS heeft erkend dat verarmd uranium een ‘potentieel gezondheidsrisico’ is, al behandelt het claims over mogelijk daardoor veroorzaakte gezondheidsschade louter ‘op een case by case basis’…(7)
Deze munitie is niet letterlijk volledig een kernwapen. Maar het is ook weer niet helemaal geen kernwapen. Inzet ervan is een gevaar voor wie daar leeft – en voor nakomelingen van wie daar leeft. Inzet ervan maakt zulke gebieden vrijwel onbewoonbaar, gedurende lange periodes. Daarom hoort de inzet van dit wapen achterwege te blijven. Dat geldt ook voor de levering ervan, want wat niet wordt gebruikt hoeft ook niet te worden geleverd.
Hier geldt hetzelfde als voor de clustermunitie: protest tegen dit soort wapens, de levering ervan en het gebruik, is noodzakelijk. Niet omdat we willen dat Oekraïne zich niet meer kan verdedigen. Wel omdat er gewoon wapens zijn die daarvoor een onaanvaardbaar hoge prijs vergen. Wapens waarvan inzet onmogelijk is zonder mensen te treffen tegen wie het niet is gericht, zijn onaanvaardbaar.
Een geweer kun je richten, en als dat lukt wordt alleen degene op wie je richt gedood. Munitie met verarmd uranium kun je wel richten op een specifieke bunker – en dat wordt die verwoest en de mensen erin gedood. Maar tevens worden mensen in de wijde omgeving langdurig aan gevaarlijke radioactiviteit blootgesteld. Die blootstelling is geen vermijdbaar ongeluk. Die blootstelling is inherent aan het wapen zelf. Dat maakt het wapen onaanvaardbaar, ook voor wie wapengebruik ter verdediging tegen onderwerping op zichzelf aanvaardbaar kan vinden. Ik weet niet of Rusland deze wapens gebruikt, ik acht het zeer wel mogelijk, Poetin dreigde er in ieder geval mee.(8) Maar, net als bij die clusterkrengen, dat tekent dan de misdadigheid van de Russische oorlogvoering. Ik zie geen goede reden waarom we Oekraïne zouden steunen waar Oekraïne precies dat soort misdadigheid zou hanteren, en al helemaal geen reden voor radicalen, antimilitaristen en anarchisten om daarin mee te gaan.
Het is dus niet goed om gewoon te zeggen: Oekraïne verdedigt zich tegen Russische agressies, de complete wapenleveranties die vanuit NAVO-staten naar Oekraïne gaan verdienen onze steun, ongeacht de aard van de wapens zelf. Spullen waarmee je, door de aard van die spullen, enkel misdaden tegen de menselijkheid kunt plegen, zijn niet acceptabel. Dat geldt voor massavernietigingswapens. Het geldt ook voor munitie die je misschien als grensgevallen kunt beschouwen, maar dan toch duidelijk aan de verkeerde kans van die grens: clusterbommen en verarmd uranium. Niet doen dus, dit soort leveranties. En protesteren waar zoiets toch gebeurt – maar zonder daarmee het recht van Oekraïners om zich tegen Rusland te verdedigen in twijfel te trekken – inclusief het recht om zich daartoe te bewapenen ook.
Noten:
(1) ‘Biden Administration Poised to Supply Ukraine With Banned Cluster Boms’, Common Dreams, 1 juli 2023, https://www.commondreams.org/news/biden-administration-poised-to-supply-ukraine-with-banned-cluster-bombs
(2) ‘Biden Administration Poised to Supply Ukraine With banned Cluster Boms’, Common Dreams, 1 juli 2023, https://www.commondreams.org/news/biden-administration-poised-to-supply-ukraine-with-banned-cluster-bombs
(3) ‘ “Ook Oekraine doodde burgers met clustermunitie, VS moet het niet veveren”’, NOS, 6 juli 2023, https://nos.nl/artikel/2481745-ook-oekraine-doodde-burgers-met-clustermunitie-vs-moet-het-niet-leveren
(4) What are depleted uranium munitions the UK is sending to Ukraine?’ Al Jazeera, 23 maart 2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/3/23/what-are-depleted-uranium-munitions-the-uk-is-sending-to-ukraine
(5) Jeffrey St. Clair, ‘Cancer as weapon: Sowing Battlefields with Depleted Uranium’. Counterpunch, 29 maart 2023, https://www.counterpunch.org/2023/03/29/cancer-as-weapon-sowing-battlefields-with-depleted-uranium/
(6) Branco Marcovic, ‘The United Staes wants to Poison Ukraine to Save It’, Jacobin, 24 juni 2023, https://jacobin.com/2023/06/us-biden-depleted-uranium-ukraine-war-russia
(7) Binoy Kampmark, ‘A Hazardous Decision: Supplying Ukraine with Depleted Uranium Shells’, Counterpunch, 30 maart 2023, https://www.counterpunch.org/2023/03/30/a-hazardous-decision-supplying-ukraine-with-depleted-uranium-shells/
(8) Brett Wilkins, ‘Warnings as US and Russia Threaten to Deploy Depleted Uranium Weapons to Ukraine’, Common Dreams, 14 juni 2023, https://www.commondreams.org/news/depleted-uranium-ukraine-2661317748
Peter Storm
