Tag archieven: Coronamaatregelen kabinet Rutte III

WAARLIJK, EEN GROOTSE DAG!
WEBSITE PETER STORM

Waarlijk, een grootse dag!

Geplaatst op 23 oktober 2020 door ravotr

vrijdag 23 oktober 2020

Waarlijk, een grootse dag! Het kabinet mag trots zijn. Het aantal van tienduizend dagelijkse corona-besmettingen is bereikt, ja overschreden. Waarin een klein land groot kan zijn: in misdaden tegen de eigen bevolking. Natuurlijk, Jaap van Dissel en andere anti-gezondheidsbureaucraten in en om RIVM en OMT mogen delen in de eer. Zij hebben de kletspraat geformuleerd aan de hand waarvan de politici hun weigering om de pandemie te bestrijden hebben kunnen inkleden als zijnde ‘wetenschappelijk gefundeerd’. Que Se Vayan Todos!

Besmettingen dus, 10.007 gemeld in een enkel etmaal. ‘Dat zijn er 726 meer dan er gisteren werden gemeld’. Lekker tempo, mensen! Het aantal corona-mensen dat in een ziekenhuis werd opgenomen, groeide met 10 tot 248. Op intensive care (IC) liggen nu 472 mensen als corona-patient. Dat is met tien gedaald, maar dat is nauwelijks geruststellend. ‘Bij het RIVM werden gisteren 47 doden gemeld’, eentje meer dan gisteren. Tot zo ver de NOS.(1) Twee mensen zijn intussen naar ICs in Duitsland overgebracht,(2) een ander signaal dat de Nederlandse zorg opnieuw bezwijkt onder de toename van het aantal corona-besmettingen.

Intussen is er ook alweer enkele weken sprake van oversterfte, van meer stergevallen dan gemiddeld in andere jaren. Er stierven volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) iets boven de 3200 in week nummer 42 (12 – 18 oktober). ‘Dit is ruim 200 dan een week eerder (…) De sterfte is daarmee bijna 400 hoger dan verwacht voor deze periode. De hogere sterfte valt samen met de opkomende tweede golf van de corona-epidemie in Nederland.’ Ga er maar vanuit dat die oversterfte niet alleen met die pandemie samenvalt maar ook rechtstreeks samenhangt.

Kwaadaardige schertsvertoning

Heel veel van deze mensen hadden niet dood hoeven gaan. De meeste mensen die nu in het ziekenhuis liggen, hadden daar niet terecht hoeven komen. De meeste mensen die op IC verblijven, hadden daar niet hoeven te belanden. En bijna al die mensen die – de laatste tijd met duizenden per etmaal – besmet zijn geraakt, met ziekte en mogelijk dood als vooruitzicht, hadden helemaal niet besmet hoeven raken. Besmet raken, ziek worden, in ziekenhuis en IC terecht komen, overlijden: het zijn gevolgen van minstens criminele nalatigheid op grote schaal.

Die nalatigheid bestaat uit meerdere onderdelen. Er is de weigering om adequate maatregelen te nemen om de virusverspreiding af te remmen toen die merkbaar begon te stijgen, in augustus en vooral september. Geneuzel met horeca-openingstijden, aangevuld met vermaningen richting de bevolking: het virus was, geheel voorspelbaar, niet erg onder de indruk. Pas toen de zaak al verregaand uit de hand was gelopen in oktober, ging de horeca dicht en kwam er zicht op mondkapjesplicht in publieke ruimte.

Die mondkapjesplicht trouwens had niet zo’n krampachtige toestand hoeven zijn als het RIVM niet vanaf het begin van de coronacrisis die dingen had afgedaan als overbodig en zelfs schadelijk. Als vanaf maart iedereen stelselmatig was aangemoedigd om die dingen op te doen, en als Van Dissel zijn onverantwoordelijke waffel had gehouden als hij er niets zinnigers uit had weten te persen dan ‘schijnveiligheid’, dan liepen we nu al maanden allemaal met een mondkapje en was de zaak aanzienlijk minder de spuigaten uitgelopen.

En als GGDs niet stelselmatig hadden ‘afgeschaald’ toen aan het begin van de zomer de besmettingen teruggelopen waren, had het noodzakelijke opschalen niet zoveel gedoe gekost. Dat afschalen was beleidskeus. Want ja, je kunt contactonderzoekers natuurlijk niet laten duimendraaien als er even een tekort aan besmette mensen is. Kost allemaal geld, nietwaar?

Nu is er dus weer een lockdown, of beter gezegd een slap aftreksel van een lockdown. In die lockdown zit een gapend hiaat waardoor het virus zich ongebreideld verder verspreidt: de scholen worden koste wat kost opengehouden. Veel kinderen zijn bang, om besmet te raken, om ouders en docenten te besmetten. Docenten staan angstig voor de klas. Ouders en verzorgers maken zich zorgen. Maar ja, levens zijn minder belangrijk dan dreigende leerachterstand. Gezondheid moet achteraan plaatsnemen, werk en productie gaat voor. Thuisblijvende kinderen moeten immers worden opgevangen, dan moeten ouders wegblijven van hun werk, bij thuiswerk komt de productiviteit in gevaar als kinderen om het bureau dartelen.

Allemaal dingen die je natuurlijk niet moet willen als maatschappij waar productie, rendement, ‘De Economie’ vereerd worden als de Oppergod. Aan die Oppergod van Geldelijk Gewin offeren Rutte en De Jonge de schoolgaande jeugd, hun ouders en verzorgers, en hun docenten. De offeranders nemen de vorm aan van steeds nieuwe besmettingen. En dan kun je kroegen sluiten wat je wilt, die besmettingen verspreiden zich verder in de maatschappij. Scholen open houden betekent pandemie gaande houden. Op die manier is de lockdown een kwaadaardige schertsvertoning, een doen-alsof.

Mislukking is een keuze

Vanwaar deze onwil, deze weigering van het kabinet om eens echt aan pandemiebestrijding te gaan doen? Het betreft een politieke keuze voor een bepaalde strategie. Het idee is dat het onmogelijk, of althans veel te ingrijpend, is om te doen wat nodig is tegen de pandemie: strakke inperking van virusverspreiding door mensen te weerhouden in groepen samen te komen, intensief fysiek contact te hebben en aldus het virus kans te geven van mensen tot mens over te springen. Dat vergt het stilleggen van een zo groot mogelijk deel van de economie en van de maatschappelijke bedrijvigheid: Niet alleen horeca, maar veel fabrieken zouden stilgelegd dienen te worden, en dus nadrukkelijk ook het onderwijs. De ondernemersklasse zit niet op deze ontwrichting te wachten.

Maar pandemiebestrijding vergt nog iets: systematisch opsporen van besmettingen, isoleren van zieke en besmette mensen zodat zij niet meer aan verdere virusverspreiding bijdragen; opsporen van mensen die met besmette mensen in contact zijn geweest om daar ook besmettingen op te sporen en die te isoleren, etcetera. Testbeleid dus, gevolgd door indringend contactonderzoek en het isoleren van besmette mensen. Dat is niet enkel nodig om ‘zicht op het virus’ te houden, zoals dat sierlijk heet. Het is nodig om de verspreiding van het virus veel gerichter tegen te werken dan enkel met algemene contact-afremmende maatregelen zoals lockdowns. Sterker: landen die tijdig met dit type test-, traceer- en isoleerbeleid (TTI) waren begonnen, slaagden er in om de pandemie zonder landelijke lockdown te bedwingen, of hadden hooguit eenmalig ene lockdown nodig om tijd ter winnen om dat TTI adequaat op poten te krijgen. Want TTI werkt bij een beperkt aantal besmettingen. Als dat aantal te hoog wordt, is het amper nog te doen. Dan moet je eerst dat anatal hardhandig omlaag duwen. Dat is de zin van lockdowns – maar als je vervolgens het TTI niet op orde brengt, moet je die lockdowns eindeloos volhouden of herhalen na nieuwe uitbraken. Waarom zouden mensen dat accepteren, als de regering precies van datgene wat een eerste lockdown nog een beetje te verteren kan maken – het vooruitzicht van adequate TTI – zo’n onbeschrijfelijke bende maakt?

Maar waarom die onbeschrijfelijke TTI-bende? Dat is nalatigheid, niet louter incompetentie en overmacht. En de nalatigheid heeft redenen ook. Adequate TTI vergt dat GGDs – decenia lang uitgekleed wegens bezuinigingen – weer worden opgebouwd. Adequate TTI vergt een gezondheidszorg die mensen daadwerkelijk beschermt en daartoe voldoende gefinancierd wordt. Adequate TTI vergt een zorg die niet op just in time basis is toegerust, maar adequate reserves heeft, dus systematisch ‘overcapaciteit’. Dat zou een breuk met neoliberaal beleid betekenen, want in zulk beleid moet alles op een koopje en dus op een zo laag mogelijk niveau. Een hoger niveau vergt een te groot beslag op collectieve middelen, op belastinggeld, en dat mag dus niet van ondernemend Nederland. Bovendien wekt zo’n aanpak verwachtingen: dat de maatschappij zorg garandeert voor iedereen. Precies aan dat soort verwachtringen maken neoliberale beleidsmakers maar wat graag een einde. TTI wordt dus niet serieus genomen omdat de infrastructuur die er voor nodig is, een inbreuk op het neoliberale model betekent. Iets soortgelijks geldt voor de beschamend lage IC-capaciteit in Nederland. Die is afgestemd op de alledaagse situatie, een toestand zonder rampen en plotseling uitbrekende epidemieën dus. Ook dat is een neoliberaal kostenverhaal. Mislukking is een keuze, een liberale keuze om precies te zijn.

Het Nederlandse kabinet kiest er dus voor om het coronavirus niet gericht via TTI te bedwingen. Het Nederlandse kabinet kiest ervoor om de intensieve ziekenhuiszorg op een schandelijk laag aantal patiënten af te stemmen. Het Nederlandse kabinet kiest ervoor om, als het dan uit de hand loopt, eindeloos te treuzelen om vervolgens met lockdowns te komen waar zulke grote gaten in zitten dat het virus vrijwel ongehinderd verder wordt verspreid. Vervolgens spreekt hetzelfde kabinet de bevolking vermanend toe: wij hebben ons weer niet aan De Maatregelen gehouden! Zo schuiven Rutte en De Jonge hun verantwoordelijkheid op ons af.

Maar wij zijn niet degenen die de GGDs hebben stuk bezuinigd. Wij zijn niet de mensen die het aantal ziekenhuisbedden decennia lang omlaag hebben gebracht. Wij zijn niet de mensen die het testen zo omslachtig en tijdrovend hebben gemaakt dat mensen een enorme drempel over moeten om er zelfs maar aan te beginnen. Wij zijn niet degenen die leerplichtambtenaren op ouders afsturen die hun kinderen uit besmettingszorg thuishouden. Velen van ons doen al maanden ons best om afstand te houden, een mondkapje te dragen, afspraken af te zegen of naar online-regionen te verplaatsen. Velen van ons doen al systematisch aan shelter at home waar we kunnen. Even een reminder: lang niet iedereen heeft een home waar je een beetje adequaat in kunt shelteren. Inzet tegen de pandemie hoort dan ook inzet voor een woning voor iedereen met zich mee te brengen. Zodat iedereen ook echt kan shelteren, zodat het aantal ontmoetingen en daarmee besmettingsmomenten, drastisch omlaag kan worden geduwd. Politici en bestuurders echter jagen ons naar ons werk, jagen onze kinderen naar school, jagen ons het gevaar in. Politici pretenderen aan pandemiebestrijding te doen. Wat ze vooral bestrijden is het welzijn en de gezondheid van een bevolking die moedwillig aan de pandemie wordt blootgesteld. Er zijn machtige mensen voor aanzienlijk minder uit kastelen verdreven.

Het virus indammen van onderop

Wat zou ons antwoord dienen te zijn? Er is een strategiewijziging nodig: van het huidige pappen- en-nathouden – ‘mitigatie’, met een duur woord – naar stelselmatig indammen van de pandemie. Dat is wat Containment Nu al maand na maand naar voren brengt. Dat is wat nu ook het Red Team – een groep serieuze wetenschappers die het beleid van onderbouwde kritiek voorziet – in een kraakhelder nuttig stuk(4) bepleit. Het virus moet in de redenering van Containment Nu en het Red Team worden bedwongen door adequaat TTI-beleid. Om dat mogelijk te maken zijn in deze visie nu kortstondige strenge lockdownmaatregelen nodig, inclusief schoolsluiting en mondkapjesplicht. De pleidooien hebben grote overtuigingskracht.

Maar ze hebben ook een groot manco: de regie blijft in deze argumentatie veelal in handen van de overheid, van het kabinet. Precies van een overheid die in de greep is van neoliberalisme is geen heil te verwachten. Precies van dit kabinet is een draai naar containment, naar indamming, volstrekt ongeloofwaardig. Staat en regering zullen de draai niet maken. En als ze de draai al maken, wie zal ze nog geloven? Wie zal ze vertrouwen als ze eindelijk eens effectieve maar niet altijd aangename maatregelen treffen? Ik niet. De staat verdrukt, de wet is logen, aldus het tweede couplet van de Internationale. Aan die oude waarheid verandert een pandemie niets.

Ik stel een andere aanpak voor: indamming van onderop, vanuit individuen en in maatschappelijke organisaties zelf. Zelf besmettingsrisico’s gericht en doelbewust terugbrengen, to zo dichtmogelijk bij nul als mogelijk is. Shelter at home bijvoorbeeld. Dat doen velen van ons al, dat kunnen we uitbreiden en verder aanmoedigen. Voor mondkapjesdracht geldt iets dergelijks. Maar het gaat om veel meer.

Die scholen bijvoorbeeld. Kabinet en schoolbestuurders doen alles om ze open te houden. Het is aan docenten, ouders/verzorgers en leerlingen zelf om sluiting te forceren, niet pas als de besmettingen op school oplopen, maar sowieso. Een schoolstaking dus, georganiseerd door docenten, met steun van scholieren en verzorgers/ouders. Terwijl de scholen stilliggen, kan het verbeteren van ventilatie op gang gebracht worden. Docenten kunnen intussen plannen maken voor half zo grote klassen, lessen in veel kleinere groepen waarin afstand houden veel makkelijker wordt. In een later stadium kunnen scholen weer open, maar dan verantwoord en veilig – en pas als docenten, leerlingen en ouders dat zelf verantwoord vinden. Zij – en niet onderwijsminister Slob – horen de zeggenschap te hebben, het laatste woord hierin.

Wat met de scholen kan, kan in principe in de hele maatschappij. Stilleggen door het personeel, overal waar mensen te dicht bij elkaar komen in te grote groepen. Shut down van onderop in plaats van lockdown van bovenaf. Dat is de ene kant van indamming-van-onderop: we kunnen de virusverspreiding doorbreken door zelf, gezamenlijk, in georganiseerd verband, die maatschappelijke activiteiten waar die verspreiding plaats vindt stil te leggen of zodanig te reorganiseren dat afstand houden geen moeite kost en goede ventilatie de norm is. Feitelijk heb ik het over een algemene staking om ons te verdedigen tegen dat virus en tegen een ondernemersklasse en politiek bestuur dat ons aan dat virus uitlevert.

Vergezichten ter oriëntatie

Maar dan is er een andere kant: de gezondheidszorg zelf! Je kunt niet op doe het zelf basis contactonderzoek en IC-zorg regelen. Je hebt daar expertise nodig, en instellingen die op die basis zijn ingericht. Hoe ziet containment – indamming dus – van onderaf er rond dit soort zaken uit? Het minste hier is: adequate voorzieningen en bijbehorende financiering eisen en afdwingen. De uitgeklede GGDs moeten weer worden aangekleed, en daar moet budget voor komen. Per direct. Het aantal ziekenhuis- en IC-bedden moet omhoog, structureel. De druk die kant op dient van onderop komen: van personeel in de gezondheidsinstellingen zelf, mensen die nu onder enorme druk staan en enorm hun best doen. Ze zijn met te weinig, ze zijn onderbetaald. Dat moet veranderen, voordat ieder personeelslid er overspannen de brui aan geeft. Personeelsacties, krachtig ondersteund door patiënten en potentiële patiënten – wij allemaal! – zijn hier aan de orde. Meer handen aan het bed, meer testers, meer contactonderzoekers, en allemaal met fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en baanzekerheid. Dat gaan we niet cadeau krijgen. Dat vereist strijd.

Maar het gaat verder. Nu zijn de gezondheidsinstellingen – GGDs, ziekenhuizen, testlocaties – een soort mengsel tussen ondernemingen en bureaucratische overheidsinstanties. De uiteindelijke zeggenschap ligt op ondoorzichtige wijze bij ‘de markt’, maar tegelijk ook bij poltieke autoriteiten – deels het kabinet, deels gemeentebestuurders die bijvoorbeeld de GGDs aansturen. Al die instellingen dienen uit handen van politici, overheidsbestuurders, managers en ‘de markt’ getrokken te worden, en wel door de personeelsleden zelf. Het GGD-personeel samen runt de GGDs. De verplegenden, verzorgers, artsen,schoonmakers en administratiepersoneel gezamenlijk besturen de ziekenhuizen. Zelfbestuurde gezondheidsinstellingen vormen samen coördinerende organen om voor afstemming te zorgen.

Voordeel van dit alles is dat de zorg dan bestuurd wordt door degenen voor wie zorg het middelpunt van hun activiteit is, en niet door winstmakers en managers en politici. En geloof het of niet, de mensen die dan de zeggenschap hebben, hebben tegelijk jouw welzijn en gezondheid op het oog. Daarom werken ze immers in de zorg. Niemand gaat in de verpleging vanwege het geld. En zelfs bij hoog betaalde actie betwijfel ik zelf of dat inkomen destijds echt de belangrijkste reden was om aan een dure en zware studie medicijnen te beginnen.

Gezondheidsinstellingen dienen tegelijk ingebed te worden in een maatschappij waarin op soortgelijke wijze zelfbestuur op poten wordt gezet, in buurten en wijken, in instellingen en bedrijven en natuurlijk ook in scholen. De verantwoordelijkheid om de zorginstellingen van adequate hulpbronnen te voorzien, komt dan in die zelfbesturende maatschappij te liggen. Je kunt je prima voorstellen dat de wijk- en buurtraden van een stad gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor de GGD en de ziekenhuiszorg in die stad, zoals de gemeente dat nu enigszins doet. Omdat het dan echter gaat om daadwerkelijke zorg waar we baat bij hebben, zal de bereidheid om die hulpbronnen beschikbaar te stellen er ook wel zijn. Als de winst en de managersmacht er uit gaat, komt de weg naar een maatschappelijk van onderop aangestuurde zorg – zonder geldvretende markt en zonder crimineel nalatige overheid – open te liggen.

Dit zijn natuurlijk vergezichten. Dat is niet zomaar eventjes tijdens de tweede coronagolf op poten gezet. Hoe helpen dit soort vergezichten in het hier en nu tegen corona? Het is niet onmiddellijk helemaal te verwezenlijken. Maar het geeft wel iets van een richting in onze aanpak. Het helpt onze oriëntatie. Het helpt ons denken uit de fuik waarin we onze steeds indringender smeekbedes maar blijven richten op een overheid die niet kan en een kabinet dat niet wil. Het betekent dat we in gesprek gaan met mensen uit de zorg zelf: jullie vechten tegen dat virus, hoe kunnen we helpen? Jullie proberen dwars tegen de asociale prioriteiten van kabinet en RIVM, toch nog contactonderzoek te doen. Wat hebben jullie nodig om dat beter te kunnen doen?

Het betekent ook: elk initiatief toejuichen en steunen van onderop, van binnenuit. Alex Friedrich bijvoorbeeld, die in Groningen al in het voorjaar wel uitvoeriger ging testen, dwars tegen de richtlijnen van het Ministerie van Volksgezondheid in.(5) Dat was een initiatief van binnen uit, genomen door iemand die niet keurig wachtte tot het beleid verbeterd werd. Iemand die initiatief nam. Iemand die op dit punt handelde als serieuze anarchist, niet als gezagsgetrouwe manager. Dat ging richting de containment van onderop zoals die volgens mij hoog nodig is.

Tegen de tweede golf zijn we daarbij veel en veel te laat. Maar misschien, heel misschien, kunnen we een derde golf afwenden als we nu in beweging komen, zelf gericht aan het indammen van dat virus gaan en de argumenten waarom dat hoognodig is, van de daken blijven schreeuwen.

Noten:

1 ‘Meer dan 10.000 nieuwe coronabesmettingen’, NOS, 23 oktober 2020, https://nos.nl/artikel/2353484-meer-dan-10-000-nieuwe-coronabesmettingen.html

2 ‘Eerste coronapatiënten vrijdag overgebracht naar Duitsland’, Nu.nl, 23 oktober 2020, https://www.nu.nl/coronavirus/6085776/eerste-coronapatienten-vrijdag-overgebracht-naar-duitsland.html

3 ‘Sterfte neemt toe in week 42’, CBS, 23 oktober 2020, https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/43/sterfte-neemt-toe-in-week-42

4 Red Team, ‘Voorkom de derde golf – dit lukt alleen door anders te dansen’, 22 oktober 2020, https://www.c19redteam.nl/wp-content/uploads/2020/10/2020-10-22-RedTeam-Voorkom-een-derde-golf.pdf

5 Kim Deen, ‘Dit kan Nederland leren van de Dyuitse aanpak van de coronacrisis’, Trouw, 22 september 2020, https://www.trouw.nl/binnenland/dit-kan-nederland-leren-van-de-duitse-aanpak-van-de-coronacrisis~bd52b479/

Peter Storm

WAAR BLIJVEN DE HOOIVORKEN?
WEBSITE PETER STORM

Waar blijven de hooivorken?

donderdag 17 september 2020

De vleesmolen draait, en draait steeds sneller. Steeds grotere aantallen mensen worden aan het coronavirus blootgesteld, raken besmet, worden ziek, belanden in ziekenhuis en soms alweer op de IC. Vrijwel dagelijks overlijden er mensen aan de bijbehorende ziekte. Verreweg de meeste mensen overleven. Maar daaronder zijn er nogal wat die heel lang met hele nare symptomen blijven rondlopen.

Dit gebeurt allemaal als gevolg van doelbewust beleid waarin nadrukkelijk niet het tegengaan van ziekte en dood, maar voornamelijk het overeind houden van de zorgcapaciteit, het doel is. Anders gezegd; we mogen ziek worden, in ziekenhuis en zelfs op IC terechtkomen. Of we dat overleven of niet, maakt beleidsmatig vrij weinig uit. Zolang we de capaciteit maar niet overbelasten, zolang we maar niet allemaal tegelijk in ziekenhuisbedden en op ICs komen te liggen. Of ook de overbelasting van uitvaartcentra, begraafplaatsen en crematoria een rol speelt weet ik niet. Betreffende sectoren zijn niet in het Outbreak Management Team vertegenwoordigd voor zover ik weet, maar wellicht komt dat nog.

Hoe hard het gaat, bleek 16 september wederom.(1) Op die dag werden 1542 nieuwe besmettingen gemeld, en dat waren er niet eerder zoveel sinds het testbeleid is uitgebreid tot iedereen met symptomen die zich meldt voor een test. De al weken oplopende besmettingscijfers vertalen zich nu ook in meer ziekenhuisopnames en meer mensen op de intensive care, de IC: ‘Het aantal opgenomen coronapatiënten is in de afgelopen uur met 5 gestegen naar 245’. Daarvan liggen er 54 op de IC. Verontrustende mededeling van voorzitter Ernst Kuiper, de van de Landelijk Netwerk Acute Zorg: ‘In een enkele regio is de regionale spreiding thans weer hervat om de reguliere zorg te garanderen.’ Vertaling: hier en daar begint het alweer te knellen in de intensive care. Ze verkassen immers niet voor niets patiënten van het ene ziekenhuis naar het andere.

Kabinet en gezondheidsinstanties reageerden tot nu toe luchthartig nonchalant, op het onverschillige af. Misschien schrikken ze nu even, nu België en Duitsland allebei Noord-Holland en Zuid-Holland als risicogebieden hebben aangemerkt wegens het hoge aantal besmettingen in die provincies.(2) Misschien volgt er nu een beginnetje van halfslachtig op de rem trappen. Want als Nederland met steeds meer dichte grenzen van buurlanden te maken krijgt, gaan grote ondernemers piepen over verlies van omzet, klanten, toeleveranciers et cetera. En deze ondernemers hebben een vrij kort lijntje naar het kabinet. Dat kabinet redt misschien niet zo graag mensenlevens, maar als het gaat om het redden van bedrijfswinsten klinkt het ‘At Your Service!’ al rap.

Maar zelfs al komen er snel Maatregelen, dan nog zullen die de economie zo veel mogelijk met rust laten. Want ook met wat kleinere ondernemers, de horeca voorop, heeft Rutte niet graag ruzie. Die ondernemers zijn immers zijn supporters, zoals de topondernemers zijn hoofdsponsors zijn. Zo is in het gezwabber tussen een beetje lockdown en een beetje minder lockdown tegelijk een getouwtrek tussen verschillende ondernemersbelangen voelbaar.

Overigens vinden ondernemers elkaar dan weer in hun voorkeur voor lage belastingen en bezuinigingsbeleid. Daarmee is de zorg al decennia lang afgeknepen. Dat heeft in 2020 dodelijke, maar daarmee niet minder voorspelbare gevolgen.. Mede daardoor zijn GGDs zo tot karigheid veroordeeld dat het vermoeide en vaak gedemoraliseerde personeel het ook niet goed kan helpen dat het testbeleid zo’n haperende bende is geworden. Hoe dan ook, met een principiële inzet voor jouw en mijn gezondheid hebben de ondernemersprioriteiten nauwelijks te maken, ook niet als er soms maatregelen worden getroffen waar die gezondheid een beetje zou zijn gebaat.

Maar zelfs zulke maatregelen zijn er nog niet. Tot nu toe is het in gevestigd gezondheidsland vooral valse geruststelling wat de klok slaat. Aura Timen bijvoorbeeld, van het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziekten. Zij signaleerde dat het aantal zeventigplussers dat besmet raakt inmiddels ook fors stijgt. ‘Volgens Timen is er nu nog geen sprake van een probleem, maar moet de situatie goed in de gaten gehouden worden.’(2)

Waarom is het in toenemende aantallen ziek worden van oudere en dus extra kwetsbare mensen ‘geen probleem’? Dat vertelt ze er niet bij. Ben ik erg wantrouwig als ik stel dat ook voor haar besmettingen pas ‘een probleem’ worden als er een capaciteitsprobleem ontstaat? Of als het te veel opvalt, bijvoorbeeld als er weer besmettingsgolven door verpleeginstellingen gaan? Timen ‘noemt de situatie in verpleeghuizen nog “relatief rustig”. Slechts een deel van de onlangs besmette zeventigplussers zou in een verpleeghuis wonen’. Moet dat geruststelling verbeelden? Is het rustgevend als mensen niet in een verpleeghuis ziek worden, maar ‘gewoon’ thuis? In ieder geval ‘belasten’ die mensen de zorg dan minder.

Marc Bonten, microbioloog, overtreft deze houding qua cynisme echter ruimschoots. Hij trekt het nut van grootschalig testen maar weer eens even in twijfel. ‘Er ontstaat zoiets als: meer testen is altijd beter. Dat is niet zo. Plat gezegd: als het virus rondgaat onder 20-jarigen, is er eigenlijk niet veel aan de hand.’(3) Duivels kwaadaardige opmerking.

Testen heb je immers nodig om te weten of en waar het virus zich verbreid, zodat je die verbreiding met kennis van zaken tegen kunt gaan. Als het nu vooral rondwaart onder twintigers, dan weet je dat… omdat je hebt getest. Veel ernstiger is echter het idee dat het niet zo erg is als het virus louter onder die jongeren verspreid wordt.

In de eerste plaats is het een kwestie van tijd voordat het van die jongeren overspringt naar iets oudere vriendinnen, vrienden, collega’s, naar ouders, naar docenten, naar mensen in oudere generaties dus. Dat voorkom je als je verspreiding onder twintigers wel serieus neemt, dat faciliteer je als je verspreiding onder jongeren wegwuift als ‘niet veel aan de hand’. Bonten wuift de ernst weg, en bevordert daarmee een houding die de verspreiding faciliteert. Zo maakt hij zich medeplichtig aan het ziek worden van mensen.

In de tweede plaats is inmiddels overvloedig duidelijk geworden hoe akelig ziek ook jonge en voorafgaand aan de besmetting kerngezonde,mensen van COVID-19 kunnen worden, en hoe lang dat vaak doorzeurt. Een voorbeeld. ‘Volgens onderzoekers van de universiteiten Maastricht en Hasselt (in België) is er alle reden om uit te gaan van een ‘post COVID-19 syndroom’.(3) Het onderzoek telde 2113 deelnemers. Gemiddelde leeftijd 47, gezond voordat ze corona kregen, overwegend zogeheten ‘mild corona’, dus niet de echt zware gevallen. Slechts vijf procent van de onderzochte groep belandde wegens corona in het ziekenhuis.

En hoe verging het deze relatief jonge, gezonde mensen die slechts licht corona hadden? ‘ Meer dan de helft van de 2113 deelnemers heeft 80 dagen na de eerste symptomen nog zes ernstige klachten. Met name vermoeidheid en ernstige benauwdheid worden veel genoemd. Slechts 0,7 procent is klachtenvrij.’ Tachtig dagen na besmetting, en nog steeds ziek. Tachtig dagen, dat zijn twee maanden en zowat drie weken. Griepje, iemand?

Nee, ‘niet veel aan de hand’, aldus Marc Bonten. Nee, ‘geen probleem’, aldus Aura Timen. Deze mensen zijn niet bezig met het redden van levens en het voorkomen van besmettingen Deze mensen zijn bezig met het overeind houden van capaciteit, van het vermogen de vleesmolen in goede banen te leiden zodat de boel niet verstopt raakt. Deze mensen bekleden dus topfuncties in een gezondheidssysteem dat precies diezelfde onmenselijke logica tot norm heeft verheven. Deze mensen geven premier Rutte en Minister van volksgezondheid Hugo de Jonge het verkooppraatje om zo min mogelijk te doen om de virusverspreiding zelfs maar af te remmen. Deze mensen zijn dus medeplichtig aan het dodelijke beleid dat Rutte en De Jonge onverdroten blijven uitstralen en uitvoeren. Want er is immers nog altijd ‘geen probleem’.

En wij hebben deze mensen – deze als medici vermomde kwakzalvende managers, deze als verantwoordelijke politici uitgedoste criminelen – nog steeds niet uit hun kantoren verjaagd zodat anderen – mensen die wel mensenlevens willen redden tot iedere prijs – kunnen doen wat eindelijk eens gedaan moet worden: de pandemie stoppen. Wij laten deze regering – dit slechte cabaretgezelschap gespecialiseerd in macabere grappen, aangevoerd door de directeur van de plaatselijke winkeliersvereniging – haar kwalijke gang gaan. Wanneer zetten we deze vleesmolen en bijbehorende stil en sturen we de directie de laan uit? Waar blijven de hooivorken?

Noten:

1 ‘Nieuw dagrecord: 1.542 mensen positief getest op coronavirus’, Nu.nl, 16 september 2020, https://www.nu.nl/coronavirus/6077867/nieuw-dagrecord-1542-personen-positief-getest-op-coronavirus.html

2 ‘Belgie en Duitsland geven code rood voor Noord- en Zuid-Holland af’, NOS, 16 september 2020, https://nos.nl/artikel/2348613-belgie-en-duitsland-geven-code-rood-voor-noord-en-zuid-holland-af.html

3 ‘RIVM: “ Meer besmettingen en zieke ouderen, maar situatie is onder controle’, Nu.nl, 15 september 2020, https://www.nu.nl/coronavirus/6077662/rivm-meer-besmettingen-en-zieke-ouderen-maar-situatie-is-onder-controle.html?redirect=1

4 Maarten Keulemans en Margriet Oostveen, ‘Directeur testlab: “het corona-testsysteem loopt binnenkort compleet vast. Dit wordt een ramp”’, Volkskrant, 16 september 2020, https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/directeur-testlab-het-corona-testsysteem-loopt-binnenkort-compleet-vast-dit-wordt-een-ramp~b8e2e23d/

5 René Steenhorst, Nederlandse onderzoekers beschrijven restverschijnselen als syndroom – ‘Langdurige gezondheidsklachten bij Covid’, Meer over Medisch’, 11 september 2020, https://www.meerovermedisch.nl/article/langdurige-gezondheidsklachten-bij-covid/

Peter Storm

CORONA BESTRIJDEN? MONDKAPJES DRAGEN!
WEBSITE PETER STORM

Corona bestrijden? Mondkapjes dragen!

donderdag 30 juli 2020

Zo, het kabinet begint dus nog steeds niet aan een mondkapjesplicht. Ernstiger: het kabinet blijft volharden in haar standpunt dat mondkapjes weinig zinvol zijn en dat het gebruik ervan niet uit alle macht bevorderd hoeft te worden. Het kabinet volhardt daarmee in een onderdeel van het beleid dat vanaf februari steeds nadrukkelijker door de mand viel als criminele nalatigheid met voor duizenden mensen nu al dodelijke gevolgen. Ze delen die onverantwoordelijke verantwoordelijkheid met de gezondheidsbureaucraten van het Outbreak Management Team dat het kabinet adviseert, met de verantwoordelijke mensen van het RIVM, Van Dissel voorop. Deze mensen moeten weg, en het beleid moet om. Terstond en drastisch. Het zeer krachtig stimuleren van mondkapjesgebruik hoort van zo’n koerswijziging deel uit te maken. Voor stappen in die richting hoeven we op niemand te wachten, die kunnen we zelf zetten. Op, dat ding, als je op stap gaat!

Ik citeer uit het NOS-bericht. ‘Het Outbreak Management Team (OMT) ziet nog steeds geen reden om niet-medische mondkapjes verplicht te stellen. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de werking ervan, vindt het OMT na weging van de nieuwste inzichten en rapporten.’(1) Daarmee schuift het OMT dus ladingen van onderzoeken van tafel die wel degelijk wijzen op het nut van mondkapjes.

Mondkapjes werken!

Mondkapjes werken! Er is een indirecte werking: mensen die een gezichtsmasker dragen, blijken meer afstand te houden van andere mensen, en dat alleen al drukt de besmettingskans.(2) Het argument van de ‘schijnveiligheid’ – dragers van mondkapjes hebben de neiging om te denken dat afstand houden niet nodig is met zo’n ding voor je gezicht – blijkt op zijn minst zeer aanvechtbaar. Er is een directe werking: wie een kapje op heeft, kan niesen en hoesten met virus en al, maar het grootste deel van die besmette druppels komen dan niet in de lucht en bereiken anderen dus niet.

Niet alleen nadenkende amateurs en leken pleiten voor een gezichtsmasker/mondkapje, ook het standpunt van de Centers of Disease Control and Prevention (DC) in de VS zegt dat het dragen ervan bijdraagt aan het voorkomen van corona-besmettingen.(3) Er is een artikel in het invloedrijke medische tijdschrift The Lancet, verschenen op 1 juni. Dat ‘bekeek 172 verschillende observatie-studies uit 16 landen en vond dat gezichtsmaskers het risico van infectie voor een groot deel kan beperken.’(4) Zo kan ik doorgaan: ‘Mondkapjes helpen. Het wetenschappelijk bewijs groeit daarvoor’, lees ik op Welingelichte kringen,(5) dat zelf weer doorverwijst naar bronnen.

Goochelarij en kwakzalverij

Natuurlijk zijn er tegenargumenten. Maar daar valt zeer vakkundig doorheen te prikken. Zo is er het steeds terugkerende punt dat verkeerd gebruik besmettingsrisico’s meebrengt. Ja, verkeerd gebruik van medicijnen is ook niet verstandig, ‘Lees de bijsluiter’ staat er niet voor niets. Maar zoiets is een argument tegen verkeerd gebruik, niet tegen medicijnen.

De actiegroep Containment Nu heeft in ‘Dossier: gezichtsmaskers’ helder op een rijtje gezet hoe het zit met het nut van wat zij liever gezichtsmaskers noemen dan mondkapjes, en hoe er met schijnargumenten tegen het dragen ervan wordt gegoocheld.(6) Nuttig leesvoer, zoals deze actiegroep aan de lopende band nuttig en noodzakelijk leesvoer produceert om de druk op te voeren om tot een behoorlijk beleid tegen de pandemie te komen. Maar het gegoochel waar Containment Nu tegen argumenteert, blijft dus voortduren. Het kabinet kiest er nog steeds voor om goocheltrucs te prefereren boven wetenschappelijke inzichten. We zien hier medisch vermomde kwakzalverij als basis van kabinetsbeleid. Dus zullen mensen nodeloos besmet blijven raken, ziek worden, op de IC belanden en doodgaan.

Hoe dit goochelwerk er bijvoorbeeld uit ziet, viel zelfs deze week nog te lezen in HP/de Tijd. Op 27 juli verscheen daar ‘Strengere maatregelen voor mondkapjes helpen juist niet tegen corona’.(7) Auteur is Carla Peeters, immunoloog – hetgeen duidelijk iets anders is dan epidemioloog, ik zet het er maar eventjes bij. Het stuk bevat tamelijk merkwaardige redeneringen. Zo wijst ze er op dat mondkapjes geen goed idee zijn, vanwege het vele ‘plastic afval’ dat ‘nu al een negatief effect op de aarde veroorzaakt’. Dat milieubederf maakt de wereld dan juist kwetsbaarder voor nieuwe ziekte-uitbraken.

Dit is alsof je tegen het gebruik van condooms in brengt dat al dat rubber niet goed is voor het milieu en dus vroeg of laat het seksuele plezier ondermijnt, armoede in de hand werkt en mensen daarom aanzet om weer meer kinderen ter wereld te laten komen. Het is ergens wel waar. Maar voor de vraag: helpt een mondkapje tegen corona-besmetting is het niet ter zake, een afleidingsmanoeuvre. Dat product X afval veroorzaakt is geen argument tegen de werking van product X. Het is hetzelfde punt in andere vorm dat ik al maakte over verkeerd gebruik van mondkapjes en medicijnen. Bijwerkingen zijn vervelend, maar ze tonen niet aan dat het medicijn niet doet waar het voor is bedoeld. Dat geldt voor die mondkapjes ook.

Hilarisch is ook het volgende puntje dat Peeters maakte. ‘Een Ramdomized Control Trial voor de verspreiding van het influenzavirus gepubliceerd door het British Medical Journal toont aan dat mondkapjes 97 % van de virusdeeltjes kunnen doorlaten.’ Eerste opmerking: dat gaat dus over het influenzavirus, niet over het griepvirus. Tweede opmerking: kunnen doorlaten is niet hetzelfde als doorlaten. Dat iets mogelijk is, betekent nog niet dat het de standaard gang van zaken is.

Derde opmerking. Verderop in het artikel schrijft ze, als bezwaar tegen mondkapjes: ‘De toegenomen moeilijkheid om voldoende zuurstof te kunnen inademen kost meer energie.’ Moeten we geloven dat een mondkapje bijna alle virusdeeltjes doorlaat – deeltjes die elk bestaan uit hele klontjes moleculen die zelf uit meerdere atomen bestaan – maar dat hetzelfde mondkapje zuurstof – bestaand uit afzonderlijke moleculen, en dus uit veel en veel kleinere deeltjes dan virus – wel tegenhoudt? Zouden we geloof hechten aan het bestaan van een zeef die rijstkorrels tegenhoudt, maar suikerbieten doorlaat?

En hoe komt het dan dat de complete bevolking van Taiwan, Japan, Hong Kong, Beijing en Wuhan nog niet bezweken is aan zuurstofgebrek? Daar dragen mensen vanaf het begin van de pandemie vrijwel allemaal mondkapjes, als vanzelfsprekend onderdeel van de strijd tegen het coronavirus. Wat is dat voor koloniaal arrogant idee dat iets dat goed genoeg werkt voor mensen in Azië, voor ‘ons Nederlanders’ nergens voor nodig is? Hebben ‘wij Nederlanders’ een grotere zuurstofbehoefte of zo? Absurditeit stapelt zich op absurditeit.

Natuurlijk staan dit soort schitterende door-de-mand-val-vondsten in een stuk dat verder bol staat van indrukwekkende cijfers en literatuurvermeldingen. Maar rookgordijnen en afleidingsmanoeuvres zijn echt iets anders dan wetenschappelijke onderbouwingen. Het indirecte bewijs dat mondkapjes zinnig zijn als middel om besmetting tegen te gaan, is evengoed overweldigend.

En is het niet raar dat een mondkapje verplicht gesteld is in het OV terwijl het niet zou werken? Het verhaal dat je in trein en bus geen afstand kunt houden, en dat daarom daar een mondkapje wel nut heeft, slaat alleen ergens op als zo’n mondkapje dan tenminste de kans op besmettingen vermindert. Doet het dat niet, dan kun je de mondkapjes in trein en bus net zo goed achterwege laten. Doet het dat wel, dan kun je mondkapjesgebruik beter ook in andere plekken waar afstand houden lastig is – winkels! – bevorderen. Maar het idee dat mondkapjes wel een beetje helpen in het OV, maar verder niets uithalen, is belachelijk. Juist door dit soort absurditeit door te voeren als beleid, ondermijnt het kabinet de bereidheid van mensen om zich aan wat voor corona-richtlijnen dan ook te houden.

Dat keihard direct bewijs voor het nut van mondkapjes moeilijk te vinden is, zal kloppen en is ook niet vreemd. Voor rechtstreeks spijkerhard bewijs zou je namelijk een groep mensen moedwillig aan corona-besmette lucht moeten blootstellen, de helft met mondkapje op en de andere helft zonder, en alle andere omstandigheden hetzelfde houden. Een gecontroleerd experiment met proefpersonen dus. Zoiets is om ethische redenen niet erg goed te doen, want je zou mensen er moedwillig mee aan levensgevaar blootstellen. Maar dat zo’n experiment niet doenlijk is, betekent nog niet dat al het indirecte bewijs niet telt, dat alle aanwijzingen dat die kapjes helpen zomaar terzijde geschoven zouden moeten worden. Het komt mij voor dat mensen die niet aan de mondkapjes willen, de onmogelijkheid van zo’n experiment misbruiken om onduidelijkheid in stand te houden rond het nut van mondkapjes. Overvloedig indirect bewijs overtuigt uiteindelijk, ook waar rechtstreeks bewijs nog ontbreekt.

Draag het ding met trots!

Mondkapjes werken dus. Maar het OMT wil er niet aan, het RIVM ziet er niets in en het kabinet wil ze niet verder verplicht stellen. Over dat laatste valt op te merken dat de discussie over zo’n verplichting van de hoofdzaak afleidt. Het zal waar zijn dat er juridische argumenten zijn die mondkapjesplicht lastig maken: er is een wet voor nodig, die is er nu niet. Het zal waar zijn dat handhaven van zo’n verbod een zware klus wordt voor al die arme boa’s. Het zal allemaal wel. Het is niet ter zake. Wetten en staatsdwang brengen de oplossing niet. Overheidsdwang maakt het misleiders als Willem Engel alleen maar makkelijker om zich te vermommen als vrijheidshelden terwijl ze hun levensgevaarlijke verhalen verspreiden. Van het beboeten van de enkeling die geen mondkapje wenst te dragen waar bijna iedereen dat uit overtuiging en/of aangeleerde gewoonte doet, wordt sowieso niemand wijzer behalve de staatskas. En daar worden dan lieden als Van Dissel uit betaalt. Nee, laat maar zitten.

De kernvraag is echter niet: kunnen we mondkapjes verplichten en die verplichting afdwingen? De kernvraag is: willen we dat mensen massaal mondkapjes gaan dragen? Erkennen we het allang evidente nut ervan? Zo ja, zeg dat dan luid, duidelijk en met argumenten! Als dat vanaf maart gewoon was gedaan, als het dragen van mondkapjes door RIVM-mensen en allerhande deskundigen, artsen en dergelijke systematisch was bepleit, en als het kabinet dat pleidooi tenminste niet voor de voeten hadden gelopen, dan droegen vandaag de dag al tachtig procent van alle mensen mondkapjes in winkels, kantoren en op straat. Zonder verplichting, gewoon omdat mensen het punt zien als ter zake deskundigen de ruimte krijgen en nemen om het punt ook te laten zien. Keer op keer op keer.

Gezien de overtuigingskracht van de argumenten, en de dringende noodzaak om de pandemie nu eindelijk eens serieus te gaan bestrijden, zijn jij en ik op dit specifieke punt inmiddels ter zake deskundig genoeg om dat pleidooi zelf ter hand te nemen en georganiseerd in de praktijk te brengen ook. Regering, RIVM en OMT gaan ons weer eens niet redden. We zullen het wederom zelf moeten doen. Op, dat gezichtsmasker, als je naar de winkel of je werk gaat! En draag het ding met trots. Je doet ermee wat RIVM, OMT en kabinet nog steeds goeddeels nalaten: mensenlevens redden, de pandemie bestrijden.

Noten:

1 ‘Geen landelijke verlichting voor mondkapje, wel lokale experimenten’, NOS, 29 juli 2020, https://nos.nl/artikel/2342243-geen-landelijke-verplichting-voor-mondkapje-wel-lokale-experimenten.html

2 Nancy Schimelpfening, ‘People More Likely to Keep Their Distance If You’re Wearing a Mask’, Healthline, 24 juni 2020, https://www.healthline.com/health-news/people-more-likely-to-keep-their-distance-if-youre-wearing-a-mask

3 ‘About Cloth Face Coverings’, Centers of Disease Control and Prevention’, 28 juni 2020 (updated), https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/about-face-coverings.html gevonden via de verwijzing uit noot 2.

4 Alison Steinbach, ‘To Mask or Not To Mask?’, azcentral.com, 15 juni 2020, https://eu.azcentral.com/story/news/local/arizona-health/2020/06/15/mask-not-mask-studies-suggest-they-useful-covid-19-defense/3193085001/

5 Gerard Driehuis, ‘Mondkapjes helpen. Het wetenschappelijk bewijs groeit daarvoor’, Wqelingelichte kringen, 19 juli 2020, https://www.welingelichtekringen.nl/wetenschap/1947213/mondkapjes-helpen-het-wetenschappelijk-bewijs-daarvoor-groeit.html

6 Mick Blok, ‘Dossier: gezichtsmaskers’, ContainmentNu, geen datum, https://www.containmentnu.nl/articles/mondkapjesgate

7 Carla Peeters, ‘Strengere maatregelen voor mondkapjes helpen juist niet tegen corona’, HP/De Tijd, 27 juli 2020, https://www.hpdetijd.nl/2020-07-27/strengere-maatregelen-voor-verplichte-mondkapjes-helpen-juist-niet-tegen-corona/

Peter Storm