Rechts – hard, fascistisch en aanpalend rechts – heeft een grote dreun uitgedeeld gisteren op verkiezingsdag. Links – zowel radicaal als gematigd als halfzacht links – heeft dramatisch verloren. De PVV de grootste met 37 zetels en Wilders op weg naar het premierschap – als we hem de weg niet versperren. PvdA/GL blijven steken op 25 zetels. PvdD tegen eerdere verwachtingen in niet gegroeid maar geslonken. Bij1 uit de Kamer verdwenen. Over de SP wil ik het nauwelijks hebben verder. Net zo min als over Denk, waarvan je niet eens zomaar kunt zeggen dat het bij links hoort. Het is een verschrikking, groter dan ik aan zag komen, en zonder zelfs maar de kleine pluspuntjes die groei van PvdD of standhouden van Bij1 had kunnen bieden.
Groot gevaar
De nederlaag voor links is veel ernstiger dan alleen electoraal. Het gata buitenparlementair links aan, en niet weinig ook. De context waarin we onze strijd voeren, wordt door de parlementai-politieke ontwikkeling wezenlijk ongunstiger, met extreem-rechts op weg naar regeringsmacht. En extreem-rechts beleid heeft consequenties, voor ons allemaal zij het niet voor iedereen in dezelfde scherpte. Verschuivingen ik stemmenaantallen doen er toe, ook voor anarchisten, ook voor niet-stemmers als ik. Meert linkse kiezers betekent: meer mensen waar ik als anarchist een aantal waarden – solidariteit, gelijkwaardifgeid in vrijheid, opkomen voor het leven op de planeet – gemeen heb. Meer linkse mensen betekent: een grotere groep waarmee ik zij aan zij kan staan op demonstraties, meer mensen die het kille neoliberalisme, de racistische haat en de planetaire destructie afwijzen. Dat veel van die mensen daarvoor primair de stembus en niet de eigen strijd hanteren, onderscheidt ze van anarchisten. Maar de gemeenschappelijke waarden en doelen openen mogelijkheden tot samenwerking. Meer van zulke mensen – tot uiting komend in onder meer verkiezingsuitslagen – helpt de goede kant op.
Verkiezingen zijn geen bruikbaar middel ter emancipatie. Verkiezingen zijn wel een barometer, een peiling van hoe de stemming onder veel mensen is. En de stemming is overduidelijk niet links, maar rechts. Hard rechts, met racisme als hoofdbestanddeel. De natie – dat bindmiddel dat arme Nederlanders aan rijke Nederlanders vast klinkt en Nederlanders van niet-Nederlanders scheidt heeft gewonnen van de horizontale solidariteit die armere mensen ongeacht afkomst aan elkaar bindt in een strijd tegen rijke mensen en hun onderdrukkende en uitbuitende systeem. Die natie als belangrijkste waarde heeft gezegevierd. Witheid als norm heeft gezegevierd. Vijandigheid jegens LGBTQI+-mensen heeft gezegevierd, de ruimte om in vrijheid te zijn wie ze zijn en de zorg te vinden die ze nodig hebben, komt nog meer onder druk te staan. Pro-Israëlische koloniale genocidepolitiek heeft gezegevierd: Wilders is al sinds jaar en dag uitgesproken Israël-fan en dan met name van de meest repressieve en racistische aspecten van de Israëlische samenleving. Een extra reden om komende tijd de Palestina-protesten volop te blijven ondersteunen.
De electorale overwinning van extreem-rechts weerspiegelt de kracht die het bijbehorende gedachtegoed bij miljoenen mensen in Nederland heeft. Of mensen allemaal zoveel rechtser zijn geworden, weet ik niet. Dat rechtse, vooral ook extreem-rechtse enr acistische mensen, s zich steeds minder inhouden, zich met steeds meer zelfvertrouwen voor hun reactionaire waardenpatroon uitspreken, is in ieder geval onmiskenbaar. Ja, als een op de vijf kiezers PVV heeft gestemd, dan weet je dat er bij jou in de straat of op de etage van jouw flat minstens twee of drie expliciete racisten wonen. Heel veel mensen – moslims, migranten, vluchtelingen, queer- en vooral ook transpersonen – zullen zich na 22 november 2023 acuut een stuk onveiliger voelen dan ze zich al voelden. Daar is alle aanleiding toe.
Links falen
Links – parlementair en buitenparlementair, gematigd en radicaal, sociaaldemocratisch en marxistisch en jazeker, ook het anarchistische links waar ik me toe reken – heeft dramatisch verloren. Parlementair links vooral door onvoldoende zetels te winnen. Buitenparlementair links en anarchistisch radicalisme vooral door de voelbaar wordende verschuiving naar hard rechts onder de bevolking, en de dreiging van een repressieve racistische regering, op weg naar regelrecht fascistisch bestuur. Dat ik als anarchist geen zetels nastreven betekent nog niet dat het soort staatsbestuur dat we ondergaan me niet interesseert – en het soort staatsbestuur dat er aan komt is een acuut gevaar. Ook wij als buitenparlementaire radicalen hebben dus verloren, waar we de opmars van extreem-rechts niet effectief hebben weten te counteren. Geen verzachtende omstandigheden. Geen excuses.
Voor gematigd links behoeft het falen tegen rechts geen verbazing te wekken: rechts tegemoet komen en er compromissen mee sluiten is rechts belonen en aanmoedigen. Binnen een sociaaldemocratisch denkkader is het fascisme niet effectief te bestrijden. Maar van anarchisten en aanverwante radicale en linkse mensen, met hun nadruk op zelforganisatie, emancipatie van onderop en directe actie, mag meer worden verwacht! We mogen wel eens terug naar de tekentafel, want we doen overduidelijk iets helemaal niet goed. We hebben op de groei van brede extreem-rechts/fascistische formaties zoals de PVV zo goed als geen enkele grip gehad de afgelopen jaren. Wat via militant antifascistische tegenmobilisatie redelijk gelukt is met betrekking tot NVU en Pegida – ze klein en in de marge helpen houden – is met betrekking tot de PVV overduidelijk niet gelukt met welke methode dan ook. Die vergt een andere aanpak, en we weten kennelijk niet goed welke. Mede daarom zitten we nu met pannen vol gebakken peren.
VVD faciliteert fascisten
Natuurlijk zijn er specifieke redenen voor het verkiezingsdrama van gisteren, buiten het linkse falen dat ik hierboven benoem. Hoofdschuldige voor het drama is de VVD van Rutte en Yezilgöz. Het was Rutte die in juli het kabinet opblies omdat coalitiepartners niet nog verder mee wilden in VVD-plannen om de komst van vluchtelingen nog moeilijker te maken. Het was de VVD die daarmee vluchtelingen en migranten als probleem aanwezen, en dat probleem tot hoofdthema in de verkiezingen maakte. Natuurlijk was dat koren op de molen van de club die zich al decennia als kampioen asielbestrijder en vijand van “massa-immigratie’ opstelt: de PVV. De VVD heeft, door de manier waarop ze Rutte 4 op hielp blazen, de deur voor de PVV verder opengezet.
Yezilgöz, de nieuwe chef van de VVD, maakte vervolgens duidelijk dat zij brak met het uitsluiten van de PVV-fascisten dat Rutte tot dan toe steeds had volgehouden, Rutte deed dat overigens vooral uit persoonlijke gekwetstheid: hij heeft Wilders nooit vergeven dat die halverwege Rutte 1 zijn steun aan bezuinigingsbeleid introk en dat kabinet ten val hielp brengen. Rutte zag Wilders niet zozeer als racist – om een racist te zien kon hij gewoon in de spiegel kijken – maar als onbetrouwbaar en dus ongeschikt als coalitiepartner voor consistent neoliberaal beleid. Yezilgöz hief de VVD-blokkade tegen de PVV op. Daarmee verviel voor potentiële PVV-stemmers die hun stem in regeringsdeelname vertaald willen zien, een argument om de PVV terzijde te laten. PVV-regeringsdeelname leek serieus mogelijk. Flink wat mensen die eerder VVD stemden, verhuisden naar de PVV. Het is dus de VVD die de PVV groter heeft helpen maken, door Wilders niet langer uit te sluiten en door de favoriete thema’s van de PVV centraal in de verkiezingsstrijd neer te zetten. Het heeft elementen van gigantische miscalculatie, want ongetwijfeld heeft Yezilgöz gedacht dat vooral de VVD, niet zozeer de PVV, over de ruggen van migranten en vluchtelingen zou scoren. In dat geval was Wilders op weg vicepremier te worden in een kabinet-Wilders. Nu wordt het andersom – als we het komende extreem-rechtse kabinet niet al preventief of tijdens de vorming ervan weten te torpederen. Op dat laatste komt het nu aan.
Aan de slag en zorg voor elkaar
Hoe torpederen we het komende fascistenkabinet voor het er zelfs maar zit? Hoe noodzakelijk dat torpederen is, heb ik uiteengezet in mijn artikel van gisteren: ‘Een komend fascistenkabinet? Allemaal in verzet!’ Dat sloot ik af met wat praktische suggesties. Intussen is de tijd om een begin met het verzet te maken dus aangebroken. Ja, we dienen komende tijd aandacht te besteden aan bezinning en heroriëntatie. Maar we kunnen niet wachten tot we aan onze tekentafel oplossingen en antwoorden hebben bedacht. Een essentieel deel van het antwoord ligt op straat! Protesten tegen een komend Wilders-kabinet komen inmiddels op gang: in Utrecht, Amsterdam en Tilburg worden al acties op touw gezet. Laten we die protesten zo groot mogelijk maken, laten we daar onze woede uiten en elkaar vinden om ons voor te bereiden en te organiseren voor het verzet dat we nodig hebben. Laten we bij dit alles voor elkaar zorgen, voor elkaar opkomen en elkaar bescherming bieden tegen de agressieve rechtse golf die nu over het land spoelt. Alleen samen slaan we die golf terug.
Peter Storm
Reacties uitgeschakeld voor [Artikel Peter Storm]/Na het verkiezingsdrama: aan de slag tegen rechts!
PVV VERKIEZINGSOVERWINNING 2023/VOER DE STRIJD!/JUIST NU!
“Wij zijn democraten, de democratie heeft gesproken. Nu breekt het uur aan dat wij de democratie gaan verdedigen. Wij zullen schouder aan schouder met al die andere democraten in Nederland die het met ons eens zijn de rechtsstaat blijven verdedigen. De rechtsstaat is heilig voor ons”
””En als je in de komende dagen in de buurt, op school, op het werk,
mensen tegenkomt, die na vanavond denken ”hoor ik hier nog wel?”
dan zeg je heel duidelijk: ”JA!”….JA!”
SPEECH TIMMERMANS
Daarom sta ik hier met een zwaar gemoed. De PVV wil een Nexit, het wil de klimaatcrisis niet aanpakken, en ik vind het heel zorgwekkend dat de PVV, een partij die anti-rechtstatelijk is, zo groot is geworden…
“Er is een partij de grootste die 1 miljoen Nederlanders als tweederangsburgers beschouwt. Tegen al die mensen die nu veel pijn en angst voelen zeg ik: de Partij voor de Dieren staat naast je. En we blijven knokken voor gelijkwaardigheid.”
ESTHER OUWEHAND, PARTIJ VOOR DE DIEREN
https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/3-zetels
Beste Lezers,
EEN EMO WOORDJE VOORAF:
Voor ik doorga met de uitspraken van politici, die nog aan
de Goede Kant staan [en dat, naar ik nu inschat, zullen blijven doen],
even een persoonlijk, misschien wat emotioneel Woord:
Het is best pittig om te zien, dat na al je [ik bedoel even ondergetekende]
inspanningen, om te waarschuwen voor het Wilders/fascisme en proberen
het tegen te houden, al die anti-Wilders initiatieven, al die geweldige
anti-fascisten, die hun nek hebben uitgestoken en blijven doen,
al die Kamerdebatten, waarbij D’66 politici en anderen zich hebben
verzet tegen het dreigende en opkomende fascisten [waarvoor grote dank],
het dappere optreden van de anti-racistische partijen Denk en Bij1 [1A],
het toch gekomen is tot dit, een Mega-overwinning voor de PVV [2A]
en we het PVV fascisme niet hebben kunnen tegenhouden [3A]
Dit moest ik even kwijt, lees maar verder:
Uitspraken.
Uitspraken van politieke leiders [1], die geschokt zijn door de mega verkiezingsoverwinning van de PVV, met maar liefst 35 zetels! [2]
Zelfs ik, die al jarenlang waarschuw tegen de PVV en andere opkomende’
fascistische Krachten [3], had dit in mijn Stoutste dromen
niet kunnen voorspellen.
Nu rukt Wilders al jaren op, maar het ironische is, dat hij deze verkiezingen
handig heeft ingespeeld op het op een kiertje openzetten van de samenwerking
door de nieuwe VVD leider Yesilgoz [4], nadat premier [nu demissionair]
Rutte de deur min of meer stevig voor Vriend Wilders had gesloten [5]
En Wilders, een Politiek Dier bij uitstek, speelde daar knap op in,
door te verklaren, dat de Islam voor hem even geen prioriteit had [6],
waarmee hij aangaf hoe graag hij zou willen regeren [7]
Politieke analisten hebben ons tot vervelens toe uitgelegd, dat dat
een enorme blunder van Yesilgoz is geweest [8]
Het zij zo.
Het Kwaad is al geschied en zou weleens behoorlijk ernstige gevolgen
kunnen hebben.
Want dat Wilders statement, dat de Islam geen prioriteit zou hebben [9] en
nog ludieker, dat hij ”een premier voor alle Nederlanders zou willen zijn [10],
dat zijn natuurlijk Fabeltjes.
Iedereen, die zijn verkiezingsprogramma leest [11], ziet dat dit een
Sprookje van Aladin is. al zijn die een stuk mooier! [12]
En Wilders is nooit anders geweest!
Het Fabeltje, dat hij is ”geradicaliseerd” slaat ook nergens op.
AFKOMST”,”WATER EN BROOD”, ”ADMINISTRATIEVE DETENTIE”
Het Geheugen van de Mens is kort.
Zeker in deze tijd, nu er zoveel informatie op je afkomt.
Dus maar enkele Wilders-uitspraken in herinnering gebracht:
Tijdens Kamerdebatten heeft Wilders aan vluchtelingen gerefereerd
als ”hyena’s” [14], heeft hij het gehad over ”achterlijke islamitische
zandbaklanden” [15], over drie Surinaamse verdachten van de taximoord als
”drie beesten van Surinaamse afkomst” [16], over als straf voor mensen,
die vaker een geweldsmisdrijf gepleegd hebben ”op water en brood” [17],
over ”administratieve detentie” voor terreurverdachten [18]
TEL DUS UIT, JE WINST!
HOE NU VERDER
Goede Vraag
Partijen, die eventueel met Wilders in zee zouden willen gaan,
zijn er nog niet uit.
Het NSC van Pieter Omtzigt zendt verschillende Signalen uit.
Verklaarde Omtzigt zich eerst nog tegen de samenwerking met
de PVV/Wilders om principiele redenen [19], dat lijkt nu aan
het wankelen te zijn. [20]
Helemaal onbegrijpelijk is dat vanuit machtspolitiek standpunt
ook niet:
NSC wil graag regeren en het wordt nu toch wel erg moeilijk om
om de PVV, met haar -helaas- 37 zetels [21] heen te gaan.
BBB van Caroline van der Plas is duidelijk zeer happig [22], misschien
niet zozeer om met Wilders in zee te gaan, maar wel om te regeren
en is tot nu toe de enige partij geweest, die zich redelijk enthousiast
toonde [ook natuurlijk vanwege hun eigen verkiezingsoverwinning
[23] om de coalitiebesprekingen te beginnen.
De VVD is verre van enthousiast:
Werden er eerst tegenstrijdige signalen uitgezonden [24],
nu wordt er gesproken over een mogelijke gedoging van
een eventueel kabinet Wilders [25]
Natuurlijk hebben ze daar ook flink de pest in-laat ik
het maar even in gewoon taalgebruik uitdrukken, dat ze
tien zetels hebben verloren [26]
En ja, dat de PVV zo groot zou worden, dat had vrijwel niemand
gedacht, al stegen ze dan in de peilingen [27]
WIE WORDT JE VIJAND EN WIE WORDT JE MAAT?
”Macht en geld is waar het leven over gaat
……
”Wie geeft je liefde en wie geeft je haat
Wie wordt je vijand en wie wordt je maat? ” [29] De Songtekst van het rapnummer van Ali B ”Levenvan de Straat” [30] is hier toepasselijk.Want in deze Tijden komt de Waterscheiding, zie je”who is with us” en wie niet. Het eerste dat ik daarvan gewaar werd maakte indruk:De toespraak die PvdA-Groenlinks leider Frans Timmermans hield naar aanleiding van de verkiezingsuitslag”
”’En als je in de komende dagen in de buurt, op school, op het werk,
mensen tegenkomt, die na vanavond denken ”hoor ik hier nog wel?”
dan zeg je heel duidelijk: ”JA!”…. [31]
EN
””Het maakt niets uit waar jouw wieg stond, waar de wieg van je
ouders stonden, waar de wiegen van je grootouders stonden
2.18 ”Je hoort erbij!” [32]
Dat mag voor sommige mensen ”a thing apart” zijn, maar voor wie
kort na de verkiezingsuitslag even de Moed verloor, was dat indrukwekkend, ja.
Amnesty International roerde zich ook goed
Ik citeer haar reactie op X [Twitter]
”GISTEREN HEBBEN DE MENSENRECHTEN VERLOREN.
EEN RACISTISCHE PARTIJ HEEFT DE NEDERLANDSE VERKIEZINGEN
GEWONNEN. EEN PARTIJ, DIE SPECIFIEKE BEVOLKINGSGROEPEN
WEGZET DOOR ZE ALS MINDERWAARDIG TE BESTEMPELEN.
EEN PARTIJ, DIE, BLIJKT IEDER VERKIEZINGSPROGRAMMA WEER,
BEREID IS OM DE RECHTSSTAAT EN DE GRONDWET TE ONDERMIJNEN.
EEN PARTIJ, DIE MENSEN OP DE VLUCHT IN DE STEEK LAAT
WIJ BLIJVEN STRIJDEN VOOR MENSENRECHTEN,
VOOR IEDEREEN, ALTIJD” [33]
DEMONSTRATIES
Mooi en een echte Riem onder het Hart waren de ad hoc demonstraties
tegen de Mega verkiezingswinst van de PVV, waar in een korte tijd
best veel mensen opaf gekomen waren [34]
HOE NU VERDER?
WIE IS JE VIJAND, WIE IS JE MAAT?
Er is nog veel te speculeren over hoe het nu verder gaat en moet.
Dat ga ik niet doen.
Je weet het gewoon toch niet.
In ieder geval is wel duidelijk dat de mensen, die denken
dat Wilders veranderd is, omdat hij ”gematigde taal uitslaat”
[35] of de boel voor de gek houden, of dwazen zijn.
De man is niet veranderd.
Wie dat wel gelooft, lees zijn partijprogramma er dan maar
op na [36]
Maar hij wil graag regeren, dus slaat hij zogenaamd ”gematigde
taal” uit
En kijk maar eens: Gelovers in de Nieuwe Wilders, door wie hij
wordt gefeliciteerd met zijn verkiezingsoverwinning!
De Hongaarse premier Orban, het Belgische Vlaams Belang, de Franse
Front National leider Marine Le Pen, de Italiaanse politicus Mattheo Salvini, stuk
voor stuk extreem-rechtse griezels [37]
Ik ben trouwens wel benieuwd of hij uberhaupt een regering KAN
vormen:
De partijen, die eventueel met hem in zee willen gaan, verschillen op
een aantal punten nogal met hem [38]
WIE IS JE VIJAND, WIE IS JE MAAT?
Ik herhaal:
In Tijden als Deze [Extreme Tijden] tekent zich af
”Wie is je Vijand, Wie is je Maat”
Een aantal hebben al Positie gekozen:
GroenLinks PvdA, Amnesty International, Volt, Partij voor de Dieren [39,
Mooie Verklaring!] en ook anderen
En dan de Bondgenoten:
De demonstranten tegen het fascisme, die keer op keer weer de
straat op gaan!
De Komende Tijd zal steeds duidelijker worden, wie Kleur bekent tegen
het fascime!
Houdt Omtzigt zijn woord, dat hij niet wenst te regeren met een anti-rechtstatelijke partij? [40]
Een mooie Testcase om te zien, hoe integer hij in werkelijkheid is
Ik weet het, boosheid is een slechte raadgever. Toch word ik tot op het bot uitgedaagd en wordt mijn gemoed door Geert Wilders wel erg op de proef gesteld. Vol bravoure kondigt hij aan dat hij een film gaat maken waarin hij de islam neerzet als een fascistische religie. Dat doet een man die zegt dat hij het beste met Nederland voorheeft.
Maar ondertussen schept hij er genoegen in mensen bewust te schofferen door de religie waar zij (mede) hun identiteit aan ontlenen af te schilderen als een kwaadaardige bron. Volgens Wilders kan de Koran worden ingedikt tot het formaat van de Donald Duck. Hij vergelijkt het boek met Mein Kampf en zijn nieuwste credo is nu dus dat de Koran ’fascistisch’ is. Telkens opnieuw creëert Wilders over de ruggen van moslims een podium voor zichzelf en stuurt hij bewust aan op polarisering in de samenleving.
De eerste reacties op het plan van Wilders waren beheerst en afwachtend. De minister van justitie liet weten dat hij niet gelukkig is met het initiatief, maar dat hij het niet kan of wil verbieden. Voor een minister van justitie is dat natuurlijk de enige juiste reactie. Maar waar blijven de verontwaardigde reacties uit het land? Is dit plan van Wilders niet meer dan wat wild geraas, waarover we onze schouders moeten ophalen? Ben ik de enige die boos en bezorgd is? Ik voel me meer en meer getergd door de voortdurende beledigingen aan het adres van de moslims. Ik erger me aan de man die als een splijtzwam fungeert en bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet. Ik erger me over het feit dat Wilders op geen enkele manier verantwoordelijkheid neemt voor een inhoudelijk debat over de multiculturele samenleving.
Geert Wilders is niet zomaar een Nederlander met een mening. Hij is politicus en lid van de Tweede Kamer. Ook hij heeft uiteraard het recht van het vrije woord. Maar juist als volksvertegenwoordiger heb je plichten tegenover de samenleving. Van een Kamerlid mag gevraagd worden zich verantwoordelijk op te stellen en mensen of groepen niet bij voortduring op hun te ziel trappen. Maar Wilders misbruikt zijn positie en het vrije woord als een alibi om op te hitsen en kloven in de samenleving te slaan.
Terecht wees de alom gewaardeerde (en vertrekkende) politicus Ed van Thijn er onlangs op dat democratie niet vanzelfsprekend is. Democratie kent ook het risico van implosie. Als we niet behoedzaam omgaan met het vrije woord en daar ook de beperkingen niet van kennen, is dat riskant voor de kwaliteit van samenleven en voor het democratisch bestel. We kunnen de democratie ook opblazen onder het mom van datzelfde vrije woord. Wilders’ zogenaamd ’vrije woorden’ vormen een bedreiging voor een samenleving waarin tolerantie, gastvrijheid en solidariteit kernwaarden zijn.
Onbegrijpelijk vind ik het, dat de ’redelijke mensen’ – waartoe ik mijzelf ook reken – zo onverschillig lijken te zijn. Wanneer staan wij eens op? Wanneer manifesteren wij ons met de oproep dat genoeg, genoeg is. Wanneer maken wij Wilders duidelijk dat wij een samenleving voorstaan waarin mensen op basis van respect met elkaar samenleven, dat wij de onderlinge dialoog wensen op basis van respect voor elkaars eigenheid. Met waardering voor elkaars identiteit en met een open vizier willen leren van verschillende religieuze gewoonten en belevingen. Met respect voor de woorden van de Koran, zoals ikzelf graag met respect bejegend wil worden op de woorden die voor mij heilig zijn en die mij via de Bijbel worden aangereikt.
Als Wilders de Bijbel op een vergelijkbare manier zou beoordelen als hij doet met de Koran zou hij constateren dat ook daarin verhalen staan die ik – en hij waarschijnlijk ook – niet graag werkelijkheid zie worden. Toch is de Bijbel vooral een boek dat uitnodigt om met elkaar te leven in vrede, in liefde en in hoop. Als christen vind ik het onacceptabel dat een landgenoot mensen met een bepaalde religieuze overtuiging categorisch diskwalificeert.
Het is tijd om op te staan tegen de verWildering van de samenleving. Het is tijd om een krachtig signaal af te geven aan alle moslims in ons land. Het geluid van Wilders is niet het geluid van Nederland. Extremisme is nooit de juiste weg. Redelijkheid en tolerantie mogen onder geen enkel beding onder druk komen staan. Dat gebeurt nu wel. Daarom is het tijd voor een breed maatschappelijk gedragen ’nee’ tegen de kwade boodschap van Wilders en de zijnen. Laten we ons opstellen als verschillege mensen die eenheid binnen onze samenleving willen nastreven, waar plaats is voor iedereen en waar mensen zich niet hoeven te generen voor het feit dat ze moslim zijn.
Het initiatief hoeft niet per definitie uit de politiek te komen. Laat het een stem zijn die gedragen wordt door een breed maatschappelijk front. Ik roep de leiders van toonaangevende maatschappelijke bewegingen en instellingen op om hun stem te laten horen tégen polarisatie en vóór respect voor medeburgers. Vakbonden, werkgevers, moslims, kerken, humanisten en andere groeperingen en instellingen: kom bijeen, sla de handen ineen, en keer het tij.
Doekle Terpstra schreef dit stuk op persoonlijke titel
Er is een tegenbeweging tegen Geert Wilders in oprichting. Dit heeft René Danen van ‘Nederland bekent kleur’ zondag bevestigd na berichtgeving in De Telegraaf hierover….
Het initiatief is een reactie op de oproep die voorzitter van de HBO-Raad Doekle Terpstra afgelopen vrijdag in Trouw deed om ‘op te staan tegen de verWildering van de samenleving’.
In een ingezonden brief in die krant stelt Terpstra, een prominent CDA-lid, dat Wilders zijn positie als Kamerlid misbruikt om op te hitsen en roept hij op ‘een duidelijk nee te laten horen tegen de kwade boodschap van Wilders’.
Terpstra juicht de plannen voor een tegenbeweging toe, liet hij zondag weten. Hij is na de publicatie van de brief ‘overspoeld door reacties’ onder meer van organisaties als Islam en Burgerschap en VluchtelingenWerk. Zelf wilde hij geen voortrekkersrol spelen, maar hij vindt wat Wilders doet ‘zeer gevaarlijk’. Hij vindt het belangrijk dat ook de ‘autochtone elite’ in beweging komt.
Ook Danen vindt dat een fase is aangebroken waarin iets moet gebeuren. Concrete plannen voor acties heeft hij nog niet. Maar het lijkt hem een ‘logisch moment’ voor een demonstratie wanneer de film van Wilders over de islam uitkomt. Dat is ergens in januari.
D66 zal na de eerstvolgende Kamerverkiezingen niet met de PVV van Wilders in een coalitie stappen. Dat zei D66-leider Pechtold in politiek café Libertijn. “Wilders als premier is voor mij een Haags horrorscenario”, zei Pechtold. “Dan word ik asielzoeker.”
Pechtold reageerde hiermee op uitspraken van Wilders, die afgelopen zondag niet uitsloot om met CDA en VVD in een kabinet te gaan zitten. “Ik word daardoor zeer gemotiveerd om nu ook kleur te bekennen”, zei Pechtold. “Ik wil Wilders niet salonfähig maken.”
De D66-leider vindt dat zijn PVV-collega de maatschappij ‘elementair aan het ontwrichten is’. “Het is een ramp voor het land als we geloven dat daar de oplossing zit. Dit is een man die wil dat we in bepaalde gevallen met een pistool op de knieën mogen richten van stadionbezoekers. Ik wil niet met een xenofoob en extremist in een kabinet zitten.” D66 staat in de peilingen op 17 zetels; de PVV op 32 zetels.
Het CDA moet uitkijken. Haar positie als bewaker van de publieke moraal staat op het spel.
Als het kabinet van VVD en CDA, met gedoogsteun van PVV er komt, dan zal in het regeerakkoord vast niets gevonden kunnen worden dat de beginselen van de rechtsstaat aantast. Natuurlijk niet. Maar de revolutie in het staatsbestel is dan ontketend.
De ’normalisatie’ van de PVV als potentiële regeringspartij gaat gepaard met een ’acceptatie’ van een moraal die vreemd is aan de beginselen van de rechtsstaat. Als het CDA dat nu niet ziet en macht laat prevaleren boven recht, is het definitief gedaan met haar positie als bewaker van de publieke moraal. Niet de uitkomst van de onderhandelingen telt, de principiële grens is al gepasseerd door de PVV als onderhandelingspartner te zien. CDA, ik zeg het als geestverwant, keer terug op je schreden!
De boodschap die uitgaat van de acceptatie van de PVV als gedoogpartij zal door niemand misverstaan worden: de uitspraken van Geert Wilders en de PVV horen voortaan bij de Haagse alledaagsheid. We moeten er maar aan wennen. Je kunt het ermee oneens zijn, maar het is business as usual. Van principieel verweer zal dan geen sprake meer zijn.
Regeren met de PVV betekent straks niet alleen de acceptatie van de vernederende kwalificaties die Wilders uitstort over medeburgers en waarvoor hij nog voor de rechter moet verschijnen. Nee, het betekent dat de regering moet toezien hoe een partij, die het landsbestuur hoe dan ook vertegenwoordigt, door kan gaan met het bedreigen van medeburgers in hun grondrechten. Alles wijst erop dat Wilders dit inderdaad zal doen.
De normalisatie van de PVV is de normalisatie van een politiek waarin stigmatisering van gelovigen, de aantasting van de morele en religieuze integriteit van medeburgers de gewoonste zaken van de wereld zijn. Dit tast de politieke cultuur en publieke moraal in Nederland aan.
Wilders zal hierin niet te stoppen zijn, ook niet door hem te incorporeren in het systeem. Toen koningin Beatrix in een kersttoespraak zei dat ’grofheid in woord en daad’ de verdraagzaamheid aantast, voelde Wilders zich aangesproken. Sindsdien wil hij dat zij geen deel meer uitmaakt van de regering. Zo gaat dat.
Premier Balkenende reageerde destijds met de opmerking dat Wilders afbreekt wat Nederland tot Nederland maakt, het koningshuis en de tolerantie. Wat is er sindsdien veranderd? Sinds wanneer kan het CDA hier wel mee leven? Als er één moment is van ’fatsoen moet je doen’, dan is het hier en nu. Het CDA was in het vorige kabinet nog doende de intolerante en zelfgerichte publieke moraal bestrijden. Nu helpt zij mee aan het normaliseren ervan.
Dit opent de deur voor een politieke cultuur die niet meer is gericht op harmonie en overeenstemming, maar op polarisatie en dwang.
Je kunt Wilders en de problemen die hij signaleert niet negeren. De multiculturele samenleving was geen haalbaar concept en natuurlijk moeten we niet naïef denken over de islam. Maar niet via een politiek die mensen stigmatiseert, rechten wil verkorten.
Het gebrek aan kritische distantie tegenover zo’n politiek toont ook aan dat het contact met wat ons geestelijk wapenen kan, heel dun is geworden.
Nederland hoeft niet zo vreesachtig te doen over de islam als ze zich bewuster was van haar eigen geestelijke wortels. Inderdaad is de joods-christelijke erfenis van groot belang. De Bijbel voedt de waarden die onze Grondwet wil beschermen. Maar dan moeten we die waarden ook werkelijk de hoogste plaats geven en ernaar handelen. Dit is het moment voor de christelijke politiek om dat te doen. CDA, keer terug van deze heilloze weg en normaliseer niet wat buiten de orde moet blijven van een moreel zelfbewuste politieke cultuur.
Nederland slaat rechtsaf. De PVV van Geert Wilders heeft de verkiezingen overtuigend gewonnen. In de exitpoll gaat de partij ruim aan kop met 35 zetels. Daarmee wordt de partij ruim twee keer zo groot.
In zijn verkiezingsspeech zei Wilders dat ‘de asieltsunami’ zal worden beperkt en dat Nederlanders weer meer geld in hun portemonnee zullen krijgen. ,,De kiezer heeft gesproken: hij is het zat. Hij is het spuugzat! En wij gaan zorgen dat die Nederlander weer op 1 komt te staan.’’
Hij deed een oproep aan andere partijen om samen te werken. ,,De PVV is niet meer te negeren met 35 zetels. Elke partij, ook de onze, zal over zijn schaduw heen moeten springen.’’ Hij zei dat er oplossingen moeten worden gevonden ‘binnen de grenzen van de Grondwet’. ,,En dat zal lukken’’, beloofde hij.
Wilders belooft zich ‘redelijk te willen opstellen’ bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Hij zei te begrijpen dat partijen niet willen samenwerken als de PVV vast houdt aan een verbod op islamitische scholen bijvoorbeeld.
Andere partijen op ruime afstand van de PVV
Alle andere partijen volgen in de voorlopige uitslag op ruime afstand. De tweede partij lijkt de samenwerking GroenLinks-PvdA te worden met 25 zetels. Regeringspartij VVD van vertrekkend premier Mark Rutte verliest fors en wordt de derde partij met 24 zetels. De nieuwe partij van Pieter Omtzigt Nieuw Sociaal Contract (NSC) lijkt de Tweede Kamer binnen te komen met 20 zetels.
De winst van Wilders staat niet op zichzelf. In veel Europese landen zitten anti-migratiepartijen in de lift.
De BBB van Caroline van der Plas staat vooralsnog op 7 zetels. Dat is weliswaar meer dan de ene Kamerzetel die de partij nu heeft maar toch een bescheiden winst. Bij de Statenverkiezingen in maart was de partij immers nog afgetekend de grootste van het land.
De exitpoll van de NOS en RTL Nieuws is een indicatie van de verkiezingsuitslag. Er zijn nog geen stemmen geteld, maar bij de uitgang van een aantal verkiezingsbureaus is kiezers gevraagd wat zij hebben gestemd.
Kiezer rekent af met het beleid van afgelopen jaren
Voorafgaand aan de verkiezingen leken de Kamerverkiezingen ongemeen spannend te worden. In de laatste polls van de drie grote peilbureaus dinsdagavond gingen VVD, PVV en GroenLinks-PvdA nog nek aan nek. Maar de kiezer heeft afgerekend met het beleid van de afgelopen jaren: de grootste groep koos voor de partij van Wilders die het sluiten van de grenzen voor migranten als speerpunt maakte van de campagne.
De PVV werd voor veel rechtse kiezers aanvaardbaar nadat Wilders had gezegd zijn meest extreme islam-standpunten zoals het verbod van de koran ‘in de koelkast te zullen zetten’. Migratie was voor veel kiezers een van de belangrijkste onderwerpen waarop zij hun stemkeuze te bepaalden.
VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz zei dat de kiezer een duidelijke boodschap heeft afgegeven dat de zittende partijen het niet goed hebben gedaan. Volgens NSC-leider Pieter Omtzigt is hij beschikbaar om ‘te praten over kabinetsdeelsname’. ,,Maar dat is niet eenvoudig met dit verkiezingsresultaat. Iedereen zal over zijn schaduw heen moeten springen.’’
Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA koos in zijn toespraak direct voor de aanval op de PVV. Volgens hem zijn GroenLinks en PvdA mede de samenwerking aangegaan omdat ‘iedereen gelijk is’. ,,We zullen de democratie en de rechtsstaat blijven verdedigen!’’
Formatie wordt hels karwei
Als de uiteindelijke uitslag inderdaad lijkt op de eerste exitpoll, dreigt de formatie van een nieuw kabinet een hels karwei te worden. Het vormen van een coalitie die kan rekenen op een meerderheid in de Tweede Kamer lijkt heel lastig. Een coalitie met de PVV ‘over rechts’ wordt moeilijk omdat onder andere Pieter Omtzigt van NSC samenwerking met de PVV eerder uitsloot. Wel kwam hij daar woensdagavond weer voorzichtig op terug. VVD-lijsttrekker VVD zei eerder niet deel te nemen aan een kabinet als de PVV de grootste zou worden en Wilders premier werd.
Een coalitie door het midden lijkt onmogelijk. GroenLinks-PvdA en VVD hebben allebei gezegd dat ze liever niet met elkaar willen samenwerken.
En een coalitie ‘over links’ wordt lastig omdat daar minimaal zeven partijen voor nodig lijken. Daar komt bij dat de middenpartijen D66 en CDA fors hebben verloren en komen in de exitpoll uit op respectievelijk 10 en 5 zetels. Het CDA heeft al gezegd dat die partij dit keer niet beschikbaar is voor regeringsdeelname.
Vrijdag komen de lijsttrekkers van de partijen die in de Tweede Kamer zijn gekozen bijeen om te vergaderen hoe het nu verder moet. Dan zal een verkenner worden aangewezen die achter gesloten deuren bij alle partijleiders gaat aftasten wie met wie zou willen.
Wilders: ‘Mooiste dag van mijn leven’
Wilders zei na afloop van zijn overwinningsspeech dat dit ‘de mooiste dag van zijn leven’ is. ,,Ik merkte de laatste dagen al dat de overwinning weleens groter zou kunnen uitpakken dan wat de peilingen meldden. Het zal keihard werken worden, maar we zijn klaar om te regeren.’’
Wilders denkt premier van alle Nederlanders te kunnen zijn. ,,Premier.. tja zo ver is het nog niet. Maar we kunnen over onze schaduw heen springen en zijn bereid om ons constructief op te stellen. Ik hoop dat andere partijen dat ook willen. We zullen het zien de komende weken.’’
[3A]
‘Voor gematigd links behoeft het falen tegen rechts geen verbazing te wekken: rechts tegemoet komen en er compromissen mee sluiten is rechts belonen en aanmoedigen. Binnen een sociaaldemocratisch denkkader is het fascisme niet effectief te bestrijden. Maar van anarchisten en aanverwante radicale en linkse mensen, met hun nadruk op zelforganisatie, emancipatie van onderop en directe actie, mag meer worden verwacht! We mogen wel eens terug naar de tekentafel, want we doen overduidelijk iets helemaal niet goed. We hebben op de groei van brede extreem-rechts/fascistische formaties zoals de PVV zo goed als geen enkele grip gehad de afgelopen jaren. Wat via militant antifascistische tegenmobilisatie redelijk gelukt is met betrekking tot NVU en Pegida – ze klein en in de marge helpen houden – is met betrekking tot de PVV overduidelijk niet gelukt met welke methode dan ook.”
NA HET VERKIEZINGSDRAMA: AAN DE SLAG TEGEN RECHTS!
Rechts – hard, fascistisch en aanpalend rechts – heeft een grote dreun uitgedeeld gisteren op verkiezingsdag. Links – zowel radicaal als gematigd als halfzacht links – heeft dramatisch verloren. De PVV de grootste met 37 zetels en Wilders op weg naar het premierschap – als we hem de weg niet versperren. PvdA/GL blijven steken op 25 zetels. PvdD tegen eerdere verwachtingen in niet gegroeid maar geslonken. Bij1 uit de Kamer verdwenen. Over de SP wil ik het nauwelijks hebben verder. Net zo min als over Denk, waarvan je niet eens zomaar kunt zeggen dat het bij links hoort. Het is een verschrikking, groter dan ik aan zag komen, en zonder zelfs maar de kleine pluspuntjes die groei van PvdD of standhouden van Bij1 had kunnen bieden.
Groot gevaar
De nederlaag voor links is veel ernstiger dan alleen electoraal. Het gata buitenparlementair links aan, en niet weinig ook. De context waarin we onze strijd voeren, wordt door de parlementai-politieke ontwikkeling wezenlijk ongunstiger, met extreem-rechts op weg naar regeringsmacht. En extreem-rechts beleid heeft consequenties, voor ons allemaal zij het niet voor iedereen in dezelfde scherpte. Verschuivingen ik stemmenaantallen doen er toe, ook voor anarchisten, ook voor niet-stemmers als ik. Meert linkse kiezers betekent: meer mensen waar ik als anarchist een aantal waarden – solidariteit, gelijkwaardifgeid in vrijheid, opkomen voor het leven op de planeet – gemeen heb. Meer linkse mensen betekent: een grotere groep waarmee ik zij aan zij kan staan op demonstraties, meer mensen die het kille neoliberalisme, de racistische haat en de planetaire destructie afwijzen. Dat veel van die mensen daarvoor primair de stembus en niet de eigen strijd hanteren, onderscheidt ze van anarchisten. Maar de gemeenschappelijke waarden en doelen openen mogelijkheden tot samenwerking. Meer van zulke mensen – tot uiting komend in onder meer verkiezingsuitslagen – helpt de goede kant op.
Verkiezingen zijn geen bruikbaar middel ter emancipatie. Verkiezingen zijn wel een barometer, een peiling van hoe de stemming onder veel mensen is. En de stemming is overduidelijk niet links, maar rechts. Hard rechts, met racisme als hoofdbestanddeel. De natie – dat bindmiddel dat arme Nederlanders aan rijke Nederlanders vast klinkt en Nederlanders van niet-Nederlanders scheidt heeft gewonnen van de horizontale solidariteit die armere mensen ongeacht afkomst aan elkaar bindt in een strijd tegen rijke mensen en hun onderdrukkende en uitbuitende systeem. Die natie als belangrijkste waarde heeft gezegevierd. Witheid als norm heeft gezegevierd. Vijandigheid jegens LGBTQI+-mensen heeft gezegevierd, de ruimte om in vrijheid te zijn wie ze zijn en de zorg te vinden die ze nodig hebben, komt nog meer onder druk te staan. Pro-Israëlische koloniale genocidepolitiek heeft gezegevierd: Wilders is al sinds jaar en dag uitgesproken Israël-fan en dan met name van de meest repressieve en racistische aspecten van de Israëlische samenleving. Een extra reden om komende tijd de Palestina-protesten volop te blijven ondersteunen.
De electorale overwinning van extreem-rechts weerspiegelt de kracht die het bijbehorende gedachtegoed bij miljoenen mensen in Nederland heeft. Of mensen allemaal zoveel rechtser zijn geworden, weet ik niet. Dat rechtse, vooral ook extreem-rechtse enr acistische mensen, s zich steeds minder inhouden, zich met steeds meer zelfvertrouwen voor hun reactionaire waardenpatroon uitspreken, is in ieder geval onmiskenbaar. Ja, als een op de vijf kiezers PVV heeft gestemd, dan weet je dat er bij jou in de straat of op de etage van jouw flat minstens twee of drie expliciete racisten wonen. Heel veel mensen – moslims, migranten, vluchtelingen, queer- en vooral ook transpersonen – zullen zich na 22 november 2023 acuut een stuk onveiliger voelen dan ze zich al voelden. Daar is alle aanleiding toe.
Links falen
Links – parlementair en buitenparlementair, gematigd en radicaal, sociaaldemocratisch en marxistisch en jazeker, ook het anarchistische links waar ik me toe reken – heeft dramatisch verloren. Parlementair links vooral door onvoldoende zetels te winnen. Buitenparlementair links en anarchistisch radicalisme vooral door de voelbaar wordende verschuiving naar hard rechts onder de bevolking, en de dreiging van een repressieve racistische regering, op weg naar regelrecht fascistisch bestuur. Dat ik als anarchist geen zetels nastreven betekent nog niet dat het soort staatsbestuur dat we ondergaan me niet interesseert – en het soort staatsbestuur dat er aan komt is een acuut gevaar. Ook wij als buitenparlementaire radicalen hebben dus verloren, waar we de opmars van extreem-rechts niet effectief hebben weten te counteren. Geen verzachtende omstandigheden. Geen excuses.
Voor gematigd links behoeft het falen tegen rechts geen verbazing te wekken: rechts tegemoet komen en er compromissen mee sluiten is rechts belonen en aanmoedigen. Binnen een sociaaldemocratisch denkkader is het fascisme niet effectief te bestrijden. Maar van anarchisten en aanverwante radicale en linkse mensen, met hun nadruk op zelforganisatie, emancipatie van onderop en directe actie, mag meer worden verwacht! We mogen wel eens terug naar de tekentafel, want we doen overduidelijk iets helemaal niet goed. We hebben op de groei van brede extreem-rechts/fascistische formaties zoals de PVV zo goed als geen enkele grip gehad de afgelopen jaren. Wat via militant antifascistische tegenmobilisatie redelijk gelukt is met betrekking tot NVU en Pegida – ze klein en in de marge helpen houden – is met betrekking tot de PVV overduidelijk niet gelukt met welke methode dan ook. Die vergt een andere aanpak, en we weten kennelijk niet goed welke. Mede daarom zitten we nu met pannen vol gebakken peren.
VVD faciliteert fascisten
Natuurlijk zijn er specifieke redenen voor het verkiezingsdrama van gisteren, buiten het linkse falen dat ik hierboven benoem. Hoofdschuldige voor het drama is de VVD van Rutte en Yezilgöz. Het was Rutte die in juli het kabinet opblies omdat coalitiepartners niet nog verder mee wilden in VVD-plannen om de komst van vluchtelingen nog moeilijker te maken. Het was de VVD die daarmee vluchtelingen en migranten als probleem aanwezen, en dat probleem tot hoofdthema in de verkiezingen maakte. Natuurlijk was dat koren op de molen van de club die zich al decennia als kampioen asielbestrijder en vijand van “massa-immigratie’ opstelt: de PVV. De VVD heeft, door de manier waarop ze Rutte 4 op hielp blazen, de deur voor de PVV verder opengezet.
Yezilgöz, de nieuwe chef van de VVD, maakte vervolgens duidelijk dat zij brak met het uitsluiten van de PVV-fascisten dat Rutte tot dan toe steeds had volgehouden, Rutte deed dat overigens vooral uit persoonlijke gekwetstheid: hij heeft Wilders nooit vergeven dat die halverwege Rutte 1 zijn steun aan bezuinigingsbeleid introk en dat kabinet ten val hielp brengen. Rutte zag Wilders niet zozeer als racist – om een racist te zien kon hij gewoon in de spiegel kijken – maar als onbetrouwbaar en dus ongeschikt als coalitiepartner voor consistent neoliberaal beleid. Yezilgöz hief de VVD-blokkade tegen de PVV op. Daarmee verviel voor potentiële PVV-stemmers die hun stem in regeringsdeelname vertaald willen zien, een argument om de PVV terzijde te laten. PVV-regeringsdeelname leek serieus mogelijk. Flink wat mensen die eerder VVD stemden, verhuisden naar de PVV. Het is dus de VVD die de PVV groter heeft helpen maken, door Wilders niet langer uit te sluiten en door de favoriete thema’s van de PVV centraal in de verkiezingsstrijd neer te zetten. Het heeft elementen van gigantische miscalculatie, want ongetwijfeld heeft Yezilgöz gedacht dat vooral de VVD, niet zozeer de PVV, over de ruggen van migranten en vluchtelingen zou scoren. In dat geval was Wilders op weg vicepremier te worden in een kabinet-Wilders. Nu wordt het andersom – als we het komende extreem-rechtse kabinet niet al preventief of tijdens de vorming ervan weten te torpederen. Op dat laatste komt het nu aan.
Aan de slag en zorg voor elkaar
Hoe torpederen we het komende fascistenkabinet voor het er zelfs maar zit? Hoe noodzakelijk dat torpederen is, heb ik uiteengezet in mijn artikel van gisteren: ‘Een komend fascistenkabinet? Allemaal in verzet!’ Dat sloot ik af met wat praktische suggesties. Intussen is de tijd om een begin met het verzet te maken dus aangebroken. Ja, we dienen komende tijd aandacht te besteden aan bezinning en heroriëntatie. Maar we kunnen niet wachten tot we aan onze tekentafel oplossingen en antwoorden hebben bedacht. Een essentieel deel van het antwoord ligt op straat! Protesten tegen een komend Wilders-kabinet komen inmiddels op gang: in Utrecht, Amsterdam en Tilburg worden al acties op touw gezet. Laten we die protesten zo groot mogelijk maken, laten we daar onze woede uiten en elkaar vinden om ons voor te bereiden en te organiseren voor het verzet dat we nodig hebben. Laten we bij dit alles voor elkaar zorgen, voor elkaar opkomen en elkaar bescherming bieden tegen de agressieve rechtse golf die nu over het land spoelt. Alleen samen slaan we die golf terug.
Lijsttrekker Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA zegt dat het tijd is om de democratie te beschermen. “Wij zijn democraten, de democratie heeft gesproken. Nu breekt het uur aan dat wij de democratie gaan verdedigen. Wij zullen schouder aan schouder met al die andere democraten in Nederland die het met ons eens zijn de rechtsstaat blijven verdedigen. De rechtsstaat is heilig voor ons”, zei Timmermans in een eerste reactie op de verkiezingszege van de PVV van Geert Wilders.
Timmermans zegt dat zijn partij nooit in een coalitie zal stappen “met een partij die Nederlanders uitsluit”. Hij riep andere linkse partijen op: “sluit je bij ons aan, laten we een vuist maken tegen onrecht, een vuist maken tegen discriminatie, een vuist maken tegen uitsluiting en een vuist maken in de strijd tegen armoede.”
Hij riep zijn toehoorders op: “Hou elkaar nou even vast. Want wij laten in Nederland niemand los. En als je op school, in je buurt of op je werk mensen tegenkomt die vragen: hoor ik hier nog wel?, zeg je heel duidelijk ja.” Timmermans voegde er daarna aan toe: “in Nederland is iedereen gelijk, het maakt niet uit waar jouw wieg stond, waar de wiegen van je ouders stonden, waar de wiegen van je grootouders stonden, je hoort erbij.”
De voormalige Eurocommissaris zei ook dat hij teleurgesteld is in de verwachte uitslag voor GroenLinks-PvdA. “Ik had op veel meer gehoopt.” De partij staat op 25 zetels in de exitpoll van Ipsos in opdracht van NOS en RTL. De PVV van Wilders zou 35 zetels krijgen. Toen Timmermans Wilders feliciteerde met zijn overwinning, klonk boegeroep vanuit de zaal waar GroenLinks-PvdA de uitslagenavond volgde.
UTRECHT – Bij het pro-Europese Volt klinkt na het binnenkomen van de eerste exitpolls ongeloof. De partij staat op licht verlies volgens de eerste uitslagen. „We hadden op meer zetels gehoopt, maar het is goed dat we onszelf weten te handhaven”, zegt partijleider Laurens Dassen.
Volgens Dassen staat Volt lijnrecht tegenover de PVV, de grote winnaar woensdagavond, qua verkiezingsprogramma. „Daarom sta ik hier met een zwaar gemoed. De PVV wil een Nexit, het wil de klimaatcrisis niet aanpakken, en ik vind het heel zorgwekkend dat de PVV, een partij die anti-rechtstatelijk is, zo groot is geworden…”
Volt-voorzitter Reinier van Lanschot baalt ook van de eerste uitslagen, waarin Volt een zetel minder haalt dan de 3 van 2021. „Mensen trokken hierheen om religieuze vrijheid uit te oefenen, en nu is deze partij, die een bepaalde religie wil verbieden, de grootste.”
Volt viel deze campagne op met een uitgesproken verkiezingsprogramma. Zo wil de partij een basisinkomen invoeren, alle toeslagen afschaffen en korte vliegreizen verbieden. Dassen vreesde de laatste dagen dat zijn kiezers uit strategische overwegingen naar PvdA/GL zouden overstappen, en dat lijkt volgens de partijleider ook te zijn gebeurd.
De winst van PVV is voor Volt-leider Laurens Dassen teleurstellend en frustrerend. “Ik sta hier met een zwaar gemoed”, zegt hij in eerste reactie op de exitpolls van Ipsos, opdracht van NOS en RTL. Daarin komt Volt uit op 2 zetels, een verlies van 1 zetel ten opzichte van 2021.
“PVV staat lijnrecht tegenover alles waar wij voor staan”, zegt Dassen bij de evenementenlocatie in Utrecht. “Dit is een partij die mensen uitsluit, die voor een Nexit is.” Dat terwijl Volt juist voor meer samenwerking met Europa is. Hij vindt dat het in de campagne veel te weinig is gegaan over het belang van de Europese Unie.
De frustratie bij Dassen is merkbaar als hij opsomt wat er volgens hem miste in de verkiezingscampagne. “Er is een oorlog op ons continent en alleen al daaruit blijkt het belang van Europa”, zegt hij. “Daar is het veel te weinig over gegaan.” Hij vindt dat politici “jaar op jaar op jaar” de schuld naar Brussel hebben geschoven. “Daardoor denken mensen misschien dat Europa niet belangrijk is.”
Hij vindt zelf dat de campagne van Volt wel goed is gegaan. “We hebben laten zien dat we radicale keuzes konden maken, voor het klimaat en de toeslagen.”
Of Volt ooit samen in een coalitie zal gaan met PVV weet Dassen zeker. “Dat nooit. We staan diametraal tegenover elkaar.”
Op het moment dat de tweede exitpoll binnen kwam, hielden alle aanwezigen in Utrecht hun adem in. Uit de eerste poll kwam de verwachting van 2 zetels voor Volt. Toch gaat er een teleurgestelde zucht door de zaal op het moment dat de tweede poll bevestigt dat het er voorlopig 2 blijven.
In aanloop naar deze verkiezingen peilde Volt steeds 3 zetels. Met dat aantal kwam de pan-Europese partij van Laurens Dassen in 2021 ook de Tweede Kamer in. Daarvan zijn er in de huidige Kamer nog 2 over, omdat Nilüfer Gündoğan uit de partij werd gezet nadat zij was beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag. Zij ging als eenpitter door, maar neemt nu toch afscheid van de politiek.
De waarschijnlijke verkiezingsoverwinning van PVV komt onder meer door keuzes van de VVD. Dat zei D66-leider Rob Jetten op de verkiezingsuitslagavond van zijn partij in Amsterdam. De VVD heeft dat gedaan door “een gekozen campagne over de ruggen van vluchtelingen.”.
“De politiek van intolerantie is genormaliseerd terwijl die nooit normaal mag zijn”, aldus Jetten, waarna gejuich en geklap uit de zaal klonk. Hij beloofde “de komende jaren te blijven werken tegen haat en intolerantie. Want als één partij dat doet als anderen stil blijven staan, zijn het Democraten 66.”
Volgens de exitpoll van Ipsos in opdracht van NOS en RTL krijgt D66 10 zetels. Tijdens de vorige verkiezingen won D66 24 zetels.
[2]
AD
PVV SLAAT ALLE CONCURRENTEN KNOCK-OUT, WILDERS BELOOFT
Nederland slaat rechtsaf. De PVV van Geert Wilders heeft de verkiezingen overtuigend gewonnen. In de exitpoll gaat de partij ruim aan kop met 35 zetels. Daarmee wordt de partij ruim twee keer zo groot.
In zijn verkiezingsspeech zei Wilders dat ‘de asieltsunami’ zal worden beperkt en dat Nederlanders weer meer geld in hun portemonnee zullen krijgen. ,,De kiezer heeft gesproken: hij is het zat. Hij is het spuugzat! En wij gaan zorgen dat die Nederlander weer op 1 komt te staan.’’
Hij deed een oproep aan andere partijen om samen te werken. ,,De PVV is niet meer te negeren met 35 zetels. Elke partij, ook de onze, zal over zijn schaduw heen moeten springen.’’ Hij zei dat er oplossingen moeten worden gevonden ‘binnen de grenzen van de Grondwet’. ,,En dat zal lukken’’, beloofde hij.
Wilders belooft zich ‘redelijk te willen opstellen’ bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Hij zei te begrijpen dat partijen niet willen samenwerken als de PVV vast houdt aan een verbod op islamitische scholen bijvoorbeeld.
Andere partijen op ruime afstand van de PVV
Alle andere partijen volgen in de voorlopige uitslag op ruime afstand. De tweede partij lijkt de samenwerking GroenLinks-PvdA te worden met 25 zetels. Regeringspartij VVD van vertrekkend premier Mark Rutte verliest fors en wordt de derde partij met 24 zetels. De nieuwe partij van Pieter Omtzigt Nieuw Sociaal Contract (NSC) lijkt de Tweede Kamer binnen te komen met 20 zetels.
De winst van Wilders staat niet op zichzelf. In veel Europese landen zitten anti-migratiepartijen in de lift.
De BBB van Caroline van der Plas staat vooralsnog op 7 zetels. Dat is weliswaar meer dan de ene Kamerzetel die de partij nu heeft maar toch een bescheiden winst. Bij de Statenverkiezingen in maart was de partij immers nog afgetekend de grootste van het land.
De exitpoll van de NOS en RTL Nieuws is een indicatie van de verkiezingsuitslag. Er zijn nog geen stemmen geteld, maar bij de uitgang van een aantal verkiezingsbureaus is kiezers gevraagd wat zij hebben gestemd.
Kiezer rekent af met het beleid van afgelopen jaren
Voorafgaand aan de verkiezingen leken de Kamerverkiezingen ongemeen spannend te worden. In de laatste polls van de drie grote peilbureaus dinsdagavond gingen VVD, PVV en GroenLinks-PvdA nog nek aan nek. Maar de kiezer heeft afgerekend met het beleid van de afgelopen jaren: de grootste groep koos voor de partij van Wilders die het sluiten van de grenzen voor migranten als speerpunt maakte van de campagne.
De PVV werd voor veel rechtse kiezers aanvaardbaar nadat Wilders had gezegd zijn meest extreme islam-standpunten zoals het verbod van de koran ‘in de koelkast te zullen zetten’. Migratie was voor veel kiezers een van de belangrijkste onderwerpen waarop zij hun stemkeuze te bepaalden.
VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz zei dat de kiezer een duidelijke boodschap heeft afgegeven dat de zittende partijen het niet goed hebben gedaan. Volgens NSC-leider Pieter Omtzigt is hij beschikbaar om ‘te praten over kabinetsdeelsname’. ,,Maar dat is niet eenvoudig met dit verkiezingsresultaat. Iedereen zal over zijn schaduw heen moeten springen.’’
Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA koos in zijn toespraak direct voor de aanval op de PVV. Volgens hem zijn GroenLinks en PvdA mede de samenwerking aangegaan omdat ‘iedereen gelijk is’. ,,We zullen de democratie en de rechtsstaat blijven verdedigen!’’
Formatie wordt hels karwei
Als de uiteindelijke uitslag inderdaad lijkt op de eerste exitpoll, dreigt de formatie van een nieuw kabinet een hels karwei te worden. Het vormen van een coalitie die kan rekenen op een meerderheid in de Tweede Kamer lijkt heel lastig. Een coalitie met de PVV ‘over rechts’ wordt moeilijk omdat onder andere Pieter Omtzigt van NSC samenwerking met de PVV eerder uitsloot. Wel kwam hij daar woensdagavond weer voorzichtig op terug. VVD-lijsttrekker VVD zei eerder niet deel te nemen aan een kabinet als de PVV de grootste zou worden en Wilders premier werd.
Een coalitie door het midden lijkt onmogelijk. GroenLinks-PvdA en VVD hebben allebei gezegd dat ze liever niet met elkaar willen samenwerken.
En een coalitie ‘over links’ wordt lastig omdat daar minimaal zeven partijen voor nodig lijken. Daar komt bij dat de middenpartijen D66 en CDA fors hebben verloren en komen in de exitpoll uit op respectievelijk 10 en 5 zetels. Het CDA heeft al gezegd dat die partij dit keer niet beschikbaar is voor regeringsdeelname.
Vrijdag komen de lijsttrekkers van de partijen die in de Tweede Kamer zijn gekozen bijeen om te vergaderen hoe het nu verder moet. Dan zal een verkenner worden aangewezen die achter gesloten deuren bij alle partijleiders gaat aftasten wie met wie zou willen.
Wilders: ‘Mooiste dag van mijn leven’
Wilders zei na afloop van zijn overwinningsspeech dat dit ‘de mooiste dag van zijn leven’ is. ,,Ik merkte de laatste dagen al dat de overwinning weleens groter zou kunnen uitpakken dan wat de peilingen meldden. Het zal keihard werken worden, maar we zijn klaar om te regeren.’’
Wilders denkt premier van alle Nederlanders te kunnen zijn. ,,Premier.. tja zo ver is het nog niet. Maar we kunnen over onze schaduw heen springen en zijn bereid om ons constructief op te stellen. Ik hoop dat andere partijen dat ook willen. We zullen het zien de komende weken.’’
Dilan Yesilgöz (VVD) breekt met de harde PVV-blokkade van voorganger Mark Rutte. De nieuwe liberale leider zet de deur naar samenwerking met Wilders op een kleine kier, ze wil ‘vooruitkijken’. Pas na het PVV-partijprogramma besluit de VVD of samenwerking mogelijk is.
Na voorwerk van VVD-Kamerlid Brekelmans lijkt ook lijsttrekker Dilan Yesilgöz te breken met de liberale banvloek over de PVV. Samenwerken met Wilders is niet langer absoluut taboe, is de boodschap van de nieuwe VVD-leider: ,,Wie met wie is typisch Haags gedoe”, zei Yesilgöz op vragen over de PVV na afloop van de eerste ministerraad na de zomerstop.
,,Het gaat om problemen van mensen en oplossingen die we bieden. Dan moet je kijken met wie je het beste kunt samenwerken om dat voor elkaar te krijgen, en ik zal iedere partij beoordelen op de plannen die zij neerleggen. Eerst moet de kiezer zich uitspreken.”
Gedoogcoalitie
Na de gedoogcoalitie (2010-2012) met de PVV en Wilders’ minder-Marokkanen-uitspraak in 2014 wierpen veel partijen – waaronder de VVD – een blokkade op. Samenwerken met Wilders is daardoor uitgesloten, herhaalde bijvoorbeeld de nieuwe CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal maandag nog. Maar de VVD breekt met die koers: Yesilgöz stelt dat de uitspraak van Wilders over Marokkanen ‘walgelijk’ is, maar meldde in één adem dat ze wel ‘vooruit’ wil kijken.
,,Ik heb Wilders zelf gehoord dat hij over ego’s heen wil stappen en een frisse start wil maken. Dus ik ben benieuwd waarmee hij komt. Ik zal iedere lijsttrekker beoordelen op de plannen.”
De kans is klein dat de VVD na publicatie van het PVV-programma graag met Wilders samenwerkt: de verkiezingsprogramma’s van Wilders zijn radicaal-rechts en bevatten onder meer plannen voor een asielstop en een ministerie van ‘De-islamisering’. Wilders zelf zal zijn toon niet matigen, weten vertrouwelingen van de PVV-leider: hij gelooft niet in een mildere opstelling.
Dus als Yesilgöz de deur ná bekendmaking van het PVV-programma verder open zet, zal er binnen de VVD een stevige discussie ontstaan. Na de eerdere flirt van Tweede Kamerlid Brekelmans reageerden diverse liberalen al direct dat samenwerking met Wilders taboe moet blijven. De JOVD, de jongerentak van de VVD, liet weten dat de PVV ‘heel ver afstaat van de basisbeginselen van de VVD’. Oud-VVD-leider Ed Nijpels refereerde aan Brekelmans’ voorzichtige toenadering naar Wilders en meldde: ‘Is dit de nieuwe koers van de VVD? Kan toch niet waar zijn’.
Meer partijen worstelen met de PVV-blokkade. In de provincie Flevoland werkt de ChristenUnie nu met de PVV samen, tot groot chagrijn van de landelijke CU-top. Maar de coalitie kwam er wel. Andere partijen signaleren dat de VVD met de komst van Yesilgöz ‘naar rechts opschuift’. Haar voorganger Rutte noemde zijn opvolger bij het debat over de kabinetsval ook ‘rechtser dan ik’.
De demissionair premier wilde vrijdag niet ingaan op vragen over Yesilgöz’ uitspraken: ,,De tijd schrijdt voort, er zijn verkiezingen, het is een verstandige lijn”, was het enige dat de huidige VVD-leider kwijt wil. Hoe dat te rijmen valt met zijn eigen eerdere uitsluiting van Wilders en diens overschrijding van ‘rode lijnen’ wilde de premier niet zeggen: ,,Maar ik ga geen commentaar leveren op de VVD-lijsttrekker, ik sta hier als premier.”
VVD-leider Rutte wil opnieuw niet regeren met de PVV. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2017 sloot de VVD de partij van PVV-leider Wilders ook uit. In het wekelijkse gesprek met de minister-president in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen wordt Rutte gevraagd of hij nog steeds niet met de PVV wil. Zijn antwoord is kortweg “nee”.
Rutte geeft deze keer geen expliciete reden voor het uitsluiten van de grootste oppositiepartij. In januari 2017 had het onder meer te maken met de uitspraken van Wilders over rechters en Marokkanen. Die opmerkingen stonden volgens Rutte haaks op de waarden van Nederland en de rechtsstaat.
Appjes
Begin deze week zei Rutte al dat hij na de verkiezingen niet wil samenwerken met Forum voor Democratie. Hij zei dat in het tv-programma Op1 naar aanleiding van berichten over racistische app-berichten van Forum-leider Baudet. Rutte noemde de appjes “walgelijk, homofoob en racistisch”.
De uitsluiting van deze twee partijen betekent volgens Rutte niet dat de VVD naar de linkerkant van het politieke spectrum wordt getrokken. Het kabinet van VVD-CDA-D66 en ChristenUnie is ook niet centrum-links, benadrukt Rutte in het radiogesprek. “Alleen D66 wil in verkiezingstijd wel meer geld uitgeven”, zegt Rutte die constateert dat het bij de formatie altijd weer goed komt.
Peilingen
Rutte noemt geen partijen waar de VVD een mogelijke coalitie mee wil vormen. “We zien het wel”. Nu staat de VVD als grootste in de peilingen, maar dat zegt nog niets. “Het zijn peilingen en je weet nooit hoe het loopt.”
in een reactie op het uitsluiten van de PVV door de VVD zegt PVV-voorman Wilders dat Rutte “dus” over links wil. “Alleen een grote PVV kan Ollongren, Klaver en consorten nog uit het kabinet houden”, twittert Wilders.
PVV-leider Geert Wilders wil deelnemen aan een volgend kabinet en dan bij voorkeur niet in een gedoogconstructie. Dat zegt hij in het lijsttrekkersinterview van Nieuwsuur. Hij is bereid concessies te doen, mocht het zover komen, ook wat betreft zijn standpunten over de islam. “Er zijn belangrijkere prioriteiten.”
Het kernpunt van de PVV is sinds de oprichting in 2006 onveranderd: de “islamisering” van Nederland moet worden beperkt. “Nederland is geen islamitisch land”, schrijft Wilders in het voorwoord van zijn verkiezingsprogramma.
Maar volgens Wilders heeft Nederland momenteel grotere problemen dan het terugdringen van de islam. “De islam zal nooit uit ons DNA gaan, maar de prioriteit ligt nu duidelijk bij andere zaken als het gaat om de komende regeerperiode.”
Wilders noemt immigratie en asiel, de gezondheidszorg en bestaanszekerheid als voorbeelden van zaken die voor hem nu belangrijker zijn dan zijn strijd tegen de islam. “Als wij dadelijk – waar ik op hoop, en waar ik eerlijk gezegd ook van uitga – aan die onderhandelingstafel komen, zullen dat onze prioriteiten zijn.”
‘Existentieel gevaar’
In 2018 wilde Wilders “bepaalde islamitische uitingen” nog per wet verbieden. In een initiatiefwetsvoorstel noemde hij de islam een “existentieel gevaar” dat Nederland bedreigt. In zijn verkiezingsprogramma staat nog altijd dat hij geen moskeeën en islamitische scholen wil, dat hij de koran en de islamitische hoofddoek in overheidsbouwen wil verbieden. “Zeggen wij: als dit niet gerealiseerd wordt, dan gaan we niet regeren? Het antwoord daarop is: nee, ik snap dat andere punten nu belangrijker zijn”, aldus Wilders.
Dit initiatiefwetsvoorstel kreeg geen meerderheid, net als een ander voorstel uit 2019 voor een verbod op dubbele nationaliteiten van bewindspersonen. De Raad van State verklaarde beide voorstellen “onverenigbaar met de wezenlijke uitgangspunten van de democratische rechtsstaat”.
Wilders benadrukte in Nieuwsuur het liefst in een meerderheidscoalitie te willen regeren met centrumrechtse partijen. Hij noemde de BBB, VVD, JA21 en NSC als voorkeurspartners, “al zal ik Pieter Omtzigt nog wel moeten overtuigen”.
Voor de VVD en NSC zijn de anti-rechtsstatelijke standpunten van de PVV een barrière om met die partij te regeren. Op de vraag of Wilders bereid is die punten te parkeren, zegt hij: “Dat zijn niet mijn woorden, maar dat u er heel ver naast zit, kan ik niet zeggen.”
Het is te laat voor de VVD om alsnog met een eigen verhaal bakzeil te halen en slagvaardig de campagne te beëindigen. Dat zegt Pieter-Paul Slikker, voormalig campagneleider PvdA. Vanaf het moment dat VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz de deur open zette voor de PVV van Geert Wilders, zag je die partij stijgen in de peilingen. ‘Die geest moet nu terug in de fles.’
De blunder leidde ertoe dat Yesilgöz zich vandaag geroepen voelde om met piepende remmen te roepen dat Wilders écht geen gedroomde coalitiepartner is. En daarmee is het te laat om de campagne alsnog naar haar hand te zetten met een sterk eigen verhaal. ‘Dat lukte Mark Rutte altijd wel, maar nu zie je paniekvoetbal bij de VVD, door een strategische blunder.’
‘Het was een heel andere Wilders dan we kenden. Maar als je naar zijn verkiezingsprogramma kijkt, hebben we niet met een andere persoon te maken’
Annemarie Litjens, voormalig campagneleider VVD
Enorm aantal zwevende kiezers
Volgens Annemarie Litjens, voormalig campagneleider VVD laat het ‘enorme aantal’ zwevende kiezers zien welke verschuivingen er nog mogelijk zijn. Anders dan bij eerdere verkiezingen lijken de strategische stemmen nu al enigszins zichtbaar in de peilingen. ‘Bij de vorige verkiezingen behaalde D66 zijn overwinning ook door strategische stemmers, dat gaan we nu ook weer zien. Ik ben benieuwd hoeveel verschil we daar nog in gaan zien.’
Litjens kan zich goed voorstellen dat Yesilgöz is geschrokken van de snelle opmars van de PVV. Ze ziet de VVD vechten tegen het monster dat ze zelf gecreëerd heeft. Het laatste kabinet viel op het thema migratie en het lijkt erop dat de VVD erg gretig was om te laten weten dat zelfs de PVV een optie was om het belang van het onderwerp te onderstrepen. ‘Maar wat er gebeurde is dat de partij een andere partij nóg groter heeft gemaakt, in plaats van dat je jezelf heel groot maakt.’
Wilders pakt handschoen op
Uiteraard is het de verdienste van Wilders zelf dat hij de handschoen heeft opgepakt toen die eenmaal voor het oprapen lag nadat Yesilgöz de deur op een kier had gezet. In verkiezingsdebatten liet de PVV-leider zich zien als een mildere variant van hemzelf, toen hij eenmaal salonfähig was gemaakt, zegt Litjens. Het was een heel andere Wilders dan we kenden.
Maar als je naar zijn verkiezingsprogramma kijkt, hebben we niet met een andere persoon te maken.’
Eigenlijk is het heel vreemd wat er gebeurt, nu Yesilgöz zich puur op Wilders leiderschap richt. ‘Eerst heb je gezegd dat je samen in een kabinet kunt zitten, nu ga je daar opeens een voorwaarde aan verbinden. Dat kan alleen als ik groter ben dan jij, of als jij geen premier wilt zijn. Dat is natuurlijk ongekend.’ Yesilgöz liet vanochtend bij Sven Kockelmann weten dat de VVD wel mét, maar niet ónder de wil regeren. ‘Als de PVV de grootste wordt, mag die partij wel meedoen, maar niet de premier leveren.’
Geen fouten of uitglijders
Litjens gelooft best dat de VVD écht liever niet met Wilders samenwerkt. Maar er is nauwelijks nog een weg terug. Het huidige VVD-electoraat is eigenlijk heel stabiel – de afgelopen dagen is het aantal VVD-stemmers in de peilingen vrijwel ongewijzigd. Er zit daarom weinig anders op dan dat vasthouden: geen fouten of uitglijders maken en zorgen dat de groep die zegt op de VVD te stemmen dat ook daadwerkelijk gaat doen.
Intussen lijkt GroenLinks-PvdA van Frans Timmermans alsnog garen te spinnen bij de opmars van de PVV. Kiezers die liever naar links zweven, denken door een stem op Timmermans rampen op rechts te voorkomen. ‘De afgelopen dagen zei Frans Timmermans terecht dat er in de peilingen eigenlijk maar één partij is die een rechts kabinet of een premierschap van Geert Wilders kan voorkomen, en dat is hij.’
[9]
ZIE NOOT 6
[10]
VOLKSKRANT
WILDERS WIL PREMIER VAN ALLE NEDERLANDERS ZIJN: ”ONGEACHT
Na zijn enorme overwinning zet Wilders zijn verzoenlijke toon van de verkiezingscampagne door. Hij roept andere partijen op tot samenwerken. ‘Ik snap heel goed dat partijen niet in een regering willen zitten die ongrondwettelijke maatregelen neemt. Dat gaan we dus ook niet doen.’
Wilders zei expliciet dat hij niet zal aandringen op anti-islamitische maatregelen als een Koranverbod of de sluiting van islamitische scholen. ‘We blijven binnen de kaders van de Grondwet. Ik zal premier voor alle Nederlanders zjin. Ongeacht waar je vandaan komt en wat je geloof is.’
‘We zullen moeten samenwerken, zoeken naar overeenkomsten’, zo richtte hij zich tot andere partijen. Hij noemde de VVD, BBB en Pieter Omtzigts NSC als logische partners om mee te regeren. Samen hebben zij een ruime meerderheid in de nieuwe Tweede Kamer. ‘We zullen allemaal concessies moeten doen. Ik zal me ook redelijk opstellen.’
Voorop staat dat hij het asielbeleid drastisch wil aanscherpen, ook als dat lastig ligt omdat Europese regels of het VN-vluchtelingenverdrag in de weg staan. ‘Je moet regels kunnen aanpassen, ook in Europa. Wetten zijn niet statisch, verdragen ook niet.’
Nationalistisch en alarmistisch over het immigratieprobleem. Zo is het 46 pagina’s tellende verkiezingsprogramma van de Partij voor de Vrijheid het best samen te vatten. De woorden ‘Nederland’ en ‘Nederlander(s)’ komen er maar liefst 121 keer in voor, blijkt uit een analyse.
Al in het voorwoord speelt de PVV in op het onbehagen van veel Nederlanders over de huidige gang van zaken in ons land: ‘Want Nederland is Nederland niet meer. We zien het allemaal om ons heen. Ons land is overvol. Onze wijken en steden vaak onherkenbaar met veel overlast en criminaliteit. We moeten Nederland terugveroveren. Het sluiten van onze grenzen voor nog meer gelukszoekers uit andere culturen is daarbij noodzakelijk.’
In de rest van het programma worden deze thema’s verder uitgewerkt. Zo volgt gelijk het hoofdstuk ‘Asiel en immigratie’. Daarin valt te lezen: ‘Onze verzorgingsstaat staat onder grote druk door niet-westerse allochtonen die massaal profiteren van onze uitkeringen en andere voorzieningen. Meer dan de helft van de bijstandsontvangers in ons land is inmiddels niet-westers-allochtoon. Maar ook ons onderwijsstelsel en zorgstelsel kunnen de continue instroom van extra vreemdelingen al lang niet meer aan. De asielinstroom is bovendien onbetaalbaar.’
Lonken naar proteststem
Verder speelt de partij in op zorgen van de gewone Nederlander over de eigen portemonnee. Hier wordt gelonkt naar de proteststem, met teksten als: ‘De meerderheid van politiek Den Haag heeft de Nederlanders keihard in de steek gelaten en jarenlang voor de gek gehouden met valse koopkrachtbeloftes. Ondertussen raakt de portemonnee leeg en zien Nederlanders dat er miljarden worden verspild aan alles waar zij niets aan hebben.’
Ook spreekt het verkiezingsprogramma zich verhuld uit tegen de huidige oorlogssteun aan Oekraïne. ‘Er gaan miljarden naar een oorlog die niet de onze is, miljarden naar Afrika, miljarden naar Brussel, miljarden naar onzinnig klimaat- en stikstofbeleid, miljarden naar massa-immigratie.’
De PVV staat al jaren bekend als een law and order-partij. Dat is niet veranderd richting deze verkiezingen. ‘Het is de hoogste tijd voor zero tolerance‘, valt te lezen. ‘De politie moet weer de baas zijn op straat. Criminelen dienen direct te worden opgepakt en langdurig vastgezet. Hiervoor lanceert de PVV een ‘veiligheidsoffensief’ waarbij we onder meer geld vrijmaken voor 10.000 extra politieagenten.’ Ook moet er een digitale schandpaal komen voor daders van geweld- en zedenmisdrijven en wordt TBS afgeschaft, als het aan de PVV ligt.
Links op zorg
Op de zorgparagraaf is de partij als links te bestempelen, met aandacht voor de lagere inkomens. De PVV wil onder meer het eigen risico afschaffen, schrappen in de marktwerking, de tandarts in het basispakket en de verzorgingshuizen terug. Aan gezondheidspreventie heeft de partij echter een broertje dood: ‘De overheid kan voorlichten, maar bepaalt niet of je rookt, drinkt en wat je eet. Geen suikertaks en geen vleestaks.’
De woningcrisis wil de PVV aanpakken door de sociale huren te verlagen, de huurtoeslag juist te verhogen en meer woningen te gunnen aan Nederlanders. Ook moeten de ‘belemmerende stikstofregels’ van tafel, dient te worden gestopt met het gasvrij maken van woningen en komt er geen verplichte warmtepomp in huizen.
De klimaatverandering wordt sowieso gebagatelliseerd in het verkiezingsprogramma van de PVV. ‘Het klimaat verandert altijd, al eeuwenlang. Bij veranderende omstandigheden passen we ons aan’, klinkt het. En: ‘Nederland is verantwoordelijk voor nog geen half procent van de totale mondiale CO2-uitstoot.’ Dus wil de partij kolen- en gascentrales openhouden, nieuwe kerncentrales bijbouwen, zich terugtrekken uit het VN-Klimaatakkoord, de Klimaatwet intrekken en het Klimaatfonds met tientallen miljarden erin schrappen. Daarnaast moeten de stikstofregels worden geschrapt en wil de PVV geen windturbines, zonneparken en biomassa, valt te lezen.
Vooral behoud Nederlandse cultuur
De PVV heeft vooral iets met behoud van de Nederlandse cultuur, blijkt verder. ‘De PVV houdt van Nederland. Wij zijn trots op onze cultuur, identiteit en tradities. Die moeten we dan ook behouden. Niet uitwissen. De linkse haat waarin helden uit onze geschiedenis worden beschimpt, wordt beëindigd. De excuses voor het slavernijverleden en de politionele acties, zoals gedaan door de Koning, worden ingetrokken. Zwarte Piet blijft.’ En de ‘linkse’ publieke omroep? Die kan wel opdoeken, want de financiering wordt volledig beëindigd.
Daarbij is natuurlijk bekend dat de PVV een hekel heeft aan de islam. Dus moet er een verbod op islamitisch onderwijs, korans en moskeeën komen, ‘omdat dat onze vrijheid en onze waarden bedreigt’. De PVV wenst ook een ban op het dragen van islamitische hoofddoekjes in overheidsgebouwen, inclusief de Staten-Generaal.
Tot slot deelt de partij nog wat ‘cadeautjes’ uit aan de burger. Door meer wegen aan te leggen, brandstofaccijns te verlagen, geen rekeningrijden in te voeren, de maximumsnelheid te verhogen naar 140 km/u, meer treinen en zitplaatsen in de spits én een betaalbaar en veilig openbaar vervoer te creëren. De vliegtaks sneuvelt ook. Als uitsmijter wenst de partij een hogere ouderenkorting en de AOW-leeftijd gaat weer naar 65 jaar.
Geen miljarden meer naar ontwikkelingshulp en klimaat
De PVV weigerde het verkiezingsprogramma onafhankelijk te laten doorberekenen, maar zegt wel iets over de financiën. ‘Dit alles kunnen we betalen door te stoppen met miljarden over te maken naar Brussel en Afrika. En door miljarden die nu staan gereserveerd voor klimaat en stikstof te besteden aan onze eigen mensen. We gaan de gigantische extra winsten die banken nu maken vanwege de gestegen rente extra belasten en we schrappen allerlei onzinnige subsidies voor kunst, cultuur, publieke omroep, expats en vergroening. Ook het sluiten van onze grenzen voor asielzoekers en het beperken van migratie levert miljarden op.’
‘Op deze manier gaan we Nederland weer op bouwen en zetten we de Nederlander weer op 1!’, klinkt het.
Afgelopen donderdag bezocht ik Guantanamo Bay, de al meer dan een eeuw door de Verenigde Staten van Cuba gepachte marinebasis die sinds 2001 voor een klein gedeelte is ingericht als detentiecentrum waar vermeende Al Qaeda- en Talibanterroristen worden vastgehouden. Hoewel het meer dan 30 graden was, is Guantanomo Bay zeker geen fijn vakantieressort, alleen al omdat je er geen foto’s mag maken. Maar de berichtgeving in de media over misstanden die op Guantanamo Bay zouden plaatsvinden raken voor zover ik kan beoordelen kant noch wal, want met eigen ogen zag ik dat de Amerikanen de ongeveer 335 ‘vijandelijke strijders’ prima behandelen. Zo zijn de cellen brandschoon, de medische voorzieningen uitstekend en met het eten is niets mis. Voor 20 dollar kocht ik een ‘detainee meal’ en het smaakte prima. Ik heb me laten vertellen dat een deel van de gevangenen zelfs aan obesitas lijdt. Moet u nagaan.
De Amerikaanse overheid wil graag dat Nederland gevangenen uit Guantanamo Bay overneemt. Ik vind dat een slecht plan en ben hier tegen. Maar het bezoek sterkte mij wel in mijn overtuiging dat het voor Nederland een zegen zou zijn als ook wij over een detentiecentrum à la Guantanamo Bay zouden beschikken. Ik stel me dat als volgt voor. Sinds een paar jaar houdt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst een aantal Nederlandse moslims in de gaten. Sinds de terroristische aanslagen in Madrid van 11 maart 2004 heeft de AIVD haar informatie ondergebracht in de zogenoemde Contra Terrorisme Infobox, een samenwerking van de AIVD met onder andere de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, het Openbaar Ministerie en de Immigratie- en Naturalisatiedienst. In sommige gevallen gaat het om personen die in de toekomst geweld tegen ons land zouden kunnen gebruiken, die de Sharia willen invoeren en Nederland, het Westen en onze manier van leven haten. Een deel van die in de CT-Infobox ondergebrachte personen kunnen dan ook wat betreft hun gedachtegoed en bereidheid tot geweldpleging op één lijn geplaatst worden met Samir Azzouz en Mohammed Bouyeri, de moordenaar van Theo van Gogh.
Al deze bij de AIVD bekende potentiële terroristen worden als het aan mij ligt preventief opgepakt en preventief gedetineerd. In Israël is administratieve detentie al mogelijk, daar worden personen die door de geheime dienst als een gevaar voor de Israëlische veiligheid beschouwd worden voor onbepaalde tijd administratiefrechtelijk vastgezet. In Israël functioneert het, waarom zou het dan niet ook in Nederland ingevoerd kunnen worden? In mijn plan is het de AIVD die een potentiële terrorist bij de minister van Binnenlandse Zaken voor administratieve detentie voordraagt. De minister beslist of de betreffende persoon al dan niet preventief wordt vastgezet en vervolgens is het de bestuursrechter die om het half jaar toetst of de administratieve detentie nog gerechtvaardigd is. Onpartijdige en onafhankelijke rechterlijke toetsing is dus gewaarborgd.
Ik roep het kabinet op alles in het werk te stellen om Nederland tegen het islamitisch terrorisme te beschermen. Laten we er alles aan doen om de strijd tegen het terrorisme te winnen en een tweede op de Koran geïnspireerde moord in Nederland koste wat het kost te voorkomen. Laten we ervoor zorgen dat terroristische aanslagen als in New York, Madrid en Londen in ons land uitblijven. Daarom vraag ik het kabinet een op Guantanamo Bay gebaseerd administratief detentiecentrum voor potentiële terroristen in Nederland te bouwen en de bij de AIVD bekende potentiële terroristen daarin preventief op te sluiten. Voorkomen is immers beter dan genezen. Ik ben graag bereid de eerste steen te leggen.
Aangemaakt op 30 oktober 2007.
Reacties uitgeschakeld voor Noten 1A t/m 18/Doorgaan!
”Pieter Omtzigt blijft erbij dat hij niet met de PVV in een regering wil. In het tv-programma Buitenhof zei hij dat de standpunten van die partij “aan de rechtsstaat raken” en dat hij daar grote moeite mee heeft.”
Omtzigt wil niet met PVV regeren, ‘alleen met partijen die rechtsstaat heel houden’
Pieter Omtzigt blijft erbij dat hij niet met de PVV in een regering wil. In het tv-programma Buitenhof zei hij dat de standpunten van die partij “aan de rechtsstaat raken” en dat hij daar grote moeite mee heeft.
Omtzigt zei dat hij met zijn partij Nieuw Sociaal Contract wil regeren “juist met partijen die die rechtsstaat heel laten” en daar hoort de PVV wat hem betreft niet bij. “Dat heb ik de afgelopen jaren niet bepaald gezien.”
Dat partijleider Geert Wilders gisteren in De Telegraaf zei dat de “scherpe kantjes” er bij de PVV vanaf zijn, verandert daar wat hem betreft niets aan. Ook niet dat de PVV-leider in het artikel een “groot beroep” op Omtzigt deed om hem niet uit te sluiten.
Omtzigt wilde niet met zoveel woorden zeggen of hij de PVV echt uitsluit, maar hij maakte dus wel duidelijk dat hij er weinig zin in heeft om met Wilders in zee te gaan.
Hij noemde als mogelijkheid om te gaan regeren ook een minderheidscoalitie, omdat er dan geen dichtgetimmerd regeerakkoord nodig is. Daardoor komt er dan meer ruimte voor discussie in het parlement.
Rond 1 oktober zal hij de kandidatenlijst naar buiten brengen en eind oktober volgt het verkiezingsprogramma, zei hij in Buitenhof. Daarin zal bijvoorbeeld staan dat het minimumloon verhoogd wordt, “maar niet onmiddellijk naar 18 euro”, zoals de ChristenUnie wil.
Omtzigt benadrukt dat een verhoging van het minimumloon niet het enige is wat er gedaan moet worden om de bestaanszekerheid te vergroten. Hij vindt dat alle voorzieningen die mensen nodig hebben, zoals voedsel, wonen en energie, “betaalbaar en bereikbaar” moeten blijven.
Om dat te bereiken wil hij onder meer met de bezem door “een hele serie belastingkortingen die nergens op slaat”. Hij noemde als voorbeeld een forse belastingkorting voor expats. “Dat verknalt de huurmarkt volledig in Amsterdam, want een ander kan veel minder betalen.”EINDE BERICHT
”NSC-leider Pieter Omtzigt vindt samenwerken in een regering met PVV-leider Geert Wilders niet mogelijk omdat die partij de vrijheid van godsdienst niet respecteert in zijn verkiezingsprogramma. “Dat is het obstakel voor samenwerking in de regering”, zegt Omtzigt tegen RTL Nieuws. ”
RTL NIEUWS
EEN RECHTS KABINET? PIETER OMTZIGT HOUDT DE DEUR VOOR PVV DICHT
NSC-leider Pieter Omtzigt vindt samenwerken in een regering met PVV-leider Geert Wilders niet mogelijk omdat die partij de vrijheid van godsdienst niet respecteert in zijn verkiezingsprogramma. “Dat is het obstakel voor samenwerking in de regering”, zegt Omtzigt tegen RTL Nieuws. Rechtse partijen hebben op dit moment in de peilingen een Kamermeerderheid.
Maar Omtzigt voelt nog steeds niets voor samenwerking met de PVV, zegt hij vandaag tegen RTL Nieuws. Want in het PVV-verkiezingsprogramma staat dat de partij tegen islamitische scholen, moskeeën en de Koran is. Omtzigt wijst erop dat dat in strijd is met de vrijheid van godsdienst, die in de grondwet staat. De PVV zou zich daarom niet aan de grondrechten houden.
“Je kan als partij alleen een regering vormen met partijen die zich houden aan de klassieke grondrechten”, zegt Omtzigt. En dus gaat samenwerking in één regering met Omtzigt niet. Samenwerken in de Tweede Kamer kan overigens wel, vindt de NSC-leider:
Wilders zei gisteravond in Nieuwsuur dat hij wil deelnemen aan een volgend kabinet. Hij is bereid concessies te doen, mocht het zover komen – ook wat zijn standpunten over de islam betreft.
Ook vorige week zei Wilders in de serie De lijsttrekkers dat hij staat te popelen om in een nieuw kabinet plaats te nemen. Hij zei toen te hopen dat Omtzigt nog tot inkeer komt.
Politiek commentator Fons Lambie zegt dat Wilders ‘zo aantrekkelijk mogelijk probeert over te komen’ als potentiële regeringspartij. Bekijk zijn commentaar in deze video:
“Het zijn peilingen, maar je gaat toch kijken welk kabinet mogelijk is”, zegt Lambie. “Een kabinet met rechtse partijen telt op tot een meerderheid. VVD, NSC, BBB, maar ook de PVV van Geert Wilders. En Wilders probeert deze campagne zo aantrekkelijk mogelijk over te komen als potentiële regeringspartij. Hij werd jarenlang uitgesloten, maar omdat hij nu een kans maakt heeft hij zijn islam-standpunt zelfs uit de etalage gehaald.”
Maar Omtzigt houdt de deur dicht, stelt Lambie vast. “Als CDA-Kamerlid had hij destijds heel veel moeite met de PVV-samenwerking in 2010. En VVD is nog niet zover, maar in die partij zijn ze in hun nopjes met de constructieve Wilders.”
EINDE
”Met de belofte van redelijkheid en matiging voert de PVV-leider ook de druk op Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt op.
Omtzigt beraadt zich nog op samenwerking met de PVV, de NSC-fractie sprak er vorige week meermaals over, dat gesprek gaat komende week verder. Dat duidt op verdeeldheid, maar een woordvoerder spreekt van een ‘net gesprek’. Dinsdag gaat Omtzigt langs bij de verkenner, waarschijnlijk pas na afloop deelt de NSC-leider zijn ideeën met het publiek.”
De verkenning van een rechtse regering begint onder hoogspanning. Wilders voert de druk op VVD en NSC op, binnen de VVD wordt gemopperd op Yesilgöz, Omtzigt beraadt zich nog. En de PVV-verkenner Van Strien zelf lag ook onder vuur, maar blijft aan.
Dat VVD-leider Dilan Yesilgöz liever gedoogt dan meeregeert, valt verkeerd bij PVV-leider Geert Wilders én bij de rechterflank van de VVD. Partijprominenten Halbe Zijlstra en Hans Hoogervorst vinden dat hun partij ‘de volledige verantwoordelijkheid moet nemen’. ,,De VVD heeft terecht het kabinet op immigratie laten vallen. De verkiezingsuitslag is een noodkreet van de kiezer hier iets aan te doen”, schrijven ze in een ingezonden brief in De Telegraaf. „We mogen het niet laten afweten.”
PVV-leider Wilders haalde via X, voorheen Twitter uit, naar de VVD-leider, zonder haar bij naam te noemen. ‘Nog steeds snappen sommige politici het niet en gaat de politieke trukendoos open’. Wilders belooft ‘positief en redelijk te blijven. Ik zal me blijven matigen. En er voor iedereen zijn. De PVV zal Nederland mee gaan besturen en ik zal premier worden’.
Met de belofte van redelijkheid en matiging voert de PVV-leider ook de druk op Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt op.
Omtzigt beraadt zich nog op samenwerking met de PVV, de NSC-fractie sprak er vorige week meermaals over, dat gesprek gaat komende week verder. Dat duidt op verdeeldheid, maar een woordvoerder spreekt van een ‘net gesprek’. Dinsdag gaat Omtzigt langs bij de verkenner, waarschijnlijk pas na afloop deelt de NSC-leider zijn ideeën met het publiek.
Partijvoorzitter Bert van Boggelen van NSC toonde zich uiterst sceptisch en zei dat de grondwet ‘pijler nummer één voor de partij is’. ,,Als je daar aan knaagt, ben je weg.” Omtzigt zelf vindt wel dat grote partijen ‘met 20 of 24 zetels’ (NSC en VVD dus) op zijn minst ‘wel in gesprek moeten gaan’ over een regering, vertelt hij zondag in De Volkskrant. ,,Partijen met veel stemmen zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen.”
Ondertussen kent de PVV-verkenner Gom van Strien een valse start. Vrijdag werd de PVV-senator gevraagd om de verkenning te begeleiden, zaterdag onthulde NRC dat Van Strien van fraude wordt beticht. De PVV’er ontkent de beschuldigingen, stelt dat hij heeft ‘voldaan aan alle wet- en regelgeving’ en blijft dus aan als verkenner, meldt hij zondagmiddag in een persbericht.
Maandag begint Van Strien zijn reeks gesprekken met alle partijleiders. Eerst komen Wilders (PVV), Timmermans (GL-PvdA), Yesilgöz (VVD) en Jetten (D66) langs. Dinsdag is het onder anderen de beurt aan Omtzigt (NSC). Na Yesilgöz weigering om mee te regeren, ligt de sleutel bij een coalitie over rechts nu bij Omtzigt.
[21]
NOS
NIEUWE VOORLOPIGE PROGNOSE: PVV OP 37 ZETELS, GL-PVDA
De PVV haalt in de nieuwe voorlopige prognose van het ANP 37 zetels. De prognose is op basis van bijna 94 procent van de stemmen. GroenLinks-PvdA komt uit op 25 zetels, de VVD op 24 en NSC op 20 zetels.
Daarna volgen D66 met 9 zetels en BBB met 7 zetels. Het CDA en de SP komen uit op 5 zetels.
Forum voor Democratie en de Partij voor de Dieren halen volgens deze voorlopige prognose 3 zetels, net als de ChristenUnie, SGP en Denk. Volt komt uit op 2, en JA21 op 1. 50Plus stond in de exitpoll nog op 1 zetel, maar raakte die in deze prognose kwijt. Ook BVNL en BIJ1 behalen geen zetels.
“Voorlopige” prognoses van ANP zijn gebaseerd op daadwerkelijke uitslagen. Daarom zijn ze nauwkeuriger dan de exitpoll die onderzoeksbureau Ipsos heeft gehouden in opdracht van de NOS en RTL. In deze exitpoll stond de PVV op 35 zetels.
Politiek verslaggever Xander van der Wulp:
“We kunnen dit wel een historische avond noemen. Geen van ons hier aan tafel heeft ooit meegemaakt dat niet één van de traditionele partijen (VVD, PvdA of CDA) de verkiezingen wint.
Er is de laatste dagen natuurlijk van alles gebeurd onder de kiezers. Er waren veel zwevende kiezers, er waren strategische kiezers. Uit onderzoeken blijkt ook dat de PVV voor het eerst aantrekkelijk werd voor zwevende kiezers. En dat potentieel hebben ze wel echt benut.
Ook GroenLinks-PvdA heeft geprofiteerd van strategische kiezers, maar wat te zien is bij alle locaties waar nu uitslagenavonden zijn, is dat ze allemaal geschrokken zijn van de overwinning van de PVV.”
De Boer Burger Beweging (BBB) staat open voor samenwerking in een coalitie met de PVV, zeggen lijsttrekker Caroline van der Plas en nummer twee Mona Keijzer. “We doen gewoon mee met 7 zetels. We gaan gewoon de coalitieonderhandelingen in. Ik heb er 100 procent vertrouwen in dat wij ook in een coalitie zullen komen,” zei Van der Plas in een eerste reactie op de exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS en RTL.
Of de partij met de PVV, die in de exitpoll de grootste wordt met 35 zetels, in een kabinet zal stappen hangt volgens Van der Plas af van de houding van PVV-leider Geert Wilders. “De 2,5 miljoen mensen die op de PVV hebben gestemd kunnen we niet negeren. Daar gaan we serieus mee om. Hij heeft zich milder opgesteld, heeft een aantal dingen beloofd. Het hangt ervan af of hij een aantal dingen wil inleveren. Hij wil de Koran verbieden, dat is een hellend vlak, dan kunnen we ook de Bijbel gaan verbieden.”
Keijzer is heel benieuwd wat de andere partijen gaan doen na de winst van PVV. “Het zou wel buitengewoon arrogant zijn om zo’n overduidelijke winnaar buiten te sluiten bij onderhandelingen. Wij doen dat niet, al zijn er dingen die de PVV wil, die echt niet kunnen. Dat moeten we bespreken.” Keijzer ziet een coalitie van PVV, NSC en BBB wel zitten. “Dan hebben we samen al 63 zetels”, zei zij woensdagavond.
Eerste Kamer
De partij die sinds 2019 bestaat, behaalde bij de vorige landelijke verkiezingen 1 zetel, maar zit nu toch met 4 zetels in de Tweede Kamer. Dat komt doordat Nicki Pouw-Verweij (JA21), Derk Jan Eppink (JA21) en Lilian Helder (PVV) zich in september aansloten bij BBB.
De partij van Caroline van der Plas was bij de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen de grote winnaar, en kwam daardoor met 16 zetels de Eerste Kamer binnen. De partij kan door deze positie mogelijk een rol gaan spelen bij de vorming van een nieuwe regering.
De BoerBurgerBeweging (BBB) is blij met de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen. Volgens de laatste exitpoll krijgt BBB 7 zetels in de Tweede Kamer. Een stijging van 6 zetels sinds de verkiezingen van maart 2021. Daarmee is BBB een stabiele factor geworden in het politieke landschap rechts van het midden. Het geeft ons de mogelijkheid om de partij verder op te bouwen en samen met andere partijen verantwoordelijkheid te nemen voor een Iedere Dag BBBeter Nederland.
“Na een spannende verkiezingscampagne, waarin enorm veel werk is verzet door al onze vrijwilligers en medewerkers, zijn we blij met de ontknoping van vandaag”, zegt Caroline van der Plas. “Bij de oprichting van BBB was ons doel om binnen tien jaar te komen tot 4 à 5 zetels. En kijk eens waar we nu staan!
De verpletterende overwinning in alle provincies bij de Provinciale Statenverkiezingen legde de lat heel hoog voor deze vervroegde Tweede Kamer verkiezingen. Dat we slechts vier jaar na onze oprichting al op 7 zetels staan, overstijgt al onze verwachtingen. Dit is een duidelijk signaal dat Nederland klaar is voor verandering en voor een Iedere dag BBBeter Nederland.”
Verantwoordelijkheid nemen Met BBB in het bestuur in 10 van de 12 provincies en 16 van de 21 waterschappen, met 137 Provinciale Statenleden, 19 gedeputeerden, 118 waterschapsbestuurders en 16 Eerste Kamerleden leveren we een positieve bijdrage en bouwen we dagelijks aan een BBBeter Nederland. We laten zien dat we verantwoordelijkheid nemen en bieden perspectief voor boeren, burgers en ondernemers en de regio’s in Nederland. De regio’s waarvoor BBB altijd de frontstrijder is geweest en zal blijven.
Samen aan de slag voor een BBBeter Nederland Nu de resultaten van de Tweede Kamer verkiezingen bekend zijn, is het tijd om aan de slag te gaan! BBB is vastberaden om te werken aan speerpunten zoals het verminderen van immigratie, het verbeteren van bestaanszekerheid en het realiseren van meer woningen. Maar bovenal de menselijk maat, in de politiek en bij de overheid, weer bovenaan te zetten. Het echte werk gaat vandaag beginnen! We nemen graag deel aan coalitiegesprekken voor een nieuwe regering, waarbij wij geen kiezers en daarmee geen enkele partij uitsluiten.
”Eerder zei Yesilgöz niet te willen uitsluiten dat haar partij na de verkiezingen met de PVV samenwerkt. Maar de kans daarop is heel klein, liet ze vrijdag merken. “Ik zie niets in dit programma.” Tijdens het debat verweten PVV-leider Geert Wilders en Yesilgöz elkaar ‘Nederland kapot te maken’.
VVD-leider Dilan Yesilgöz neemt afstand van de PVV. Ze zegt ‘niets te zien’ in het verkiezingsprogramma van de PVV. ‘Het is lang zoeken naar een overeenkomst,’ zei ze vrijdag tijdens het lijsttrekkersdebat op Radio 1.
Eerder zei Yesilgöz niet te willen uitsluiten dat haar partij na de verkiezingen met de PVV samenwerkt. Maar de kans daarop is heel klein, liet ze vrijdag merken. “Ik zie niets in dit programma.” Tijdens het debat verweten PVV-leider Geert Wilders en Yesilgöz elkaar ‘Nederland kapot te maken’.
Wilders verweet de VVD de afgelopen dertien jaar niets gedaan te hebben om het aantal asielzoekers naar beneden te brengen. Yesilgöz verweet Wilders op haar beurt dat hij ‘al 25 jaar met plannen komt die niet kunnen’. “Als we de grenzen sluiten, gaan bedrijven kapot.”
Volgens CDA-leider Henri Bontenbal doen de twee partijleiders aan ‘een wedstrijdje verplassen wie het meest rechts is’. Hij verweet de VVD deze zomer het kabinet te hebben laten vallen. De regeringspartijen probeerden het al maanden eens te worden over maatregelen om de migratie aan banden te leggen.
Bontenbal: “Er lag een vergaand migratiepakket. Als de VVD echt iets had willen bereiken, had ze de stekker er niet uit getrokken.” Volgens Yesilgöz lagen er alleen ‘halfbakken oplossingen’ die niets zouden hebben veranderd.
Kinderopvang
In het debat noemde D66-leider Rob Jetten het ‘zorgelijk’ dat partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) de kinderopvang niet gratis wil maken. “Laten we niet vergeten dat de kinderopvangaffaire hier is begonnen.”
NSC-leider Pieter Omtzigt was een van de Kamerleden die de misstanden blootlegde bij de manier waarop de Belastingdienst fraude met de kinderopvangtoeslag probeerde tegen te gaan. Daarbij werden burgers ongenadig hard getroffen. Een van de ideeën achter het kabinetsplan om de kinderopvang gratis te maken, is dat zo de kinderopvangtoeslag kan worden afgeschaft.
NSC staat in de peilingen op grote winst. De partij kan bij de verkiezingen op 22 november de grootste worden. Omtzigt (die als enige lijsttrekker niet meedeed aan het debat) zei bij de presentatie van zijn verkiezingsprogramma dat het onverstandig is de kinderopvang gratis te maken.
Probleem is volgens hem dat dan meer ouders hun kinderen naar de crèche zullen brengen, terwijl er nu al een enorm personeelstekort is in de kinderopvang. Dat is ook de reden waarom het kabinet het plan heeft uitgesteld.
Opvolger Rutte
Het radiodebat was een van de weinige debatten waaraan ook de lijsttrekkers van kleinere partijen konden meedoen. In de peilingen gaan NSC en VVD op kop, op de voet gevolgd door GroenLinks-PvdA. Veel andere partijen staan op fors verlies, zoals de huidige regeringspartijen D66 en CDA.
Andere partijen, zoals Bij1, 50Plus en Belang van Nederland, keren volgens de peilingen niet terug in de Tweede Kamer na de verkiezingen. Dat maakt de versplintering van de Kamer echter niet kleiner, want in geen enkele peiling haalt de grootste partij nu meer dan dertig zetels.
Volgens Yesilgöz gaat de opvolger van Mark Rutte als premier het dan ook ‘heel moeilijk krijgen’ om alle verschillende partijen met elkaar te verbinden. “Deze campagne gaat over verschillen tussen partijen. Maar het is ook belangrijk dat een premier kan verbinden. Rutte is daar ontzettend goed in. Dat wordt een uitdaging voor wie er ook straks op die stoel komt te zitten.”
[25]
AD
VVD GAAT NIET HET KABINET IN, WIL WEL GEDOGEN: YESILGOZ
De VVD zal niet deelnemen aan een nieuw kabinet. De partij wil wel een rechts minderheidskabinet van PVV en NSC mogelijk maken. Dat zei partijleider Dilan Yesilgöz voorafgaand aan een bijeenkomst met alle fractievoorzitters over hoe het nu verder moet met de formatie van een nieuw kabinet.
Volgens Yesilgöz heeft de kiezer duidelijk gesproken. ,,Wij zijn een derde van onze zetels kwijt geraakt. Dan past het ons niet om te zeggen dat wij wel weer ministers of staatssecretarissen leveren. De grote winnaars van de verkiezingen zijn PVV en NSC, daar ligt het initiatief. Voor ons betekent dat dat wij een andere rol gaan pakken. Dat wij niet in het kabinet gaan zitten.’’
Wel wil de VVD een kabinet van PVV en NSC gedogen, met PVV-leider Geert Wilders als premier. Dat zou betekenen dat het een minderheidskabinet steunt op bepaalde standpunten, zonder zelf in het kabinet te zitten. ,,Daarmee willen we ook recht doen aan de anderhalf miljoen mensen die op ons gestemd hebben. Wij blokkeren een nieuw kabinet niet, wij willen een rechts kabinet mogelijk maken’’, aldus Yesilgöz.
De VVD blijft dus in de Tweede Kamer. Het omgekeerde gebeurde in 2010 toen de VVD de premier leverde en de PVV dat minderheidskabinet van VVD en CDA op punten aan een meerderheid hielp in de Tweede Kamer.
Verkenner
De PVV mocht vrijdag als winnaar van de verkiezingen een verkenner aanwijzen die de eerste gesprekken met partijen in de Tweede Kamer voert over wat voor soort kabinet er straks moet komen. Dat wordt PVV-senator Gom van Strien.
Door de opstelling van de VVD is het waarschijnlijk dat Van Strien zal adviseren om een minderheidskabinet van PVV en NSC te onderzoeken, mogelijk aangevuld met de BBB. NSC-leider Pieter Omtzigt heeft immers ook de hele campagne gezegd dat hij een minderheidskabinet wil. De nieuwe Tweede Kamer zal op 7 december debatteren over de bevindingen van Van Strien.
De opstelling van de VVD komt niet als een verrassing. ,,Tijdens de campagne hebben meerdere partijen gezegd dat de VVD na dertien jaar regeringsverantwoordelijkheid maar eens een stap opzij moet doen’’, bracht Yesilgöz in herinnering.
Verantwoordelijkheidsvakantie
Wilders reageert teleurgesteld op de opstelling van de VVD en verwijt de partij ‘verantwoordelijkheidsvakantie’. ,,Wat de PVV-kiezer had verwacht en gewild, was dat er een centrumrechts meerderheidskabinet kwam.’’ En dat geldt volgens hem óók voor de VVD-kiezer. ,,Ik zie peilingen waarin VVD-kiezers zeggen dat hun partij in weerwil van het verlies toch in een kabinet met de PVV moet stappen. Yesilgöz laat haar kiezers nu in de steek. Er is nog niet eens gepraat.’’ Toch sluit hij niet uit dat een gedoogconstructie zou kunnen werken.
NSC-leider Pieter Omtzigt hield zich op de vlakte. Hij wil nog niet zeggen welk kabinet zijn voorkeur heeft en of hij daaraan wil meedoen. ,,Dat ga ik rustig aan de verkenner vertellen. Stap voor stap.” Hoewel hij eerder een minderheidskabinet bepleitte, noemt Omtzigt de opstelling van de VVD nu ‘een bijzondere move’. ,,De VVD heeft het kabinet laten vallen over migratie. Nu krijgen ze de kans om daarover te praten met Wilders en dan zeggen ze: gaan we niet doen.’’
BBB-leider Caroline van der Plas noemt de opstelling van Yesilgöz ‘heel bizar’. ,,Dit nu al te zeggen, zonder een gesprek te hebben gevoerd! Het land vraagt juist van ons: ga bij elkaar zitten en los dingen op. Er zijn grote problemen met de woningbouw en de zorg. Die moeten we oplossen.’’
Minderheidskabinet
Door nu al te zeggen dat de VVD niet deelneemt aan het nieuwe kabinet, legt de partij de bal deze formatie bij Geert Wilders en Pieter Omtzigt. De laatst genoemde komt nu in de positie dat hij een kabinet met Wilders als premier mogelijk kan maken of niet. Omtzigt twijfelt daar hard over. Voor de verkiezingen zei hij dat hij niet met de PVV wilde samenwerken, op de verkiezingsavond suggereerde hij daar op terug te komen om daarna weer te zeggen dat hij verkeerd begrepen was. Samenwerking met de PVV ligt gevoelig binnen Omtzigts nieuwe partij, niet alle nieuwe Kamerleden zijn daar voor.
Tegelijkertijd heeft Omtzigt deze campagne voortdurend geroepen ‘een minderheidskabinet beter te vinden, omdat zo en kabinet minder speelruimte heeft’. Door de weigering in een kabinet te gaan zitten, geeft de VVD aan Omtzigt de boodschap af: ga je gang, als je denkt dat dat beter is.
Als het minderheidskabinet er inderdaad komt, moet de PVV meer ministersposten leveren. Dat zal Wilders hoofdbrekens opleveren, want de partij heeft wel veel ervaren Kamerleden, maar geen ervaren bestuurders.
[26]
”De VVD, bij de vorige verkiezingen veruit de grootste partij, zakt flink terug naar 24 zetels.”
BNR NIEUWS
PVV VERUIT DE GROOTSTE PARTIJ: VVD VERLIEST FORS, VOLGENS EXITPOLL
De PVV zal waarschijnlijk met de meeste zetels in de Tweede Kamer komen. Volgens de exitpoll komt de partij met 35 zetels in de Kamer terecht. Dat blijkt uit de exitpoll van Ipsos, in opdracht van de NOS en RTL Nieuws. Volgens die exitpoll krijgt GL-PvdA 25 zetels en zal Nieuw Sociaal Contract met 20 zetels nieuw in de Kamer komen. De VVD, bij de vorige verkiezingen veruit de grootste partij, zakt flink terug naar 24 zetels.
Volgens de exitpoll zakt D66 weg naar 10 zetels, BBB stijgt van 1 zetel naar 7 en het CDA houdt nog maar 5 zetels over, net zoals de SP. De Partij voor de Dieren houdt 3 zetels over en Forum voor Democratie gaat met 3 zetels door in de Kamer. Daarna volgen ChristenUnie (3), SGP (3), Volt (2) en Denk (3). 50Plus en JA21 zijn de enige twee partijen die één zetel zouden krijgen.
De exitpoll van Ipsos is een verwachting van de verkiezingsuitslag. Onderzoekers van Ipsos doen de inschatting op basis van gesprekken met kiezers bij zestig stembureaus in heel Nederland. Er is daarbij specifiek gekeken naar stembureaus die bij eerdere verkiezingen een representatieve uitslag meegaven. Wel is er sprake van een foutmarge, daardoor kan de exitpoll soms één à twee zetels afwijken per partij ten opzichte van de uiteindelijke uitslag.
Hoe gaat het verder?
Donderdag zullen de verschillende partijen met hun gekozen fracties bij elkaar komen om de verkiezingen na te bespreken en eventueel de winst te vieren. Vrijdag begint direct de kabinetsformatie, wat mogelijk een lange tijd kan duren. De huidige voorzitter van de oude Tweede Kamer, Vera Bergkamp (D66), zal dan met de beoogde fractievoorzitters spreken. Uit die gesprekken moet duidelijk worden welke verkenner met de net gekozen fractieleiders moet pogen een coalitie te vormen.
Ook zal er binnen één week nog een debat in de Tweede Kamer plaatsvinden om de verkiezingsuitslag te bespreken. Daaruit komt ook een zogeheten informatieopdracht en wordt er een informateur aangewezen. Die moet kijken welke partijen met elkaar een mogelijke coalitie willen volgen. Later zal er nog een formateur worden aangewezen. Dan wordt de kabinetsformatie gerealiseerd.
[27]
EENVANDAAG
PVV KRIJGT ER 10 ZETELS BIJ EN DOET BOVEBNIN MEE IN DE LAATSTE
De PVV krijgt er in de slotpeiling in één klap 10 zetels bij. De partij komt op 27 zetels en staat daarmee vrijwel op gelijke hoogte met de VVD, die 29 (+1) zetels noteert. NSC verliest flink en staat op 19 zetels (-7). GroenLinks-PvdA staat op 24 (+1).
Dat blijkt uit de slotpeiling van EenVandaag en Ipsos. Omdat er rekening moet worden gehouden met onzekerheidsmarges, is niet te zeggen welke partij in de peiling de grootste is.
PVV en VVD
De afgelopen maanden stond de partij van Geert Wilders stabiel rond de 17 zetels. Daar komen er in de laatste week voor de verkiezingen dus in één klap 10 bij. De partij trekt – naast mensen die eerder ook PVV stemden – vooral kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen in 2021 nog thuis bleven. De, in de ogen van kiezers, mildere toon van Wilders en de opstelling van andere partijen trekt mensen aan. Sommigen stemmen strategisch op de PVV in de hoop op een rechts kabinet. Ook is migratie voor veel kiezers een belangrijk thema.
De VVD blijft in vergelijking met vorige week ongeveer gelijk en noteert nu 29 zetels. De meeste mensen die nu op de VVD willen stemmen, deden dat bij de vorige verkiezingen ook al. De partij staat vergeleken met toen wel op wat verlies: in 2021 haalde de partij nog 34 zetels.
NSC en GL-PvdA
Nieuw Sociaal Contract (NSC) verliest deze week juist flink. De partij van Pieter Omtzigt zakt 7 zetels en staat nu op 19. Daarmee doen ze in deze peiling niet langer bovenin mee. GroenLinks-PvdA wel, de partij van Frans Timmermans stijgt de afgelopen weken gestaag en staat nu op 24 (+1).
Naast NSC heeft ook BBB last van de populariteit van de PVV. De partij van Caroline van der Plas verliest opnieuw 3 zetels en komt een dag voor de verkiezingen uit op 6.
D66 en CDA
D66 stijgt juist iets en staat op 11 (+2). Dat zijn er nog altijd een stuk minder dan de 24 zetels die de partij nu in de Tweede Kamer heeft. Ook het CDA staat nog steeds op flink verlies, die partij blijft op 4.
De Partij voor de Dieren zakt 2 zetels en staat nu, net als de SP, op 5. 50PLUS haalt in deze peiling geen zetels.
46 procent zeker van keuze
Een dag voor de verkiezingen weet 46 procent van de stemgerechtigden al zeker dat ze gaan stemmen, en waarop. Een week geleden was dat nog 40 procent. Het aantal mensen dat is ‘geland’, is in de laatste week dus iets gestegen, maar nog altijd zijn er veel twijfelende kiezers die pas op het laatste moment hun definitieve keuze maken.
Vlak na de verkiezingen van 2021 zei 10 procent pas op de verkiezingsdag of zelfs in het stemhokje de keuze te hebben gemaakt. Zaken als het slotdebat, strategisch stemgedrag en wie wel en niet gaan stemmen, kunnen nog invloed hebben op de verkiezingsuitslag. Deze peiling is daarom geen voorspelling van de uitslag, maar geeft een beeld van de politieke verhoudingen op dit moment.
Over het onderzoek
De zetelverdeling is gebaseerd op onderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 2.260 stemgerechtigde Nederlanders. De gegevens zijn verzameld van zondagochtend 19 november tot en met dinsdagochtend 21 november 2023. De zetelpeiling is geen voorspelling van de verkiezingsuitslag.
2x: Het leven dat we leven is het leven van de straat Macht en geld is waar het leven over gaat Wie geeft je liefde en wie geeft je haat Wie wordt je vijand en wie wordt je maat
Het gaat om je geld, ik sta soms versteld Dat de mens zo intens kan jagen op je dood Zich gedragen als een ho, die op zoek is naar een klant Met een dikke pak geld en een mager verstand Vecht voor je recht anders sta je aan de kant Vecht voor je recht vriend waar je ook belandt Je staat sterkop je werkook op straat wordt gemerkt, dat Niemand moet fucken want de bom staat op scherp BOEM BOEM Begin te knallen op die ballen Toon geen genade laat die motherfuckers vallen Ze willen me bedreigen?nou dit is wat ze krijgen De harde aanpak want ik laat die flikkers zwijgen Zwijgen voor het leven als je mond wordt gesnoerd En je lelijke rotkop in de stront wordt gepoerd Hardcore dat is waar we voor staan Het zijn de wetten van de straat ik ben een Turk-marokaan!
2x: Het leven dat we leven is het leven van de straat Macht en geld is waar het leven over gaat Wie geeft je liefde en wie geeft je haat Wie wordt je vijand en wie wordt je maat Wie zijn m’n vrienden en wie zijn de slangen Hoe kan ik ze herkennen als ze mij willen vangen en dan val, ik val Steeds dieper in het dal maar ik kom eruit want mij krijgen ze niet klein Spring voor een trein als je mij niet meer wilt zien Want nu ik ben gekomen zal ik blijven in de scene Rij over je heen zwaar als een bulldozer Ali B te commercieel ik weet niet wat je lult gozer Tuurlijk maak ik geld ik ben blij met elke cent Maar als underground MOCRO zal ik blijven wie ik ben Veel wijven die ik ken, vonden mij een crimineel Nu staan ze in de rij geloof mij het zijn er veel Maar ik ben niet dom dus draai je heel gauw om En maak Rechtsomkeert want als ik slecht presteer ben ik niet interessant Voor jullie m’n hand met een dikke middelvinger jullie vallen door de mand!
2X: Het leven dat we leven is het leven van de straat Macht en geld is waar het leven over gaat Wie geeft je liefde en wie geeft je haat Wie wordt je vijand en wie wordt je maat
Negers en Turkoes, Tarka’s en Mocro’s, Yugo’s en Anti’s ze Klappen die jonko’s Drinken die whiskey, maar ik ik blijf nuchter Regel mijn business en bounce met je zuster Beruchter dan velen, hoe stoer gaan ze praten Het zijn criminelen, geen moer mee te maken Mijn broer regelt zaken met zwaardere gasten Altijd voorbereid ik ben klaar voor die gasten Van mij mag je komen je geeft me die haat, maar ik stuur je terug Met het zweet in je naad Boek nog steeds resultaat ook al kom ik te rot Wees niet dom doe niet tof of verdwijn net als stof In de wind wat je vindt interesseert mijn geen reet Opgegroeid op de straat het is maar dat je het weet Ik kom als een komeet die de aarde laat beven Sukkels maak je klaar want dit is het straatleven!
UTRECHT/AMSTERDAM – Op het Stadhuisplein in Utrecht was donderdagavond een protest tegen de verkiezingsuitslag waarbij de PVV van Geert Wilders met afstand de grootste is geworden. Op de bijeenkomst die georganiseerd werd door de linkse beweging Antifa waren ook zo’n vijftig tegendemonstranten afgekomen. Volgens de politie ging het om de harde kern van FC Utrecht. De politie hield beide groepen gescheiden en was onder meer met paarden ter plaatse, zag een verslaggever van het ANP.”
De circa vierhonderd mensen die de demonstratie van Antifa bijwoonden en die met regenboogvlaggen en Palestijnse vlaggen zwaaiden, lieten zich niet afschrikken door de tegendemonstranten. Ze riepen leuzen als „PVV, weg ermee”, „Liefde boven haat ” en „Free Palestine.”
Oproep tot nationale staking
Op verzoek van de organisatoren namen mensen om de beurt het woord. Een 70-jarige man van Palestijnse afkomst sprak als eerste en pleitte voor een cordon sanitaire om de PVV. Ook riep hij op tot een nationale staking. „Net zolang tot de regering valt.” Het idee kon op veel applaus rekenen.
Een ander zei op het Stadhuisplein te zijn om zijn solidariteit met islamitische landgenoten te tonen. „Ik kan me alleen maar indenken wat een klap en hoe beangstigend deze uitslag voor hen moet zijn” zegt hij. Hij wil uitdragen dat iedereen in Nederland welkom is. Een vrouw sprak zich uit voor „vrijheid en gelijkheid.”
Voorafgaand aan de door Antifa georganiseerde bijeenkomst was er op het Stadhuisplein een andere demonstratie tegen uitsluiting, georganiseerd door lokale politici van GroenLinks en PvdA. Die demonstratie trok meer dan duizend mensen.
Meer protest tegen PVV
Enkele honderden mensen hebben donderdagavond op de Dam in Amsterdam gedemonstreerd tegen fascisme, islamofobie, racisme en anti-queerhaat. De demonstratie was een initiatief van krakenburg020, een organisatie van krakers, en was georganiseerd naar aanleiding van de verkiezingswinst van Geert Wilders en de PVV.
Eerder op de avond vroegen tientallen actievoerders met een sit-in op het Centraal Station aandacht voor de situatie in Gaza. Na afloop liepen zij zwaaiend met Palestijnse vlaggen over het Damrak naar de Dam om zich bij de manifestatie van de krakers te voegen.
Gedurende de demonstratie werd af en toe de omstreden tekst ’From the river to the sea, Palestine will be free’ geroepen. Die wordt door velen opgevat als een oproep tot geweld tegen Israëliërs.
Een aantal andere organisaties komen komende maandag bijeen in de hoofdstad om twee protestacties tegen de verkiezingswinst van de PVV te bespreken. Abdou Menebhi, betrokken bij EMCEMO (Euro-Mediterraan Centrum Migratie & Ontwikkeling) en het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie, zegt dat het de bedoeling is op zaterdag 2 december een betoging tegen „haatzaaien en populisme” te houden en op zondag 10 december in verschillende steden bijeen te komen voor manifestaties in het kader van de internationale dag van de mensenrechten.
„De plannen voor beide acties zijn vergevorderd. We moeten nog wel definitief de knoop doorhakken en we willen er zo veel mogelijk organisaties bij betrekken”, zegt Menebhi. „Wij willen onder meer anti-fascisten, moslimorganisaties, christenen, joden, vakbonden, mensenrechtenorganisaties en politieke partijen erbij betrekken.”
Menebhi zegt dat hij heel veel reacties heeft gekregen sinds duidelijk werd dat de PVV de grote winnaar is geworden van de Tweede Kamerverkiezingen. „Onder moslims is veel angst. Ze vragen zich af of ze nog wel in Nederland kunnen blijven. Ook heb ik mensen gesproken die kinderen op moslimscholen hebben. Ze zijn bang dat de kinderen straks niet meer naar hun school kunnen.”
Menebhi laat weten dat hij zich al jarenlang sterk maakt voor de acceptatie van moslims en dat hij werkt aan de verbinding met andere bevolkingsgroepen. „Maar door deze verkiezingsuitslag vraag ik me wel af of het zin heeft hiermee door te gaan. Daar moet ik nog eens goed over nadenken.”
EINDE
Meer protest tegen PVV
Enkele honderden mensen hebben donderdagavond op de Dam in Amsterdam gedemonstreerd tegen fascisme, islamofobie, racisme en anti-queerhaat. De demonstratie was een initiatief van krakenburg020, een organisatie van krakers, en was georganiseerd naar aanleiding van de verkiezingswinst van Geert Wilders en de PVV.”
UTRECHT/AMSTERDAM – Op het Stadhuisplein in Utrecht was donderdagavond een protest tegen de verkiezingsuitslag waarbij de PVV van Geert Wilders met afstand de grootste is geworden. Op de bijeenkomst die georganiseerd werd door de linkse beweging Antifa waren ook zo’n vijftig tegendemonstranten afgekomen. Volgens de politie ging het om de harde kern van FC Utrecht. De politie hield beide groepen gescheiden en was onder meer met paarden ter plaatse, zag een verslaggever van het ANP.”
De circa vierhonderd mensen die de demonstratie van Antifa bijwoonden en die met regenboogvlaggen en Palestijnse vlaggen zwaaiden, lieten zich niet afschrikken door de tegendemonstranten. Ze riepen leuzen als „PVV, weg ermee”, „Liefde boven haat ” en „Free Palestine.”
Oproep tot nationale staking
Op verzoek van de organisatoren namen mensen om de beurt het woord. Een 70-jarige man van Palestijnse afkomst sprak als eerste en pleitte voor een cordon sanitaire om de PVV. Ook riep hij op tot een nationale staking. „Net zolang tot de regering valt.” Het idee kon op veel applaus rekenen.
Een ander zei op het Stadhuisplein te zijn om zijn solidariteit met islamitische landgenoten te tonen. „Ik kan me alleen maar indenken wat een klap en hoe beangstigend deze uitslag voor hen moet zijn” zegt hij. Hij wil uitdragen dat iedereen in Nederland welkom is. Een vrouw sprak zich uit voor „vrijheid en gelijkheid.”
Voorafgaand aan de door Antifa georganiseerde bijeenkomst was er op het Stadhuisplein een andere demonstratie tegen uitsluiting, georganiseerd door lokale politici van GroenLinks en PvdA. Die demonstratie trok meer dan duizend mensen.
Meer protest tegen PVV
Enkele honderden mensen hebben donderdagavond op de Dam in Amsterdam gedemonstreerd tegen fascisme, islamofobie, racisme en anti-queerhaat. De demonstratie was een initiatief van krakenburg020, een organisatie van krakers, en was georganiseerd naar aanleiding van de verkiezingswinst van Geert Wilders en de PVV.
Eerder op de avond vroegen tientallen actievoerders met een sit-in op het Centraal Station aandacht voor de situatie in Gaza. Na afloop liepen zij zwaaiend met Palestijnse vlaggen over het Damrak naar de Dam om zich bij de manifestatie van de krakers te voegen.
Gedurende de demonstratie werd af en toe de omstreden tekst ’From the river to the sea, Palestine will be free’ geroepen. Die wordt door velen opgevat als een oproep tot geweld tegen Israëliërs.
Een aantal andere organisaties komen komende maandag bijeen in de hoofdstad om twee protestacties tegen de verkiezingswinst van de PVV te bespreken. Abdou Menebhi, betrokken bij EMCEMO (Euro-Mediterraan Centrum Migratie & Ontwikkeling) en het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie, zegt dat het de bedoeling is op zaterdag 2 december een betoging tegen „haatzaaien en populisme” te houden en op zondag 10 december in verschillende steden bijeen te komen voor manifestaties in het kader van de internationale dag van de mensenrechten.
„De plannen voor beide acties zijn vergevorderd. We moeten nog wel definitief de knoop doorhakken en we willen er zo veel mogelijk organisaties bij betrekken”, zegt Menebhi. „Wij willen onder meer anti-fascisten, moslimorganisaties, christenen, joden, vakbonden, mensenrechtenorganisaties en politieke partijen erbij betrekken.”
Menebhi zegt dat hij heel veel reacties heeft gekregen sinds duidelijk werd dat de PVV de grote winnaar is geworden van de Tweede Kamerverkiezingen. „Onder moslims is veel angst. Ze vragen zich af of ze nog wel in Nederland kunnen blijven. Ook heb ik mensen gesproken die kinderen op moslimscholen hebben. Ze zijn bang dat de kinderen straks niet meer naar hun school kunnen.”
Menebhi laat weten dat hij zich al jarenlang sterk maakt voor de acceptatie van moslims en dat hij werkt aan de verbinding met andere bevolkingsgroepen. „Maar door deze verkiezingsuitslag vraag ik me wel af of het zin heeft hiermee door te gaan. Daar moet ik nog eens goed over nadenken.”
In meerdere steden is gedemonstreerd naar aanleiding van de grote verkiezingswinst van de PVV. In onder meer Amsterdam en Utrecht gingen mensen de straat op.
In Amsterdam waren volgens AT5 vanavond ruim duizend actievoerders bijeen op de Dam. Op een podium kwamen mensen aan het woord die uithaalden naar de PVV en naar Israël. Betogers scandeerden ook geregeld de omstreden leus From the river to the sea, Palestine will be free.
De actie was georganiseerd door een krakerscollectief. Volgens de groep heeft Nederland gisteren “te midden van een genocide in Gaza” massaal voor islamofobie gekozen.
“Maar links is nog niet verslagen in de straten”, stond in de oproep op sociale media. “Spreek je uit tegen islamofobie, tegen racisme, tegen queerhaat. Spreek je uit voor de klimaatstrijd!”
‘You are not alone’
Ook bij het stadhuis in Utrecht kwamen volgens RTV Utrecht aan het einde van de middag meer dan duizend mensen bijeen, om zich uit te spreken tegen uitsluiting. Schouder aan schouder scandeerden ze klappend “You are not alone”.
De betoging was georganiseerd door onder anderen Charifa Soulami van de Utrechtse GroenLinks-afdeling. “Wij zullen nooit accepteren dat mensen als minder worden gezien, worden uitgesloten of gediscrimineerd”, sprak zij via een megafoon de aanwezigen toe. “We laten niemand in de steek en vechten voor de rechten van iedereen.”
Even later was op dezelfde plek opnieuw een betoging, maar dan georganiseerd door de uiterst linkse beweging Antifa, zegt de gemeente. Die actie trok enkele honderden demonstranten. Er waren ook tientallen tegenbetogers. Agenten op paarden wisten de groepen uit elkaar te houden. Van confrontaties was volgens de politie geen sprake.
In Leiden was er vanmiddag een “solidariteitsprotest”, op initiatief van verschillende maatschappelijke organisaties. Er waren daar naar verluidt zo’n 200 deelnemers.
“We willen solidariteit tonen met degenen van wie de bestaanszekerheid nu op de tocht staat met deze verkiezingsuitslag”, zei predikant Judith van den Berg-Meelis tegen het lokale medium Sleutelstad .
[35]
ZIE NOTEN 6 EN 10
[36]
RTL NIEUWS
GEMATIGDE WILDERS NOG STEEDS OMSTREDEN, MAAR REGEREN
De PVV is met 37 zetels de grote winnaar geworden van de Tweede Kamerverkiezingen. Tot dusver bleef de partij altijd buiten het kabinet. Maar deze campagne was er een gematigder Geert Wilders te zien. Wat betekent dat? Gaat de PVV deze keer dan wel meeregeren en wie zijn dan de mogelijke kandidaat-bewindspersonen? We zetten het op een rijtje.
1. Hoe heeft de PVV kunnen uitgroeien tot de grootste?
Het kabinet-Rutte IV viel over migratie. Migratie bleek vervolgens één van de belangrijkste thema’s van deze verkiezingscampagne. Het is een thema waar de PVV, veel meer dan de VVD, ‘eigenaar’ van is. Kiezers associëren de PVV met dat thema.
De VVD heeft daarnaast volgens kiezers de afgelopen kabinetten niet geleverd op dat thema.
Bovendien was een stem voor de PVV deze keer niet vergooid, want de VVD zei bereid te zijn tot samenwerking in een kabinet. In de voorgaande jaren sloot de VVD de PVV uit.
2. Wat maakt de PVV omstreden?
De PVV is omstreden vanwege de standpunten op het gebied van migratie en de islam. Zo staat in het verkiezingsprogramma: “Ons mooie Nederland is door de voortdurende asieltsunami en massa-immigratie zwaar afgetakeld.”
En: “Nederland is geen islamitisch land: geen islamitische scholen, korans en moskeeën.” Een standpunt dat op gespannen voet staat met de grondwet.
Andere omstreden standpunten zijn onder meer het plan om uit het VN-vluchtelingenverdrag te stappen, geen geld meer naar de NPO en het afschaffen van de Eerste Kamer. De partij wil alle ontwikkelingshulp per direct afschaffen. Ook wil Wilders een bindend referendum over een vertrek uit de EU en wil hij dat de excuses voor het slavernijverleden en de politionele acties worden ingetrokken.
Daarnaast is de partij tegen Nederlandse steun voor Oekraïne in de oorlog tegen Rusland. Hij noemde de Tweede Kamer een nep-parlement en Sigrid Kaag consequent een heks. Ook vindt Wilders journalisten – uitzonderingen daargelaten – tuig van de richel.
3. Is Wilders nu gematigder?
Hij spreekt gematigder. In de campagne zei Wilders dat hij een ‘premier van alle Nederlanders’ wil zijn, ‘ongeacht waar je vandaan komt en wat je geloof is’. Ook zei de PVV-leider dat zijn partij ‘binnen de kaders van de grondwet’ zal opereren.
Wilders zei daarnaast bereid te zijn enkele speerpunten van de partij zogezegd ‘in de ijskast’ te zetten. Dan gaat het onder meer over het verbod op islamitisch onderwijs en de koran.
Maar in zijn partijprogramma zijn die omstreden punten dus nog wel altijd te vinden.
4. Hoe groot is de kans dat Wilders gaat meeregeren?
Die kans is er wel degelijk. Hoewel VVD en NSC voor de verkiezingen lieten weten dat dat niet snel zou gebeuren, herhaalden ze dat niet na de stembusgang. Pieter Omtzigt van NSC benadrukte dat zijn nieuwe partij beschikbaar is voor het landsbestuur.
Op de vraag over samenwerken met de PVV zei Omtzigt dat zijn fractie vanmiddag voor het eerst bijeen komt. “Daar spreken hoe wij hiermee verder gaan. Maar wij zien de noodzaak van goed bestuur.”
VVD-voorvrouw Dilan Yeşilgöz hield zich na het bekend worden van de exitpoll op de vlakte. Vanmiddag zei ze na een fractievergadering dat het initiatief om een kabinet te vormen nu bij de ‘grote winnaars’ van de verkiezingen ligt, de PVV en NSC. Waar zij eerder zei niet in een kabinet met ‘premier Wilders’ te willen stappen, spreekt ze van een ‘nieuwe werkelijkheid’. Op de vraag of ze nu wel met hem wil regeren, geeft ze nog geen duidelijkheid. Ze wil de uitslag laten bezinken.
5. Welke kandidaat-bewindspersonen heeft de PVV?
Fleur Agema zou volgens Wilders een uitstekende minister voor Volksgezondheid zijn. “Mijn handen jeuken natuurlijk”, zei Agema er zelf over. “Het zou fantastisch zijn. Mijn hart slaat over van het idee al, maar je weet niet of het je gegund is.”
Martin Bosma zou staatssecretaris voor Mediazaken kunnen worden, maar liever wordt hij voorzitter van de Tweede Kamer. Dion Graus zou volgens Wilders zelf een goede staatssecretaris voor Dierenwelzijn zijn.
Toenmalig PVV-Kamerlid Lilian Helder werd geroemd voor haar kennis op het gebied van Justitie. Maar die heeft op het verkeerde paard gewed door over te stappen naar de BBB. PVV’er Harm Beertema werd gezien als een sterk inhoudelijk Kamerlid op het gebied van onderwijs. Maar ook die vertrok kortgeleden naar BBB.
Op de kieslijst van de PVV staan dertien oud-Tweede Kamerleden. Verder zijn het gemeenteraads- en Provinciale Statenleden en beleidsmedewerkers van de PVV in de Tweede Kamer.
Martin Bosma gaf gisteravond toe dat hij lang niet iedereen kent: “Ze voldoen zeker aan alle eisen, maar wie het zijn weet ik niet. We zitten morgen met 37 in een fractiekamer, dat is totaal waanzinnig. Maar wie dat allemaal zijn, ik heb geen idee.”
6. Kan er ook een nieuw kabinet komen zonder PVV?
Ja, dat kan. Hoewel het onlogisch is dat de grootste partij niet meedoet in een nieuw kabinet, kan het wel. Een zogenoemde ‘overwinningsnederlaag’ behoort voor Wilders ook nog tot de mogelijkheden. Want VVD, GroenLinks-PvdA, NSC en D66 hebben samen ook 78 zetels.
Het is eerder voorgekomen dat de winnaar van de verkiezingen toch niet mee ging regeren. In 1986 won de PvdA, maar kwam er een kabinet van CDA en VVD.
Alles over de Tweede Kamerverkiezingen
Wil je meer weten over de verkiezingen van 22 november?
De Hongaarse premier Viktor Orbán was er als de kippen bij om PVV-leider Geert Wilders te feliciteren met zijn verkiezingsoverwinning. En na hem volgde nog meer felicitaties: van Vlaams Belang, de Franse Marine LePen, en de Italiaanse Matteo Salvini. De rechts-nationalisten van Europa zijn dus tevreden. Wat betekent deze overwinning voor de koers van Europa? Bureau Buitenland bespreekt het met journalist Tijn Sadée en Brussel-correspondent Clara van der Wiel.
Op het bordes naast Orbán
“Orbán voelt de wind van verandering al waaien door Europa”, vertelt Sadée over de felicitatie van de Hongaarse premier. “Hij en Wilders zijn politiek-ideologische vrienden, zeker als het gaat om migratie. Ook zijn ze allebei zeer anti-Brussel en eurosceptisch.” Daarnaast heeft de PVV-leider altijd al een goede band met het Oost-Europese land gehad. Zo is zijn vrouw van Hongaarse afkomst, en is hij met enige regelmaat in Hongarije te vinden. “En als hij in Hongarije is, dan schittert hij naast Orbán op het bordes van diens hoofdkwartier”, aldus de journalist.
Strijd tegen Brusselse elite
Volgens Sadée droomt Orbán van een opmars van gelijkgezinden in Europa. Partijen als het Duitse AFD, Vlaams Belang, de Oostenrijkse FPÖ, en nu ook de PVV zijn in de ogen van Orbán broodnodige bondgenoten. “Orbán ruikt bloed op dat Europese slagveld. Over een half jaar zijn er Europese verkiezingen, en met Wilders heeft hij er een jager bij in zijn strijd tegen die Brusselse, politieke elite, zoals hij dat zelf ziet.”
Die strijd die de Hongaarse premier probeert te voeren is er vooral een van eigenbelang. “Hij wil met die gelijkgezinden in Europa een einde maken aan het Brussel dat hem altijd straft. In zijn ogen straft Brussel hem omdat hij anders denk over zaken, terwijl Brussel hem gewoon straft vanwege de corruptie in zijn land.”
Rechtse golf door Europa
Die rechtse droom van Orbán lijkt ook niet meer zo ver weg, ziet correspondent Clara van der Wiel. “Het afgelopen jaar zijn al bijvoorbeeld in Finland, in Zweden en in Italië rechts radicale partijen mee gaan regeren. Op veel plekken hebben ze gewonnen, onlangs natuurlijk ook weer in Slowakije. Dus ja, je kunt echt wel spreken van zo’n rechtse golf in Europa.”
EINDE
WIKIPEDIA
VIKTOR ORBAN
https://en.wikipedia.org/wiki/Viktor_Orb%C3%A1n
WIKIPEDIA
MATTEO SALVINI
https://en.wikipedia.org/wiki/Matteo_Salvini
WIKIPEDIA
MARINE LE PEN
https://en.wikipedia.org/wiki/Marine_Le_Pen
WIKIPEDIA
VLAAMS BELANG
https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlaams_Belang
[38]
NOS
NEXIT, ASIELZOEKERS EN OEKRAINE: WAT ZIEN VVD, NSC EN BBB
Geert Wilders wil geen asielzoekers meer toelaten, stoppen met wapens geven aan Oekraïne en een referendum over de nexit. Is er een meerderheid voor die buitenlandplannen? Nieuwsuur legt zijn verkiezingsprogramma naast die van de VVD, NSC en BBB, drie partijen die worden genoemd als mogelijke coalitiepartners.
PVV-leider Wilders pleitte in zijn campagne voor een volledige asielstop. Hij wil het VN-vluchtelingenverdrag opzeggen, dat gaat over toelating van mensen die in hun land vervolgd worden vanwege religie of politieke overtuiging. Ook wil hij “pushbacks” van asielzoekers die vanuit veilige buurlanden naar ons toekomen.
Voor dat laatste plan zou hij een medestander kunnen vinden in de VVD. De partij van Dilan Yesilgöz wil afspraken maken met Duitsland en België over asielzoekers die zich melden aan de Nederlandse grens.
Dublin-verdrag
Op dit moment moeten asielzoekers volgens het zogeheten ‘Dublin-verdrag’ al terug naar het Europese land waar ze als eerste asiel hebben aangevraagd. Maar in de praktijk komt daar weinig van terecht.
NSC, de partij van Pieter Omtzigt, wil daarom eventueel afspraken proberen te maken met andere EU-landen over de binnengrenzen. De PVV is daar sowieso voorstander van: “Nederlandse grensbewaking wordt in ere hersteld”, staat in het verkiezingsprogramma. Al druist het rechtstreeks in tegen een van de belangrijkste kernwaardes van de EU: het Schengenverdrag. Daarin staat dat mensen zich vrij moeten kunnen bewegen tussen lidstaten.
Opt-out
Wilders wil een zogenoemde opt-out om de asiel- en migratieplannen waar te maken. Dat is een uitzonderingspositie die maakt dat een lidstaat zich niet hoeft te houden aan EU-regels. Denemarken heeft als enige lidstaat sinds de jaren 90 zo’n opt-out. Die bedong het land bij de onderhandelingen tot EU-toetreding. Nederland kan alleen zo’n uitzonderingspositie krijgen als alle lidstaten akkoord gaan met een aanpassing van het EU-verdrag, en dat ook allemaal ratificeren.
VVD en BBB zijn ook voorstander van zo’n opt-out. NSC wil het liefst binnen bestaande EU-regels asielbeleid maken, maar is “in het uiterste geval” ook voorstander.
Verder wil de PVV de instroom van arbeids- en studiemigranten “fors inperken”. NSC is daar ook voor. Die partij wil een maximaal migratiesaldo van 50.000 studie-, arbeids-, en asielmigranten per jaar.
Nexit
Dan de nexit: in het verkiezingsprogramma van de PVV staat dat Nederland “soeverein” moet zijn. “Intensieve samenwerking tussen landen behoeft geen politieke unie zoals de EU”, schrijft Wilders. Daarom pleit hij voor een bindend referendum over de nexit. VVD, NSC en BBB willen in de EU blijven.
Zolang Nederland nog in de EU zit, moeten we ons volgens Wilders anders opstellen tegenover Brussel. En daarin krijgt hij wel bijval van de andere partijen. Zo vindt NSC dat Nederland Europees beleid “niet als voldongen feiten” moet accepteren. De Tweede Kamer moet zich volgens hem buigen over alle verordeningen en richtlijnen uit Brussel.
De PVV wil ook minder betalen voor de EU. NSC is tegenstander van een “toename van de afdracht” en de BBB is “zeer kritisch” over een eventuele stijging van de Europese begroting.
Uitbreiding EU
Als het aan de PVV ligt krijgt de EU er geen nieuwe lidstaten bij. De drie andere partijen zijn ook terughoudend, maar laten meer ruimte dan Wilders.
VVD vindt dat landen er alleen bij mogen als ze aan alle Kopenhagencriteria voldoen, en de rechtsstaat respecteren. BBB sluit zich daarbij aan. NSC vindt dat áls de Tweede Kamer instemt met uitbreiding, er een mogelijkheid moet zijn voor een correctief referendum.
Oorlog in Oekraïne
De PVV kiest in de oorlog de kant van Oekraïne, maar wil dat Nederland niet langer geld en wapens levert aan het leger van president Zelensky. Wilders wil dit behouden voor de “eigen krijgsmacht”.
Daar verschilt de PVV met de andere partijen. VVD en NSC willen zich blijven inzetten voor financiële en materiële steun aan Oekraïne. Ook willen ze humanitaire hulp bieden, zoals het land wederopbouwen, en sancties tegen Rusland effectiever maken.
Ook BBB is voor steun, maar partijleider Caroline van der Plas spreekt in haar verkiezingsprogramma iets voorzichtigere taal. Ze wil “evenredige en effectieve” steun geven. “We doen geen valse beloftes aan Oekraïne.”
Leger
De PVV wil een “zelfstandige” krijgsmacht. Dus geen EU-leger en ook geen “samensmelting” met het Duitse leger. Defensie moet volgens Wilders vooral worden ingezet voor grensbewaking en “om de asielstormloop” te stoppen.
Hij schrijft in het programma niets over de NAVO-norm, die bepaalt dat landen minimaal van 2 procent van hun bruto binnenlands product aan defensie moeten besteden. VVD, NSC en BBB zijn voor die norm.
[39]
”Esther Ouwehand: “Er is een partij de grootste die 1 miljoen Nederlanders als tweederangsburgers beschouwt. Tegen al die mensen die nu veel pijn en angst voelen zeg ik: de Partij voor de Dieren staat naast je. En we blijven knokken voor gelijkwaardigheid.”
https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/3-zetels
PARTIJ VOOR DE DIEREN
De voorlopige uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen is bekend. De Partij voor de Dieren haalt 3 zetels in de Tweede Kamer.
Bedankt aan iedereen die heeft gestemd voor de dieren, voor de natuur en voor een gezonde toekomst. Wij zijn vastbesloten om ons diepgroene geluid te laten horen en te blijven strijden voor een leefbare Aarde. En uiteraard veel dank aan iedereen die zich heeft ingezet voor de campagne. Samen keren we het tij!
Esther Ouwehand: “Er is een partij de grootste die 1 miljoen Nederlanders als tweederangsburgers beschouwt. Tegen al die mensen die nu veel pijn en angst voelen zeg ik: de Partij voor de Dieren staat naast je. En we blijven knokken voor gelijkwaardigheid.
We hebben verloren. De dynamiek van de afgelopen dagen is helaas ten koste gegaan van groene en progressieve partijen, waaronder de Partij voor de Dieren. Maar het klimaat trekt zich helemaal niks aan van verkiezingen. De planeet trekt zich niks aan van verkiezingen. En de dieren rekenen op ons. Daarom is de Partij voor de Dieren harder nodig dan ooit.”
De politiek moet de problemen van Nederland oplossen. De Partij voor de Dieren weet precies welke oplossingen er nodig zijn om de verschillende crises van ons land aan te pakken. In de Tweede Kamer zullen we daar ons diepgroene geluid laten horen en zetten we ons de komende jaren weer keihard in voor een duurzame toekomst waarin dieren, natuur, klimaat en rechtvaardigheid centraal staan.
Samen eisen we een toekomst!
[40]
WIKIPEDIA
PIETER OMTZIGT
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Omtzigt
ZIE VERDER
NOOT 19
Reacties uitgeschakeld voor Noten 29 t/m 40/Doorgaan!
Dutch politician Geert Wilders expressed enthusiasm and pride after leading his far-right PVV party to victory in the 2023 General Election. The first exit poll showed that his party will win 35 of the 150 seats in the Tweede Kamer, the lower house of Dutch Parliament. The exit poll has a margin of 1-2 seats. The question will be if the controversial politician can cobble together a coalition to form a Cabinet, but he seemed to have the support of right-wing parties NSC and BBB.
“35 seats! The biggest party in the Netherlands!” he shouted to his supporters in Scheveningen at the PVV’s election party on Wednesday night. He asked for other parties to join the PVV in forging a new path forward, not burdened by “their own shadows.” He said his party can no longer be ignored, because it would be “very undemocratic,” and “voters would not accept it.”
He told the gathered crowd, “We are going to govern,” and said he was ready to be the leader for all Dutch people, and to find solutions “within the legal and constitutional framework.” However, Wilders may face an uphill battle when he tries to form a coalition government. The PVV will need the support of at least two, and likely several more parties in order to hold majority support in either house of Parliament.
The PVV wants stricter limits on immigration in the Netherlands, and he wants people to keep more of their money in their pocketbook, while returning “healthcare and security back to a state of order.”
Can Wilders gain support from other parties to form a coalition?
Wilders could potentially form a coalition if he can convince the right-wing parties VVD, NSC and BBB to join him. The three parties are projected to win 24, 20 and 7 seats, respectively. That would give them 86 seats in total, a dominant majority.
“I have 100 percent confidence that we will get into the Cabinet,” said BBB leader Caroline van der Plas, noting that 2.5 million people cast a ballot for the PVV. “You cannot ignore that. We will go into these negotiations very seriously. Wilders has promised several things. We will see whether he sticks to them.”
Wilders was excluded from coalition talks by multiple parties for several consecutive elections. This year, the PVV leader announced that he wanted to govern in the next Cabinet instead of being an opposition leader, and he was willing to step back on his anti-Islam position to do so. His party quickly climbed in the polls after this statement, but the other poll leaders were skeptical about his suddenly milder tone.
He reiterated that stance on Wednesday, saying he would be a prime minister for all Dutch people. “Regardless of where you come from, and what your faith is.”
NSC leader Pieter Omtzigt softened his stance on the prospect of working with Wilders on Wednesday. Omtzigt also spoke about moving forward on Wednesday, saying the NSC was willing to be closely involved in the Cabinet formation process. “We are available to translate this trust into action from tomorrow. We are going to take responsibility. We have plans and we can implement them. But it will not be easy,” Omtzigt said.
Earlier this month, Omtzigt said it would not be possible to form a government with Wilders. He noted that the PVV does not demonstrate its respect for freedom of religion in its election program. “That is the obstacle to cooperation in the government,” Omtzigt said. “As a party you can only form a government with parties that adhere to classical fundamental rights.”
VVD leader Dilan Yeşilgöz didn’t believe the change in tune, though her party initially seemed to leave the door open to work with the PVV. This week, she toughened her stance as Wilders surged in the polls, and said the VVD would not take part in a Cabinet if Wilders was to be the next prime minister. She said he “would not be prime minister for all people.”
Yeşilgöz did not make it clear if her position has changed following the initial election results. She only said the party would consider its options. Her predecessor, Prime Minister Mark Rutte, previously said his biggest political mistake was forming his first coalition, a minority Cabinet, with the support of Wilders’ PVV. The Cabinet fell shortly after its formation.
“It is the same Wilders who has been sowing division for 19 years,” said Frans Timmermans, the leader of left-wing GroenLinks-PvdA during the recent campaign. He continued his tough position, saying his party would not participate in a coalition with the PVV.
Exit poll puts far-right PVV as the largest party in Dutch parliament with defiant win
Figures in the article and the table of political parties below were updated at 10 p.m.
The first exit poll in the 2023 Dutch General Election showed political party PVV will become the largest party in the Tweede Kamer, the lower house of Parliament. The preliminary exit poll showed the far-right party from MP Geert Wilders leading with 35 of the 150 seats in the Tweede Kamer, more than double their current total of 18. The exit poll from Ipsos for NOS and RTL has a margin of error of 1-2 seats.
Dutch voters put the left-wing alliance of GroenLinks-PvdA in second place with 25 seats, an increase of eight compared to the two parties’ current total. The right-wing party of Prime Minister Mark Rutte, the VVD, will likely see its total number of MPs fall from 34 to 24. The three parties were projected to be neck-and-neck in most polling conducted in the past week.
NSC, the new party from MP Pieter Omtzigt, had been leading in the polls until recently. That party will swell to 20 seats in the Tweede Kamer. The only other party showing gains in this year’s election was BBB, which grew from one seat to seven, though showed a disappointing sixth place finish after taking the most seats in the Eerste Kamer, the upper house of Parliament, following the provincial elections in March.
The parties in a coalition to form Rutte’s Fourth Cabinet all suffered significant losses, according to the initial exit poll. D66 had been the second-largest party with 24 seats, but is now expected to lose 14 of their seats in the Tweede Kamer. The CDA, which had been Omtzigt’s party prior to a conflict in 2021, was expected to lose ten of its 15 seats. ChristenUnie was also projected to fall from five to three seats.
Most other parties in the lower house lost seats as well. The socialist party, SP, will likely see their tally fall from nine to five seats, and animal rights party PvdD should see their seat total cut in half to three seats. Pro-European party Volt was also projected to lose one of its three seats. Bij1 will likely lose its only seat in Parliament. Denk, was initially projected as losing one of its three seats, but revised figures showed them holding firm.
Far-right nationalist party FvD, led by Thierry Baudet, was projected to lose five of its eight seats, and far-right Ja21 was also likely to lose one of its three seats. The right-wing Christian party SGP will likely remain in the Tweede Kamer with three seats.
Enough voters also turned out to give the party 50Plus one seat in the Tweede Kamer. Technically, that will mark the party’s return to the lower house, as their only parliamentarian, Liane den Haan, left the party shortly after the election.
Municipalities are still counting the votes, and the final results can still change further. The Ipsos exit poll will also be refined further. Ballot boxes in the Netherlands officially closed their doors at 9 p.m., though voting will continue on the Dutch Caribbean Islands for an additional five hours, and ballots sent in the mail from people living abroad will still be counted for several days.
PVV finished strong after softening anti-Islam stance
Far-right opposition party PVV surged in the polling after party leader Geert Wilders softened his position as being fully against Islam. Before the election, Dutch voters said purchasing power, migration, and healthcare were most important to them. The housing shortage and the transition to sustainable energy came in fourth and fifth place.
Political scientists said they believed GroenLinks-PvdA missed the mark a bit by not focusing their campaign more on the climate – a topic that scores well among young voters and GroenLinks voters. The party leader, Frans Timmermans, led the merger of the two largest left-wing parties on a campaign appealing to the public as a blockade against a fully right-wing government that might need the support of far-right nationalists to build up a majority.
The party received a great deal of attention in debates for its plans to increase taxes on the wealthy and Dutch businesses to help cover the bill for the crises the Netherlands is facing, like climate change and the housing shortage.
The campaign for this year’s election got underway with independent MP Pieter Omtzigt launching his Nieuw Sociaal Contract party. The party platform put the most emphasis on limiting migration. It also proposed recalibrating the minimum wage and scrapping the nitrogen law to replace it with “a realistic alternative.” Omtzigt himself was often criticized for being vague or unclear about policy. Omtzigt also largely avoided saying who would be NSC’s pick for prime minister.
NSC initially led the polls, but then started trending downward in the weeks leading up to the election. The polling put the vote as a neck-and-neck race between four parties, including Prime Minister Mark Rutte’s VVD, now led by Justice Minister Dilan Yeşilgöz.
Total number of party members expected to sit in the Tweede Kamer after the 2023 General Election
The political views of Mr G. Wilders, the newly elected Dutch MP, who came into power with 9 seats after the Dutch parliamentary elections dd 2006, are not only being characterized by populism, racism and Islamophobia, also they contain elements, which hold a plea for the foundation of a police-state.
The political views of Mr Wilders [Dutch MP and chairman of the ”Party for the Freedom”] A tsunami of racism
Introduction:
Germany, 1933
”Therefore, urgent changes are necessary! Germany has to become a strong and vital country again! A country with a lasting and strong economy! A country, which declares war to Jewish villains! A country, which gives a strong solution on the problems of civilians! Long live a better and stronger Germany!”
After the speech, the hysterical crowd shouted loudly ”Heil Hitler!”
A speech, walked away from history, with a heinous dimension, especially seen against the light of the horrible events in nazi-Germany, with as absolute abyss, Auschwitz.
Whoever is assuming, that, seeing against the light of the racist, populistic and hatespeech-character, this speech has been held by Adolf Hitler or one of his nazi-partners, is mistaken
I was referring to a somewhat shortened passage from the election-pamphlet of Mr Wilders, dated dd august 25th of 2006, by which, of course, ”Germany” should be replaced by ”The Netherlands” and ”Jewish villains” [a term, loved by the nazi-ideologists] by ”islamic” terrorism [see for the passage of the election-pamphlet, under ”Sources]
Those, who are assuming, that I refer to the political views of mr Wilders, being nazi-like, are mistaken also, because happily, that’s not [yet] the case
However, there are similarities between the political views of Wilders and the nazi-ideology, namely the populism, the scapegoat-model, the hatespeech against certain groups of the population, and the vaguely formulated call for a ”strong” nation and economy
The similarities are strikingly strong, regarding the by Wilders proposed political measures in the direction of a police-State, which will be showed in underlying.
A Political career:
Mr Wilders started his political career at the right wing liberal People’s Party for Freedom and Democracy [in Dutch: VVD], from which he became a member in 1989 From 1997 until 1998 he was a member of the municipal Council in Utrecht, the fourth largest city of the Netherlands. In 1998 he was elected to the national Parliament, where he represented the VVD untill 2004 He belonged to the conservative rightwing-part of the party and was known by pro-Palestinian political and human rights activists as a strong supporter of the Israeli political-military policy
I refer to this later
The foundation of the Party for Freedom [in Dutch: PVV]
He left the VVD in 2004 after a conflict about the alleged future Turkish EU membership, that was excluded by Wilders, not because of the Turkish human rights violations, but because of his objection as Turkey, being a non-European [read ”islamic”] country After his MP position being a one-man political fraction, named ”Wilders Group”, he and his adherents founded the Party for Freedom [PVV], which won the elections in 2006 and entered the Parliament with 9 seats Wilders is the chair of the PVV in parliament
B Political views
The political views of Mr Wilders can be qualified as racist, populist and hatespeechlike Also elements of his political views include a plea for the foundation of a police-state, by which he is violating the elementary rules of democracy
With his views, he should have been given the anti-human rights price, violating the fundamental principles of humanity and civilisation
1 Racist points of view:
In the authoritative Dutch dictionnary ”Dikke van Dale”, racism is being defined as:
”the utterance of contempt, hostility or hatred of the one race against the other, stemming from a feeling of superiority”
In article 2, International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination, racism is being defined as
”any distinction, exclusion, restriction or preference based on race, colour, descent, or national or ethnic origin which has the purpose or effect of nullifying or impairing the recognition, enjoyment or exercise, on an equal footing, of human rights and fundamental freedoms in the political, economic, social, cultural or any other field of public life”
Striking is the fact, that the views of Mr Wilders are conforming to both definitions about racism
In a number of mediainterviews he has referred to the fact that the values of ”other” [read: ”non-western] cultures are not as high standarded like ”ours” [read: the western and in particular Dutch culture]
In this respect I refer to a statement of Mr Wilders, which he has regularly uttered in interviews:
”We must not pretend, whether the values of our culture are as good as the other cultures”
From this statement, the conclusion can be drawn, that he states, that ”our” [read the very heterogenous ”white” autochton Dutch culture] culture is superior to other [non western] cultures
According to the definition in the Van Dale about racism, such views are racist
Also Mr Wilders makes a clear and negative distinction between people of different descent and belief, which is racist according to the International Convention against Racism [see above] I’ll illustrate this with the following examples:
I ”Streetterrorists”
This racism has been based upon the continuous and oversimplified views about the Islam as a religion, the muslims in general and the Morrocon population in particular. Regularly Morrocan streetyouth, who have in some cases come in conflict with the judicial authorities, are been qualified by Mr Wilders and his political gang as ”streetterrorists”
Not only such remarks are seldom based on a serious investigation into the causes of social misbehaviour, also the qualification ”terrorism” is tendentious and unjust, applying only to committers of terroristic assaults on civilians or civilian goals, who have been convicted in a fair and independent trial
The message seems clear:
With such remarks Morrocan youths are being criminalized and stigmatized The proof of the racist character lies in the fact, that autochtone white Dutch streetyouth, who have come in conflict with the judicial authorities, are not being qualified as ”streetterrorists”
II Western and non-western allochtones [people, who are from non-Dutch descent]
Another example of the racist views of Mr Wilders is his systematic distinction between ”western” and ”non-western” allochtones, with a continuously negative qualification of the latter group [the socalled ”non-western” allochtones]
III ”Inundation”
In his language he makes use of neo-nazilike archetypes like an ”inundation” by ”foreigners” or people of ”non-western” descent Also he is using the word ”tsunami”
So he described, dd 20-2 this year, the appointment in the newly formed Dutch government [coalition between the christian-democrats, the Labour Party and the smaller somewhat fundamental Christian Union], of two labour-politicians, one of Morrocon, the other of Turkish descent, namely Mr Aboutaleb and Mrs Albayrak as undersecretaries of State [Aboutaleb at Social Services ad Albayrak at immigrationpolicy], as a ”tsunami of Islamizing”
An example from his election-pamphlet, which is confirming his racist views:
”The demografical developments must be viewed with very much concern: the majority of the youth in the big cities is already of non-western descent”
This political view he is sharing with the ultra right wing Israeli politicians [who Wilders is admiring, which shall be no suprise for the reader], who worry about the ”demografical problem” in Israel [the ”threatening” majority of the ”Israeli” Arab people in Israel, by which the legitimacy of the zionistic Jewish State is highly challenged]
It is obvious here:
Only people with racist views, who think they are superior to others, feel threatened by the presence of other cultures, since they don’t think in a humanitarian way, but in lines of descent and cultural differences and have no eye at all for the positive enrichment by other cultures
Shortly after the notorious statement of Mr Wilders about the ”tsunami” of Islamizing, he started a political hate-campaign against the referred secretaries of State, on which I”ll refer later
2 Hatespeech
It is obvious, that those political views, his provoking and uncivilisized behaviour in parliament and his other provoking remarks (notorious is his remark, that muslims should tear to pieces the half of the Koran) are contributing to a further tension between autochton (read ”white”) and allochtone (read originally of ”foreign” descent), people in the Netherlands, which had been intensified since september 11th 2001
Yet apart from his vicious views, it also is a testimony of moral cowardice, to stigmatize and criminalize a population minority (in casu the muslims in general and the Morrocon in particular), who has been victim after september 11th 2001, as well after the murder of the cineast Mr T van Gogh (dd 2-11-2004), of fysical and verbal assaults, as also fireraisings in mosques and islamic schools.
According to article 137, c and d (Dutch criminal Law) as well as racism against a population-minority, as hatespeech-like views, are punishable. It would therefore recommendable, when Mr Wilders and his co MP”s would be reported to the police
3 Towards a police-state
Authoritarian and inhumane views
As I’ve stated already, the views of Mr Wilders contain elements, which are contrary with democratical principles
I Introduction of administratice detention regarding real or alleged terrorsuspects
A striking example is his great admiration for administrative detention, a notorious Israeli punishment-measure against especially Palestinian prisoners, but also sometimes applied to Israeli settlers, who are religious fanatics
As you’ll know, administration detention means detention without any form or trial This detention-method, which is, except for Israel, also applied in other human rights-violating countries like China and the former Eastern-European countries, is not only inhuman, but illegal according international judicial standards
Another notorious example of administration detention is Guantanamo Bay
However, despite of the inhuman and internationally illegal character, Mr Wilders, who especially is referring to the Israeli form, in his election pamphlet, Mr Wilders is helding a plea for its introduction in the Netherlands, in respect with real or alleged terror-suspects.
II Introduction of ”labourcamps” for problemyouth
Another remarkable measure, which is vehemently pleaded by Mr Wilders, is the introduction of ”labourcamps” for ”problemyouths”
Without accusing Mr Wilders of the introduction of concentration-camps, the terminology ”labourcamps” reminds me of the labourcamps in the former Eastern European countries, the formet Sovjet Union (Siberia was notorious) and China, in which human rights were being violated very seriously
Also the nazi’s used this detention form, which lead to the death of innumerable prisoners
Yet apart from the exact idea of Mr Wilders, regarding ”labour-camps” the mere proposal is incompatible with the principles of the Dutch democracy Moreover, very strict youth detention facilities are already existing in the Netherlands, so this Wilders-proposal is also completely meaningless
The fact that he doesn’t give a clear explanation of his ”labour-camp” idea, but his strong admiration for administrative detention, makes me fear the worst
Seeing in the light of his great sympathy regarding ”labour-camps” and administrative detention, I think the conclusion is justified, that a number of fundamental PVV (the party of Mr Wilders) views are incompatible with the democratical principles and show similarities with a dictatorial police-state
4 Populist points of view
One of the main characteristics of real or alleged charismatic leaders of racist and semi-racist organisations is the populist and demagogical element
Populism can be characterized as a political-ideological view, which is not based upon facts, but on underlying society-feelings of discontent and resentment, in casu racism
Because real arguments are usually lacking, populism is repeating commonly accepted views, the feeding of the feelings of resentment, the uttering of meaningless slogans and vague statements.
So it is not surprising that a populist politician like Mr Wilders is referring to slogans like a ”strong Netherlands”, ”a Netherlands to be proud of” and a ”true identity” of the Netherlands, without a further explanation
Also he is champion in scoring easily with the promotion of either already taken measures, or the famous ”commonly accepted views”
I Examples:
In his electionpamphlet he holds a plea for [among else] the following points:
Deportation of illegal people, who have committed a crime [an already existing judicial measure] The ending of the waiting-lists in Child Welfare [a commonly accepted view]
The spending of more money to medical centres for mentally disturbed elderly people :
He is stating ”less bureaucracy and overhead and [literary said] ”more hands to the sick-beds” Also this is a view which will be held by nearly anyone [easy scores]
This one you”ll love:
”Clean” one person-rooms for mentally disturbed elderly people in medical care centres. ”Elderly people are no prisoners” [his literal words]
As you have seen, Mr Wilders deserves a price for scoring on ”easy” points
Except for his anti-islamic and anti-refugee views [Mr Wilders is a strong adherent of an immigration-stop], he wants to gain also some popularity under that part of the Dutch autochton election-potential, which is not outspoken racist, but have lesser or smaller prejudices against people of allochton descent
As all populists, he wants to appeal to chauvinistic feelings, with a reference to the socalled ”Dutch glory of the past” [read poverty and repression in the Netherlands and colonialism and slavery abroad]
In the final sense of his ”Declaration of Independence” [a little megalomania is also his strong side] he states:
”Centuries ago, our ancestors changed a swamp into an oasis of tolerance and economical succes, with a flag , wich is internationally synonymous for liberty and freedom This flag deserves to wave in freedom”
Great, demagocical and especially empty words
C The question of the ‘double nationality”
About the ”double nationality” question, Mr Wilders raised dd 27-2 this year in parliament, I can be short
He described the appointment in the newly formed Dutch government, of two labour-politicians of Morrocon descent, namely Mr Aboutaleb and Mrs Albayrak as undersecretaries of States [Mr Aboutaleb at Social Services and Mrs Albayrak at justice and immigrationpolicy], as a ”tsunami of Islamizing”
Also he proposed a parliamentary motion of ”distrust” against their participation to the government, because of their alleged ”lack of loyalty”, having a double nationality
Obviously the socalled ”double nationality” is not the real issue of Mr Wilders, but merely one of the consequences of his racist political views against ”non-western” allochtones in general and their participation to the government in particular Clearly this is the case, because Mr Wilders is aware of the fact, that according to the Moroccon law, Morrocon allochtones are not capable to abandon their Morrocon nationality, yet apart from the right of any human being to a double nationality
Although his political circus made no chance in the House of Parliament, the danger is lying in the hatespeech character
D Berufsverbot:
That his reference to ”dual nationality” is a part of his hatred-campaign, is showing in his socalled ”berufsverbot” [the prohibition on certain professions, mostly appied on political opponents] regarding people with a double nationality, excluding one more million people of ”allochton” descent
The professions he refers to are judges, districts attorneys, policemen, military and ambassadors
The tsunami of racism is going on
E Reaction of the Parliament:
Although a parliamentary majority has loud and clear rejected Mr Wilders regarding the ”double nationality”, there was no radical rejection of his fundamental political views, despite some good critics of MP’s of D’66 [left wing liberals], Groen-Links [the Green-left party], the PvdA [the Labour Party] and the Christen-Unie [the fundamental christian coalition-party, which stands for a humane asylum-policy and a somewhat progressive policy regarding the social weak, but is a strong adherent of as well the anti-terrorpolicy as the Israeli-American policy]
The most critics referred only to the ”double nationality” question and the very disrespectful and inconsiderate personal attitude of Mr Wilders, but not to the basics of his views, namely the racism
When the extreme right wing politician Mr Janmaat [Centrumpartij] entered the House of Parliament in 1982, the mainstream politicians openly rejected his views as racist and were ignoring him as much as possible
I hold no plea for the ignoring of Mr Wilders, out of principles of humanity and respect, which should have to be given to every human being
However, I think it is of the greatest importance, that the politicians have the moral courage to unmask his views as racist
With respect to that, the Dutch politicians should take an example from a number of Belgian politicians, who have openly unmasked mr de Filip de Winter, being racist Many of the Wilders views are corresponding with the Vlaams Belang views [the party of Mr F de Winter, the former Vlaams Blok, which has been convicted because of its racism]
A fundamental political attitude of that kind and the emphasis on a respectful attitude in the parliamentary debates, will contribute a lot to a moral and political defeat of Mr Wilders
Astrid Essed
Amsterdam The Netherlands
Sources:
Passage from the Wilders election-pamphlet dd august 25th of 2006:
”Therefore, urgent changes are necessary! The Netherlands have to become a strong and vital country again! A country with smaller and less-interfering government and a lasting and strong economy! ………… ………… A country, which is proud on his identity and dares to defend it, also within the reality of the greater European connection. A country, which is investing in better security for its inhabitants, better education for its children and a more humane care for older people A country with a harsg punishment for criminal behaviour on the street and islamic terrorism A country with a government, that solves the problems of the civilians ……………… ……………… In short: a better and stronger country [the Netherlands]
Geert Wilders woensdagavond op de partijbijeenkomst van de PVV in Scheveningen.
