Paniekpiet en Huispiet zijn de sleutels kwijt. © NTR.
TV GIDS
NTR DOET ZWARTE PIET IN DE BAN
TEKST
https://www.tvgids.nl/ntr-
Sinterklaas wordt dit jaar bij de landelijke intocht vergezeld door alleen maar roetveegpieten. Verslaggever Wierd Duk heeft zijn mening klaar.
net zoals in Dokkum, dat willen ze natuurlijk te allen tijde voorkomen, dus
[3]
Zwarte Piet is een controversieel figuur. Sommigen zien in hem een racistische karikatuur die afgeschaft moet worden. Anderen zien in hem een dierbare traditie die je moet verdedigen. Het Sinterklaasjournaal is daarbij middenin de identiteitspolitiek terecht gekomen.
Vier vragen over Zwarte Piet.
Veel media meldden woensdag dat Zwarte Piet verdwijnt uit het Sinterklaasjournaal. Is dat zo?
Nee. Het is een misverstand. Bij de intocht op tv en in het Sinterklaasjournaal zijn dit jaar wel degelijk zwarte pieten te zien, net als ieder jaar. Maar ook roetpieten. De NTR heeft deze week in een verklaring beschreven wat al vier jaar beleid is: in het programma lopen zwarte pieten en roetpieten door elkaar heen. Ook de andere genoemde ‘veranderingen’ blijken in de praktijk al langer te bestaan: geen zwarte maillots en handschoenen, geen oorringen, geen rode lippenstift. Dit alles om de associatie met karikaturen van zwarte mensen af te zwakken. In 2016 zaten er ook kleurenpieten in de cast, maar die waren vorig jaar al weer vertrokken.
-
-
Wanneer zal Zwarte Piet wel verdwijnen?
Dat is niet te zeggen. De omroep streeft naar „geleidelijke verandering”. De woordvoerder: „Elk jaar een klein stapje, elk jaar iets minder zwart.” Vorig jaar zaten er al vier roetpieten in de cast: Wellespiet, Zielepiet, Malle Pietje en de nieuwe Hoofdpiet. Dat aantal zou dit jaar opgevoerd kunnen worden.
In de figuratie overheersen nog steeds de zwarte pieten; vooral bij de intocht, zoals vorig jaar in Dokkum. De negen sinterklaascomités uit Zaanstad, waar Sinterklaas dit jaar aankomt, leveren samen 150 lokale pieten. Na overleg met de NTR kunnen de comités intekenen op drie opties: zwart, roet, of ongeschminkt. De verhouding ligt niet vast.
Het comité dat nu is afgehaakt, is volgens de woordvoerder „een van de kleinere”, die doorgaans de intocht in Zaandam-zuid organiseert. Aangezien er volgen de gemeente toch al een Zaans pietenoverschot is, komt de intocht niet in de problemen.
-
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2016/11/data6409824.jpg)
Lees ook: Sinterklaasjournaal komt belofte na met ‘toeristenpieten’
-
Zullen de tegenstanders blij zijn?
Nee, het polderen van de NTR stelt weinigen tevreden. Tegenstanders zien overwegend zwarte pieten rondlopen. Voorstanders ergeren zich aan de komst van de roetpieten. En de mensen die het een overspannen onzindiscussie vinden, zien met lede ogen aan dat de kleur van piet vaak een thema is in het programma.
-
Bepaalt de NTR de kleur van Zwarte Piet?
Nee. Het Sinterklaasjournaal werd ooit als beeldbepalend gezien. Aanvankelijk keken de gemeentes en sinterklaascomités dus naar wat het tv-programma zou gaan doen, bereid om te volgen. Maar de NTR wil niet trendsettend zijn, maar trendvolgend, en maakt dus geen duidelijke keuze. Wat de NTR ziet als een „geleidelijke verandering” , kan op kijkers overkomen als besluiteloosheid of grilligheid.
Nu trekt iedereen zijn eigen plan. Zender Nickelodeon heeft een eigen sinterklaasserie waarin de pieten ongeschminkt zijn. De concurrerende serie van RTL heeft alleen roetpieten. Op YouTube staan lokale sinterklaasjournaals met louter zwarte pieten.
En de bevolking schuift langzaam. Volgens de enquête van EenVandaag is het percentage voorstanders vorig jaar gedaald van 89 naar 68 procent.
Zullen de tegenstanders blij zijn?
Nee, het polderen van de NTR stelt weinigen tevreden. Tegenstanders zien overwegend zwarte pieten rondlopen. Voorstanders ergeren zich aan de komst van de roetpieten.
Volgens de ondertekenaars is de goedlachse knecht van de Sint een stereotiepe afbeelding van donkere mensen en zou de omroep daar mee moeten stoppen. Onder hen zijn Halina Reijn, Anna Drijver, Tygo Gernandt, Isa Hoes, Tanja Jess, Paul de Leeuw, Lieke van Lexmond, Geert Mak, Trijntje Oosterhuis, Humberto Tan, Waldemar Torenstra, Albert Verlinde, Peter R. de Vries, Patrick Kluivert en nog velen anderen.
De brief is een reactie op het vertrek deze week van Erik van Muiswinkel en Jochem Myjer uit het Sinterklaasjournaal: ,,Makers die zich uitspreken voor modernisering – zoals presentatrice Dieuwertje Blok – krijgen te horen dat hun baan op de tocht staat”, stellen de schrijvers. ,,Acteurs die verandering van de vorm van hun typetje voorstellen, zoals hoofdpiet Erik van Muiswinkel, vinden geen gehoor.”
Racisme
Speciaal feest
AFSCHAFFING ZWARTE PIET EEN MUST/ZWARTE PIET ALS
RACISTISCH FENOMEEN
ASTRID ESSED
19 OCTOBER 2013
https://www.astridessed.nl/afs chaffing-zwarte-piet-een-mustz warte-piet-als-racistisch-feno meen/
”Die negatievere kijk op
donkergekleurde mensen begint vanaf diezelfde jaren 1860 zichtbaar te worden ook in
de plaatjes van Zwarte Piet. Hij wordt steeds angstaanjagender en schept er een zichtbaar genoegen in
om kinderen te
bestraffen.”
JAN HELSLOOT
NAAR EEN AFSCHEID VAN ZWARTE PIET
Lezing op de bijeenkomst van het Sint Nicolaas Genootschap
in Montfoort, 31 maart 2012
https://pure.knaw.nl/portal/
[9]
BREEUWSMA EN ZWARTE PIET/INSTITUTIONEEL RACISME
IN UITVOERING
ASTRID ESSED
23 SEPTEMBER 2015
https://www.astridessed.nl/ breeuwsma-en-zwarte- pietinstitutioneel-racisme-in- uitvoering/
Scholen bepalen zelf welke kleur hun pieten hebben. In de Zaanstreek zijn de meesten nog zwart, tot ongenoegen van een moeder. Maar volgens het bestuur is er helemaal geen lastige pieten-discussie.
Verreweg de meeste scholen buiten de Randstad houden hun piet nog zwart. Dat geldt ook voor basisschool Hannie Schaft in Zaandam. Zelfs nu Jeanne Gnimavo-Wennekendonk haar kinderen thuishoudt van het sinterklaasfeest omdat school de pieten niet wil aanpassen. Of eigenlijk houdt sint zijn pieten zelf zwart, want zo doet hij dat al twintig jaar.
Moeder Gnimavo is wit, haar man Justin is zwart, de kinderen een mooie mix. Vorig jaar al kregen de dochters verschillende nare dingen naar hun hoofd, vertelt Gnimavo-Wennekendonk. Hun vader was de enige echte Zwarte Piet. De kinderen waren vies, die moest je niet aanraken en ze stonken ook als Zwarte Piet. Ze moesten terug naar het land van hun vader (Benin).
Bij de oudste is er daarna in de klas aandacht geweest voor discriminatie. Maar twee weken geleden kwam de jongste van acht weer bedrukt thuis: ze was chocoladereep genoemd. Ik heb een belediging gehad, zei ze. Haar zus van negen corrigeerde haar. “Dat is geen belediging, maar discriminatie.”
De moeder heeft een aardige mail gehad van de directeur. Het is superlastig een geschikte sinterklaas te vinden, heeft Patricia van Gelder uitgelegd. Ze is blij met de sint die er is en het is haar wel duidelijk dat die alleen met Zwarte Pieten wil komen. Maar zegt ze ook: “Hierna stopt hij ermee en met de nieuwe sint gaan we zeker het gesprek aan.” Persoonlijk is de directeur het wel met moeder Jeanne eens: “Al is een feest maar voor één kind pijnlijk, dan moet je iets veranderen.”
Een leuk sinterklaasfeest
Maar in het onderwijs gaat niets snel, zegt ze ook. “Wat gezegd is tegen de meiden kan niet, maar de beslissing om zo’n belangrijk kinderfeest aan te passen, neem je niet zomaar even. Er zijn ook ouders met een andere mening, voor de meerderheid is het gewoon een traditioneel feest. Voor hen is het geen discriminatie.”
Maar laat ze de beslissing nu aan de sint? Zo is het niet, zegt Van Gelder. “We hebben een medezeggenschapsraad die daar over gaat. We hebben afspraken gemaakt, een commissie die het feest lang van te voren regelt en een sint die het al jaren prima doet.”
Dat haar kinderen wel of niet meedoen aan het feest, heeft moeder Jeanne Gnimavo-Wennekendonk ook zelf in de hand, snapt ze. “We hebben ons echt wel geprobeerd in te houden, niet tegenover school, wel tegenover de kinderen. Ik gun ze echt een leuk sinterklaasfeest, maar waarom niet met andere pieten?
Haar man krijgt al langer opmerkingen over zijn huidskleur. De kinderen cynisch genoeg pas sinds de landelijke pietendiscussie. “Als zij met racisme te maken krijgen, is het een nog hardere klap.”
Nu wil Jeanne Gnimavo dus een statement maken. “Hannie Schaft is juist een school met kinderen van allerlei kleur, van alle rangen en standen. Ik vind het fijn als mijn kinderen een evenwichtig beeld krijgen van de samenleving. Maar nu ik het aankaart, merk ik dat veel leerkrachten nog helemaal niet over Zwarte Piet hebben nagedacht. Veel mensen blijven ontkennen dat het pijn doet, waarschijnlijk uit onwetendheid.”
Volgens Niko Persoon, directeur van scholenkoepel Zaan Primair, speelt het inderdaad niet in de Zaanstreek, ook al ligt die pal naast Amsterdam met zijn edelpieten. De scholengroep telt 22 openbare scholen, slechts een heeft voor roetveegpieten gekozen, weet Persoon. Vanuit de koepel komt er ook geen advies. “Wij vinden dat school en ouders er over gaan.”
Is het misschien moeilijk voor scholen om de discussie met ouders te starten? Zelfs dat ontkent de bestuurder. “Het is geen kwestie van je onttrekken aan een discussie, er is geen discussie. Ik zie geen scholen die hiermee worstelen, behalve dan nu deze.”
Die verhalen blijven zich opstapelen. Zwarte mensen die vertelden hoe ze als kind uitgelachen werden in Sinterklaastijd, zwarte kinderen die niet naar school durfden rond die tijd omdat ze voortdurend voor ‘zwarte Piet’ werden uitgemaakt, zwarte kinderen die thuiskwamen en vroegen: ‘mama, ben ik dom? Zwarte Piet is toch ook dom’.
ANTIRACISME OP VIER FRONTEN
PETER STORM
30 APRIL 2015
http://www.ravotr.nl/2015/04/ 30/antiracisme-op-vier- fronten/
BREEUWSMA EN ZWARTE PIET/INSTITUTIONEEL RACISME
IN UITVOERING
ASTRID ESSED
23 SEPTEMBER 2015
https://www.astridessed.nl/ breeuwsma-en-zwarte- pietinstitutioneel-racisme-in- uitvoering/
De Pietendiscussie zorgt voor de nodige vragen bij kijkers, ouders, scholen en Sinterklaasorganisaties in het land. Het zijn vaak veel voorkomende vragen, die de NTR graag wil beantwoorden. Om hierin te voorzien, hebben we de meest gestelde vragen op deze pagina verzameld. Centraal in de beantwoording staat de verklaring van de NTR over de Pietendiscussie. Deze luidt als volgt:
De NTR volgt de Pietendiscussie op de voet. Wij zijn ons bewust van de rol van Het Sinterklaasjournaal in de beleving van het Sinterklaasfeest in Nederland. Deze rol zien wij in het licht van de publieke taak van de NTR als onafhankelijke omroep, om maatschappelijke ontwikkelingen in onze programma’s te weerspiegelen; niet om ze te sturen of om er standpunten over in te nemen. Juist om deze rol op zorgvuldige wijze te vervullen, zijn wij geen actieve deelnemer in de Pietendiscussie.
Dit zijn de antwoorden op de meest gestelde vragen:
1. Hoe staat de NTR in de Pietendiscussie?
De NTR maakt Het Sinterklaasjournaal met respect voor de traditie en met oog voor ontwikkelingen in de samenleving. Veranderingen in de traditie vinden hun weerslag in Het Sinterklaasjournaal. Wie Het Sinterklaasjournaal jaar in, jaar uit volgt, ziet dat wij een geleidelijke verandering voorstaan. Traditie en verandering gaan hand in hand.
2. Hoe zien de Pieten in Het Sinterklaasjournaal eruit?
De Pieten hebben roet op hun gezicht omdat ze door de schoorsteen gaan. Al naar gelang een Piet vaker door de schoorsteen is gegaan, heeft hij of zij meer roet op het gezicht. De handschoenen en maillots van de Pieten zijn niet zwart, maar afgestemd op de kleurstelling van het Pietenpak. Het haarwerk is niet uniform maar divers, het varieert van lang, krullend, steil tot kort. De Pieten dragen ook geen gouden oorringen.
3. En hoe zit dat met de intocht?
De intocht is enerzijds een nationale intocht, waarbij de NTR verantwoordelijk is voor het verhaal en de tv-registratie. Anderzijds is het ook een plaatselijke intocht, waarbij de gemeente verantwoordelijk is voor de organisatie. Er is daarom veel overleg tussen gemeente en NTR over tal van zaken en dus ook over het uiterlijk van de Pieten. De intentie van de NTR is om de organiserende gemeente elk jaar zoveel mogelijk mee te nemen in de visie van de NTR en onze ervaringen daarmee zijn positief.
4. Denken jullie hiermee voor- en tegenstanders te overtuigen?
De felste voor- en tegenstanders mogelijk niet, maar de grote groep in het midden wel. Wij maken Het Sinterklaasjournaal voor heel Nederland en willen daarom dat zoveel mogelijk mensen zich aangesloten voelen bij de veranderingen. Wij denken dat de kans op succes hierop het grootst is via de weg van de geleidelijkheid.
5. Gaat de NTR in overleg met maatschappelijke organisaties die de Pietendiscussie op de agenda zetten?
Nee, dat doen wij niet. De NTR luistert goed naar de mening van de diverse maatschappelijke partijen in de discussie, laat hun mening meewegen, maar bepaalt zelf zijn koers.
6. Wat wordt het verhaal dit jaar en welke Pieten spelen daarin een hoofdrol?
Wij geven van tevoren nooit informatie over de verhaallijn in Het Sinterklaasjournaal, en dus ook niet over de Pieten. Dat zou afbreuk doen aan de spanning in het verhaal.
7. Maar kunnen organisatoren van een lokale intocht, of van een bezoek van Sinterklaas aan school, dan nog wel op tijd inspelen op Het Sinterklaasjournaal?
Ja, dat kan. Wij zijn erg verheugd dat lokale intochten en scholen elk jaar met Het Sinterklaasjournaal meedoen en aansluiten bij de verhaallijn. De NTR probeert het iedereen dan ook zo makkelijk mogelijk te maken om aan te sluiten bij Het Sinterklaasjournaal. Ook dit jaar zal het op eenvoudige wijze mogelijk zijn om het lokale verhaal af te stemmen op dat van Het Sinterklaasjournaal.
Het Sinterklaasjournaal is vanaf maandag 12 november 2018 weer dagelijks te zien. De intocht is op zaterdag 17 november, live vanuit Zaanstad.
[11]
”En hoe zit dat met de intocht?
De intocht is enerzijds een nationale intocht, waarbij de NTR verantwoordelijk is voor het verhaal en de tv-registratie. Anderzijds is het ook een plaatselijke intocht, waarbij de gemeente verantwoordelijk is voor de organisatie. Er is daarom veel overleg tussen gemeente en NTR over tal van zaken en dus ook over het uiterlijk van de Pieten. De intentie van de NTR is om de organiserende gemeente elk jaar zoveel mogelijk mee te nemen in de visie van de NTR en onze ervaringen daarmee zijn positief.”
DE NTR EN DE PIETENDISCUSSIE
DE NTR EN DE PIETENDISCUSSIE
GROENE AMSTERDAMMER
2012 staat, voorzover ik kan nagaan, nog steeds aan kop. Maar een goede tweede lijkt het jaar 1930. In april van dat jaar brengt De Groene een heus Neger-nummeruit – ‘En negers, niets dan negers op de verdere bladzijden. Schrik niet, lezer!’ Ik kwam twee jaar geleden op Twitter ook al wat verwijzingen naar dit nummer tegen, maar realiseerde me toen niet dat het in z’n geheel te downloaden is via het koloniaal archief van de Universiteit van Leiden. Afgelopen weekend kwam het nummer opnieuw onder de aandacht toen schrijfster Usha Marhe erover schreef op haar blog.
Wat de precieze aanleiding is voor het themanummer heb ik niet kunnen achterhalen. Ik hoor het graag als iemand meer weet. Het is in ieder geval een fascinerende read, niet in de laatste plaats omdat er een van de eerste artikelen in staat waarin stelling wordt genomen tegen zwarte piet, De negers in ons huiselijk verkeer. Auteur is Melis Stoke, een pseudoniem waarachter de joodse auteur Herman Salomonson schuilging. In het artikel maakt hij zich tot ‘tolk van vele negers’ en constateert dat zijn tijdgenoten ‘in gebreke zijn gebleven ze (negers) op te nemen in ons huiselijk verkeer’. Het is een heerlijk fel artikel met nog altijd geldige kritiek op de behandeling en representatie van zwarte mensen. Halverwege het stuk haalt Stoke een literair foefje uit en laat hij zogenaamd een Haïtiaanse vriend aan het woord: ‘Stel u voor – schrijft mij een kennis uit Haïti – dat wij de blanke eens met gelijke munt gingen terugbetalen….?’ Hier wordt Stoke niet alleen een ‘tolk van vele negers’, hij wordt er – in literaire zin – daadwerkelijk eentje. En vanuit dat perspectief gaat Stoke nog dieper en feller in op de (racistische) botheid en onnadenkendheid die zo vanzelfsprekend waren in alle geledingen van het Nederland van destijds.
Toevallig herlas ik gisteren een artikel van Anil Ramdas – Moedwil en kwade trouw bij blanke schrijvers (1997) – waarin hij Nederlandse literaire auteurs de maat neemt die zwarte Surinamers nog altijd verbeelden als primitieve zinnelijke wezens: ‘Het verre land is niet meer dan een akelig decor waartegen de Nederlander zijn verloren liefdes beweent. Maar wat zijn de tropen zonder sensualiteit, wat heb je aan zwarten zonder erotiek? (…) Juist degenen van wie men mag eisen dat zij over de vaardigheid en het talent beschikken om de onzichtbaren zichtbaar te maken, blijken niet meer te kunnen zien dan wat variaties op hun zelfbeeld. Ze herkennen uitsluitend wat ze al kennen en verbannen het vreemde en het onbekende naar de oorden van vage schimmen of exotische objecten van de lust.’
Aan het slot belandt Stoke bij de passage die hem de afgelopen dagen viral deed gaan op internet: ‘En het behoeft nimmer tot verwezenlijking te komen wanneer ge tijdig van uwe dwalingen mocht terugkeeren, door den neger, een eervoller plaats in uwe belangstelling in te ruimen. En aangezien elk opvoedingssysteem zich richt op een komende generatie, moet u met de kinderen beginnen, door bijvoorbeeld op 5 december a.s. een zwarten Sinterklaas te laten optreden, gediend door een wit knechtje…’
AFSCHAFFING ZWARTE PIET EEN MUST/ZWARTE PIET ALS
RACISTISCH FENOMEEN
ASTRID ESSED
19 OCTOBER 2013
https://www.astridessed.nl/afs chaffing-zwarte-piet-een-mustz warte-piet-als-racistisch-feno meen/