[57]
BNR
DUITSE AFD IN OPSPRAAK DOOR GEHEIME BIJEENKOMST
MET NEO-NAZI’S
11 JANUARI 2024
De Duitse extreemrechtse partij Alternative für Deutschland heeft vorig jaar een geheime bijeenkomst gehouden waar een plan besproken werd om Duitsland te zuiveren van mensen die niet Duits genoeg zijn. Dat onthult het Duitse journalistenplatform Correctiv. Op de bijeenkomst ook verschillende prominente Duitse zakenlieden. ‘Dit was dus een mix, een cocktail van rijke mensen, Alternative für Deutschland en neonazi’s’, zegt Duitslandcorrespondent Derk Marseille.
Duitsland zuiveren
Duitsland zuiveren, dat was de strekking van een verhaal dat een Oostenrijkse neonazi hield op de bijeenkomst die ook bijgewoond werd door de rechterhand van Alice Weidel, de lijsttrekker van de Alternative für Deutschland in de Bundestag. ‘De bijeenkomst werd georganiseerd door een aantal zakenmensen, één daarvan was aandeelhouder van een grote hamburgerketen.’ Met de nadruk op ‘was’, de man heeft zijn aandelen na de bekendwording van het schandaal van de hand gedaan. ‘Die is eigenlijk op basis van de berichtgeving gisteren al meteen opgestapt. Want ja, dit was dus een mix, een cocktail van rijke mensen, Alternative für Deutschland en neonazi’s die samen plannen bespraken.’
Het journalistencollectief Correctiv wist de hand te leggen op een uitnodigingsbrief en postte verslaggevers en fotografen in en rond het hotel waar de geheime bijeenkomst gehouden werd.
Verontwaardiging
‘Het heeft in Duitsland echt een storm aan verontwaardiging en vragen opgeleverd. Alle betrokkenen is ook om wederhoor gevraagd, bijna allemaal hebben ze ook bekend dat ze daarbij aanwezig waren. Wat natuurlijk niet anders gaat als je ook op de foto staat. ‘De betrokkenen ontkennen weliswaar dat een remigratieplan van ongewensten besproken is, volgens Marseille laten de uitnodiging en de toon van de verslaggeving door Correctiv ‘een heel ander beeld zien’.
Saillant
Met name saillant is de aanwezigheid van AfD’ers die hoog in de boom zitten, ook vanuit deelstaten waren AfD-kopstukken aanwezig. Het nieuws komt zeer ongelegen voor de partij waarvan onderzocht wordt of hij verboden moet worden vanwege ongrondwettelijke intenties. En ongrondwettelijk is het, als het gaat om het uitzetten van Duitse burgers van een andere herkomst. De partij zegt dan ook zich niet te herkennen in de inhoud die besproken is en verklaart niets te doen dat tegen de Grondwet ingaat.
Volgens Marseille zou het muntje echter ook de andere kant op kunnen vallen: ‘Meer aandacht, misschien worden ze nu nóg populairder. Ze staan enorm hoog in de peilingen, en blijven ook hoog staan, ondanks dit soort berichten.’
EINDE
”Anders dan veel andere rechts-populistische partijen is de Alternative für Deutschland (AfD) de laatste tijd alleen maar extremer geworden. De partij begon eigenlijk als nette anti-Europapartij. Maar sinds oprichter Bernd Lücke in 2015 plaats maakte voor Frauke Petry is de partij alleen maar doorgeradicaliseerd, zegt Ton Nijhuis van het Duitsland Instituut in BNR’s Boekestijn en De Wijk. ‘Er zitten zelfs neonazi’s en identitairen tussen, het is gevaarlijk volk.’
BNR
AFD ENIGE RECHTS-POPULISTISCHE PARTIJ
IN EUROPA, DIE STEEDS VERDER RADICALISEERT
Anders dan veel andere rechts-populistische partijen is de Alternative für Deutschland (AfD) de laatste tijd alleen maar extremer geworden. De partij begon eigenlijk als nette anti-Europapartij. Maar sinds oprichter Bernd Lücke in 2015 plaats maakte voor Frauke Petry is de partij alleen maar doorgeradicaliseerd, zegt Ton Nijhuis van het Duitsland Instituut in BNR’s Boekestijn en De Wijk. ‘Er zitten zelfs neonazi’s en identitairen tussen, het is gevaarlijk volk.’
Terwijl de rechtspopulisten elders in Europa eerder naar het midden trekken omdat daar de kiezer zit, wordt AfD steeds radicaler. En ze komen er vooralsnog behoorlijk mee weg, ongeacht de een miljoen mensen die de straat op gingen nadat de partij pleitte voor deportatie van emigranten. ‘In die zin is er wel sprake van een tegenbeweging. Dat heeft wel wat effect gehad – in de peilingen ging de partij 2 procent omlaag, maar tegelijkertijd krijgen ze meer leden. Het werkt dus mee aan polarisatie.’
Het probleem is volgens Nijhuis dat Duitse politieke partijen in de grondwet zijn verankerd, waardoor ze democratisch georganiseerd moeten zijn. Dat betekent dat je niet helemaal controle hebt over de vraag wie er lid kan worden. ‘Het kan niet zo zijn dat er zoals bij de PVV en Wilders maar één persoon lid is van een partij. De neonazi’s gebruiken AfD om een forum te krijgen en het is maar gedeeltelijk gelukt om ze buiten de deur te houden. De meeste mensen die op AfD stemmen denken dat het in ieder geval een partij is die iets anders wil.’
Staatsfinanciering stopzetten
Het verbieden van een partij, als je dat al zou willen, is erg ingewikkeld, zegt Nijhuis. Wel kun je de staatsfinanciering stopzetten. En dat gaat in Duitsland om een fors bedrag. ‘Duitse partijen zijn ongelofelijk groot. AfD-politici zeggen dat iedereen met een Duits paspoort volgens hun verkiezingsprogramma gewoon Duitser is en dat ze er als partij niets mee te maken hebben dat er een paar mensen bij een meertje bij Potsdam met elkaar gesproken hebben over deportaties.’
Interessant is wel dat je volgens de uitspraak van het Bundesverfassungsgericht niet alleen moet kijken naar het partijprogramma, maar ook wat partijleiders en lokale afdelingen zeggen moet meenemen in de beoordeling van de partij. ‘Dus in die zin is er wel een hobbel weggenomen om iets tegen AfD te doen. Maar de partij is te groot om te verbieden, op dit moment.’
EINDE
[58]
”Chemnitz in Saksen geldt als een van de neonazi-bolwerken van Oost-Duitsland. Na de val van de Berlijnse Muur en de Duitse eenwording zijn hier rechts-extremistische structuren ontstaan die tot op de dag van vandaag niet zijn aangepakt. Met name de arbeiderswijk Sonnenberg, waar neonazi’s en migranten samenleven, haalde de afgelopen jaren steeds weer het nieuws met extreemrechtse incidenten. Zo doet een militante neonazi-groep in 2016 een mislukte poging om de buurt te veroveren en tot Nazikiez (naziwijk) om te dopen. In 2018 loopt een stadsfeest uit op rellen: nadat een man bij een ruzie wordt doodgestoken, houden rechts-extremisten racistische klopjachten.”
DUITSLAND INSTITUUT
VEILIGE HAVEN VOOR MIGRANTEN IN
NEONAZI BOLWERK
4 DECEMBER 2024
De Oost-Duitse industriestad Chemnitz haalde in 2018 wereldwijd het nieuws toen neonazi’s er klopjachten hielden op mensen met een migratieachtergrond. Racisme en geweld op straat zijn voor migranten hier dagelijkse realiteit. De twintiger Alina heeft samen met andere vrijwilligers een centrum opgezet dat een toevluchtsoord wil zijn voor mensen met een migratiegeschiedenis.
De noodzaak om een safe space te creëren voor migranten in Chemnitz was groot, vertelt Alina via Zoom. Ze wil niet met achternaam worden genoemd. De 26-jarige studente is een van de oprichters van het Internationale Zentrum für Demokratie und Aktion e.V. (IZDA) dat afgelopen maart opende in de achterstandswijk Sonnenberg: “De meeste initiatieven die zich hier tegen rechts-extremisme en racisme verzetten, worden gerund door witte mensen. Een samenkomstplek waar mensen met verschillende migratieachtergronden zelf sociale, culturele en politieke activiteiten organiseren, bestond in Chemnitz nog niet. Juist in een stad als de onze is het belangrijk dat dit deel van de samenleving elkaar veilig kan ontmoeten om ervaringen uit te wisselen.”
Chemnitz in Saksen geldt als een van de neonazi-bolwerken van Oost-Duitsland. Na de val van de Berlijnse Muur en de Duitse eenwording zijn hier rechts-extremistische structuren ontstaan die tot op de dag van vandaag niet zijn aangepakt. Met name de arbeiderswijk Sonnenberg, waar neonazi’s en migranten samenleven, haalde de afgelopen jaren steeds weer het nieuws met extreemrechtse incidenten. Zo doet een militante neonazi-groep in 2016 een mislukte poging om de buurt te veroveren en tot Nazikiez (naziwijk) om te dopen. In 2018 loopt een stadsfeest uit op rellen: nadat een man bij een ruzie wordt doodgestoken, houden rechts-extremisten racistische klopjachten.
“De meeste inwoners van Chemnitz willen het liefst niet meer aan 2018 denken, maar voor mensen die hierbij racistisch zijn bejegend en fysiek zijn aangevallen, is dat jaar een keerpunt”, zegt Alina. “Sindsdien is in onze stad de rechts-radicale hegemonie nóg sterker geworden. Neonazi’s lopen in SS-kleding door het centrum, bekladden restaurants met hakenkruizen en vallen op straat migranten aan. Onlangs heeft een rechts-extremist een vriend van mij een gebroken kaak geslagen. Veel mensen met een migratieachtergrond willen om deze redenen weg uit Chemnitz, maar familie, studie of werk houdt hen hier. In Sonnenberg is de situatie extra precair. Voor het merendeel van de wijkbewoners is verhuizen überhaupt geen optie, omdat ze weinig geld hebben en niet mogen werken. Ik wil deze groep helpen en met het centrum de wijk een boost geven.”
Volgens Alina zijn sommige migranten in de stad terughoudend om een tegengeluid te laten horen. Dit heeft voor een deel te maken met de gewelddadige neonazi-scene, “maar vooral ook met het feit dat voor een groot aantal van hen uitzetting altijd op de loer ligt”, legt ze uit. De politie in Chemnitz heeft een racismeprobleem, stelt Alina. “Bij demonstraties worden vaak alleen jonge mannen met buitenlandse roots gecontroleerd die daardoor gedoe krijgen met de immigratiedienst. Dit institutionele racisme ervaren mensen met een migratiegeschiedenis als het allergrootste onrecht. Iets wat ook de meeste witte, linkse politici in ons land nog altijd niet doorhebben. Er heerst bij migranten bovendien veel onzekerheid, omdat de Duitse overheid bijvoorbeeld hun diploma’s niet erkent en ze moeite hebben om de bureaucratie te doorgronden.”
Met het IZDA willen Alina en haar collega’s daarom in de eerste plaats mensen met een migratieachtergrond ondersteunen bij administratieve zaken. Daarnaast geven vrijwilligers bijles aan basisschoolleerlingen en is er een taalcafé waar mensen elkaar helpen om Duits te leren. Verder organiseert het centrum regelmatig vrouwenbijeenkomsten, lezingen en politieke evenementen. “Mensen uit uiteenlopende milieus en met verschillende culturele achtergronden komen graag naar het IZDA toe. Ze zijn heel blij dat er voor hen hier nu een veilige ontmoetingsplek is en dat ze een aanspreekpunt hebben bij bureaucratische problemen.”
De financiële toekomst van het IZDA, dat door een groot vrijwilligersteam draaiende wordt gehouden, is onzeker. Het multicultureel centrum krijgt tot augustus 2025 een subsidie van het Duitse overheidsprogramma ‘Toekomstbestendige binnensteden’, maar kan hiermee slechts een klein deel van de huur betalen. Het IZDA is dus vooral aangewezen op sponsors en donaties. In Duitsland is op dit gebied een grote politieke ommezwaai nodig, vindt Alina: “Momenteel wordt er bezuinigd op initiatieven die zich voor de bevordering van de democratie inzetten. Hoe kan het dan ooit beter worden? We moeten ons erop voorbereiden dat de kans bestaat dat de AfD aan de macht komt en ons afvragen welke mensen we in dat geval moeten beschermen.”
Dit verantwoordelijkheidsgevoel motiveert Alina om door te gaan met haar vrijwilligerswerk bij het IZDA: “Als er in het verleden geen mensen waren geweest die zich voor de meest benadeelde mensen in de maatschappij hadden ingezet, zou nu alles nog veel erger zijn geweest en zouden er veel meer doden zijn gevallen. Ook wanneer er fascisten in de regering zitten, kun je niet zeggen: nu geef ik op. In tegendeel. Juist dán zijn er mensen die je moet helpen.
Daarom woon ik nog in Chemnitz. Ik ben ervan overtuigd dat we in onze stad veel kunnen veranderen. Bovendien vind ik het inspirerend dat mensen die grote tegenslagen hebben meegemaakt, zijn gevlucht en nu in een land leven dat hen grotendeels vijandig gezind is, er tóch voor kiezen om politiek actief te worden. Zij zijn voor mij de belichaming van betrokkenheid bij de samenleving die we juist nu zo hard nodig hebben.”
EINDE