[56]
”Op 3 november, toen het onderzoekswerk was afgerond, heeft de krant een uitgebreide lijst met 27 vragen voor wederhoor per e-mail toegestuurd en Van Nieuwkerk een week de tijd te geven om daarop te reageren. Op 10 november mailde Wolff, nadat de deadline voor de beantwoording van de vragen al was verstreken, dat Van Nieuwkerk geen vragen wilde beantwoorden. Hij wilde ‘het stuk’ lezen om vervolgens zelf een verklaring te schrijven.
Dat leidde tot een journalistiek dilemma. Voor de totstandkoming van artikelen is het van belang dat mensen open in gesprek gaan met de krant, of tenminste (schriftelijk) vragen beantwoorden. Op die manier kunnen we een evenwichtig verslag doen. Het is vanwege de zuiverheid van de journalistieke procedure ongebruikelijk dat een van de betrokkenen het conceptartikel mag lezen alvorens vragen te beantwoorden. Het protocol van de Volkskrant schrijft dat ook niet voor.
Vanwege de aard en omvang van de beschuldigingen was de Volkskrant toch bereid Van Nieuwkerk in zijn verzoek tegemoet te komen. ”
VOLKSKRANT
IN DE SUCCESVOLLE TV MACHINE VAN DWDD WERD MENIG
REDACTEUR VERMALEN
18 NOVEMBER 2022
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 2
OF
[57]
VOLKSKRANT
IN DE SUCCESVOLLE TV MACHINE VAN DWDD WERD MENIG
REDACTEUR VERMALEN
18 NOVEMBER 2022
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 2
OF
[58]
ZIE NOOT 54
[59]
WIKIPEDIA
MEDISCHE ETHIEK
KNMG
INLEIDING MEDISCHE ETHIEK
Inleiding medische ethiek
Ethiek, moraal, waarden en normen: het is de basis van de medische ethiek. Op deze pagina lees je wat we er precies onder verstaan.
Snel naar:
Medisch-ethische vraagstukken in het kort
Wat is ethiek?
De begrippen ‘ethiek’ en ‘moraal’ worden vaak door elkaar gebruikt, maar zijn wezenlijk verschillend. ‘Moraal’ is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is. ‘Ethiek’ is het systematisch nadenken over die moraal. Ethiek bestudeert en analyseert dus de moraal. Dit analyseren doe je door waarden en argumenten te ordenen en te beoordelen. Deze beoordeling kan resulteren in een afweging over wat juist is om te doen. Ethiek is niet alleen een denk-discipline, het is ook een praktische activiteit. Het kan de praktijk verder helpen. Daarbij draait het uiteindelijk om de vraag: ‘Wat is in deze situatie moreel goed om te doen?’
Wat is het verschil met recht?
Recht kan gezien worden als gestolde ethiek. Door discussies over een ethisch onderwerp, zoals euthanasie of abortus, kan uiteindelijk recht ontstaan. Denk aan de euthanasiewet en de abortuswet. Veel morele waarden zijn zo belangrijk dat ze in wetten zijn vastgelegd. Zo is het recht op lichamelijke integriteit vastgelegd in de Grondwet en staat het recht op informatie over een behandeling in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO).
Het recht is dus het geheel van waarden en normen over een bepaald onderwerp, waar we als samenleving consensus over hebben. Vervolgens kan dat recht ook weer bekritiseerd worden in maatschappelijke en ethische discussies, waardoor het uiteindelijk weer kan worden aangepast.
Wat is medische ethiek?
Medische ethiek is nadenken over wat goed medisch handelen is. Dat denken is al zo oud als de geneeskunde zelf. Maar als vakgebied is het pas echt in ontwikkeling gekomen vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw. Toen werd steeds duidelijker dat de geneeskunde naast veel goeds, ook schaduwzijden kent. Als arts kom je feitelijk iedere dag in aanraking met morele vraagstukken, bijvoorbeeld rond het beroepsgeheim, behandelbeperkingen en of je alles moet doen wat de patiënt wil. Medische ethiek gaat dus over heel veel onderwerpen, en zeker niet alleen over abortus en euthanasie.
Overigens is medische ethiek is niet alleen iets van en voor artsen. Ook de samenleving als geheel is betrokken bij ethische vraagstukken rond ziekte en gezondheid. Medische ethiek is dus zowel belangrijk voor professionals in de gezondheidszorg, als voor bijvoorbeeld beleidsmakers, patiënten en hun naasten. Medische ethiek zorgt ervoor dat we nadenken over ons handelen én bepalen wat het juiste handelen is.
Wat zijn waarden en normen?
Ethiek is, zoals gezegd, het systematisch nadenken over waarden en normen. Maar wat zijn waarden en normen eigenlijk? Waarden zijn principes die richting geven aan het handelen. Waarden geven aan wat je nastreeft en wat je belangrijk vindt. Belangrijke waarden in de medische ethiek zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, privacy, weldoen en niet-schaden.
Normen zijn afgeleid van waarden. Het zijn de regels die aangeven wat je in een concrete situatie moet of mag doen. Uit de waarde ‘privacy’ volgt bijvoorbeeld de norm ‘kloppen voor het binnengaan’. Uit de waarde ‘vertrouwelijkheid’ komt de norm van het beroepsgeheim voort. En de waarde ‘lichamelijke integriteit’ ligt ten grondslag aan de norm ‘niet snijden in een gezond lichaam, tenzij…’. Bij iedere morele norm hoort dus een achterliggende waarde. Waarden zijn stuurloos zonder normen en met normen geef je handen en voeten aan waarden. Vaak discussiëren we met elkaar over normen, terwijl de discussie aan diepte wint als we op zoek zouden gaan naar de achterliggende waarden.
Een voorbeeld uit de praktijk is een discussie over een mannelijke arts die vrouwelijke patiënten geen hand wil geven. Dit is een discussie over een norm (ter kennismaking geven we elkaar een hand), maar de discussie gaat eigenlijk over de achterliggende waarde (respect voor elkaar hebben). De vraag die dan beantwoord moet worden, luidt: betekent het feit dat een man een vrouw geen hand geeft, dat hij geen respect voor vrouwen heeft? Of is de tegengestelde norm (geen hand geven aan een vrouw) juist een teken van respect? De opponenten delen in dit voorbeeld dus niet dezelfde norm, maar delen misschien wel dezelfde waarde (respect voor elkaar). Als dat laatste het geval is, zou de discussie moeten gaan over de vraag of zij ook een andere norm kunnen accepteren die dezelfde waarde onderstreept. Het kan echter ook zijn dat zij niet dezelfde waarde delen. In dat geval moeten zij juist daarover met elkaar in gesprek gaan.
WAT IS EEN MOREEL DILEMMA?
Wanneer er in een bepaalde situatie conflicterende waarden zijn, kun je te maken krijgen met een moreel dilemma. Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde. Denk aan een patiënt die dreigt iemand anders iets aan te doen. Moet je daarover de politie inlichten? Of gaat het beroepsgeheim voor? Op dat moment botst de waarde ‘niet-schaden’ met de waarde ‘vertrouwelijkheid’.
Een soortgelijk dilemma treedt op als een patiënt zichzelf iets wil aandoen en jij je als arts afvraagt of je hem moet helpen of niet. In dat geval botst de waarde ‘respect voor autonomie’ met de waarde ‘weldoen’.
Om te bepalen wat het juiste is om te doen maken we afwegingen tussen waarden. Om dat goed te doen is het van belang om de achterliggende waarden bij een dilemma in kaart te brengen. Vaak spelen er meerdere waarden op de achtergrond en worden deze door de betrokkenen verschillend gewogen.
Om die afweging te maken kun je gebruikmaken van een stappenplan
EINDE
[60]
KNMG
BEROEPSGEHEIM
Beroepsgeheim
Het beroepsgeheim betekent dat je moet zwijgen over alles wat je bij de uitoefening van je beroep als arts over de patiënt te weten bent gekomen. Het beroepsgeheim zorgt voor een vrije toegang tot de zorg en is bedoeld om de patiënt en de samenleving te beschermen. Een patiënt met psychische klachten of een verslaving bijvoorbeeld, moet zich vrij voelen een arts te bezoeken. Het beroepsgeheim is niet alleen een juridische regel, maar ook een ethische norm, die de vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt (een waarde) beschermt.
Er zijn drie situaties waarin je als arts het beroepsgeheim mag doorbreken:
- Als de patiënt daarvoor toestemming geeft.
- Als je wettelijk verplicht bent om bepaalde informatie naar buiten te brengen (bijvoorbeeld als de patiënt een besmettelijke ziekte heeft).
- Als je te maken hebt met een conflict van plichten die je als arts hebt. . Dit speelt bijvoorbeeld bij sommige situaties van kindermishandeling. In een dergelijk geval mag je het beroepsgeheim alleen doorbreken bij uiterste noodzaak en als er geen andere mogelijkheden zijn om het gevaar af te wenden. Bij zo’n conflict van plichten moet je als arts dus je eigen ethische afweging maken.
Op de website van de KNMG staan verschillende dilemma’s rond het beroepsgeheim beschreven, inclusief adviezen en een toelichting daarop. Bijvoorbeeld over de vragen waar je tegenaan loopt als:
- je patiënt mogelijk een terrorist is;
- je patiënt een dreigement uit;
- je patiënt fraudeert;
- je te maken hebt met kindermishandeling.
Daarnaast lees je meer over dit onderwerp in het webdossier beroepsgeheim van de KNMG en in de factsheet medisch beroepsgeheim.
EINDE
WIKIPEDIA
BEROEPSGEHEIM