[54]
”Trump terug in het Witte Huis, bezig de VS van een fascistisch beleid en bestuur te voorzien.. Meloni al tijden premier in Italië. Schoof en Wilders in en achter het Nederlandse kabinet. AfD-fascisten in Duitsland op weg naar dreigende verkiezingswinst. Herbert Kick en zijn extreem-rechtse FPÖ toch bezig een kabinet te formeren nadat die partij de grootste werd (overigens bij lange na geen absolute meerderheid), maar pas aan zet kwam nadat andere partijen er niet in slaagden aan coalitie zonder FPÖ in elkaar te sleutelen.”
OVER FASCISME EN ANTI FASCISME: WAT GEDACHTEN
PETER STORM
27 JANUARI 2025
KNOW THY ENEMY/PRESIDENT TRUMP’S INAUGURATION SPEECH!
OF
Het aanstaande kanselierschap van Kickl houdt West-Europa een spiegel voor, waarin twee dingen zichtbaar worden die eigenlijk al zichtbaar waren: radicaal-rechts went en zal voorlopig niet verdwijnen.”
VOLKSKRANT
NIET ALLEEN IN OOSTENRIJK, MAAR IN HEEL EUROPA BROKKELT
DE ”BRANDMUUR” TEGEN RADICAAL.RECHTS AF
11 JANUARI 2025
In Oostenrijk wankelen de dranghekken die radicaal-rechts weg moeten houden bij de macht, net als in de rest van Europa. Dat komt niet alleen door de radicale politici zelf. Rechtse middenpartijen, die tegen uiterst rechts aanschurken, spelen een doorslaggevende rol.
Voordat de radicaal-rechtse politicus Herbert Kickl vrijdag begon aan de formatiegesprekken met de christendemocratische ÖVP, maakte hij in een persconferentie duidelijk hoe momenteel de machtsverhoudingen liggen in Oostenrijk: wie de kok is en wie de kelner, zoals het Duitstalige gezegde luidt.
‘Dus geen spelletjes, trucjes of sabotage’, waarschuwde Kickl, die binnenkort hoopt te worden geïnaugureerd als eerste bondskanselier namens de FPÖ. In West-Europa is Kickl na Giorgia Meloni de tweede regeringsleider van een uiterst rechtse partij.
De grootste verrassing voor de Oostenrijkers was niet het feit dat Kickl mocht formeren – de grondwet gaf bondspresident Alexander Van der Bellen geen andere keuze – maar het mislukken van de al drie maanden durende onderhandelingen tussen de ÖVP, de sociaaldemocratische SPÖ en de liberale Neos.
Schermutselingen
Vooral die laatste twee partijen riepen van de daken dat ze alles zouden doen wat nodig was om te voorkomen dat de FPÖ aan de macht zou komen. De christendemocraten maakten geen bezwaar tegen de FPÖ an sich. Daarmee regeren ze momenteel al in vijf van de negen Oostenrijkse deelstaten. Maar met Herbert Kickl wilden ze niet in zee. Voormalig ÖVP-voorman Karl Nehammer noemde Kickl tijdens de campagne een ‘extremist’ en ‘een gevaar voor de liberale democratie’.
De coalitieonderhandelingen die de FPÖ moesten buitensluiten, liepen vorig weekend vast op schermutselingen over belastingen voor ondernemers en vermogenden en over pensioenen. Geen thema’s met het existentiële gewicht dat past bij de belofte om gezamenlijk een front te vormen tegen een radicale partij en een politicus van wie ze uit recente ervaring weten dat hij het niet zo nauw neemt met democratische en rechtsstatelijke beginselen.
De FPÖ is in de jaren vijftig opgericht door een aantal Oostenrijkse SS’ers. Maar in het land dat het doodzwijgen en weglachen van zwarte bladzijden uit de geschiedenis van tot kunstvorm heeft verheven, konden de zogenoemde Freiheitlichen zich relatief snel tot de rafelrand van het politieke establishment rekenen, zeker onder Jörg Haider in de jaren negentig.
Luchtje van mottige nazi-uniformen
Onder Herbert Kickl transformeerde de FPÖ van een populistische, door schandalen achtervolgde club met een luchtje van mottige nazi-uniformen tot een radicale partij van 21e-eeuwse snit: anti-moslim, anti-immigratie en anti-woke, uitgesproken pro-Russisch en flirtend met illiberaal, autoritair gedachtegoed. Kickl maakt er geen geheim van dat hij Oostenrijk ideologisch het liefst hand in hand ziet met Hongarije, de verloren tweelingbroer uit de tijd van de dubbelmonarchie.
Toen Kickl tussen 2017 en 2019 binnenlandminister was in het kabinet onder leiding van christendemocraat Sebastian Kurz, liet hij een inval uitvoeren bij de binnenlandse veiligheidsdienst. Daarbij zijn gevoelige dossiers over extreemrechts van de aardbodem verdwenen.
Volledig genormaliseerd
Het gemak waarmee andere partijen Kickl nu ruim baan geven, ondanks dit trackrecord, laat volgens politicoloog Laurenz Ennser-Jedenastik van de Universiteit Wenen zien dat de aanwezigheid van een radicaal-rechtse partij in het centrum van de macht volledig genormaliseerd is in Oostenrijk. Hij ziet die ontwikkeling als deel van een brede Europese trend, die heeft geleid tot uiterst rechtse regeringsdeelname in Nederland, Italië en Finland en een door radicaal-rechts gesteunde minderheidsregering in Zweden.
De motor achter de voortschrijdende normalisering van uiterst rechts gedachtegoed zijn niet alleen partijen als de FPÖ en diens evenknieën in andere landen. Een doorslaggevende rol is weggelegd voor partijen die traditioneel de rechter hartkamer van het politieke midden vormden, zoals de ÖVP, de Duitse CDU en de VVD en het CDA in Nederland. Op de culturele as, bij thema’s als immigratie, islam en nationale identiteit, schurken deze partijen in de meeste Europese landen tegen uiterst rechts aan.
In Duitsland noemde CDU-voorman Friedrich Merz migrantenkinderen ‘kleine pasja’s’. De demissionaire Oostenrijkse kanselier Nehammer stuurde alle Syrische vluchtelingen vorige maand, na de val van Assad, een brief met de boodschap dat ze binnenkort terug zouden moeten naar Syrië, wat grote paniek veroorzaakte in de Syrische gemeenschap.
Krampachtige politici
Dat deze rechtse middenpartijen in campagnetijd wel (tijdelijke) barrières opwerpen tegen radicaal-rechts heeft vaak vooral tactische redenen, zoals het binnenboord houden van gematigde kiezers of voorsorteren op een betere onderhandelingspositie in de formatie.
Volgens politicoloog Werner Krause van de Universiteit van Potsdam zijn politieke partijen over de hele linie minder compromisbereid geworden. Hij wijt dat aan de versplintering van het politieke landschap. Zoals in Nederland ook te zien is, is politiek succes steeds minder bestendig geworden. De partij die verkiezingen wint, kan bij de volgende worden gedecimeerd. Politieke carrières worden daardoor onzekerder, wat leidt tot krampachtige politici.
De formele en informele dranghekken tussen uiterst rechts en het regeringspluche wankelen in heel Europa. Duitsland is het enige land waar de ‘brandmuur tegen rechts’, zoals ze het daar noemen, nog overeind staat, gestut door de schuld van nationaalsocialistische verleden.
Radicaal-rechts went
‘De Duitse Brandmauer zal ook vallen’, voorspelde AfD-voorvrouw Alice Weidel naar aanleiding van de gebeurtenissen in Oostenrijk. Het is zeer onwaarschijnlijk dat de extreemrechtse AfD na de Duitse verkiezingen eind februari plaats zal nemen aan de onderhandelingstafel. Maar politicoloog Krause durft zijn handen niet in het vuur te steken voor de volgende verkiezingen, in 2029.
Het aanstaande kanselierschap van Kickl houdt West-Europa een spiegel voor, waarin twee dingen zichtbaar worden die eigenlijk al zichtbaar waren: radicaal-rechts went en zal voorlopig niet verdwijnen.
Rechtse middenpartijen zullen daardoor steeds in de situatie komen waarin ze moeten kiezen tussen een ingewikkelde coalitie met meerdere kleine partijen op links, en een bondgenootschap met radicaal-rechts – waarvoor minder politieke offers nodig zijn en dat vaak populairder is bij de kiezer. Hoe langer deze situatie duurt, des te moeilijker wordt het om de open armen van radicale partijen te negeren.
[55]
WIKIPEDIA
THE HOLOCAUST
[56]
[56]
”CDU/CSU is zoals verwacht winnaar geworden van de Duitse verkiezingen. De radicaal-rechtse partij AfD werd tweede.”
TROUW
CDU/CSU WINT DUITSE VERKIEZINGEN, MAAR RADICAAL-RECHTSE AFD IS GROOTSTE STIJGER
24 FEBRUARI 2025
De christendemocraten hebben de Duitse parlementsverkiezingen gewonnen. De lijstverbinding CDU/CSU van beoogd bondskanselier Friedrich Merz kreeg 28,6 procent van de stemmen. Hij wil ‘zo snel mogelijk een slagvaardige regering vormen’. De meest voor de hand liggende kandidaat om een coalitie mee te vormen is de SPD (16,4 procent), nu BSW (4,97) en FDP (4,33) de kiesdrempel niet hebben gehaald.
Merz wil niet samenwerken met Alternative für Deutschland (AfD). Ongeveer één op de vijf Duitsers stemde op radicaal-rechts. Met 20,8 procent van de stemmen is AfD de tweede partij van Duitsland geworden. “AfD is geen Oost-Duits fenomeen meer”, concludeerde Reiner Haseloff, CDU-minister-president van de deelstaat Saksen-Anhalt. Hij waarschuwde dat als deze trend niet wordt gestopt Duitsland bij de volgende verkiezingen ‘een ruw ontwaken’ te wachten staat.
‘Bittere nederlaag’ voor Scholz’ SPD
De grote verliezer is de sociaaldemocratische bondskanselier Olaf Scholz, die sprak van ‘een bittere verkiezingsnederlaag’. Met 16,4 procent behaalde zijn SPD het slechtste resultaat ooit. Ook Scholz’ coalitiepartner, de Groenen, incasseerde een stevig verlies en eindigde op 11,7 procent.
In de achterhoede is alleen die Linke verzekerd van voldoende zetels voor een plek in de Bondsdag. De partij van de voormalige Oost-Duitse communisten vierde een feestje. Nog niet zo lang geleden was ze op sterven na dood. Zondag werd ze onder jonge kiezers tussen 18 en 25 jaar de grootste van Duitsland, met een kwart van de stemmen. Van het totaal aantal stemmen kreeg de linkse partij 8,7 procent.
Deze verdubbeling van de aanhang smaakte des te beter door het verlies van Sahra Wagenknecht. De voormalige toppolitica van die Linke richtte vorig jaar haar eigen partij op, BSW. Bij regionale verkiezingen in Oost-Duitsland gooide BSW hoge ogen. Zondagavond moest Wagenknecht toezien hoe haar partij de kiesdrempel net niet haalde.
FDP verloor meer dan de helft van zijn kiezers
Hetzelfde geldt voor de liberale FDP die ook onder de 5 procent eindigde. Tot in november vorig jaar zaten de liberalen in de regering, maar partijleider Christian Lindner liep weg na onenigheid met Scholz over de financiering van het overheidstekort. Zondag zag de FDP meer dan de helft van zijn kiezers weglopen. Lindner gaf toe dat de partij ‘de prijs betaalde’ voor het risico dat hij nam door uit de coalitie te stappen.
Historisch hoge opkomst
Aangezien samenwerking met AfD is uitgesloten, is er sowieso maar een regering van twee partijen mogelijk: christen- en sociaaldemocraten. Deze zogeheten ‘grote coalitie’ is nu groot genoeg, sinds de liberale FDP en de BSW van Wagenknecht beide struikelden over de kiesdrempel.
De opkomst bij de Duitse parlementsverkiezingen was met 83,5 procent historisch hoog.
EINDE
TROUW
MERZ STAAT VOOR EEN HISTORISCHE TAAK:
VOORKOMEN, DAT EXTREEM-RECHTS AAN DE
MACHT KOMT
24 FEBRUARI 2025
De christendemocraten zijn onder leiding van Friedrich Merz de grootste partij geworden in Duitsland. Kan Merz Duitsland economisch hervormen én voorkomen dat radicaal-rechts over enkele jaren alsnog wint?
Friedrich Merz staat voor een historische taak: voorkomen dat extreemrechts over een paar jaar alsnog aan de macht komt. De bondskanselier in spe wil daartoe immigratie drastisch inperken. Het is de kwadratuur van de cirkel: veel kiezers willen minder buitenlanders, terwijl de economie buitenlanders juist hard nodig heeft.
De CDU-leider is zich bewust van de last op zijn schouders. “Als het ons niet lukt, dan zullen de populisten in 2029 in Duitsland triomferen”, waarschuwde hij in de aanloop naar de verkiezingen. Wat dramatischer geformuleerd: bijna een eeuw na de machtsovername door Adolf Hitler, zou de AfD de macht kunnen grijpen, een partij waarvan steeds meer afdelingen worden aangemerkt als extreemrechts. Merz had vooraf de partij al uitgesloten, maandag maakte hij officieel bekend dat binnen enkele dagen de coalitieonderhandelingen met de SPD zullen beginnen. “Ik ben vastbesloten om constructieve, goede en snelle gesprekken te voeren met de sociaaldemocraten.”
Het is een historische opgave van formaat voor een nieuwe bondskanselier in een wereld die op zijn kop lijkt te staan. Amerika is veranderd in een lichtend voorbeeld voor rechts-radicale nationalisten. Het recht tussen staten is veranderd in het recht van de sterkste, 64 procent van de Duitsers vreest meer invloed van Rusland in Europa en 65 procent ziet rechtsstaat en democratie in gevaar. Eenzelfde percentage uitte dit weekend de vrees dat Duitsland geen stabiele regering krijgt. Dat terwijl Europa staat te springen om rust en richting vanuit Berlijn.
AfD zet breekijzer in het systeem
Tegen de achtergrond van andere Europese landen, oogt Duitsland nog redelijk stabiel. Het was al bijna twintig jaar geleden dat er voor het laatst een regering voortijdig ten val kwam. De opkomst was zondag de hoogste sinds de Duitse hereniging in 1990. De traditionele volkspartijen van christen- en sociaaldemocraten kregen genoeg stemmen om samen te gaan regeren. Maar de andere kant van het verhaal is dat de SPD haar slechtste resultaat ooit behaalde en CDU haar op-een-na-slechtste resultaat. De rechts-populistische AfD heeft een breekijzer in het systeem gezet. En wrikt.
Hoe streng Merz ook zal zijn, de AfD zal hem altijd van zwakheid betichten. De immigratie helemaal stoppen, zoals de AfD belooft, is geen optie voor de nieuwe bondskanselier, want de economie heeft immigranten nodig. Duitsland vergrijst. Vorig jaar zocht het bedrijfsleven vergeefs naar ruim een half miljoen gekwalificeerde werknemers, becijferde werkgeversdenktank Institut der deutschen Wirtschaft. De gezondheidszorg kampt met een tekort van ruim 47.000 mensen. In de bouw is het gat 42.000. Die getallen zullen oplopen als de vergrijzing versnelt en de economie weer aantrekt.
Merz wil verdere destabilisering voorkomen door het belangrijkste programmapunt van de AfD over te nemen: grenzen dicht. Hij toonde zich voor de verkiezingen vastberaden. Onder luid protest vormde hij een gelegenheidsalliantie met de AfD om de asielwetgeving aan te scherpen. Hoe hij een snoeihard asielbeleid wil invoeren in een coalitie met de SPD is onduidelijk, laat staan in een bredere coalitie met ook de Groenen aan boord.
Zelfs als Merz erin slaagt de grenzen te sluiten voor asielzoekers, is de AfD niet verdwenen. Sterker nog, Merz kan onbedoeld xenofobie en racisme salonfähig maken, want wie de plannen van rechtsradicalen overneemt, riskeert ze te legitimeren. “Friedrich Merz creëert een klimaat waarin ideeën gedijen die geen enkele democraat zich kan wensen”, waarschuwde de Joodse krant Jüdische Allgemeine.
Economie heeft immigranten hard nodig
De Duitse economie zit al twee jaar in een recessie. Om de motor weer aan de praat te krijgen, wil Merz het mes zetten in de beruchte Duitse bureaucratie en serieus werk maken van een digitale inhaalslag. Maar zijn regering moet ook de verouderde infrastructuur aanpakken. Veel Autobahnen waar Duitsland zo trots op is, zijn in verval. Op het spoor is de situatie nog dramatischer. Dan moet er ook nog een nieuw leger uit de grond worden gestampt om Europa militair onafhankelijker te maken. Oekraïne heeft nog jaren miljardensteun nodig en Merz’ CDU wil de vergroening van de economie wat afremmen, maar niet stopzetten.
Begrotingstekort laten oplopen?
De kans dat dit allemaal kan worden gefinancierd dankzij hogere economische groei en dus hogere belastinginkomsten, is klein. Dat betekent dat Merz een pijnlijke beslissing moet nemen: wel of niet vasthouden aan de zogeheten schuldenrem. Mag het begrotingstekort meer oplopen dan de grondwet nu voorziet? Nee, heeft Merz altijd gezegd. Ja, zeggen zijn partijbonzen, omdat ze regeren in deelstaten waar geld nodig is. Ja, zegt ook Europa, want zonder extra schulden is snelle herbewapening onhaalbaar.
Waarschijnlijk zal de CDU-voorzitter water bij de wijn moeten doen, want zonder groei is Merz’ historische missie gedoemd tot mislukken. Economische malaise is een probate aanjager van populistische bewegingen. De AfD speelt in op de groeiende angst voor statusverlies en geeft buitenlanders de schuld. Dat betekent dat de kanselier-in-spe moet laveren tussen de roep om minder buitenlanders en de roep om meer buitenlandse vakkrachten.
EINDE
NOS
RECHTERVLEUGEL AFD ONDER TOEZICHT DUITSE GEHEIME DIENST
12 MAART 2020
De ultrarechtse vleugel van de rechts-populistische politieke partij Alternative für Deutschland (AfD) is officieel onder toezicht gesteld van de Duitse veiligheidsdienst. Dat heeft de dienst besloten nadat de door AfD-politici opgerichte Flügel-groep een jaar lang in de gaten is gehouden.
De kopstukken van Der Flügel, AfD-fractieleiders Björn Höcke (Thüringen) en Andreas Kalbitz (Brandenburg), zijn rechtsextremisten, verklaarde Thomas Haldenwang, voorzitter van de binnenlandse veiligheidsdienst BfV.
Kalbitz noemt het “een ongegronde beslissing, enkel ingegeven door politieke motieven”. De AfD zal alle juridische wegen bewandelen om “deze fout” te herstellen.
Beoordeling aangepast
In januari 2019 classificeerde de inlichtingendienst Der Flügel als ‘vermoedelijk extreemrechts’. De BfV zag bedreigingen voor de democratie en hield de organisatie een jaar lang in de gaten.
Autoriteiten bevestigen nu dat de groep extreemrechtse doelstellingen heeft. Volgens de dienst propageren Flügel-aanhangers vreemdelingenhaat, islamofobie, antisemitisme en een anti-democratische ideologie waarin zij moslims en politiek andersdenkenden buitensluiten. Daarnaast bagatelliseren ze de nationaalsocialistische misdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Niet de hele AfD
Nu Der Flügel onder toezicht staat, kunnen de leden van nabij worden gevolgd door de inlichtingendiensten. Hieronder valt onder meer het inzetten van geheim agenten, informanten en het verzamelen van persoonlijke gegevens. De ondertoezichtstelling geldt nadrukkelijk niet voor de AfD als geheel. Wat parlementsleden tijdens commissies of vergaderingen zeggen, mag dan ook niet in de dossiers worden opgenomen.
Het systematisch controleren van een politieke partijafdeling is een zwaar middel dat enkel wordt ingezet als de Duitse veiligheidsdienst het nodig acht om de democratie te beschermen, benadrukte Haldenwang. Maar volgens hem is de basishouding van Der Flügel op geen enkele manier verenigbaar met de grondwet. “Uit een extreemrechtse voedingsbodem vloeit maar al te vaak geweld voort. Daar treden wij fel tegen op en we blijven deze ophitsing consequent bestrijden. Er mag geen ruimte zijn voor extremisten. “
Relatie met AfD
Het is lastig om onderscheid te maken tussen de AfD en Der Flügel, mede omdat de laatste geen eigen partijstructuur of leden heeft. De radicale beweging vertegenwoordigt ongeveer 20 procent van de landelijke AfD, maar is inmiddels zo sterk verweven met de partijleiding dat de twee niet langer als afzonderlijke organisaties kunnen worden beschouwd.
De invloed van Höcke en Kalbitz strekt zich waarschijnlijk tot ver buiten Der Flügel uit, tot diep in de AfD. Dat is ook de reden dat verschillende parlementsleden van de partij zijn opgestapt. Zij vonden dat er te weinig ruimte was voor een gematigd geluid. Ook bij lokale AfD-afdelingen kwam naar voren dat de weinige critici die er zijn, zo snel mogelijk het zwijgen wordt opgelegd.
Topprioriteit
Na drie aanslagen met een rechtsradicaal motief in korte tijd is het aanpakken van extreemrechts topprioriteit. De minister van Binnenlandse Zaken noemde rechts-extremisme onlangs “de grootste bedreiging voor Duitsland” en kwam daarom met een groot pakket aan nieuwe maatregelen.
Volgens de veiligheidsdiensten zijn er momenteel ongeveer 32.000 rechtsextremisten in Duitsland, van wie 13.000 bereid zijn om geweld te gebruiken.
RECHTER: VEILIGHEIDSDIENST NOEMT AFD TERECHT VERDACHT
13 MEI 2024
Achtergrond – 13 mei 2024 – Auteur: Marja Verburg
Dat de binnenlandse veiligheidsdienst Verfassungsschutz de rechts-radicale AfD als Verdachtsfall heeft aangemerkt, is terecht, heeft een rechtbank in Münster vanmorgen bepaald. De classificatie Verdachtsfall geeft de dienst extra bevoegdheden, zoals het afluisteren van AfD’ers en het inzetten van informanten. De partij had daar tegen geklaagd.
De Verfassungsschutz had de AfD in 2021 als Verdachtsfall aangemerkt, meldden Duitse media destijds. Maar omdat de AfD daar tegen had geklaagd en er nog een rechtszaak over liep, mocht de veiligheidsdienst daarover niets zeggen en ook geen parlementariërs afluisteren, bepaalde de rechter toen. In 2022 oordeelde een rechter in Keulen dat de classificatie wel terecht was en dat de dienst de partij uitgebreider in de gaten mag houden. Vandaag heeft het Oberverwaltungsgericht in Münster, een hogere bestuursrechtbank, dat oordeel bevestigd.
“De wehrhafte Demokratie (een democratie die zichzelf kan verdedigen – red.) is geen tandeloze tijger, maar – om in het beeld te blijven – ze bijt alleen als het echt noodzakelijk is”, aldus de rechter in Münster. In dit geval is dat zo, oordeelde de rechtbank. In het ruim 800 pagina’s tellende rapport van de Verfassungsschutz over de AfD staan “voldoende aanwijzingen waaruit blijkt dat de AfD de menselijke waarde van bepaalde groepen schendt en zich tegen democratische principes richt”. En de verdenking is gegrond dat een toonaangevend deel van de AfD als doel heeft “Duitse staatsburgers met een migratie-achtergrond” een “juridisch mindere status” toe te kennen. Dat is discriminatie en gaat in tegen de grondwet, aldus de rechter.
Het in de gaten houden van een politieke partij of een afdeling ervan is een zwaar middel. Aan de andere kant is het de taak van de Verfassungsschutz de Duitse democratische orde te beschermen. De afgelopen jaren is de AfD verder geradicaliseerd. Een aantal partij-afdelingen, zoals de jongerenbeweging JA en de AfD in Thüringen, Saksen en Saksen-Anhalt zijn inmiddels als bewezen extreemrechts ingeschaald. Dat is nog een stap verder dan een Verdachtsfall-classificatie.
Discussie over partijverbod
In januari was de verontwaardiging in Duitsland groot toen bleek dat AfD-politici bij een bijeenkomst met neo-nazi’s en rechts-extremisten waren geweest, waarin was besproken dat mensen met een migratie-achtergrond het land uit moesten worden gezet. Honderdduizenden mensen gingen de straat op om te demonstreren voor de democratie en tegen de AfD. Toen kwam ook de discussie op over een eventueel partijverbod. Dit mede met het oog op verkiezingen in drie Oost-Duitse deelstaten in september, waar de AfD in de peilingen de grootste partij is.
Voor een partijverbod gelden strenge regels. Zo kunnen alleen de bondsregering, de Bondsdag en de Bondsraad een procedure beginnen om een partij te verbieden. Het Constitutioneel Hof moet daar dan een oordeel over vellen. Er moet onder meer worden bewezen dat een partij erop uit is de vrije democratische orde in Duitsland planmatig te ondermijnen en ze moet ook daadwerkelijk een bedreiging vormen, dus invloedrijk genoeg zijn. De informatie die de Verfassungsschutz verzamelt, speelt een belangrijke rol bij zo’n beoordeling van de AfD.
Als bewezen zou worden dat de AfD erop gericht is de democratische orde te ondermijnen, zou het Hof ook kunnen besluiten dat de partij niet langer recht heeft op overheidsfinanciering. De criteria zijn dan iets minder strikt dan bij een partijverbod.
Luister ook:
In Duitsland gaan sinds januari mensen de straat op om te demonstreren voor de democratie en tegen de AfD en het gevaar van extreemrechts, dat in Duitsland veel gewelddadiger is dan in Nederland. Hoe ziet dat gevaar eruit? En welke rol speelt de AfD in het normaliseren van rechts-extremistisch gedachtengoed in Duitsland? Daarover spreekt de redactie van Duitslandweb in deze podcast-aflevering van ‘Achtung! Duitse updates’:
Geen Duitse PVV
Dit is een partij die in Nederland vaak wordt vergeleken met de PVV, maar daar toch aanzienlijk van verschilt. Niet alleen is de PVV een eenmansorganisatie en heeft de AfD een echte partijstructuur, ook is Wilders relatief ‘gematigd’. De belangrijkste getuige is de samenwerking in het Europees Parlement. Daar werken veel uiterst rechtse partijen samen, zoals PVV, Vlaams Belang, Rassemblement National en Fidesz. De AfD staat nadrukkelijk buiten die samenwerking omdat de partij extremer is dan de rest. ”
DE AFD IS IN DUITSLAND NIET ZO NORMAAL ALS DE PVV BIJ ONS
CHRIS AALBERTS
2 FEBRUARI 2025
Democratie mag wat kosten, zo blijkt deze zaterdag in Neu-Isenberg, een onbeduidende voorstad van Frankfurt. Hier houdt Alternative für Deutschland (AfD) een bijeenkomst met politiek leider Alice Weidel en de nummer twee van de partij, Tino Chrupalla. In het stadje is een enorme hoeveelheid politie op de been. De Hugenottenhalle waar de AfD samenkomt ligt precies tegen een winkelcentrum aan en daar heeft zich een enorme mensenmassa verzameld. De straat is afgezet en door de vele demonstranten kun je de zaal niet bereiken.
Hoe bij de AfD binnen te komen? De politie weet het eigenlijk ook niet en adviseert de achteruitgang, maar ook de politie die daar staat opgesteld heeft geen idee. Na deze haag politiemensen sta je in het winkelcentrum waar tientallen antifa-demonstranten ‘Nazis raus’ staan te schreeuwen. Al snel komt de mobiele eenheid om ze weg te voeren. Als we een tweede haag politiemensen hebben gepasseerd is het opeens opmerkelijk stil. Je hoort de demonstranten alleen nog op de achtergrond.
De deur staat gewoon open en zo verandert de bijeenkomst in een min of meer gewoon partijcongres, alsof er helemaal geen oproer is. Het belangrijkste effect van de demonstranten is dat de zaal maar mondjesmaat volloopt. Iedereen die binnen wil komen moet door de politie worden gecontroleerd en soms ook begeleid. Een geluk bij een ongeluk is dat de Hugenottenhalle erg klein is: er kunnen hooguit vijfhonderd man in. Heel wat Nederlandse schouwburgen zijn groter. In de Jaarbeurs kan deze zaal ronddraaien.
Geen Duitse PVV
Dit is een partij die in Nederland vaak wordt vergeleken met de PVV, maar daar toch aanzienlijk van verschilt. Niet alleen is de PVV een eenmansorganisatie en heeft de AfD een echte partijstructuur, ook is Wilders relatief ‘gematigd’. De belangrijkste getuige is de samenwerking in het Europees Parlement. Daar werken veel uiterst rechtse partijen samen, zoals PVV, Vlaams Belang, Rassemblement National en Fidesz. De AfD staat nadrukkelijk buiten die samenwerking omdat de partij extremer is dan de rest.
In Duitsland is de AfD ook veel controversiëler dan de PVV bij ons. Nu CDU/CSU deze week samenwerkte met de AfD bij een stemming over een strenger migratiebeleid, is half Duitsland in rep en roer. De AfD is volgens het Verfassungsschutz deels rechtsextreem. Daar werk je in Duitsland niet mee samen en dus staat de straat in Neu-Isenberg vol demonstranten. Dit blijkt staande praktijk bij alle AfD-bijeenkomsten. Onwillekeurig denk je aan het minimale aantal Nederlandse demonstraties sinds de PVV in de regering zit.
Demonstreren, dat kunnen de Duitsers wel. Er hebben zich 1.500 demonstranten aangemeld, maar er zijn er negenduizend gekomen, horen we. De politie is niet op voldoende sterkte. Weidel spreekt volgens het programma om 17.10 uur, maar we horen al ruim van te voren dat dat later zal worden omdat ze de zaal niet goed kan bereiken. Zo wordt deze middag vanzelf een oefening in wachten. En dat is dus ook wat de zaal doet. Het programma begint uiteindelijk drie kwartier later dan aangekondigd.
Een vertrouwd programma
Het programma bestaat uit wat video’s met standpunten van de AfD en er zijn vier sprekers: Andreas Lichtert, de fractievoorzitter in Hessen, Jan Nolte, een lid van de Bondsdag uit deze regio, lijsttrekker Weidel en de tweede man Chrupalla. De speeches hebben een herhalend karakter en leveren continu applaus op van het toegestroomde publiek. Zij juichen en klappen en beginnen op meerdere momenten met Duitse vlaggen te zwaaien. De ene staande ovatie volgt de andere op. Daar zijn de vlaggen weer.
Een belangrijk standpunt van AfD gaat over het klimaatbeleid. Duurzame energie heeft allerlei nadelen, het is onverstandig dat de kerncentrales zijn uitgezet en dat Russische gas in de ban is gedaan. Duitsland is een industrieland en daarvoor is nu eenmaal goedkope energie nodig, horen we. Door alle veranderingen is die situatie verder weg dan ooit: de energieprijzen zijn veel te hoog, zowel voor de industrie als voor burgers. En dus moeten de kerncentrales weer worden aangezet en moet Nordstream – een gaspijplijn met Rusland – in ere worden hersteld.
Migratie is een ander thema: de grenzen moeten dicht en mensen die niet in Duitsland thuishoren moeten worden uitgezet. Wie dit precies zijn is niet helemaal duidelijk, maar in ieder geval iedereen die geen recht heeft om in Duitsland te zijn. De laatste tijd zijn er meerdere aanslagen geweest van asielzoekers en dus is het sluiten van de grenzen een prima manier om de veiligheid van de Duitsers te garanderen, horen we meerdere sprekers zeggen. Weer een staande ovatie.
Niet nieuw
Er zijn weinig nieuwe standpunten, deze middag. De meeste ervan kennen we in Nederland van FvD en PVV: antisemitisme is geïmporteerd door de islam, genderpolitiek is uit den boze, het corona-beleid was te streng en zou absoluut moeten worden onderzocht. AfD wil ook stoppen met de steun aan de oorlog in Oekraïne omdat die niet in het belang van Duitsland zou zijn. Trump wordt uitgebreid geprezen omdat hij de enige zou zijn die zich daadwerkelijk voor vrede inzet.
Het is duidelijk wie de grote vijand van de AfD is: de christendemocratische CDU/CSU, de partij die in Duitsland lange tijd de meest rechtse optie was. In een folder meldt de AfD dat CDU/CSU eigenlijk alleen maar slappe hap is, of het nou gaat om de aanpak van migratie, het verlagen van de prijzen voor energie, het aanpakken van de bureaucratie, het verdedigen van de vrije meningsuiting of het stimuleren dat burgers aan het werk gaan in plaats van een uitkering te ontvangen.
De CDU/CSU heeft jarenlang de tijd gehad om problemen in Duitsland op te lossen, vindt Weidel. We weten nu wel dat de partij dat niet gaat doen. De aanval op CDU/CSU laat zien dat de AfD vooral strijdt om kiezers die ook op de christendemocraten kunnen stemmen. Andersom is dat ook zo: afgelopen week deed Friedrich Merz – lijsttrekker van CDU/CSU – pogingen om AfD-kiezers te laten zien dat het ook de christendemocraten menens is met migratie. In Neu-Isenburg merk je: het origineel is vaak zelfverzekerder en meer overtuigd van zijn zaak.
Problemen
Je zou kunnen zeggen: wat is nou het grote probleem met de AfD? Deze partij heeft toch vooral overeenkomsten met de PVV? Zijn de bezwaren niet hetzelfde? Dat is deels waar, maar deels ook niet. Een groot verschil is dat de AfD ruimte geeft aan allerlei politici die banden hebben met extreme en radicale groepen, zoals deze middag Andreas Lichtert, die in verband wordt gebracht met de Identitaire Beweging. Hij staat gewoon op het podium alsof er niets aan de hand is. Ook hinderen deze contacten hem niet om een hoge functie te krijgen.
Deze onderstroom van de AfD, met allerlei mensen met extremistische contacten, is vandaag in Neu-Isenburg niet goed zichtbaar, maar dit probleem is in Duitsland wel algemeen bekend. Het meest zichtbare bewijs dat AfD problematisch is, is de doorlopende leus ‘Alice für Deutschland’ – spreek uit als ‘Allies’. Deze lijkt opvallend veel op de nazi-leus ‘Alles für Deutschland’. Je zou het een hondenfluit kunnen noemen waar gewone partijen veel afstand van willen houden, maar waar men hier geen enkel probleem mee lijkt te hebben.
Daar komt nog iets bij. Weidel wil als bondskanselier – de kans dat ze dat wordt nadert de nul – op de eerste dag de grenzen sluiten, uit het Europese asielsysteem stappen, uit de WHO vertrekken en het klimaatakkoord van Parijs in de prullenbak gooien. Echt afwijkend van collega-partijen op uiterst rechts zijn deze standpunten niet, maar het gaat hier niet om een land dat weinig macht in de EU heeft, zoals Denemarken of Slowakije, maar een land dat de koers van de EU jarenlang heeft bepaald en bepalend zal blijven.
Dat is toch een reden om je extra zorgen te maken.
EINDE