[52]
NOS
NOODOPVANG VOLDOET NIET, OVERHEID MOET VAN RECHTER
SNEL ACTIE ONDERNEMEN
6 OCTOBER 2022
De Nederlandse Staat en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) moeten van de rechter maatregelen nemen zodat de (crisis)noodopvang voor asielzoekers aan de internationale normen gaat voldoen. De rechtbank Den Haag oordeelde in een kort geding dat Stichting Vluchtelingenwerk Nederland afgelopen zomer aanspande.
De rechter oordeelt dat iedere asielzoeker die zich in Ter Apel, of bij een ander asielzoekerscentrum in Nederland meldt, recht heeft op onderdak. Een overdekte slaapplaats, water, voedsel en toegang tot hygiënisch sanitair zijn de minimale eisen. Afgelopen zomer sliepen asielzoekers soms nachten buiten omdat er geen plek was. Vorige week deelde een actiegroep nog tenten uit aan asielzoekers waar geen slaapplek voor was.
Per direct moet er dag en nacht toegang zijn tot drinkwater en moet er voldoende en geschikt voedsel zijn, vindt de rechter. De overheid moet daarnaast binnen negen maanden zorgen voor een slaapkamer “met minimaal 4 m2 slaapruimte per persoon, een deur die kan worden afgesloten en een raam dat kan worden geopend”.
Vluchtelingenwerk wilde dat de rechter de Staat een ultimatum zou stellen om te zorgen voor een menswaardige asielopvang. Die is nu zowel in noodopvanglocaties als op crisisnoodopvanglocaties ernstig onder de maat, vindt de stichting. De opvang zou niet voldoen aan internationale normen zoals die zijn vastgelegd in de Europese Opvangrichtlijn en het Verdrag voor de Rechten van het Kind.
Vluchtelingenwerk eiste dat asielzoekers een afsluitbare slaapkamer krijgen, vrije toegang tot sanitaire voorzieningen hebben en dat er voldoende eten voor alle asielzoekers is waarbij rekening is gehouden met hun eetgewoonten. De rechter gaat dus mee in de eisen van Vluchtelingenwerk.
Frank Candel, voorzitter van Vluchtelingenwerk, noemt het een kraakheldere en noodzakelijke uitspraak. “Maar dit is nog geen reden tot vreugde. Het is triest dat voor iets basaals als humane opvang een uitspraak van de rechter nodig is, en we zijn pas blij als geen enkele asielzoeker meer in een tent, gymzaal of evenementenhal hoeft te slapen.”
Opvang van kwetsbaren
De rechter heeft ook beslist dat kwetsbaren per direct uit de crisisnoodopvang moeten. Dit zijn tijdelijke locaties zoals sporthallen die door de veiligheidsregio’s worden aangedragen en waar de voorzieningen minimaal zijn.
Kwetsbaren zijn onder anderen baby’s en hun ouders, alleenreizende kinderen, asielzoekers die medische behandeling nodig hebben of kampen met psychische problemen en hoogzwangere vrouwen. Zij moeten worden overgebracht naar locaties die passen bij hun omstandigheden.
Eerder legde NOS op 3 in de podcast Lang Verhaal Kort uit wat de problemen in Ter Apel zijn en hoe het COA deze probeert aan te pakken.
Al maanden trekken de inspectie en belangengroepen aan de bel over de opvang van amv’s (alleenstaande minderjarige asielzoekers). Op dit moment zitten er gemiddeld zo’n 300 kinderen in het aanmeldcentrum Ter Apel, omdat er te weinig opvangplekken voor hen zijn.
In Ter Apel is officieel plek voor 55 kinderen, vanuit daar gaan ze door naar andere opvanglocaties. De rechter zegt dat de opvang voor deze kwetsbare groep binnen twee weken moet worden verbeterd en dat er extra opvangplekken moeten komen. Over twee weken mogen er maximaal 55 minderjarigen in Ter Apel worden opgevangen en moeten ze binnen vijf dagen naar een andere locatie, speciaal voor kinderen, worden overgebracht.
Ook wilde Vluchtelingenwerk dat de Staat en het COA alle asielzoekers in Nederland gelijk behandelen. Volgens de organisatie is bijvoorbeeld de kwaliteit van de opvangplekken voor Oekraïners nu hoger dan die voor andere vluchtelingen. Die vordering wijst de rechter af, omdat de situatie van de Oekraïners verschilt van asielzoekers.
Van der Burg deelt zorgen
Een woordvoerder van staatssecretaris Van der Burg voor Asiel en Migratie zegt dat die de uitspraak nader bestudeert. Wel is er al overleg met Vluchtelingenwerk. “Wij denken graag met hem mee”, reageert Candel van de stichting. “Van der Burg moet zo snel mogelijk met een plan komen.”
“De zorgen die Vluchtelingenwerk naar voren heeft gebracht, zijn ook onze zorgen”, zegt de woordvoerder van Van der Burg. “Op dit moment bieden we asielaanvragers niet wat wij in eerdere jaren wel konden bieden. Dat zien wij ook.”
Van der Burg vraagt vandaag in een brief aan gemeenten om bij te dragen aan de opvang van asielkinderen. “Voor ons staat voorop dat minderjarigen kwetsbaar zijn en menswaardige opvang in een veilige omgeving verdienen.”
[53[
NOS
VLUCHTELINGENWERK DAGVAARDT STAAT:
OPVANG MOET OP 1 OCTOBER AAN WET VOLDOEN
17 AUGUSTUS 2022
Vluchtelingenwerk Nederland eist van de Staat dat de opvang voor alle asielzoekers uiterlijk op 1 oktober aan de wettelijke minimumeisen voldoet. Dat staat in de dagvaarding die vanmiddag namens Stichting Vluchtelingenwerk Nederland naar het COA en de staat is verstuurd.
“Dit is een opvangcrisis zonder vluchtelingencrisis. Er is geen sprake van overmacht, maar van jarenlang falend beleid”, zegt voorzitter van Vluchtelingenwerk Nederland Frank Candel. “De wettelijke minimumeisen zijn er om de ondergrens te markeren als het moeilijk wordt. Maar de opvang zakt nu structureel door de humanitaire ondergrens.”
Candel zegt dat er daarom met “pijn in het hart” een kort geding is aangespannen. “Dit doen we ook voor alle medewerkers in de asielketen voor wie de situatie onwerkbaar is geworden.”
Eisen van Vluchtelingenwerk
Volgens de eis van Vluchtelingenwerk moet de opvang voor alle asielzoekers en statushouders uiterlijk op 1 oktober aan de volgende voorwaarden voldoen:
- Dag en nacht toegang tot drinkwater;
- Enige mate van privacy door een afgesloten slaapkamer voor gezinnen of groepen van maximaal zes personen;
- Toegang krijgen tot douches en toiletten;
- Genoeg maaltijden;
- Toegang tot nodige gezondheidszorg;
- Toegang tot onderwijs en speelvoorzieningen voor kinderen.
De vluchtelingenorganisatie zegt dat ze (hoog)zwangere vrouwen en ernstig zieke asielzoekers aantrof in tenten en gymzalen. Daarom eist de organisatie dat elke asielzoeker per direct (en dus niet per 1 oktober) een medische screening krijgt voor die wordt overgeplaatst naar een (crisis)noodopvang.
Plan voor langere termijn
In de dagvaarding zegt Vluchtelingenwerk dat de problemen rond de opvang voorkomen hadden kunnen worden. Formeel kunnen gemeenten verzoeken van de Staat voor opvang naast zich neerleggen. Maar staatssecretaris Van der Burg (Asiel) kan gemeenten op korte termijn alsnog verantwoordelijk kan maken voor opvang, aldus Vluchtelingenwerk.
“Bijvoorbeeld door zich te beroepen op het staatsnoodrecht, een spoedwet te maken en het inzetten van leegstaande kazernes, kantoorpanden en andere panden van het Rijksvastgoedbedrijf.” Ook tijdelijke huisvesting in hotels, recreatiewoningen en vakantieparken, en het uitbreiden van de mogelijkheden voor asielzoekers om tijdelijk bij familie te logeren worden genoemd.
“Ook laat de staatssecretaris na om een concreet plan voor de langere termijn uit te werken. Hier vragen gemeenten al langer om. Hiermee kan hij gemeenten overtuigen om nog één keer de schouders eronder te zetten”, klinkt het.
Ongelijke behandeling
Vluchtelingenwerk zegt dat de politieke middelen om gemeenten voor opvang te laten zorgen wel zijn gebruikt voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.
“Terwijl vluchtelingen uit landen als Syrië, Afghanistan en Jemen op de grond slapen stonden maandenlang duizenden bedden voor Oekraïners leeg. Ook is het contrast tussen de opvangomstandigheden voor Oekraïners en die voor vluchtelingen uit andere landen levensgroot en niet te rechtvaardigen”, aldus de vluchtelingenorganisatie.
Gisteren trok het kabinet voor het eerst de vergunningverlening voor een asielzoekerscentrum naar zich toe. In de Overijsselse plaats Albergen wordt een hotel ingericht als opvangplek, maakte het kabinet dinsdagavond bekend. Tientallen mensen verzamelden zich uit protest bij het hotel.
Vluchtelingenwerk kondigde al eerder aan om naar de rechter te stappen als de opvang niet snel zou verbeteren. Advocaat Geert-Jan Knoops zei dat de zaak kans van slagen heeft. “De afgelopen jaren heeft de rechter zich vaker proactief getoond bij beleidsmatige keuzes, bijvoorbeeld bij het terughalen van IS-vrouwen of de Urgenda-zaak over het terugdringen van de CO2-uitstoot.”
[54]
[54]
INSPECTIE GEZONDHEIDSZORG EN JEUGD
MINISTERIE VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT
INSPECTIE SLAAT ALARM OVER SITUATIE IN TER APEL
26 AUGUSTUS 2022
ZIE VOOR DE GEHELE TEKST, NOOT 44
[55]
”Terwijl vluchtelingen uit landen als Syrië, Afghanistan en Jemen op de grond slapen stonden maandenlang duizenden bedden voor Oekraïners leeg. Ook is het contrast tussen de opvangomstandigheden voor Oekraïners en die voor vluchtelingen uit andere landen vaak groot en niet te rechtvaardigen.”
VLUCHTELINGENWERK
VLUCHTELINGENWERK SPANT KORT GEDING
AAN TEGEN HET RIJK EN HET COA VANWEGE
OPVANGCRISIS
18 AUGUSTUS 2022
Op 17 augustus heeft VluchtelingenWerk een kort geding aangespannen tegen het Rijk en het COA vanwege de opvangcrisis. De eis is dat de opvang per 1 oktober weer aan de minimale wettelijke eisen voldoet. Met een uitspraak van de rechter wil VluchtelingenWerk de bestuurlijke impasse tussen het Rijk en gemeenten doorbreken. Hierdoor zakt de opvang al bijna een jaar onder de humanitaire ondergrens. De zitting is op 15 september bij de rechtbank Den Haag.
SCHADELIJKE OMSTANDIGHEDEN IN OPVANGLOCATIES
VluchtelingenWerk kondigde op 6 juli al aan naar de rechter te stappen als de opvang niet snel verbetert. Sinds september vorig jaar wonen duizenden vluchtelingen in (crisis)noodopvanglocaties die niet geschikt zijn voor bewoning. Het gaat om locaties als tenten, gymzalen en evenementenhallen. Het ontbreekt er aan de meest basale voorwaarden zoals privacy, voldoende schoon sanitair, bedden, genoeg en fatsoenlijk eten en bescherming tegen weersomstandigheden. De Inspectie voor de Gezondheidszorg concludeerde dat deze vorm van opvang schadelijk is voor de fysieke en mentale gezondheid van bewoners. Van tijdelijkheid is geen sprake meer, dit is het nieuwe normaal geworden en dat is onacceptabel.
DE EIS
VluchtelingenWerk eist daarom bij de rechter dat de opvang voor alle asielzoekers en statushouders uiterlijk op 1 oktober 2022 voldoet aan de wettelijke minimale eisen. Concreet betekent dit:
- Dag en nacht toegang tot drinkwater;
- Toegang tot nodige gezondheidszorg;
- Enige mate van privacy door een afgesloten slaapkamer voor gezinnen of groepen van maximaal zes personen;
- Alle asielzoekers moeten toegang krijgen tot douches en toiletten;
- Genoeg adequate maaltijden;
- Toegang tot onderwijs en speelvoorzieningen voor kinderen.
VluchtelingenWerk eist bovendien dat alle asielzoekers per direct een medische check krijgen voor ze worden overgeplaatst naar een (crisis)noodopvang. De afgelopen tijd trof VluchtelingenWerk meerdere zwangere vrouwen en zieke asielzoekers aan in tenten en gymzalen. Hier mogen zij niet in terecht komen.
BESTUURLIJKE IMPASSE
In de dagvaarding beargumenteert VluchtelingenWerk dat deze opvangcrisis is veroorzaakt door politieke keuzes en voorkomen had kunnen worden. In tegenstelling tot eerdere opvangcrises is er ditmaal geen sprake van overmacht. Het aantal asielverzoeken was de afgelopen jaren juist relatief laag en stabiel. Door bezuinigingen op de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en het sluiten van AZC’s verkeert het asielsysteem al jaren in een permanente staat van crisis. Dat deze crisis door het Rijk zelf is veroorzaakt zorgt onder meer voor onwil bij gemeenten om extra opvangplekken aan te dragen. Hierdoor ontstond een bestuurlijke impasse: er zijn genoeg locaties om de huidige aantallen asielzoekers op te kunnen vangen, maar veel gemeenten weigeren hieraan mee te werken.
ONGELIJKE BEHANDELING
Omdat gemeenten formeel niet verantwoordelijk zijn voor de opvang van asielzoekers kunnen zij verzoeken van het Rijk naast zich neerleggen. VluchtelingenWerk wijst erop dat staatssecretaris Van der Burg genoeg middelen heeft om gemeenten hier wél voor verantwoordelijk te maken. Dat die middelen wel zijn gebruikt voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne leidt in de praktijk tot ongelijke behandeling. Terwijl vluchtelingen uit landen als Syrië, Afghanistan en Jemen op de grond slapen stonden maandenlang duizenden bedden voor Oekraïners leeg. Ook is het contrast tussen de opvangomstandigheden voor Oekraïners en die voor vluchtelingen uit andere landen vaak groot en niet te rechtvaardigen.
WAT KAN ER GEDAAN WORDEN?
De nood is zo hoog dat geen enkel middel ongemoeid mag blijven. Toch zijn er nog oplossingen die nu niet worden gebruikt. Staatssecretaris Van der Burg kan de bestuurlijke impasse doorbreken door gemeenten op korte termijn alsnog verantwoordelijk te maken. Dat kan door middel van een spoedwet of door een beroep te doen op staatsnoodrecht. Ook kunnen panden in beheer van de Rijksgebouwendienst worden gebruikt. Verder kan meer gekeken worden naar huisvesting van erkende vluchtelingen in hotels, de huur van recreatiewoningen en vakantieparken, en het uitbreiden van de mogelijkheden voor asielzoekers om tijdelijk bij familie te logeren.
In deze publicatie legt VluchtelingenWerk uit waar het kort geding om draait
Lees hier de dagvaarding