[32]
ZIE NOTEN 4, 8, 9 EN 10
[33]
”Al lang is de grote vraag: welke gemeenten zijn bereid asielzoekers op te vangen? “We zijn al lang met veel gemeenten in gesprek, maar het duurt te lang”, zegt Kapteijns. “Een aantal gemeenten werkt mee, maar een groot aantal gemeenten niet.”NOSCOA: ”ALS GEMEENTEN NIET VRIJWILLIG ASIELOPVANG BIEDEN, IS DWANG DE ENIGE OPTIE”
Te weinig plekken, te weinig personeel, de opvang van asielzoekers piept en kraakt. Volgens het NRC staat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) door de hoge druk zelfs op instorten. Het is crisis, zegt bestuurslid Joeri Kapteijns tegen Nieuwsuur, en niet genoeg gemeenten komen over de brug met opvangplekken. “Als dat niet vrijwillig gebeurt, dan vrees ik dat dwang de enige optie is”, zegt hij.
Al lang is de grote vraag: welke gemeenten zijn bereid asielzoekers op te vangen? “We zijn al lang met veel gemeenten in gesprek, maar het duurt te lang”, zegt Kapteijns. “Een aantal gemeenten werkt mee, maar een groot aantal gemeenten niet. We hebben een akkoord van gemeenten nodig, want het is acuut. Het moet snel om in de loop van het jaar die locaties te kunnen openen.”
NRC meldde vanochtend op basis van eigen onderzoek dat het COA “op instorten” staat. In Ter Apel vallen veel medewerkers uit, en ook op andere locaties van het COA is het verzuim hoog. Daarnaast zijn er nog zo’n duizend openstaande vacatures.
“Het is echt crisis”, zegt Kapteijns. “Dat zie je in Ter Apel. Het heeft een enorme impact op de asielzoekers daar, en ook op onze medewerkers. Dat kunnen we niet volhouden. We hebben al een paar dagen gehad dat het hek dicht moet, dan moeten mensen buiten wachten.”
In Ter Apel sliepen om die reden afgelopen weken mensen soms buiten en op stoelen. Deze week kon dat voorkomen worden, maar daarmee is de crisis allesbehalve opgelost. Nu worden 43.000 mensen met moeite opgevangen, eind van dit jaar verwacht het COA nog 51.000 plekken nodig te hebben. “En er lopen nog bepaalde contracten af”, zegt Kapteijns. “Als die niet verlengd worden, hebben we nog 14.000 plekken nodig voor het einde van dit jaar.”
Dwang?
Staatssecretaris Van der Burg werkt deze zomer aan een zogenaamde ‘dwangwet‘, waardoor gemeenten in Nederland verplicht worden om asielzoekers op te vangen. Die wet zou 1 januari 2023 moeten ingaan.
Kapteijns hoopt dat gemeenten daar niet op wachten. “Elke dag telt, alles wat eerder kan, moet eerder. Ik hoop dat de gemeenten hun verantwoordelijkheid nemen. Wij willen het liever op vrijwillige basis, maar als dat niet kan, vrees ik dat dwang de enige optie is.”
Vluchtelingenwerk dreigt maandag naar de rechter te stappen om het Rijk te dwingen de opvang goed te regelen. “Dat komt door de patstelling tussen het Rijk en de gemeenten. Terwijl de mensen in het gras liggen, zijn die twee in discussie. En dan is onze enige optie nog om naar de rechter te stappen.”
Naar aanleiding van het NRC-artikel sturen twee COA-bestuurders vandaag een e-mail aan hun medewerkers. In de e-mail, die in handen is van Nieuwsuur, staat dat het COA “onder andere via de media” wil laten zien dat “we echt een andere manier van opvang willen in Nederland”.
“Er is een plan”, zegt Kapteijns tegen Nieuwsuur. “Dat moet alleen uitgevoerd worden. Het plan is dat er in Nederland stabiele locaties komen in verschillende regio’s. Die locaties moeten dan niet telkens weer sluiten, maar openblijven. Als er op een moment minder asielzoekers zijn, kunnen we die ook gebruiken voor andere doelgroepen, zoals studenten.”
EINDE NOS BERICHT
VOLKSKRANT
DE 8 ARGUMENTEN EN SMOEZEN IN DE ASIELOPVANGCRISIS:
”ER IS ALTIJD WEL EEN REDEN VOOR EEN GEMEENTE OM TE DUIKEN”
7 OCTOBER 2022
De ene gemeente draagt meer bij aan de opvang van Oekraïners en asielzoekers dan de andere. Welke argumenten (en smoezen) gebruiken ze om geen noodopvang of azc te krijgen?
Er zijn overal bedden nodig. Bedden voor Oekraïners. Bedden voor de buitenslapers in Ter Apel. Bedden in nieuw te bouwen asielzoekerscentra. En die bedden blijken telkens moeilijk te vinden.
Natuurlijk, sommige gemeenten tonen een groot hart. Die stellen een oud casino ter beschikking, ze maken een kade leeg voor een cruiseschip of verbouwen razendsnel het gemeentehuis tot wooncomplex voor Oekraïners.
Maar er zijn ook gemeenten die weinig bijdragen aan een oplossing voor de asielopvangcrisis, tot grote frustratie van onder meer staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel). Deze gemeenten melden zich niet bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) als er een (tijdelijke) noodopvanglocatie voor asielzoekers wordt gezocht, ze bouwen geen flexwoningen voor Oekraïners als de Veiligheidsregio daarom vraagt en vullen nooit een sporthal met veldbedden voor crisisnoodopvang.
Maar waarom eigenlijk niet? Welke argumenten gebruiken die gemeenten om niet te hoeven leveren? Zijn ze bang dat inwoners in opstand komen, zoals onlangs gebeurde in Bant (waar het COA een nieuw aanmeldcentrum wilde vestigen) en Albergen (waar tot 300 asielzoekers in een dorp van 3.500 inwoners zouden komen)? Of speelt er meer?
Om de antwoorden op die vragen te achterhalen, sprak de Volkskrant met zeven burgemeesters uit heel het land. Twee van hen zijn voorzitter van een van de 25 Nederlandse Veiligheidsregio’s. Vanwege de gevoeligheid van het dossier – en omdat de burgemeesters de relatie met andere bestuurders niet op het spel willen zetten – doen zij hun verhaal in dit uitzonderlijke geval anoniem.
Argument 1: ‘Wij hebben geen leegstaande kantoren, sloopwoningen of evenemententerreinen’
Ruimtegebrek? Niet elke geïnterviewde is van dit veelgebruikte argument onder de indruk, zeker waar het crisisnoodopvang voor asielzoekers betreft. Een burgemeester uit het oosten: ‘Hoezo heb je geen plek, denk ik dan. Je hebt toch een school, een sporthal en weilanden?’
Een burgemeester van een middelgrote stad: ‘En als je geen plek hebt voor mensen uit Syrië en Afghanistan, waarom dan wel voor Oekraïners? Die vraag leidde hier in de regio tot ongemak. Tja, dat ligt dan toch aan het draagvlak onder de inwoners.’
Een collega van een plattelandsgemeente herkent dit. ‘Burgemeesters verpakken politieke onwil soms als operationele bezwaren. Ze zeggen dat ze geen locatie of personeel hebben, maar zodra andere gemeenten gaan meedenken om die belemmeringen weg te nemen, blijkt er iets heel anders aan de hand: de gemeenteraad is huiverig.’
Toch is ruimtegebrek soms ook echt een probleem, zegt een voorzitter van een kleinere Veiligheidsregio. ‘Aan het begin van de Oekraïnecrisis moest elke regio tweeduizend plekken leveren. Dat lukte hier door laaghangend fruit te plukken. Maar vervolgens kwam in de zomer het verzoek nog duizend plekken te vinden. Toen werd het lastig, ook omdat de hotels vol zaten.’
Argument 2: ‘Het ontbreekt ons aan mankracht’
‘Veel gemeenten verschuilen zich achter een gebrek aan personeel’, zegt de burgemeester uit het oosten. ‘Dat is deels terecht. Maar we hebben het hier over een noodsituatie. Dan moet je creatief zijn. Wij laten de Oekraïners zelf helpen bij de opvanglocatie. Ze kunnen koken, schoonmaken of bij de receptie zitten.’
Andere burgemeesters zijn milder. ‘We zitten al ruim drie jaar in een permanente staat van crisis’, zegt een dorpsburgemeester. ‘Toen we corona onder de knie hadden, begon de oorlog in Oekraïne. En daarna de vraag voor crisisnoodopvang om Ter Apel te ontlasten. Het elastiekje staat op knappen.’
De plattelandsburgemeester: ‘Voor de Oekraïners en de crisisnoodopvang moeten gemeenten alles zelf regelen. Een sporthal inrichten, bedden in elkaar zetten, wandjes plaatsen, eten organiseren, enzovoorts. We hebben er vijf ambtenaren voor moeten vrijmaken. Personeel voor een paar maanden inhuren zit er niet in. Die mensen zijn er momenteel niet.’
‘Grote gemeenten schuiven makkelijker met personeel’, zegt een burgemeester van onder de rivieren. ‘Dan schroeven de mensen van de plantsoenendienst de bedden in elkaar. Voor kleine gemeenten is dat lastiger. Er zijn veel mensen nodig. Zo moeten in een gebouw met driehonderd mensen continu twee beveiligers zitten. En dan heb ik het nog niet eens over alles wat je er omheen moet organiseren. Huisartsen bijvoorbeeld. Hier verlenen gepensioneerde artsen zorg aan asielzoekers. Maar dat betekent ook dat ze de diensten op de huisartsenpost niet meer kunnen draaien. Die is dus vaker gesloten.’
Argument 3: ‘Waarom zouden wij het Rijk redden?’
‘Het is absurd dat wij als gemeenten nu de crisisnoodopvang moeten verzorgen’, zegt de plattelandsburgemeester. ‘Formeel is de opvang van asielzoekers namelijk een taak van het Rijk. Er zijn ook bestuurders die daarop hameren. Waarom zouden ze naar voren stappen om de falende Rijksoverheid te helpen? Dat levert politiek ook weinig op.’
‘Dat er nu te weinig azc’s zijn’, zegt de voorzitter van een kleinere Veiligheidsregio, ‘kan ook geen verrassing zijn. Dat had het Rijk moeten zien aankomen.’
‘Het kabinet lost al jaren problemen op door de verantwoordelijkheid door te schuiven naar gemeenten’, zegt de dorpsburgemeester. ‘Dat begint nu te wringen. Ik zie gemeenten die geen extra opvang leveren omdat ze de druk erop willen houden. Die burgemeesters zeggen: doordat wij de gaten opvullen, houden we het probleem in stand.’
Argument 4: ‘Kijk eens wat wij doen voor andere groepen!’
Om geen nieuwe noodopvang of crisisnoodopvang voor asielzoekers te hoeven organiseren wijzen gemeenten geregeld naar ander werk dat ze verrichten. Ze hebben al een azc. Of ze vangen veel Oekraïners op.
Soms is dat een valide argument, soms ook niet. Dan benadrukken gemeenten bijvoorbeeld dat ze veel sociale huurwoningen hebben toegewezen aan statushouders. Maar dat is een taak die elke gemeente elk jaar krijgt, zegt de burgemeester uit het oosten. ‘Bovendien is het geen antwoord op de vraag wat we moeten doen met duizend man die op straat slapen in Ter Apel. Dit zijn uitzonderlijke omstandigheden. We moeten iets extra’s doen.’
Andere gemeenten beroepen zich op het feit dat ze al veel arbeidsmigranten huisvesten, zegt de burgemeester van een middelgrote stad. ‘En zo is er altijd wel een reden om te duiken.’
Argument 5: ‘Nu is de regio hiernaast aan de beurt’
‘Aan het begin van de Oekrainecrisis moest elke regio een aantal opvangplekken vinden’, zegt de dorpsburgemeester. ‘Daarna kwam de volgende vraag: hadden we er nog 150? Ondertussen leverden andere regio’s nog niet de helft van de plekken waarom gevraagd was. Uit onwil. Dat is frustrerend.’
‘Mijn regio doet veel meer dan de regio hiernaast’, zegt de plattelandsburgemeester. ‘Dus als de provincie vraagt of wij nog een plek voor een azc hebben, dan wijzen we naar de buren: waarom komen zijn niet over de brug? Door de vrijwilligheid in het systeem doen sommige gemeenten niets. Het moet dwingender.’
‘Wij hebben ons hier in de regio enige tijd wat afwachtend opgesteld’, zegt een burgemeester van een poldergemeente. ‘Omdat andere regio’s het lieten liggen. Maar ja, als het water vervolgens weer over de plinten klotst, dan kijken we toch weer wat we kunnen doen.’
Argument 6: ‘Niet wéér rennen voor het COA’
De asielopvangcrisis kent veel ‘oud zeer’, zoals een van de burgemeesters het noemt. Meerdere gemeenten voelen zich in het verleden onheus behandeld door het COA, waardoor ze nu minder geneigd zijn mee te werken.
‘Jaren geleden hadden we hier een discussie of er weer een azc moest komen’, zegt de plattelandsburgemeester. ‘Uiteindelijk was alles in kannen en kruiken. En toen hoorden we niets meer van het COA.’
‘Wij wilden in 2015 een kantoorpand ter beschikking stellen’, zegt de burgemeester van een middelgrote stad. ‘Er volgden onderhandelingen over de voorwaarden en inspraakavonden met omwonenden. Maar uiteindelijk vielen we toch af. En zo gaat het heel vaak bij het COA.’
In een reactie laat het COA weten dat er in 2015 en 2016 plots veel plekken nodig waren Syriërs. Na de Turkijedeal veranderde dat. Het COA, dat wordt gefinancierd per opgevangen asielzoeker, moest snel afschalen, aldus een woordvoerder. ‘Voor de gemeenten en het COA was dat een zeer onwenselijke situatie. Daarom pleiten wij ook voor stabiele opvang en een stabiele meerjarige financiering.’
Argument 7: ‘Wat het COA vraagt, kunnen wij niet leveren’
Dat de onderhandelingen tussen COA en gemeenten moeizaam verlopen, ligt ook aan de eisen van het COA. ‘Ze wilden 500 bedden, niet minder’, zegt de burgemeester van een middelgrote stad. ‘Want met een groot azc waren de beveiliging, de medische zorg en het onderwijs makkelijker te regelen.’ Hij noemt het ‘spreadsheetlogica’. ‘De bedrijfsvoering van het COA was lange tijd belangrijker dan het maatschappelijk laten landen van azc’s.’
De burgemeester van onder de rivieren herkent dit. In haar regio zocht het COA een een aantal jaar geleden een asielzoekerscentrum met vijfhonderd plekken voor vijf jaar. ‘Dat was voor ons te veel’, zegt ze. ‘Uiteindelijk kwamen er driehonderd plekken.’
Ook nu wil deze burgemeester graag zelf bepalen hoeveel vluchtelingen haar gemeente opneemt. Daarom creëert ze alleen ‘getrapt’ noodopvangplekken voor asielzoekers en Oekraïners. De opvanglocaties groeien organisch, zodat bewoners aan de plek en elkaar kunnen wennen en leren welke regels gelden. ‘Cijfermatig kun je zeggen: we moeten misschien meer doen. Maar ik wil graag de kwaliteit op orde houden.’
De dorpsburgemeester zegt dat gemeenten soms noodopvang voor dertig, veertig, vijftig mensen wil organiseren. ‘Maar het Rijk zoekt locaties voor 250 man. Dat is echt een dingetje. Zulke plekken heb ik hier gewoon niet. Ik heb alleen kleine sporthalletjes. Pas toen de druk te hoog werd, liet het COA de eis los. Toen hebben we hier paviljoens gebouwd. Het ligt dus allemaal echt genuanceerder dan het lijkt.’
Al ziet de plattelandsburgemeester dat gemeenten hier soms misbruik van maken. ‘Die doen expres zo’n klein aanbod dat ze zeker weten dat het niet geaccepteerd wordt. Dan zeggen ze dat ze voor twee weken lang voor dertig mensen crisisnoodopvang willen verzorgen. Terwijl er bij wijze van spreken gezocht wordt naar tweehonderd plekken voor een drie maanden.’
Het COA laat desgevraagd weten zowel kleine als grote locaties te kunnen gebruiken. ‘Wel is het zo dat voor het bieden van een goed basispakket aan opvangfaciliteiten en begeleiding enige schaalgrootte gewenst is.’ Dat het COA hoog inzet, ligt aan de hoge nood, aldus een woordvoerder.
Argument 8: ‘Wij komen binnenkort over de brug’
Sommige gemeenten dóén binnenskamers of ze welwillend zijn, zegt de burgemeester uit het oosten. Maar als puntje bij paaltje komt, dan leveren ze niet. ‘Het zijn smoesjes’, zegt hij. ‘Dan beweren bestuurders dat ze de mogelijkheden aan het onderzoeken zijn of dat ze misschien de langetermijnopvang voor hun rekening kunnen nemen. En ondertussen hopen ze dat andere gemeenten hun vinger opsteken voor de noodopvang. Daarmee redden ze de rest van de regio.’
De plattelandsburgemeester herkent dit. ‘Een jaar geleden zei een gemeente hier dat ze versneld flexwoningen voor statushouders wilden gaan bouwen. Maar een jaar later staan ze er nog steeds niet.’
WAAR LIGT DE VERANTWOORDELIJKHEID?
Het Rijk heeft het opvangen van asielzoekers uit de hele wereld uitbesteed aan het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). De Veiligheidsregio’s zijn verantwoordelijk voor het vinden van opvang voor oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne. Beide organen hebben geen machtsmiddelen om gemeenten te dwingen mee te doen.
AMSTERDAM ZORGT VOOR OPVANG VAN DUIZEND EXTRA
VLUCHTELINGEN OP CRUISESCHIP
30 AUGUSTUS 2022
Het college van B en W heeft vandaag ingestemd met de tijdelijke opvang van ten minste duizend extra vluchtelingen op een cruiseschip in het Westelijk Havengebied. Amsterdam zet zich al lange tijd in voor vluchtelingen die wachten op een opvanglocatie. Deze extra inzet helpt de vastgelopen asielketen vlot te trekken en levert een bijdrage aan het oplossen van de zorgelijke humanitaire situatie in Ter Apel. Met het kabinet is overeengekomen dat Amsterdam vanaf 1 oktober vluchtelingen opvangt op het schip, voor de duur van minimaal zes maanden met mogelijkheid tot verlenging. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is verantwoordelijk voor het beheer en exploitatie en de randvoorwaarden voor humanitaire en veilige opvang. Onderdeel van de afspraken is dat het Rijk Amsterdam in staat stelt om versneld flexwoningen te ontwikkelen.
Wethouder Rutger Groot Wassink (Sociale Zaken en Vluchtelingen): “De situatie in Ter Apel is hartverscheurend. We moeten het tekort aan opvanglocaties nu met elkaar oplossen zodat vluchtelingen een plek vinden. Amsterdam is bereid om naast de inspanning die de stad al doet hier nog een extra bijdrage aan te leveren. De opvang op het cruiseschip is alleen een oplossing voor de korte termijn. Het is belangrijk dat het Rijk samen met gemeenten de vastgelopen asielketen hervormt, zodat dit soort noodoplossingen in de toekomst niet meer nodig zijn en mensen op een vaste plek kunnen worden opgevangen.”
Staatssecretaris Eric van der Burg (Justitie en Veiligheid): “Ik ben het College van Amsterdam heel dankbaar voor hun hulp. Tijdelijke grootschalige opvang is heel belangrijk om weer rust te brengen in de asielopvang. Met de komst van het cruiseschip in Amsterdam zetten we samen weer een stap in het oplossen van de crisis in de asielketen.”
Extra woningen
Onderdeel van de afspraken met het kabinet is dat het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) bijdraagt aan de versnelde ontwikkeling van flexwoningen in Amsterdam. Het gaat om de bouw van 2.500 tot 3.000 flexwoningen die zo snel mogelijk in gebruik kunnen worden genomen. Voor de eerste duizend woningen is een akkoord met Rijk dat een bedrag van maximaal 12 miljoen investeert. Dit draagt bij aan de doorstroom van Amsterdammers die op zoek zijn naar een woning en verbetert de situatie op de Amsterdamse huizenmarkt.
Uitvoering
De kosten van de opvang op het cruiseschip zijn voor het Rijk en de uitvoer is in handen van het COA. Het COA maakt vrijwilligerswerk, werktrajecten en programma’s gericht op participatie mogelijk. Maar ook dagbesteding, zorg en onderwijs. Daarbij wordt samengewerkt met de activiteiten die in de buurt al georganiseerd worden. Op het schip worden om te beginnen 1.000 mensen opgevangen. Tijdens de zes maanden dat het schip in de Amsterdamse haven ligt, zijn er twee evaluatiemomenten gepland, om te bepalen of verhoging van de capaciteit mogelijk is. Als dat het geval is kan het aantal plekken oplopen tot 1.500 opvangplekken.
Opvang vluchtelingen in Amsterdam
Op dit moment worden op verschillende plekken in Amsterdam in totaal 2100 vluchtelingen en statushouders opgevangen (exclusief de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne). Het gaat om de locaties: A&O Hostel (850), Marine Etablissement Amsterdam (250), Tafelbergweg (100), Kloveniersburgwal (100), Boelelaan (100) en AZC Willinklaan (700). Met de komst van 1000 mensen op het cruiseschip in de haven komt het totaal op 3100 vluchtelingen en statushouders.
EINDE BERICHT AMSTERDAM.NL
[34]
ZIE NOOT 33
[35]
HET PAROOL
BURGEMEESTER VELSEN:
BESLUIT OVER ASIELSCHIP WAS MOEILIJKSTE
OOIT
22 SEPTEMBER 2022
Burgemeester Frank Dales van Velsen vond het besluit over de opvang van asielzoekers op een cruiseschip in zijn gemeente de moeilijkste beslissing ooit in zijn loopbaan.
Dales moest de belangen van de inwoners, die bezwaar maakten, afwegen tegen het verzoek van het Rijk om te helpen bij het oplossen van de asielcrisis. Vanaf maandag arriveren de eerste vluchtelingen op het cruiseschip uit Estland in de haven van Velsen-Noord.
“Ik denk dat we een heel goed evenwicht hebben gevonden in de belangen van de inwoners en die van de asielzoekers en het Rijk,” zei hij donderdag tijdens een rondleiding op het enorme cruiseschip. “Hiermee laten we zien dat als je een beroep doet op de gemeente Velsen, we niet wegduiken, maar het oplossen.”
Makkelijk was het niet, want veel bewoners hadden hun bedenkingen bij de komst van zo’n duizend asielzoekers. “We hebben al die bedenkingen op een rijtje gezet en maatregelen genomen,” aldus de burgemeester. Zo hoeven de asielzoekers niet naar de enige huisarts in Velsen-Noord, maar is er eentje aan boord. Voor de veiligheid is er extra politiecapaciteit en er zijn twee buitengewoon opsporingsambtenaren vrijgemaakt. Ook is er een gratis pendelbus naar Beverwijk, waar ook de bewoners van Velsen-Noord – waar geen openbaar vervoer is – gratis gebruik van kunnen maken.
Casino gesloten
Milo Schoenmaker, directeur van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), zei dat de opvang op het schip ‘enige lucht’ geeft in de crisis. “Al is dit niet voldoende, want er komen nog een tweede schip in Amsterdam en nog een paar grote locaties in het land.” Schoenmaker is ervan overtuigd dat in Velsen-Noord ‘een volstrekt nette opvang’ wordt neergezet. Het COA wil omwonenden betrekken bij de bewoners op het schip, zodat mensen kunnen zien wat er gebeurt. Over de kosten van deze noodopvang deed de directeur geen uitspraken.
Volgens Hanneke Niele, locatiemanager van het COA, verzorgt de crew van het schip drie keer per dag eten voor de asielzoekers en wassen ze het beddengoed. Faciliteiten als het casino, het zwembad, de winkels en de sauna zijn gesloten. Wel is er een gezamenlijke ruimte, een speelkamer en worden er activiteiten aan boord georganiseerd. De kinderen gaan naar school in Heemskerk, waar vier noodlokalen zijn neergezet.
Veel aanpassingen aan het schip zijn er niet gedaan, aangezien het COA het over een half jaar weer in de huidige staat moet overdragen. Wel is er een speciale ruimte ingericht voor de huisarts en verpleegkundige.
[36]
‘Al lang is de grote vraag: welke gemeenten zijn bereid asielzoekers op te vangen? “We zijn al lang met veel gemeenten in gesprek, maar het duurt te lang”, zegt Kapteijns. “Een aantal gemeenten werkt mee, maar een groot aantal gemeenten niet.”NOSCOA: ”ALS GEMEENTEN NIET VRIJWILLIG ASIELOPVANG BIEDEN, IS DWANG DE ENIGE OPTIE”
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 33
VOLKSKRANT
DE 8 ARGUMENTEN EN SMOEZEN IN DE ASIELOPVANGCRISIS:
”ER IS ALTIJD WEL EEN REDEN VOOR EEN GEMEENTE OM TE DUIKEN”
7 OCTOBER 2022
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 33
[37]
NOS
NA DE ZOMER WETSVOORSTEL OM GEMEENTEN
DESNOODS TE DWINGEN ASIELZOEKERS OP TE VANGEN
8 JULI 2022
Staatssecretaris Van der Burg zet deze zomer een wetsvoorstel op papier, waardoor gemeenten in Nederland verplicht worden om asielzoekers op te vangen. Het gaat om een juridische stok achter de deur waarmee gemeenten in het uiterste geval kunnen worden gedwongen om mee te werken.
“Ik vind nog steeds dat je er altijd naar moet streven om opvang te regelen op basis van vrijwilligheid”, zei staatssecretaris Van der Burg na afloop van de ministerraad, waarin hij groen licht kreeg om zijn plan uit te werken.
“Maar als we er niet op vrijwillige basis uitkomen, dan moeten we nog steeds zorgen dat mensen niet op straat slapen en dan kan het niet zo zijn dat steeds dezelfde gemeenten zeggen: we steken onze vinger op. Dan moet je tegen andere gemeenten kunnen zeggen: nu zijn jullie aan de beurt.”
‘Helft levert geen bijdrage’
Volgens Van der Burg levert ongeveer de helft van de 344 Nederlandse gemeenten nu nog geen bijdrage aan de asielopvang. Mede daardoor stokt de doorstroom van asielzoekers en statushouders en zitten asielzoekerscentra vol. Het aanmeldcentrum in Ter Apel kan de toestroom van mensen niet meer aan. Deze week waren er opnieuw berichten over mensen die buiten hebben geslapen.
De staatssecretaris hoopt dat de Tweede en Eerste Kamer na de zomer met zijn voorstel akkoord gaan. Hij wil de nieuwe ‘dwangwet’, zoals die wel genoemd wordt, op 1 januari laten ingaan.
Tot nu toe geen juridisch dwangmiddel
Het is al langer duidelijk dat er een wet wordt gemaakt, waarmee gemeenten verplicht kunnen worden om mee te werken aan de asielopvang. Tot nu toe kunnen onwillige gemeenten niet worden gedwongen. In december kregen vijf gemeenten van Van der Burgs voorganger Broekers-Knol te horen dat ze noodopvang voor asielzoekers moesten verzorgen.
Broekers-Knol gebruikte daar toen de term ‘aanwijzing’ voor, die de indruk wekte dat de landelijke overheid een wettelijke bevoegdheid had om de gemeenten te dwingen om in actie te komen. In januari, op de dag van het aantreden van het nieuwe kabinet, gaf de aftredend staatssecretaris toe dat er geen enkele juridische basis was om dat te doen.
AD
KABINET GAAT WEIGERACHTIGE GEMEENTEN
DWINGEN TOT OPVANG ASIELZOEKERS
8 JULI 2022
Gemeenten die telkens weigeren asielzoekers op te vangen, worden daar in de toekomst toe gedwongen. ,,Heel Nederland kan niet profiteren van die gemeenten die keihard werken, iedereen moet z’n deel pakken”, zegt staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD).
Hij gaat deze zomer een wetsvoorstel uitwerken dat dergelijke dwang mogelijk maakt. Daarvoor zijn, zei hij na afloop van de ministerraad, twee scenario’s, waarin óf de provincie óf de staatssecretaris beslist welke gemeente asielzoekers moet opvangen.
Volgens Van der Burg luidt de ene optie dat er in Nederland in totaal een x-aantal opvangplekken nodig is, die worden eerlijk verdeeld over de twaalf provincies en die gaan aan de slag met de verspreiding over de gemeenten in hun provincie. De tweede mogelijkheid is dat de provincies het bespreken met de gemeenten. Als die er niet uitkomen, grijpt het kabinet in ,,Dan legt de staatssecretaris, ik dus, het aantal opvangplekken vast.” In beide gevallen, stelt de bewindsman, is er sprake van dwang.
Azc’s vol
Nederland kampt al maanden met een compleet vastgelopen asielopvang. De toestroom van asielzoekers is groot, maar alle asielzoekerscentra (azc) zitten vol. Daar wonen nu ook nog een kleine 15.000 mensen die al een verblijfsvergunning hebben, maar waarvoor geen woning is.
Van der Burg smeekt gemeenten al maanden om locaties voor nieuwe azc’s, maar dat heeft nog weinig resultaat. Dat komt, zegt hij, omdat er ‘veel gemeenten’ zijn die wél meewerken, maar ook een groot aantal gemeenten die ‘niets doet’. Dat is volgens Van der Burg niet ‘de ideale situatie’. ,,Er zijn meer plekken nodig om te voorkomen dat mensen in sporthallen of tenten moeten slapen.”
De provincies vragen al langer om zo’n wet, net als burgemeesters die wel de helpende hand uitreiken. ,,De gemeenten die geen opvang willen, zullen geen voorstander zijn”, stelt Van der Burg. ,,Anders zouden ze nu ook al wel vrijwillig asielzoekers opvangen.”
Na de zomer
Het wetsvoorstel wordt na de zomer naar de Tweede Kamer gestuurd. Van der Burg zegt te hopen dat de Tweede en Eerste Kamer het plan dan nog voor de kerst kan behandelen. De nieuwe wet zou dan op z’n vroegst begin 2023 ingaan.
Het Veiligheidsberaad is tevreden dat het kabinet ‘eindelijk’ stappen zet om gemeenten desnoods te kunnen verplichten om asielzoekers op te vangen. ,,Dat hadden we veel eerder moeten doen”, vindt voorzitter Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen. ,,Het Nederlandse beleid was wel erg op vrijwilligheid gebaseerd.” Burgemeesters gaven eerder al aan dat zij hun collega’s in de regio niet onder druk wilden zetten om asielzoekers op te vangen.
Taken verdelen
Volgens Van der Burg wordt het straks ook mogelijk dat gemeenten de ‘taken’ onderling verdelen: de ene gemeente kan dan asielzoekers opvangen, de andere richt zich op minderjarige asielzoekers terwijl een derde juist meer doet voor zogenaamde statushouders, asielzoekers die al weten dat ze in Nederland mogen blijven.
Eerder zei Van der Burg in de Tweede Kamer dat een wet om gemeenten tot opvang te dwingen ‘een laatste redmiddel’ is. Liever wilde hij er goedschiks uitkomen. Dat is niet gelukt, erkent hij. ,,Maar dit is waarvoor ik staatssecretaris ben geworden, om moeilijke klussen op te lossen.”
VluchtelingenWerk heeft er weinig vertrouwen in dat de wet soelaas biedt. ,,De crisis is nu. Nu de nood in Ter Apel al maanden vrijwel dagelijks hoog is en er mensen op straat slapen, is er geen tijd om maanden aan een nieuwe wet te werken”, laat de stichting in een reactie weten. Volgens VluchtelingenWerk moet er een spoedwet komen. ,,Anders vrezen wij dat het een gitzwarte zomer gaat worden voor duizenden vluchtelingen in Nederland gaat worden.” Van der Burg zei eerder al dat een spoedwet in deze situatie niet kan.