[3]
NOS
VAL KABINET AFGEWEND: ACHAHBAR VERTREKT, ANDERE NSC’ERS
BLIJVEN IN KABINET
15 NOVEMBER 2024
In Den Haag is een kabinetsval voorkomen. Na het aangekondigde vertrek van NSC-staatssecretaris Achahbar eerder vandaag was er urenlang crisisberaad in het Catshuis met als uitkomst dat de andere NSC-bewindslieden wel in het kabinet blijven. Dat melden goed ingevoerde bronnen aan de NOS.
Premier Schoof voerde vanavond vooral overleg met de fractievoorzitters van de coalitiepartijen, Wilders (PVV), Yesilgöz (VVD), Van Vroonhoven (NSC) en Van der Plas (BBB). Daar werd de kabinetscrisis bezworen.
Op dit moment worden de verschillende fracties bijgepraat. Die moeten het gevonden compromis ook steunen.
Eerder vandaag werd duidelijk dat NSC-staatssecretaris Achahbar (Toeslagen en Douane) haar ontslag ging indienen uit onvrede over gebeurtenissen binnen het kabinet na het geweld in Amsterdam rond de voetbalwedstrijd vorige week tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv.
Afgelopen maandag, tijdens de ministerraad, zouden de gemoederen hoog zijn opgelopen, en zouden naar de mening van Achahbar racistische uitspraken zijn gedaan. Achahbar, die een Marokkaanse achtergrond heeft, zou toen al hebben aangegeven als bewindspersoon bezwaren te hebben tegen bepaald woordgebruik door haar collega’s.
Verklaring rechtsstaat
Volgens ingewijden vindt de vertrekkende staatssecretaris dat bewindslieden zich niet hebben gehouden aan de verklaring over de rechtsstaat die tijdens de formatie is opgesteld. Daarin staat onder meer dat men elkaar in discussies heel zou laten, wat volgens Achahbar niet is gebeurd.
In de loop van de avond was rond NSC te horen dat de overige bewindslieden alleen door zouden willen als de collega’s van de coalitiepartners zouden erkennen dat er een grens is overschreden en excuses zouden aanbieden. Of dat inderdaad is gebeurd, is niet duidelijk.
Later vanavond worden er verklaringen verwacht van in ieder geval Achahbar en premier Schoof.
EINDE
NSC VERLIEST OPNIEUW BEWINDSPERSOON, MAAR KABINETSVAL
VOORLOPIG AFGEWEND
16 NOVEMBER 2024
Het kabinet-Schoof kan voorlopig door. Staatssecretaris Nora Achahbar (NSC) stapt op, maar de andere bewindslieden van NSC blijven op hun post. De crisissfeer die vrijdag ontstond is daarmee bezworen.
De crisis ontstond vrijdag tijdens de wekelijkse vergadering van het kabinet. Aan het begin van de middag meldden ingewijden dat Achahbar later op vrijdag haar ontslag zou indienen.
Gebeurtenissen in de ministerraad van afgelopen maandag zouden voor haar de druppel zijn geweest. Het kabinet besprak toen de nasleep van het geweld in Amsterdam. Daar zijn volgens Achahbar door andere bewindslieden racistische uitlaingen gedaan, zeiden ingewijden.
Of dat het geval is, blijft onduidelijk. Na afloop van een urenlang beraad op het Catshuis, waarbij ook de partijleiders aansloten, sprak premier Dick Schoof de pers toe. “Er is en was geen sprake van racisme binnen het kabinet of de fracties”, zei hij daar meerdere malen.
Maar op vragen van journalisten of er in de ministerraad racistische uitlatingen zijn gedaan, wilde hij geen antwoord geven. Wat er in die vergadering wordt gezegd, valt onder het staatsgeheim, benadrukte de premier. Het kabinet is ook niet van plan om de notulen vrij te geven.
Achahbar noemt ‘polariserende omgangsvormen’ reden voor opstappen
Ook de vier fractieleiders van de coalitie zeiden na afloop van het crisisoverleg dat er geen sprake is geweest van racistische uitspraken. Als dat wel zo zou zijn geweest, zou NSC daar volgens Nicolien van Vroonhoven zwaar aan hebben getild. Dat zou volgens de fractievoorzitter “niet stroken met goed bestuur”.
Van Vroonhoven wees ook op de verklaring die Achahbar zelf eerder via X deelde. In een brief aan de Kamer schrijft zij dat de “polariserende omgangsvormen van de afgelopen weken” de reden zijn voor haar vertrek. De inmiddels oud-staatssecretaris waarschuwt ook voor polarisatie in de samenleving. “Daardoor gaan we elkaar zien als tegenstanders in plaats van medemensen.”
Achahbar gaf zelf ook nog een korte toelichting op haar vertrek, maar beantwoordde daarbij geen vragen en liet de pers in verwarring achter.
Meerdere NSC-bewindslieden zouden twijfels hebben gehad over doorgaan
Meerdere NSC-bewindslieden zouden vrijdag hebben getwijfeld of ze nog wel door wilden. Uiteindelijk diende alleen Achahbar haar ontslag in bij de koning.
Van Vroonhoven betreurt het opstappen van ‘haar’ staatssecretaris. Als staatssecretaris op het ministerie van Financiën was Achahbar verantwoordelijk voor de afhandeling van het toeslagenschandaal. NSC zal nu, voor de tweede keer in korte tijd, op zoek moeten naar een opvolger. Eerder op vrijdag werd Tjebbe van Oostenbruggen beëdigd als staatssecretaris.
Het voormalige Kamerlid neemt het werk van zijn voorganger Folkert Idsinga over. Die vertrok onlangs na flinke kritiek op het niet-openbaren van zijn zakelijke belangen.
EINDE
[4]
CRISISSFEER IN KABINET, MEERDERE NSC BEWINDSPERSONEN
TWIJFELEN OVER OPSTAPPEN
15 NOVEMBER 2024
In het kabinet is vrijdag een crisissfeer ontstaan. Aanleiding is het uitgelekte aftreden van NSC-staatssecretaris Nora Achahbar uit onvrede over uitspraken die in het kabinet zijn gedaan over integratie. Bronnen melden dat meerdere NSC-bewindspersonen twijfelen over hun vertrek.
Op het Catshuis, waar de ministerraad bijeen is, vergaderen de bewindslieden van coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB over wat ze te doen staat. “Iedereen is zich ervan doordrongen dat het gek kan gaan lopen”, vertelt een Haagse bron.
Rond 18.00 uur schoven ook de vier leiders van de coalitie aan voor crisisoverleg. BBB-leider Caroline van der Plas kwam als eerste aan. Ze stond de pers kort te woord door het raam van de auto waarin ze wordt vervoerd. Ze wilde niet zeggen wie de vermeende racistische uitspraken heeft gedaan. Wel noemt ze het vertrek van Achahbar “een groot verlies voor het kabinet”. Van der Plas zegt geen stress te hebben door de crisissfeer in het kabinet. “We gaan binnen alles bespreken.”
Eerder op de middag lekte uit dat Achahbar later op vrijdag haar ontslag indient. Ze zou niet verder willen in het kabinet, nadat andere bewindspersonen deze week volgens haar racistische opmerkingen zouden hebben gemaakt. Dat gebeurde in de context van het geweld in Amsterdam rondom de Europa League-wedstrijd tussen Ajax en de Israëlische club Maccabi Tel Aviv en de discussie over integratie die erop volgde.
Andere NSC’ers denken nu dus ook na over hun positie in het kabinet. “Alles ligt open”, zegt een bron. “Het valt niet te zeggen hoe dit afloopt.” Er wordt in ieder geval rekening mee gehouden dat er tot laat vanavond wordt overlegd.
Partijleiders schuiven aan op Catshuis
In de verhitte discussies en debatten na het geweld in Amsterdam, werd door PVV, VVD, en BBB expliciet gewezen naar Marokkanen als aanstichters. VVD-staatssecretaris Jurgen Nobel sprak maandag van een “integratieprobleem” omdat “een groot deel van de islamitische jongeren” de Nederlandse normen en waarden niet onderschrijft. Achahbar heeft zelf Marokkaanse roots.
Die opmerkingen waren volgens ingewijden voor Achahbar de druppel. Eerder zou zij al problemen hebben gehad met de beperkte bewegingsvrijheid op het ministerie van Financiën, waar VVD-minister Eelco Heinen formeel de baas is. Daar had de eveneens opgestapte NSC-staatssecretaris Folkert Idsinga (Belastingdienst) ook last van.
Vanuit VVD-kring wordt dit stevig ontkend. Er is vooral verbazing dat Achahbar maandag al met deze zorgen zat, maar dat andere bewindslieden hier de hele week niets over hebben gehoord. De onderlinge verhoudingen op Financiën waren prima in orde, zegt een bron.
Heinen was in ieder geval ontstemd over het plots opstappen van Idsinga, zo liet hij donderdag tijdens een Kamerdebat weten. Hij noemde het vertrek van de NSC’er “de lelijke kant” van politiek. Heinen suggereerde dat Idsinga de btw-verhoging niet wilde verdedigen. Inmiddels is die verhoging voorlopig van de baan.
Meerdere oppositiepartijen eisen opheldering van premier Dick Schoof. “Een fatsoenlijk kabinet trapt de racisten eruit in plaats van diegene die zich stoort aan het racisme te laten vertrekken”, schrijft Frans Timmermans (GL-PvdA) op X.
EINDE
[5]
FASCISTENKABINET OP WEBSITE ASTRID ESSED
[6]
HET FASCISTISCHE KARAKTER VAN DE PVV/BRONNEN, ONDERZOEKEN
ASTRID ESSED
”De kwestie toont de klem waarin NSC zich bevindt. Omtzigt vond dat de verkiezingsuitslag hem haast verplichtte in een coalitie met de PVV te stappen. Maar er leven principiële bezwaren in zijn partij (bij hemzelf, maar nog meer bij Van Vroonhoven).
En hoewel de twintig NSC-parlementariërs allemaal hebben getekend voor het coalitieakkoord, is de fractie nog steeds verdeeld over die samenwerking en valt regelmatig het woord “buikpijn”.
NOS
NSC, EEN ”ONTHOOFDE” PARTIJ IN EEN COMPLEXE COALITIE
Het gaat niet zo goed met NSC. De man om wie alles draait, Pieter Omtzigt, zit oververmoeid thuis, terwijl de partij intussen met aanzienlijke tegenzin vastzit in een complexe coalitie. En het recente optreden van interim-fractievoorzitter Van Vroonhoven in het belangrijkste debat van het jaar lokte kritiek uit.
Nicolien van Vroonhoven verbaasde de Tweede Kamer toen ze zich vorige week tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) schaarde achter een verzoek van de oppositie aan het kabinet. “Ik heb twee woorden. Artikel 68 van de grondwet”, zei ze, daarmee doelend op het recht op informatie van de Kamer.
De oppositie was blij verrast, de andere coalitiepartijen waren boos en de premier was geïrriteerd. Er waren ook verbaasde blikken bij de eigen fractieleden. Van Vroonhovens steun aan de oppositie was “een spontane actie” van haar, klinkt het in de partij. Maar de actie heeft de verhoudingen met PVV, VVD en BBB verder op scherp gezet. Voor de APB hadden ze afgesproken elkaar niet te verrassen.
Geen groot fan
De steun van Van Vroonhoven voor het informatieverzoek bepaalde het verdere verloop van het debat, dat bijna alleen nog ging over al dan niet zwartgelakte documenten. Daarin was te lezen dat ambtenaren de inzet van noodrecht om de komst van asielzoekers in te perken geen goed idee vinden.
Het is geen geheim dat NSC (de partij van goed bestuur en rechtsstatelijkheid) geen groot fan is van het inzetten van noodrecht, omdat het parlement daarmee buiten spel wordt gezet. Dat de documenten openbaar werden, kwam de partij (en NSC-minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark) dus niet slecht uit. Maar de fractie heeft deze noodrechtroute wel zo afgesproken in het coalitieakkoord.
In het eerste coalitieoverleg vanochtend tussen de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB werd Van Vroonhoven beschuldigd van een vooropgezet plan. Met haar Artikel-68-opmerking zou ze de asielafspraak hebben willen torpederen. Zelf ontkent ze dat. Van Vroonhoven zou er in het overleg op hebben gewezen dat de anderen haar eerder in het debat juist niet te hulp schoten toen ze over het noodrecht onder vuur werd genomen.
NSC lijkt voor te sorteren op het niet inzetten van noodrecht, tot irritatie vooral van PVV-leider Wilders. Die wil de noodrechtroute helemaal uitspelen, al was het maar om te laten zien dat hij alles op alles zet om het asielprobleem zo snel mogelijk aan te pakken.
Klem
De kwestie toont de klem waarin NSC zich bevindt. Omtzigt vond dat de verkiezingsuitslag hem haast verplichtte in een coalitie met de PVV te stappen. Maar er leven principiële bezwaren in zijn partij (bij hemzelf, maar nog meer bij Van Vroonhoven).
En hoewel de twintig NSC-parlementariërs allemaal hebben getekend voor het coalitieakkoord, is de fractie nog steeds verdeeld over die samenwerking en valt regelmatig het woord “buikpijn”.
Onthoofd
PVV, VVD en BBB beschouwen NSC als de minst stabiele factor van de coalitie. Zo klinkt het dat er geen afspraken te maken zijn met de partij, dat Omtzigt nog aan de knoppen zit, en dat hij de oppositie zou hebben ‘gevoed’ met informatie bij de APB. Ook wordt bij de coalitiepartijen openlijk gespeculeerd over een breuk in de fractie en welke NSC-Kamerleden dan eventueel in het coalitiekamp zouden blijven.
Hoewel een Kamerlid de partij “onthoofd” noemt na het tijdelijke vertrek van Omtzigt, zijn er geen signalen dat de fractie op instorten staat. Maar dat met zoiets in de coalitie rekening wordt gehouden, zegt iets over het onderlinge vertrouwen.
Wat de sfeer bij NSC niet ten goede komt, is een recente peiling van EenVandaag. Drie zetels blijven er daarin over van de twintig die de partij nu heeft in de Tweede Kamer (in de vorige peiling van een maand geleden waren dat er nog 9). Opvallend: van die virtuele NSC-kiezers wil iets meer dan de helft dat Pieter Omtzigt na zijn ziekte terugkeert als fractievoorzitter. Iets minder dan helft wil dat dus niet, terwijl oprichter Omtzigt het gezicht van de partij is.
Wanneer Omtzigt weer terugkomt, is niet bekend. “De komende weken” in ieder geval niet, zei de partijleider twee weken terug. Voorlopig lijken de problemen dus vooral op het bordje van Van Vroonhoven te liggen.
EINDE
”Na twee dagen debatteren in de Tweede Kamer over de Prinsjesdagstukken is duidelijk dat premier Schoof voldoende steun heeft van de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB en zijn ministerploeg. Hij heeft de boel bij elkaar weten te houden. Wel werd duidelijk dat het wantrouwen tussen vooral PVV en NSC groot is.
De vier partijen hebben de afspraak dat zij afwijkende standpunten in mogen nemen, maar vooral op het gebied van asiel werd duidelijk dat PVV en NSC mijlenver uit elkaar liggen. Een conflict over strengere asielwetgeving binnen het kabinet is niet uitgesloten.
EINDE