[21]
EU BETREKKINGEN MET BELARUS
https://www.consilium.europa.eu/nl/policies/eastern-partnership/belarus/
TEKST
Sancties tegen Belarus
Sinds oktober 2020 heeft de EU geleidelijk beperkende maatregelen tegen Belarus (Wit-Rusland) ingesteld. De maatregelen kwamen er vanwege het frauduleuze verloop van de presidentsverkiezingen van augustus 2020 en de intimidatie en gewelddadige onderdrukking van vreedzame demonstranten, oppositieleden en journalisten. De EU erkent de uitslag van de verkiezingen in Belarus niet en veroordeelt deze als niet vrij en niet eerlijk.
In totaal staan er nu 166 personen en 15 entiteiten op de sanctielijst voor Belarus. Het gaat onder meer om de president van Belarus, Aleksandr Loekasjenko, en zijn zoon en nationaal veiligheidsadviseur, Viktor Loekasjenko, alsook andere sleutelfiguren van de politieke leiding en de regering, hooggeplaatste leden van de rechterlijke macht en verscheidene vooraanstaande personen uit het bedrijfsleven.
De Raad besloot op 4 juni de sancties tegen Belarus aan te scherpen door alle Belarussische luchtvaartmaatschappijen uit het EU-luchtruim en de EU-luchthavens te weren.
EINDE STATEMENT
BEPERKENDE MAATREGELEN TEGEN BELARUS
Recentste updates inzake sancties tegen Belarus
Hybride aanvallen en instrumentalisering van migranten
Op 15 november 2021 paste de Raad zijn sanctieregeling in het licht van de situatie aan de EU‑grens met Belarus aan, om op te kunnen treden tegen het Belarussische regime als het mensen als politiek instrument inzet.
De Raad verruimde de criteria om namen op de sanctielijst te zetten. Daardoor kan de EU voortaan stappen ondernemen tegen personen en entiteiten die activiteiten organiseren of eraan meewerken met als doel mensen illegaal de EU binnen te loodsen.
Hulp aan kwetsbare personen aan de grens van Belarus
In november 2021 maakte de EU € 700 000 humanitaire hulp vrij ter ondersteuning van kwetsbare personen die aan de grens van Belarus zijn gestrand. De steun bestond uit € 200 000 voor de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maan-verenigingen (IFRC) en nog eens € 500 000 aan humanitaire financiering. De EU blijft in contact met haar partnerorganisaties over de uitvoering van de fondsen.
Gedwongen landing Ryanair-vlucht in Minsk op 23 mei 2021
Op 21 juni 2021 besloot de Raad beperkende maatregelen op te leggen aan 78 Belarussische personen en 8 entiteiten. Het besluit kwam er wegens de escalatie van ernstige mensenrechtenschendingen in Belarus en de gewelddadige onderdrukking van het maatschappelijk middenveld, de democratische oppositie en journalisten. Voor 7 personen en 1 entiteit kwamen de sancties er als reactie op de gedwongen en onrechtmatige landing van een Ryanair-vlucht in Minsk op 23 mei 2021.
De Raad besloot op 4 juni de sancties tegen Belarus aan te scherpen door alle Belarussische luchtvaartmaatschappijen uit het EU‑luchtruim en de EU‑luchthavens te weren.
De kandidaat-lidstaten de Republiek Noord‑Macedonië, Montenegro, Servië en Albanië, en de leden van de Europese Economische Ruimte (EER), sluiten zich bij dit besluit van de Raad aan.
Op 24 mei 2021 veroordeelde de Europese Raad ten stelligste de gedwongen landing van een Ryanair-vlucht in Minsk – waarmee de veiligheid van de luchtvaart in gevaar werd gebracht – en de detentie door de Belarussische autoriteiten van journalist Raman Pratasevitsj en van Sofia Sapega.
De Europese Raad:
- eiste de onmiddellijke vrijlating van Raman Pratasevitsj en Sofia Sapega
- riep de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie op om het incident te onderzoeken
- verzocht de Raad zo spoedig mogelijk passende sancties tegen personen en entiteiten in te stellen
- riep de Raad op om verdere gerichte economische sancties op te leggen en verzocht de hoge vertegenwoordiger en de Commissie om daartoe onverwijld voorstellen in te dienen
- riep alle in de EU gevestigde luchtvaartmaatschappijen op om vluchten over Belarus te vermijden
- riep de Raad op om maatregelen te nemen om Belarussische luchtvaartmaatschappijen te verbieden door het EU‑luchtruim te vliegen en om vluchten van die maatschappijen de toegang tot EU‑luchthavens te ontzeggen
- sprak zijn solidariteit met Letland uit na de ongerechtvaardigde uitzetting van Letse diplomaten
- EU weert Belarussische luchtvaartmaatschappijen uit luchtruim en luchthavens (persmededeling, 4 juni 2021)
- Conclusies van de Europese Raad over Belarus (persmededeling, 24 mei 2021)
- Kandidaat-lidstaten en EER‑landen sluiten zich aan bij de beperkende maatregelen van Belarus (persmededeling, 21 juni 2021)
- Belarus: pakket EU‑sancties wegens aanhoudende repressie en gedwongen landing Ryanair‑vlucht (persmededeling, 21 juni 2021)
EINDE TEKST
TROUWHET REGENT AL JAREN SANCTIES TEGEN WIT RUSLAND, MAAR HALENZE OOK IETS UIT?23 AUGUSTUS 2021
https://www.trouw.nl/buitenland/het-regent-al-jaren-sancties-tegen-wit-rusland-maar-halen-ze-ook-iets-uit~b0e2df76/
Sancties tegen Wit-Rusland zijn niet nieuw. Al jarenlang probeert het Westen despoot Loekasjenko ermee te straffen. Toch zit hij nog altijd op het pluche. Wat gaat hier mis?
Ruim een jaar nadat Aleksandr Loekasjenko voor het eerst werd verkozen tot president van Wit-Rusland (1995), gaf de kersverse leider zijn leger opdracht om een luchtballon neer te schieten die vanuit Polen de grens met Wit-Rusland was overgewaaid. Zo gezegd, zo gedaan. Een helikopter steeg op vanaf een militaire basis en opende het vuur. De luchtballon, die meedeed aan een internationale race en per ongeluk van koers veranderde, ontplofte en de twee Amerikanen die in een mandje onder het gevaarte bungelden, kwamen om het leven.
Hoewel Loekasjenko het voorval destijds als incident afdeed en publiekelijk excuses maakte, werden hier al de contouren zichtbaar van een despoot. In de jaren daarna reeg de potentaat de mensenrechtenschendingen aaneen. Politieke tegenstanders verdwenen in het niets, verkiezingen werden aan de lopende band vervalst en journalisten, activisten en critici eindigden achter de tralies.
De president ging door met zijn even bizarre als brutale acties
Voor het Westen, en de Europese Unie in het bijzonder, was het repressieve handelen van Loekasjenko reden om het Wit-Russische regime vanaf de eeuwwisseling aan een vrijwel ononderbroken sanctiebeleid te onderwerpen. Wat begon met zogeheten ‘gerichte’ sancties tegen hoge figuren binnen het regime door middel van inreisverboden en het bevriezen van banktegoeden, breidde zich door de jaren heen uit tot bredere economische embargo’s.
Maar wie naar de gebeurtenissen van afgelopen jaar kijkt, is geneigd te zeggen dat die sancties weinig uithalen. Want hoewel Loekasjenko na de gestolen verkiezingen van vorig jaar augustus en de daarop volgende golf van repressie een nieuwe ronde sancties voor zijn kiezen kreeg, ging de president vrolijk door met zijn even bizarre als brutale acties. Absoluut hoogtepunt wat dat betreft was de ‘vliegtuigarrestatie’ van de Wit-Russische journalist Roman Protasevitsj en zijn vriendin Sofia Sapega in mei van dit jaar.
Wederom volgden er sancties uit Brussel en Washington en wederom liet het Loekasjenko ogenschijnlijk koud. Sterker nog, volgens de spaarzame oppositiemedia en mensenrechtenorganisaties die nog in Wit-Rusland actief zijn, nam de repressie de afgelopen weken alleen maar toe. Klaarblijkelijk trekt het regime zich weinig aan van de kritiek vanuit de internationale gemeenschap.
Het roept de vraag op of al die sancties wel werken. “Dat ligt eraan hoe je het bekijkt”, zo stelt Christian von Soest, sanctie-expert verbonden aan het German Institute for Global and Area Studies (Giga) in Hamburg. “De effectiviteit van sancties heeft allereerst te maken met welk doel je voor ogen hebt als zender. Doorgaans onderscheiden we drie mogelijke doelen: gedragsverandering door middel van dwang; de speel- en manoeuvreerruimte van een doelwit beperken door de middelen waarover hij beschikt terug te dringen; en een signaal afgeven omdat je het als afzender niet eens bent met de acties van een regime”.
Lijn in het zand
Met name dat laatste, een signaal afgeven, wordt vaak afgedaan als symboolpolitiek. Maar volgens Von Soest is dat te simplistisch. “Kijk maar naar de sancties die de EU aan Rusland oplegde nadat Moskou de Krim annexeerde. In Brussel wisten ze destijds heus wel dat het Kremlin door die sancties de Krim niet terug zou geven aan Oekraïne, maar ze gaven er wel een signaal mee af. De EU trok een lijn in het zand en maakte duidelijk dat het onder geen omstandigheden akkoord gaat met de inbreuk op de soevereiniteit van een land.”
Sancties hebben dus vaak als doel om aan de buitenwereld te tonen dat je als land, of coalitie van landen, in elk geval iets doet tegen veronderstelde mensenrechtenschenders. Zeker voor een machtsblok als de EU is het een handig instrument in het buitenlandbeleid. Een instituut dat bij veel mensen toch het imago heeft van een papieren tijger, krijgt zo de kans om zich te laten gelden op het wereldtoneel.
Maar dat is ook zo’n beetje het enige middel dat Brussel in kan zetten tegen kwaadaardige regimes. Bij gebrek aan een leger is gezamenlijke Europese militaire actie immers uitgesloten. “Ook individuele landen gaan uiteraard niet zomaar een land binnenmarcheren bij wijze van vergeldingsmaatregel”, zegt Von Soest. “Daarvoor zijn de economische en politieke consequenties van een oorlog simpelweg te groot. Daarom kiezen de meeste landen voor sancties. Sanctions are between words and wars.”
Ongetwijfeld goed bedoeld, die morele afkeuring, maar met het afgeven van een signaal schieten de mensen die in een land als Wit-Rusland wonen weinig op. Zij hebben dagelijks te maken met de repressie en tirannie van een regime dat als een dolle hond van zich af bijt. Zij zijn enkel en alleen gebaat bij regimeverandering of op zijn minst een regime dat uiteindelijk zijn koers wijzigt en een democratischer pad gaat bewandelen. Daar is in Wit-Rusland vooralsnog geen enkele sprake van.
“In de praktijk is het inderdaad moeilijk om door middel van sancties een koerswijziging bij een regime te bewerkstelligen”, zegt Von Soest. “Maar er zijn zeker wel voorbeelden uit het verleden die aantonen dat sancties wel degelijk kunnen helpen”. Zoals de strafmaatregelen die het Westen in de jaren tachtig tegen het apartheidsregime in Zuid-Afrika instelde. Samen met de grote maatschappelijke protesten waren die sancties destijds een van de factoren die de weg richting democratie inluidde.
Dat sancties niet altijd falen, bewijst ook het voorbeeld van Iran. De maatregelen die de Amerikaanse regering onder leiding van toenmalig president Barack Obama instelde tegen Iran, leidden ertoe dat Teheran om de tafel ging zitten met Washington om te onderhandelen over een nucleaire deal. Iran beloofde zijn nucleaire programma sterk in te perken in ruil voor de opheffing van de grootschalige economische boycot tegen het land.
Onrealistisch doel
“De crux is dat sancties gekoppeld moeten zijn aan realistische doelstellingen”, zo stelt Von Soest. “En daarnaast moet het voor een regime ook duidelijk zijn waar ze aan moet voldoen om weer van de sancties af te komen. Dat was in het geval van de nucleaire sancties tegen Iran duidelijk: jullie stoppen met het verrijken van uranium, dan heffen wij de sancties op.”
Toen de sancties tegen Teheran onder ex-president Trump weer werden afgestoft, was dat dan ook het probleem. De regering Trump mikte met de hernieuwde strafmaatregelen tegen Iran op regimeverandering, een veel breder en onrealistischer doel.
De Kim-dynastie stevig in het zadel
Voorbeelden van sanctiebeleid dat geen enkele verandering teweeg brengt, zijn er net zo goed. Lichtend voorbeeld is Noord-Korea. Dat land is al ruim een halve eeuw doelwit van een vrijwel algehele boycot uit het Westen en nog altijd zit de Kim-dynastie stevig in het zadel in Pyongyang.
“Dat is een volgend probleem dat zich altijd aandient met sancties”, vertelt Von Soest. “Doorgaans werken ze beter bij regimes die een iets opener machtsstructuur hebben. Dan kunnen strafmaatregelen namelijk bijdragen aan het veroorzaken van onrust binnen de elite of bij de bevolking die vervolgens veranderingen gaat eisen. In een totalitair regime als Noord-Korea is er geen ruimte voor dat soort protest of kritiek. In Iran was dat anders. Dat is zeker geen open democratie, maar er zijn wel meerdere machtscentra die genoeg druk kunnen veroorzaken, waardoor het tot een koerswijziging kan komen.”
Wat dat betreft valt Wit-Rusland eerder in de categorie Noord-Korea dan in de categorie Zuid-Afrika of Iran. Zelfs met de beste wil van de wereld valt er geen greintje democratie te ontdekken in het land. Alle macht is in handen van één man en iedereen die ook maar een beetje kritiek uit, verdwijnt in een donkere kerker of erger. Bovendien lijken de sancties vanuit het Westen erop gericht om Loekasjenko van de troon te stoten. Een andere voorwaarde voor het verlichten of opheffen van sancties is gezien zijn staat van dienst voor westerse leiders niet aan de orde.
Dat maakt het onwaarschijnlijk dat de sancties tot ander gedrag van het regime leiden. Het enige waar de kopstukken in Minsk de afgelopen tijd mee bezig zijn, is hun eigen politieke overleven. Loekasjenko wil koste wat kost aan de macht blijven. Hoewel de gedwongen landing van de Ryanair-vlucht in mei dit jaar een stuiptrekking leek van een paranoïde leider die zich in het nauw gedreven voelt, heeft zo’n actie wel degelijk een functie. De potentaat geeft er een signaal mee af: waag het niet mij uit te dagen, want ik pak jullie allemaal, ongeacht de consequenties.
Pijn in de portemonnee
“Toch voelt Loekasjenko de nieuwste ronde sancties ongetwijfeld”, meent Von Soest. “Die richten zich namelijk op belangrijke sectoren van de Wit-Russische economie. Op staatsbedrijven die veel geld in het laatje brengen. Die kunnen hun producten vanwege exportverboden niet meer kwijt in Europa. Dat doet pijn in de portemonnee.”
Maar het regime in Minsk heeft een sluiproute om die financiële pijn te verzachten en die loopt via Moskou. Zo kunnen de kunstmest- en olieproducten die de motor van de Wit-Russische economie vormen (en nu grotendeels aan een Europees embargo onderhevig zijn) ook aan Russische bedrijven worden verkocht, die ze op hun beurt weer op de Europese markt kwijt kunnen.
Bovendien is de onderlinge handel tussen Minsk en Moskou van oudsher al groot. Een blik in de cijfers van het Observatory for Economic Complexity toont dat van de totale Wit-Russische export over 2019 ruim 40 procent in Rusland belandde. De EU nam daarentegen nog geen twintig procent voor zijn rekening. Moskou is dus met afstand de grootste handelspartner van Minsk.
“Van enige vorm van aanpassing en omzeiling van sancties is altijd sprake”, weet ook Von Soest. “Maar er is zeker ook een groot nadeel voor Loekasjenko en co. Zo kunnen ze niet bij hun buitenlandse tegoeden, is het importeren van moderne technologie veel lastiger en hebben ze ook vrijwel geen toegang tot geld en middelen op de financiële markten.”
Daarnaast wordt het regime vele malen afhankelijker van het Kremlin. In het verleden kon Minsk nog van twee walletjes eten door zowel met Europa als Rusland in zee te gaan op economisch gebied, maar die optie heeft het nu niet meer. Loekasjenko moet nu wel oostwaarts kijken en dat verschaft Poetin een uiterst sterke onderhandelingspositie, bijvoorbeeld bij het verwezenlijken van zijn droom om Wit-Rusland en Rusland samen te voegen in één uniestaat.
Dreigend verlies van banen
Tot slot is er nog altijd de vraag of sancties niet onbedoelde neveneffecten hebben. Hoewel de embargo’s zich in het geval van Wit-Rusland voornamelijk op de elite en staatsbedrijven richten, trekken de strafmaatregelen ook een wissel op de bevolking. Neem een bedrijf als Belaruskali dat grote hoeveelheden kunstmestproducten produceert en sinds kort op de Brusselse sanctielijst prijkt. Belaruskali heeft een personeelsbestand van 16.000 mensen. Als de productie bij het bedrijf terugloopt, voelen al die werknemers dat ook. Ze ontvangen minder salaris of verliezen in het ergste geval hun baan.
“Dat soort overwegingen zijn altijd onderwerp van discussie”, stelt Von Soest. Die humanitaire discussie ontstond voor het eerst in de jaren negentig toen er een compleet economisch embargo werd afgekondigd tegen het Irak van Saddam Hoessein. Die sancties waren zo verwoestend dat zich in Irak een humanitaire ramp aftekende. Er was een schrijnend tekort aan voedsel, medicijnen en andere primaire levensbehoeften met alle gevolgen van dien.
Maar zo’n scenario zal zich volgens Von Soest in Wit-Rusland niet herhalen. “De sancties tegen Minsk zijn weliswaar relatief omvangrijk en ze raken zeker ook een deel van de bevolking. Maar ik ben geneigd te zeggen dat het om een compromis gaat, een afweging. Voor nu lijken de gevolgen voor de bevolking niet in verhouding te staan tot de klappen die de elite krijgt.”
“Bovendien lobbyde de Wit-Russische oppositie ook actief in het Westen om dit soort sancties van de grond te krijgen. Daarmee hopen ze dat de druk op het regime vroeg of laat zo hoog wordt, dat ze wel iets moét doen.” Maar zolang Poetin vanuit Moskou zijn bondgenoot in Minsk de hand boven het hoofd houdt, lijkt dat eerder een kwestie van de lange dan de korte termijn.
Welke sancties zijn er dan?
In juni presenteerde de EU het recentste sanctiepakket tegen het Wit-Russische regime, dit naar aanleiding van de arrestatie van journalist Roman Protasevitsj. Deze strafmaatregelen richten zich onder meer op staatsbedrijven die van groot belang zijn voor de Wit-Russische economie en de portemonnee van Loekasjenko en zijn handlangers. Vooral de olie- en kunstmestsector wordt getroffen.
Daarnaast kregen nog eens 78 functionarissen van het regime te maken met zogeheten ‘gerichte’ sancties die hen onder meer inreisverboden opleggen en die hun Europese banktegoeden bevriezen. In totaal telt de Brusselse sanctielijst nu 166 personen, inclusief Loekasjenko zelf, en vijftien entiteiten, waaronder dus staatsbedrijven en overheidsinstanties zoals de KGB. De VS, Canada en het Verenigd Koninkrijk stelden op negen augustus soortgelijke sancties in tegen Minsk.
EINDE ARTIKEL TROUW
[22]
ADVLUCHTELINGENCRISIS POLEN VERHARDT IN RAP TEMPO: ”WATLOEKASJENKO DOET, GAAT HEEL VER”9 NOVEMBER 2021
https://www.ad.nl/buitenland/vluchtelingencrisis-polen-verhardt-in-rap-tempo-wat-loekasjenko-doet-gaat-heel-ver~a32aa611/
TEKST
De situatie aan de grens van Polen met Belarus verslechtert met de dag. De taal verhardt, de roep om sancties groeit. Duizenden vluchtelingen kunnen intussen geen kant op.
Het is nog niet zo eenvoudig om helder te krijgen wat er precies gebeurt, daar aan de noordoostelijke grens van de Europese Unie. Zeker is dat Litouwen, Letland en Polen grote problemen hebben met hun buurman Belarus. Die wordt ervan beschuldigd vluchtelingen uit het Midden-Oosten naar de grens te dirigeren, inmiddels vele duizenden, om zo druk te zetten op de Europese Unie. President Alexandr Loekasjenko zou dat doen, omdat hij boos is vanwege Europese kritiek op de manier waarop hij de oppositie in zijn land aanpakt. Zijn ontkenningen worden inmiddels door niemand meer echt geloofd. Ook menen waarnemers dat hij wordt ingefluisterd door de Russische president Vladimir Poetin.
Polen geeft de indruk dat het helemaal klaar is met de situatie aan zijn 400 kilometer lange grens. De regering maakte maandag bekend 12.000 militairen naar het oosten te sturen om daar de grenswachten te ondersteunen. ,,Wij zijn klaar om de Poolse grenzen te verdedigen”, aldus minister Mariusz Blaszczak van Buitenlandse Zaken. In de regio is niet alleen de noodtoestand afgekondigd, maar ook een strook van 3 kilometer breed langs de grens tot verboden gebied verklaard. Niemand mag er in, inclusief de media, hulporganisaties en Frontex (dat namens de EU de Europese grenzen bewaakt), en niemand mag eruit. Daardoor weet niemand precies wat er gebeurt. Er zou inmiddels een tiental doden zijn gevallen, waarschijnlijk door de kou. Er is ook onduidelijkheid over het aantal vluchtelingen in het gebied. Polen houdt het op ‘enkele duizenden’, met nog duizenden die onderweg zijn. Andere bronnen reppen van honderden mensen.
‘Pushbacks’
Het Poolse parlement heeft intussen ingestemd met ‘pushbacks’: het al dan niet met harde hand terugsturen van vluchtelingen naar Belarus. Dit is tegen Europese regels (want iedereen heeft het recht asiel aan te vragen in de EU), maar daar trekt Warschau zich niks van aan. Ook Litouwen stuurt vluchtelingen meteen terug en overweegt een noodtoestand. Het heeft deze week 1200 soldaten dichter bij de grens gestationeerd. Letland noemt de situatie ‘alarmerend’. Belarussische media beschuldigen Polen tegelijkertijd van ‘onverschilligheid’ en ‘onmenselijkheid’, omdat het ‘wanhopige vluchtelingen’ terug de grens over jaagt.
De situatie lijkt op die in Turkije, begin vorig jaar. President Recep Tayyip Erdogan wees toen ook duizenden vluchtelingen vriendelijk de weg naar de grens met Griekenland, met de boodschap dat ze van harte welkom waren in de Europese Unie. De vluchtelingen kwamen er pas achter dat dit niet zo was, toen ze met geweld werden tegengehouden door de Griekse grenspolitie. Ook toen bivakkeerden hele gezinnen in de nachtelijke vrieskou aan de grensrivier Evros of waagden de overtocht naar het Griekse eiland Lesbos.
Harde taal
En net als toen klinkt er nu harde taal vanuit de EU. Belarus wordt beschuldigd van ‘hybride oorlogvoering’ (oorlog zonder wapens) en opgeroepen te stoppen met het ‘riskeren van mensenlevens’. Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, wil dat de lidstaten akkoord gaan met strengere sancties tegen het bewind van Loekasjenko.
Ook kondigde ze vandaag aan dat er actie gaat volgen tegen vliegmaatschappijen die uit landen als Irak, Turkije, Libanon, Syrië en Rusland mensen naar Minsk vervoeren, de hoofdstad van Belarus. Er zouden wekelijks meer dan 120 vluchten die kant op gaan.
Duitsland heeft de EU nadrukkelijk om hulp gevraagd. De meeste vluchtelingen willen namelijk helemaal niet in Polen blijven, maar reizen 700 kilometer door naar het westen. Volgens Berlijn zijn er in de laatste vier maanden achtduizend vluchtelingen zo het land binnengekomen. ,,Polen en Duitsland kunnen dit niet alleen”, aldus minister Horst Seehofer van Binnenlandse Zaken. De Poolse oppositieleider Donald Tusk wil zelfs dat de Navo wordt ingeschakeld. Volgens het beroemde Artikel 5 moet die in actie komen als een van de lidstaten wordt bedreigd.
Verboden
Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks) was twee weken geleden in Polen en Litouwen om poolshoogte te nemen aan de grens. Dat lukte wel in Litouwen, maar in Polen kwam ze niet verder dan Warschau: de rest van de reis werd verboden. Polen lost het graag zelf op, zo laat de regering telkens weten, en wil ook geen pottenkijkers. Strik noemt de situatie ‘alarmerend’, maar plaatst ook kanttekeningen bij de manier waarop de Polen de crisis aanpakken. ,,Er is heel weinig ruimte voor een kritische noot over de omgang met migranten. Wat Loekasjenko doet, gaat heel ver, en het is goed dat de EU de chartervluchten wil aanpakken. Maar je moet ook wat met de mensen die nu vastzitten.”
Polen stuurt ze het liefst linea recta terug naar Belarus, maar volgens Strik is dat onacceptabel. ,,Iedereen heeft recht op asiel. Er wordt graag de indruk gewekt dat alle migranten gelukszoekers zijn, maar intussen is het wel zo dat bijna de helft van de Irakezen gewoon asiel krijgt. Polen kan simpelweg niet zijn eigen gang gaan, het moet zich houden aan de Europese regels. Laat de EU dan daarbij helpen, door bijvoorbeeld het opzetten van centra waar op een fatsoenlijke manier asielaanvragen behandeld kunnen worden. Polen speelt het hard, prima, maar daar hoort dan ook een strak antwoord bij: als je zo doorgaat krijg je geen cent meer van de EU.”
Intussen heeft een groep van twaalf EU-lidstaten (Oostenrijk, Bulgarije, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Griekenland, Hongarije, Estland, Letland, Litouwen, Polen en Slovenië) opgeroepen de buitengrenzen van de unie te beschermen met het ‘maximale veiligheidsniveau’. Wat dat precies is, wordt in het midden gelaten, maar het lijkt te gaan om een muur of een hek. Hongarije heeft al zo’n hek neergezet, Polen is nu bezig met hetzelfde.
VRT.BEPRESIDENT LOEKASJENKO GEEFT TOE: DAT WIT RUSLANDMIGRANTEN GRENS HIELP OVERSTEKEN, IS ”ABSOLUUT MOGELIJK”
In een interview met de Britse openbare omroep BBC heeft de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko toegegeven dat het “absoluut mogelijk” is dat zijn troepen migranten hielpen om de grens met Polen over te steken. Maar dat de migranten doelbewust naar Wit-Rusland werden gehaald, ontkent hij dan weer.
“Wij zijn Slaven. Wij hebben een hart. Onze troepen weten dat de migranten naar Duitsland gaan”, zei Loekasjenko in een exclusief interview met de BBC. “Misschien heeft iemand hen geholpen. Maar ik zal dat niet eens onderzoeken.”
Aan de grens van Wit-Rusland en Polen verblijven duizenden migranten, vooral uit het Midden-Oosten, die hopen de oversteek naar de Europese Unie te maken. Polen en de EU verwijten het regime van Loekasjenko dat het doelbewust migranten aanvoert om die naar de grens te sturen en zo druk uit te oefenen op de EU. Dat zou een vergeldingsactie zijn voor sancties die de EU oplegt aan Wit-Rusland nadat Loekasjenko daar de oppositie onderdrukt had.
In het interview met de BBC ontkent Loekasjenko dat hij de migranten naar Wit-Rusland laat komen. “Ik heb de EU gezegd dat ik geen migranten aan de grens ga vasthouden want ze komen niet naar mijn land, ze gaan naar de EU”, zegt hij. “Maar ik heb hen hier niet uitgenodigd. En om eerlijk te zijn, wil ik niet dat ze door Wit-Rusland gaan.”
Situatie gekalmeerd, maar niet afgelopen
Op de grens is de situatie wat gekalmeerd, nadat het daar de voorbije week tot een escalatie was gekomen. De tentenkampen die er waren opgetrokken zijn afgebroken, en de meeste vluchtelingen zijn overgebracht naar een opvangcentrum. Ook is Irak begonnen met het repatriëren van migranten op de grens.
Toch dwalen er nog altijd honderden mensen rond in het oerbos op de grens tussen Wit-Rusland en Polen. “De temperatuur is er ’s nachts onder nul, en de migranten zitten er zonder voedsel, zonder drinkwater en zonder dat ze zich warm kunnen houden”, zegt Tineke Ceelen van de hulporganisatie Stichting Vluchteling, die momenteel in het gebied is om contact te leggen met lokale hulporganisaties en migranten.
Het aantal migranten dat probeert om de grens over te steken is volgens Polen ook gisteren weer gedaald. De Poolse grenswacht zegt dat er gisteren 195 pogingen zijn geregistreerd, tegenover 250 op donderdag en 501 op woensdag. De grootste groep bestond volgens Polen uit ruim 200 mensen, andere groepen uit een paar tientallen mensen. Polen zegt echter nog altijd spanningen te verwachten bij de grens. Premier Mateusz Morawiecki zal dit weekend Estland, Letland en Litouwen bezoeken om de kwestie te bespreken.
EINDE ARTIKEL
[23]
NOS
KOU, MISKRAMEN, GEEN ETEN:
ARTS OVER SITUATIE AAN POOLSE GRENS
10 NOVEMBER 2021
Dramatisch en mensonterend: zo omschrijven mensenrechtenactivisten de situatie aan de grens tussen Wit-Rusland en Polen. Naar schatting 2000 mensen zitten daar al dagen vast. Ingeklemd tussen Wit-Russische grenstroepen die hen de grens naar de Europese Unie wijzen aan de ene kant en Poolse militairen die hen uit alle macht proberen tegen te houden aan de andere.
De mannen, vrouwen en kinderen maken zich op voor een derde nacht in de vrieskou, met alleen tentdoek en kampvuurtjes om ze enigszins warm te houden.
Vandaag werd op allerlei niveaus veel overlegd over de kwestie. De Europese Unie wil nieuwe sancties tegen Wit-Rusland, de Duitse bondskanselier Merkel belde met de Russische president Poetin. Zij wil dat hij zijn invloed op de Wit-Russische president Loekasjenko gebruikt om hem te laten stoppen met het doorsturen van migranten naar de buitengrenzen van de Europese Unie.
Voorzitter van de Europese Raad Charles Michel zei gisteren in Berlijn dat de financiering van een muur op de grens met Wit-Rusland toch bespreekbaar is. Saillant, omdat 9 november de dag is dat in 1989 de Berlijnse Muur viel. Michel herhaalde zijn woorden vandaag in Warschau. Voor de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van Europa, was EU-geld voor hekken om de buitengrenzen te beschermen was tot nu toe onbespreekbaar.
Het gepraat leidt niet tot oplossingen op de korte termijn. Er blijven meer mensen komen naar de grens, die voor journalisten en hulpverleners potdicht zit; in een strook van 3 kilometer aan de Poolse kant van de grens geldt de noodtoestand.
[24]
HUMAN RIGHTS WATCH RAPPORT”DIE HERE OR GO TO POLAND”BELARUS’ AND POLAND’S SHARED RESPONSIBILITY FORBORDER ABUSES
https://www.hrw.org/report/2021/11/24/die-here-or-go-poland/belarus-and-polands-shared-responsibility-border-abuses
[25]
”“Men, women, and children have been ping-ponged across the border for days or weeks in freezing weather, desperately needing humanitarian assistance that is being blocked on both sides.”………..”Trapped on the Belarusian side, stranded or lost on the Polish side, people told harrowing stories of trudging through forests, swamps, marshlands, and rivers in freezing temperatures for days and even weeks without food or water. Some said they were forced to drink swamp water or collect rain water in leaves to drink.”
HUMAN RIGHTS WATCHBELARUS/POLAND: ABUSE, PUSHBACKS ATBORDER24 NOVEMBER 2021
https://www.hrw.org/news/2021/11/24/belarus/poland-abuse-pushbacks-border
(Brussels) – The crisis at the Belarus–Poland border is leading to serious human rights violations against migrants and asylum seekers by both governments, Human Rights Watch said in a report released today.
The 26-page report, “‘Die Here or Go to Poland’: Belarus’ and Poland’s Shared Responsibility for Border Abuses,”documents serious abuses on both sides of the border. People trapped on the Belarus border with Poland said that they had been pushed back, sometimes violently, by Polish border guards to Belarus despite pleading for asylum. On the Belarusian side, accounts of violence, inhuman and degrading treatment and coercion by Belarusian border guards were commonplace.
“While Belarus manufactured this situation without regard for the human consequences, Poland shares responsibility for the acute suffering in the border area,” said Lydia Gall, senior Europe and Central Asia researcher at Human Rights Watch. “Men, women, and children have been ping-ponged across the border for days or weeks in freezing weather, desperately needing humanitarian assistance that is being blocked on both sides.
Human Rights Watch went to both countries in October 2021 and conducted in-depth interviews with 19 people, including single men, families with children, and women traveling alone.
Trapped on the Belarusian side, stranded or lost on the Polish side, people told harrowing stories of trudging through forests, swamps, marshlands, and rivers in freezing temperatures for days and even weeks without food or water. Some said they were forced to drink swamp water or collect rain water in leaves to drink. At least 13 people have died as a result of inhumane conditions, including a 1-year-old Syrian boy.
A 35-year-old man from the Democratic Republic of Congo, traveling with his wife and 3 children, all under 7, said his family was pushed back twice by Polish border guards in October. During the second incident, he said he pleaded with the Polish guards for asylum but that they would not listen: “They said, ‘There’s no asylum, there’s nothing, go back to where you came from!’ They [took us by vans] and made us go back to Belarus, to the neutral zone.”
The mid-November standoff at the Bruzgi border crossing, where thousands of people were trapped, is the culimination of developments since last May following the state hijacking by Belarus of a Ryanair airplane to arrest a passenger. His arrest triggered European Union sanctions against Belarus, to which Belarus president Aleksandr Lukashenko responded by stating that he would open Belarus’ border to migrants by facilitating visas.
Since August, thousands of people, mainly from Syria, Iraq, and Yemen, have traveled to the capital Minsk in Belarus, through Middle East-based holiday tour operators making false claims of easy EU entry.
Three people told Human Rights Watch that Polish border guards separated their families, including parents from their children, when they took those in need of medical care to the hospital, but pushed the other family members back to Belarus. A Syrian woman whom the Polish border guards decided needed medical care was separated from her 5-year-old son in late October, who, together with other family members, was pushed back to Belarus. Still in Poland, she had had no contact with her family since being separated from them.
In response to a letter from Human Rights Watch,Polish authorities denied that they engaged in pushbacks, separating families, or refusing to consider asylum claims. However, citing a recent amendment to the law in Poland, they said border officials were authorized to immediately return people who crossed the border illegally and, as of November 16, 2021, border officials had prevented 29, 921 from crossing illegally this year.
Following Polish pushbacks, interviewees said, Belarusian border guards detained and abused them in “collection sites,” open spaces where migrants were gathered and trapped, without food, water, or shelter and prevented from going back to Minsk or their own countries. Belarusian authorities have not responded to a request from Human Rights Watch to comment on the findings
Until November 18, thousands of people on the Belarusian side were sleeping in a makeshift camp at Bruzgi, one of the major border crossings. Belarusian authorities have dismantled the camp and reportedly accommodated at least some of the people in a warehouse nearby, although the situation and whereabouts of those who had been in the makeshift camp is unknown.
Belarusian and Polish authorities have an obligation to prevent further deaths by ensuring regular humanitarian access to the people stuck in the border area, Human Rights Watch said. Both countries should also immediately halt ping-pong pushbacks and allow independent observers, including journalists and human rights workers, access to currently restricted border areas. In August and September, the European Court of Human Rights instructed Poland to provide food, water, clothing, adequate medical care, and if possible temporary shelter to persons on the border. The European Court does not have jurisdiction over Belarus.
Belarus’ abuse of people at its border amounts at least to inhuman or degrading treatment or punishment, and may in some cases constitute torture, in violation of Belarus’ international legal obligations. The authorities should immediately halt the abusive practices and hold those responsible for abuses to account.
Pushback practices by Polish border guards violate the right to asylum under EU law including the charter of fundamental rights, create a risk of chain refoulement contrary to international refugee law, and expose people to inhuman and degrading conditions, in violation of Polish and EU law.
European Commission has failed to speak publicly about Poland’s responsibility for the abuses and the human crisis at its border, or to clearly call on Poland to stop banning media and humanitarian groups from areas where abuses are taking place.
“The European Commission should start showing solidarity with the victims at the border on both sides who are suffering and dying,” Gall said. “Belarus may have orchestrated the crisis but that doesn’t absolve Poland and EU institutions of their human rights obligations. Brussels should push Warsaw to put preservation of human life at the core of its response.”
EIND STATEMENT HUMAN RIGHTS WATCH
[26]
” Aan de Poolse kant staat een steeds groter groeiend leger van grenswachten, aan de andere kant van het prikkeldraad staan duizenden mensen die hopen de EU binnen te kunnen.”
TROUW
POLEN WIL HULP VAN IEDEREEN BIJ HET BESTRIJDEN VAN DE CRISIS AAN ZIJN GRENS-BELAVE VAN DE EU
16 NOVEMBER 2021
In het naargeestige spel tussen Wit-Rusland en de EU probeert Polen zelf de regie te houden over de grens. Het land neemt wel Britse hulp aan en vraagt ook om Amerikaanse inmenging. De EU, met al haar regels, staat aan de zijlijn.
Niemand weet waar het gerucht precies vandaan kwam, maar het Duitse ministerie van buitenlandse zaken probeert het uit alle macht te ontkrachten. Nee, zegt het ministerie in verschillende talen op Twitter, wij komen niet met bussen naar de grens tussen Polen en Wit-Rusland om migranten op te halen.
Het afgelopen weekeinde ging dat verhaal van mond tot mond langs het grenshek dat Polen van Wit-Rusland scheidt. Aan de Poolse kant staat een steeds groter groeiend leger van grenswachten, aan de andere kant van het prikkeldraad staan duizenden mensen die hopen de EU binnen te kunnen. Met hele gezinnen kwamen ze van heinde en verre af op de belofte dat ze vanuit Minsk vrije doorgang zouden krijgen naar Duitsland of het Verenigd Koninkrijk.
De premier van Litouwen vertelde maandag aan de pers dat de mensen in de grensstrook inmiddels van Wit-Russische kant instructies krijgen om de Poolse grens te bestormen. Dat begon afgelopen weekeinde. Volgens Poolse media probeerden groepen mensen op meer dan vijftig plekken door het hek te breken, meestal zonder succes. De enkele tientallen die het wel lukte, werden even verderop in hun kraag gevat en zonder pardon weer aan de andere kant van het prikkeldraad gekieperd.
In het gebied geldt de noodtoestand
Dat terugduwen van mensen over de grens mág eigenlijk niet, maar Polen doet het toch. In het gebied geldt de noodtoestand en een onlangs aangenomen wet maakt het mogelijk dat Poolse grenswachten veel verder gaan dan de Europese regels eigenlijk toestaan. Diezelfde wet zorgt er ook voor dat journalisten nog altijd niet precies weten wat zich er rond die grens afspeelt.
De grenscrisis met Wit-Rusland maakt eens te meer duidelijk dat Polen liever zo min mogelijk te maken heeft met Europese regels. Brussel heeft al veel hulp aangeboden: van grensbewakingsdienst Frontex bijvoorbeeld. Maar Polen wijst zulke hulp steeds van de hand. “Wij hebben militairen, Frontex heeft ambtenaren”, zei de Poolse regering. Warschau stuurde 12.000 militairen naar de grens, waar ook al achtduizend grenswachten stonden.
Maar diezelfde regering nam dankbaar hulp aan van niet-EU-lid Verenigd Koninkrijk, al bestond die uit een klein groepje van tien logistieke medewerkers. Die zullen helpen met het leggen van prikkeldraad. Later, tegen de zomer, zal Polen de helft van dat prikkeldraad hebben vervangen door een bijna 6 meter hoog hek van 200 kilometer lengte.
Strijd in Brussel
Het hek zal 350 miljoen euro kosten. Tussen de Brusselse instituties woedt momenteel nog een strijd over de vraag of de EU eraan zal meebetalen. De lidstaten in de Europese Raad willen dat wel doen, maar commissievoorzitter Ursula von der Leyen is tegen.
Intussen heeft ook Polen liever niet meer dat de EU zich ermee bemoeit: vertegenwoordigers van regeringspartij PiS in het Europees Parlement wijzen hun landgenoten erop dat aan ieder aanbod van Brussel altijd lastige voorwaarden zijn verbonden.
Waarschijnlijk vragen de Poolse premier Mateusz Morawiecki en zijn regering ook daarom inmiddels om steun van anderen dan de EU. “De Navo moet in actie komen”, zei hij maandag. “Dit is een zaak voor de hele alliantie.”
De belangstelling van de Verenigde Staten is gewekt. Daar is de regering ervan overtuigd dat de Wit-Russische kwestie president Vladimir Poetin goed uitkomt, omdat die ‘de aandacht afleidt van wat de Russen in Oekraïne doen’, zoals de Amerikaans minister van buitenlandse zaken Antony Blinken zei.
Geen ticket meer naar Wit-Rusland boeken
Polen waarschuwt intussen dat de situatie aan de grens nog maanden kan aanhouden, ook al zijn de EU-pogingen om de aanvoer van mensen naar Minsk af te knijpen redelijk succesvol. Gisteren ging commissaris Margaritis Schinas naar Afghanistan om de Taliban uit te leggen hoe Afghaanse burgers naar Minsk worden gelokt door de Wit-Russische overheid.
Sinds Schinas dat uitlegde aan Turkije en Libië, kunnen burgers uit Irak, Syrië of Jemen daar geen ticket meer naar Wit-Rusland boeken. Schinas hoopt dat meer landen dit voorbeeld zullen volgen.
EU-buitenlandchef Josep Borrell sprak maandag nog hoopvol dat het ‘bijna gedaan’ is met de vluchten uit zeker twaalf landen naar Minsk, maar er is alweer een nieuwe route. Inmiddels komen de mensen via Moskou.
In het koude niemandsland aan de oostkant van Polen is intussen nog geen hulp voor de ongeveer vierduizend ontheemden.
Brussel breidt strafmaatregelen uit
De Europese Unie schakelde maandag een tandje bij in het sanctiebeleid tegen Wit-Rusland. Met het uitbreiden van de criteria voor die strafmaatregelen kunnen nu ook personen en instellingen worden getroffen die direct te maken hebben met het actief ophalen en doorsturen van migranten naar de grenzen van EU-landen. De 27 EU-ministers hebben maandagochtend ingestemd met die stap.
“Het besluit weerspiegelt de vastberadenheid van de EU om op te treden tegen de instrumentalisering van migranten voor politieke doeleinden”, zei EU-buitenlandchef Josep Borrell. “We duwen terug tegen deze onmenselijke en illegale praktijk.”
Sinds vorig jaar zomer heeft de EU al vier sanctiepakketten tegen het regime in Minsk aangenomen.
Christoph Schmidt
EINDE ARTIKEL TROUW
[27]
”At least 13 people have died in the area in recent weeks, most due to exposure.”
THE GUARDIAN
ONE YEAR OLD SYRIAN CHILD DIES
IN FOREST ON POLAND-BELARUS BORDER
Boy is youngest known victim of crisis as medical workers say family had been living in forest for a month
A one-year-old child from Syria has died in a forest in Poland near the border with Belarus, according to Polish medical workers, becoming the youngest known victim of the crisis on the eastern edge of the European Union.
Thousands of people attempting to reach the EU are still stranded in freezing conditions, amid a standoff between the bloc and Belarus, which has been accused of deliberately creating the crisis by flying in people from the Middle East and facilitating their travel to the border.
The Polish Emergency Medical Team PCPM, an NGO, said the child was the son of a Syrian couple who it had assisted in the early hours of Thursday.
“Around 2:26 am we received a report that at least one person needed medical assistance,” PCPM said on Twitter. “When we arrived on the spot, it turned out that three people were injured. They had been in the forest for 1.5 months.”
PCPM said its staff had come across a young man with severe abdominal pain who was hungry and dehydrated, and a Syrian couple. “The man had a lacerated wound to his arm, and the woman had a stab wound to her lower leg,” the group tweeted. “Their one-year-old child died in the forest.”
The cause of the boy’s death was not yet established. At least 13 people have died in the area in recent weeks, most due to exposure.
In the last few days, the local Muslim community of Bohoniki, a village in north-east Poland, has held the funerals of two victims. On Monday, residents streamed to his family via Skype the funeral of 19-year-old Syrian Ahmad al-Hasan, who was found dead in the Bug river in eastern Poland on 19 October. According to witnesses, Ahmad, who could not swim, was pushed by a Belarusian soldier to enter the water.
The family of Ferhad, a man from Kobane in Syria who died in a car accident in October while fleeing the Polish police, said they were still waiting for his body.
“He left Syria, like many others, to reach Europe,” said Ferhad’s cousin Rashwan Nabo, a Syrian humanitarian worker.
Ferhad had boarded a direct flight to Minsk from Erbil, in northern Iraq. “In Raqqa, Damascus and Aleppo, word has been spreading for months that the easiest and fastest way to reach Europe is a direct flight to Belarus,” Nabo said.Advertisement
Alexander Lukashenko, the president of Belarus, has been accused of deliberately provoking the refugee crisis in revenge for EU sanctions on his authoritarian regime.
According to charities, in recent days, more and more people have managed to cross the barbed wire separating Poland from Belarus.
Requests for help received by charities and doctors from asylum seekers in the forest around the secure zone have increased. According to doctors, most common medical emergencies they have treated are injuries from beatings, dehydration and hypothermia.
Aid workers are urging the Polish government to create a humanitarian bridge for those trapped at the border to allow them to enter Polish territory. With temperatures dropping to below freezing in recent days, charities fear more people will die without the necessary medical assistance.
Anna Chmielewska, the coordinator of the Help Center for Foreigners, said: “It is a matter of time when we will be getting more and more tragic news like this.”
EINDE ARTIKEL THE GUARDIAN
[28]
”Volgens Poolse media probeerden groepen mensen op meer dan vijftig plekken door het hek te breken, meestal zonder succes. De enkele tientallen die het wel lukte, werden even verderop in hun kraag gevat en zonder pardon weer aan de andere kant van het prikkeldraad gekieperd.”
TROUW
POLEN WIL HULP VAN IEDEREEN BIJ HET BESTRIJDEN VAN DE CRISIS AAN ZIJN GRENS-BELAVE VAN DE EU
16 NOVEMBER 2021
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 26
”Encouraged by local travel agents in the Middle East to travel to the Belarus capital, Minsk, they have come to the Belarusian/Polish border with hopes of crossing irregularly into Poland. Polish officials repel those who try to cross, or push back those who initially succeed in crossing.”
SUMMARY VAN:HUMAN RIGHTS WATCH RAPPORT”DIE HERE OR GO TO POLANDBELARUS’ AND POLAND’S SHARED RESPONSIBILITY FORBORDER ABUSES
https://www.hrw.org/report/2021/11/24/die-here-or-go-poland/belarus-and-polands-shared-responsibility-border-abuses
[29]Polish officials repel those who try to cross, or push back those who initially succeed in crossing. Belarusian officials beat and detain those who return, and coerce them to try to cross into Poland again, meanwhile preventing them in most cases from either traveling elsewhere in Belarus or returning to their home countries.
SUMMARY VAN:HUMAN RIGHTS WATCH RAPPORT”DIE HERE OR GO TO POLANDBELARUS’ AND POLAND’S SHARED RESPONSIBILITY FORBORDER ABUSES
https://www.hrw.org/report/2021/11/24/die-here-or-go-poland/belarus-and-polands-shared-responsibility-border-abuses