NOOT 19
KLM, WEIGER MEDEWERKING VAN VENANT R. NAAR GEVAARLIJK’
RWANDA!
ASTRID ESSED
26 JULI 2021
NEDERLAND LEVERT GENOCIDEVERDACHTE UIT AAN RWANDA/
OVER ONEERLIJKE PROCESSEN EN KANS OP FOLTERING/BRIEF AAN
REFORMATORISCH DAGBLAD
ASTRID ESSED
28 JULI 2021
NOOT 20
TROUW
VLUCHTELINGEN IN RWANDA OPVANGEN? DAT GAAT VOLGENS
EUROPESE WETTEN ZOMAAR NIET
24 FEBRUARI 2023
Volgens een meerderheid van de Tweede Kamer is het uitbesteden van asielverzoeken aan Rwanda dé oplossing voor de asielcrisis. Maar de Deense regering heeft een soortgelijk voorstel juist onlangs in de ijskast gezet. Is het Rwanda-model wel haalbaar?
Denemarken is verheugd maar bovenal verrast dat de Tweede Kamer het Deense plan omarmt om asielaanvragen in Rwanda of andere verre landen af te handelen. De oproep van de rechtse Kamermeerderheid (inclusief de coalitiepartijen VVD en CDA) aan het kabinet om samen met Kopenhagen op te trekken, komt namelijk precies op het moment dat de Deense regering haar voorstel in de ijskast heeft gezet.
Eerder deze maand tijdens de speciale EU-top over migratie nam de Deense sociaal-democratische premier Mette Frederiksen de woorden ‘Rwanda’ of ‘asielcentra elders’ niet meer in de mond. Haar inbreng achter gesloten deuren beperkte zich tot de noties dat mensensmokkelaars nu de dienst uitmaken, de situatie voor migranten ‘inhumaan’ is, er migranten zullen blijven komen en dat de EU als geheel de bescherming van de buitengrenzen moet financieren. ‘Dit hadden de Groenen kunnen zeggen’, stelt een EU-diplomaat.
Het Rwanda-model was een plan van de vorige Deense minderheidsregering. De nieuwe regeringsploeg die medio december aantrad – dezelfde premier maar met liberalen en conservatieven als coalitiepartners – moet haar precieze asielbeleid nog uitwerken. De regeringsverklaring spreekt weliswaar over ‘een opvangcentrum buiten Europa’ maar plaatst zo’n centrum in de context van de migratiedeal die de EU in 2016 met Turkije sloot. Bovendien benadrukt de Deense regering dat ze internationale verdragen en haar Europese wettelijke verplichtingen inzake asiel en migratie zal respecteren. Rwanda wordt nergens genoemd.
Tweespalt
Niettemin zal de oproep vorige week van de Tweede Kamer Frederiksen goed doen. Ze stond vooralsnog vrijwel alleen in haar omstreden pleidooi om de asielopvang naar landen ver buiten Europa te verplaatsen. Het Nederlandse kabinet is evenwel niet van plan om op korte termijn gehoor te geven aan de wens van de Kamer.
De lopende Catshuisgesprekken tussen de coalitiepartijen over een nieuw migratiebeleid zijn al moeilijk genoeg. De tweespalt tussen VVD/CDA (hard asielbeleid) en D66/ChristenUnie (humaan asielbeleid) behoeft geen verdere aanscherping, zeker niet met een juridisch en politiek betwistbaar plan. Het fiasco om de gezinshereniging van vluchtelingen uit te stellen – door de rechter onderuit gehaald – zit staatssecretaris Eric van der Burg van Justitie en Veiligheid nog vers in het geheugen.
De Deense regering kondigde haar Rwanda-model in januari 2021 met veel trompetgeschal aan. Het wetsvoorstel volgde in april van dat jaar, het parlement ging op 3 juni akkoord zonder veel wijzigingen aan te brengen. Bijna per kerende post gaf Europees Commissaris Ylva Johansson (Binnenlandse Zaken) op 18 juni een harde waarschuwing: deze wet deugt niet. Die druist niet alleen in tegen alle waarden waarvoor de EU staat, het uitbesteden van de asielprocedure aan een land buiten de EU is ‘niet mogelijk onder de bestaande EU-regels of onder de voorstellen van het nieuwe Migratiepact’.
De Deense wet bepaalt dat op Deens grondgebied alleen een eerste kort onderzoek naar het asielverzoek plaatsvindt. De complete afhandeling ervan gebeurt vervolgens in Rwanda, het land waarmee Kopenhagen in 2021 en 2022 memoranda ondertekende over de komst van asielzoekers. Wie verantwoordelijk is voor de asielprocedure daar en onder welke jurisdictie die zou vallen (Deens of Rwandese), bleef onduidelijk. Wel werd expliciet vermeld dat zelfs als een asielzoeker de status van vluchteling krijgt, deze nog steeds niet naar Denemarken mag komen. De vluchteling moet zijn heil in Rwanda zoeken.
De Europese wetgeving schrijft echter voor dat iedere migrant in een lidstaat asiel moet kunnen vragen. De wetgeving verbiedt verder dat een migrant tegen zijn of haar wil wordt overgebracht naar een land (Rwanda) waar hij of zij nooit is geweest en ook geen enkele band mee heeft. Daar kan Denemarken, dat een uitzonderingspositie heeft bij de toepassing van Europese migratiewetgeving, misschien onderuit komen, maar Nederland zeker niet. Het verklaart mede waarom een soortgelijk plan in 2015 van toenmalig VVD-Kamerlid Malik Azmani (nu Europarlementariër) papier is gebleven.
Daarnaast zijn er ook internationale afspraken (Vluchtelingenconventie) en het Europese Handvest voor de Mensenrechten die het verplaatsen van asielprocedures belemmeren. De Rwanda-deal van Groot Brittannië is hierop vastgelopen.
‘Vijf tot tien jaar’
Minister Kaare Dybvad voor Immigratie en Integratie in de nieuwe Deense regering klinkt dan ook aanzienlijk voorzichtiger. In een recent interview met de Deense krant Politiken sprak hij over een akkoord ‘binnen vijf tot tien jaar’ over het uitbesteden van de asielprocedure. Dat is toch wezenlijk anders dan de ‘veelbelovende kansen voor Nederland om de huidige asielcrisis het hoofd te bieden’ waarop de Kamer hoopt.
Dybvad verwijst nadrukkelijk naar het migratieakkoord dat de EU in 2016 met Turkije sloot. Ankara stemde er toen mee in – in ruil voor 6 miljard euro EU-steun voor de vluchtelingenopvang in Turkije – om alle migranten terug te nemen die via Turks grondgebied op de Griekse eilanden waren beland. De EU beloofde voor elke zo teruggestuurde migrant één reeds erkende vluchteling uit Turkije op te nemen.
Een in omvang veel beperktere aanpak dan de Rwanda-plannen met bovendien een legale luchtbrug voor vluchtelingen naar Europa. De kans dat Turkije nu zoiets weer doet, is niet groot. Integendeel: door de verwoestende aardbeving is het waarschijnlijker dat meer migranten vanuit Turkije naar Europa reizen, ook vluchtelingen die daar al lange tijd verblijven.
Wat de EU wel doet is migranten in overvolle en gevaarlijke opvangcentra in Libië verplaatsen naar landen als Rwanda en Niger. Verder kan de EU migranten die uit of via een veilig geacht land arriveren, verplichten om daar asiel aan te vragen. Dat was de basis voor de EU-Turkije deal.
Het staat lidstaten overigens vrij om een asielloket in Rwanda te openen als extra service, naast de aanvraagmogelijkheid in de lidstaat zelf. GroenLinks-europarlementariër en asielexpert Tineke Strik: ‘Natuurlijk leiden twee loketten tot de komst van meer migranten. Volgens mij is dat niet wat de indieners van de motie willen.’’
EINDE’
OOK GROOT BRITANNIE FLIRT MET DE RWANDA DEAL
WIKIPEDIA
RWANDA ASYLUM PLAN