[11]
NOS
ASSCHER: DIEPE SPIJT OVER SLAVERNIJ
1 JULI 2013
Minister Asscher heeft namens de Nederlandse regering spijt betuigd over de Nederlandse slavernij. Hij deed dat bij de nationale viering van het afschaffen van de slavernij, precies 150 jaar geleden.
“Ik kijk terug op deze schandvlek in onze geschiedenis”, zei Asscher bij het nationaal monument slavernijverleden in Amsterdam. “Ik kijk terug en betuig diepe spijt en berouw over hoe Nederland is omgegaan met de menselijke waardigheid.”
De minister kreeg na die opmerking applaus van de honderden aanwezigen. Onder hen zijn ook koning Willem-Alexander en koningin Máxima.
Schamen
Asscher wees er in zijn toespraak op dat ondanks het afschaffen van de slavernij, mensen ook vandaag nog worden vernederd om wie ze zijn. “Laten wij voorkomen dat onze kinderen en kleinkinderen zich later voor ons moeten schamen”, zei hij.
Veel Surinamers waren na afloop van Asschers toespraak boos en ontevreden over het ontbreken van excuses. Een spijtbetuiging is niet voldoende voor al het leed dat hun voorouders is aangedaan, zeggen ze. De afgelopen tijd hebben verschillende organisaties en mensen de regering opgeroepen om excuses aan te bieden.
Ook SP-Kamerlid Van Bommel vond dat er excuses moesten komen in plaats van een spijtbetuiging. “Wie excuses aanbiedt, richt zich immers expliciet tot de groep slachtoffers in de hoop dat die excuses ook aanvaard worden”, schreef de SP’er onlangs in een opiniestuk.
Belangen
Daarnaast was het niet voor het eerst dat de regering spijt zegt te hebben over de slavernij. In 2001 deed toenmalig minister Van Boxtel een spijtbetuiging. Hij sprak op een antiracismeconferentie van de VN in Zuid-Afrika van ”diepe spijt, neigend naar berouw”.
Burgemeester Van der Laan van Amsterdam had voor de herdenking zijn hoop uitgesproken dat minister Asscher spijt zou betuigen. Hij zei dat de woorden van oud-minister Van Boxtel niet anders op te vatten zijn dan een diep excuus, maar daar zijn veel organisaties en Surinamers het niet mee eens.
Van der Laan sprak zelf ook bij de herdenking. Hij sprak over “het andere verhaal over de Gouden Eeuw en de 400 jaar oude grachtengordel”. Veel van de Amsterdamse kooplieden hadden belangen in de slavernij, vertelde Van der Laan. En ook werd de grachtengordel er voor een groot deel door gefinancierd.
“Deze geschiedenis vervult ons met schaamte”, zei de burgemeester. “Dan past het de Amsterdammers ook, om nooit meer over de Gouden Eeuw te spreken, zonder ook te spreken over dat leed en dat onrecht.”
[12]
NEDERLAND BETUIGT SPIJT OVER SLAVERNIJVERLEDEN/GEEN SPIJT,
MAAR EXCUSES
ASTRID ESSED
10 JULI 2013
[13]
ZOMERGASTEN IN VIJF MINUTEN, MARK RUTTE
[2.32]
[RUTTE] ”Spijt en excuses en sorry zijn voor mij hetzelfde en…..”
[INTERVIEWER Thomas Erdbrink, ook wel bekend als
”Onze man in Teheran]
”Maar waarom is het voor Nederland dan zo moeilijk bijvoorbeeld
over het slavernijverleden om, om een excuus te maken?”
[RUTTE]:
[2.41] ”Eh het slavernijverleden, daarvan is mijn punt altijd geweest,
dat is 150 jaar geleden.
Ik vind het, ik heb het altijd gratuit gevonden om te zeggen over iets
wat 150 jaar is gebeurd, in die context, in die totaal andere situatie,
om daarvoor excuses te maken eh…dus te zeggen, ja, die mensen
toen hebben het fout gedaan eh…dat vind ik van een ….dat vind ik
vanwege dat grote tijdsverschil en het feit dat je die context van 150 jaar geleden nooit zo kunt wegen, vind ik onjuist. [3.12]
[14]
VPRO ZOMERGASTEN
MARK RUTTE
De aflevering met Mark Rutte is uitgezonden op zondag 4 september 2016. De uitzending is niet meer beschikbaar, maar op deze pagina zijn de gesprekken zonder fragmenten nog wel beschikbaar.
[15]
NOORD HOLLANDSCH DAGBLAD
”ONS LAND GAAT DOOR SLAVENHANDEL TEN ONDER”/
STRENGE DOMINEES UIT DE GOUDEN EEUW HERONTDEKT
De zeventiende-eeuwse dominee Jacobus Hondius uit Hoorn is sinds kort herontdekt. Want hij en zijn orthodoxe collega-predikanten spraken zich wel degelijk tegen de slavenhandel uit.
Gisteren, 1 juli, is weer herdacht hoe Nederland in 1863 de slavernij afschafte. Die had toen zo’n 250 jaar bestaan, sinds ’we’ rond 1600 de wereldzeeën waren gaan bevaren. In de veroverde gebieden werden Aziaten en Afrikanen op grote schaal gekocht, te werk gesteld en gemarteld als ze zich verzetten.
Je moet het in de tijd zien’, wordt vaak gezegd. Inderdaad, in Azië en Afrika was slavernij een bekend verschijnsel. De Nederlanders deden niet veel anders dan flink gebruik maken van een bestaande praktijk in een verre vreemde wereld. Toch waren er vanaf het begin mannen van gezag die de vinger op de wonde plek legden.
Zoals Jacob de Hond, meer bekend als Jacobus Hondius, die jarenlang predikant was in Hoorn. Terwijl de havenstad groeide en bloeide, schepen van de VOC en de WIC de haven verlieten en volgeladen met exotische waar terugkeerden, preekte hij twee keer per zondag in de Grote Kerk.
En hij schreef. In het Zwart Register van Duizend Zonden somde hij alle zonden op waar een kerkganger zich verre van diende te houden. De slavenhandel hoorde daarbij. Dat andere volkeren zich hier wel mee bezighielden, was voor hem geen argument. ’Leden van onze kerk horen zich niet te besmetten met zulke onbarmhartige handel’, waarschuwde hij. Zij begaan een grove zonde als ze ’slaven kopen om weer te verkopen en met die ongelukkige mensen handel te drijven, net als met andere waren en goederen, alsof het maar beesten waren.’ Want, schreef hij, ’Het zijn immers mensen van een en dezelfde aard als zij zelf zijn’.
Hondius is herontdekt. Hij heeft een ereplekje in de kortgeleden verschenen Gids Nederlands Slavernijverleden en wordt de laatste jaren vaker genoemd als lichtend voorbeeld. Dat heeft iets grappigs, want veel van zijn andere uitspraken zou men niet zo prijzen. Hij beschouwde bijvoorbeeld ook het kerkorgel en het Sinterklaasfeest als zondig, en vond dat een vrouw haar hoofd moest bedekken.
Hondius behoorde tot de orthodoxe stroming in de protestantse staatskerk. Die predikanten – zo heeft de kerkhistoricus G.J. Schutte vastgesteld – waren behoorlijk kritisch tegenover slavenhandel en slavernij. Zodat ze in de 21e eeuw opeens weer een kleine heldenrol hebben gekregen. Want ze doen heel herkenbare uitspraken.
Zo schreef dominee Festus Hommius uit Leiden in 1617 dat slavenhandel een grove zonde was. Omdat je mensen daarmee ’berooft van hun kostbaarste goed: de vrijheid’. In 1653 schreef de Zuid-Hollandse predikant Cornelius van Poudroyen: ’Het betaamt christenen niet zich in deze harde, onzekere, verwarde, gevaarlijke en oneerlijke handel te mengen, en zo iemands ongeluk te vergroten en de uitvoerder te zijn van iemands kwelling en ellende.’
De Zeeuwse predikant Georgius de Raad nam in 1665 helemaal geen blad voor de mond: ’Men lokt ze in onze schepen, rooft ze, voert ze tegen hun wil weg, scheidt de ouders van de kinderen, de kinderen van de ouders, de mannen van de vrouwen, de vrouwen van de mannen’, schreef hij. ’Ik zwijg nog maar van de ongehoorde en heidense wreedheid die de christenen plegen tegenover de heidense slaven in de schepen, en van de manier waarop de slaven op onze plantages worden ontvangen.’ Hij besluit: ’Ons land is aan het zinken, en de zonden die dagelijks in de slavenhandel worden gepleegd, zouden wel eens de zwaarste ballast kunnen wezen, die het schip ten gronde doet gaan.’
Het bleef bij woorden. Slavernij was nu eenmaal economisch erg interessant en in de praktijk werd slavenhandelaren en plantage-eigenaren dus weinig in de weg gelegd. Er waren zelfs predikanten die het verschijnsel verdedigden. Afrikaanse krijgsgevangenen werden via de slavenhandel van de dood gered en wellicht zelfs tot bekering gebracht, zeiden ze. Of: stond er niet al in de Bijbel dat de zwarte zonen van Cham, de zoon van Noach, waren vervloekt om eeuwig andere volkeren te dienen?
Zo werd slavernij ’gewoon’ en zou tot in de negentiende eeuw voortduren. Maar toch, er zijn altijd mensen geweest die beter wisten. Het verleden is ook weer niet zó’n vreemd land als wel eens wordt gezegd.
EINDE ARTIKEL