[11]
VOLKSKRANT
SPANNINGEN ROND MIGRATIE IN TUNESIE HOUDEN AAN:
ZEKER 500 MENSEN GEDEPORTEERD RICHTING LIBIE
6 JULI 2023
Rond de kustplaats Sfax in Tunesië zijn zeker vijfhonderd migranten uit sub-Sahara-Afrika opgepakt en naar het grensgebied met Libië gedeporteerd. Het gaat om mannen, vrouwen en kinderen. Inwoners van Sfax gingen de laatste weken herhaaldelijk de straat op om het vertrek van migranten te eisen.
De opgepakte mensen moesten de afgelopen nachten noodgedwongen in de woestijn slapen, zonder voedsel en water. Sommigen werden door veiligheidstroepen mishandeld, zo meldt mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. Hun telefoons werden afgepakt.
De spanningen rondom migratie zijn al wekenlang groot in Tunesië. Maandag leidde dat bij een protest in Sfax, een belangrijke vertrekplaats voor de oversteek naar Europa van migranten uit landen als Kameroen, Ivoorkust en Tsjaad, tot een gewelddadige ruzie. Daarbij werd een 41-jarige Tunesiër doodgestoken. Boze stadsbewoners blokkeerden daarop straten en staken autobanden in brand, waarna de politie ingreep met traangas. Drie mannen uit Kameroen zijn opgepakt in verband met de moord.
Op het moment van het dodelijke incident waren de deportaties al begonnen. Volgens het Tunesische Forum voor Sociale en Economische Rechten (FTDES) werden de eerste migranten zondag opgepakt en in het grensgebied gedumpt. Het ging om 48 migranten, onder wie twee hoogzwangere vrouwen.
Op een niet-geverifieerd filmpje dat online circuleert, is te zien hoe migranten gedwongen worden te scanderen: ‘Lang leve Tunesië’. Het FTDES en andere maatschappelijke organisaties hebben de regering in Tunis om opheldering gevraagd.
Ziekenhuis meldt tientallen gewonden
Een ziekenhuis in Sfax maakte melding van tientallen gewonden, als gevolg van geweldincidenten in de stad. Veel migranten proberen de stad nu te verlaten en haasten zich naar het treinstation. ‘We zijn echt bang om hier te zijn, daarom willen we koste wat het kost Sfax verlaten’, zo zei een jonge Congolees tegen persbureau AFP.
Racistische incidenten zijn niet nieuw in Tunesië. In februari gaf de autocratische president Kais Saied een opruiende verklaring waarin hij sprak over ‘criminele hordes Afrikanen’ die deel uit zouden maken van een westerse samenzwering om de Tunesische bevolking te ‘vervangen’. In werkelijkheid vormen Afrikaanse immigranten in Tunesië nog geen 0,5 procent van de bevolking.
De verklaring was het startschot voor een golf van xenofoob geweld in het hele land. Ahlam Chemlali, een migratie-expert verbonden aan het Deense Instituut voor Internationale Studies, noemde het land tegenover France24 een ‘snelkookpan’. Tunesië is Libië voorbijgestreefd als het belangrijkste Noord-Afrikaanse doorreisland voor migranten en vluchtelingen, maar wil het liefst zo snel mogelijk van die status af.
Impasse
Dinsdag herhaalde president Saied dat Tunesië koste wat kost geen doorvoerland mag worden voor migranten. Tegelijkertijd kampt zijn land met een zware economische crisis en sloot Tunis vorige maand een akkoord op hoofdlijnen met de Europese Unie. Financiële hulp (1 miljard euro, hoofdzakelijk leningen) komt daarbij in ruil voor het tegenhouden van migranten.
Door een tekort aan deviezen lukt het Tunesië nauwelijks nog tarwe te importeren, en dreigen tekorten te ontstaan. Niet voor het eerst stonden er afgelopen week rijen bij meerdere bakkerijen.
Voor Saied tekent zich, kortom, een impasse af. Een complicerende factor is dat er, behalve sub-Saharanen, ook veel Tunesiërs op bootjes stappen. Vertrekken zien zij als een mensenrecht. En dus zal de president moeten kiezen wat hem meer waard is: het stoppen van migranten, of het behouden van de steun van zijn eigen bevolking.
EINDE ARTIKEL
[12]
HUMAN RIGHTS WATCH
TUNISIA: CRISIS AS BLACK AFRICANS EXPELLED TO
LIBYA BORDER
Allow Aid Access; Take People to Safety
6 JULY 2023
(Tunis) – Tunisian security forces have collectively expelled several hundred Black African migrants and asylum seekers, including children and pregnant women, since July 2, 2023 to a remote, militarized buffer zone at the Tunisia–Libya border, Human Rights Watch said today. The group includes people with both regular and irregular legal status in Tunisia, expelled without due process. Many reported violence by authorities during arrest or expulsion.
“The Tunisian government should halt collective expulsions and urgently enable humanitarian access to the African migrants and asylum seekers already expelled to a dangerous area at the Tunisia-Libya border, with little food and no medical assistance,” said Lauren Seibert, refugee and migrant rights researcher at Human Rights Watch. “Not only is it unconscionable to abuse people and abandon them in the desert, but collective expulsions violate international law.”
Between July 2 and 6, Human Rights Watch interviewed five people by phone who had been expelled, including an Ivorian asylum seeker and four migrants: two Ivorian men, a Cameroonian man, and a 16-year-old Cameroonian girl. Interviewees’ names are not used for their protection. They could not give an exact number, but estimated that Tunisian authorities had expelled between 500 and 700 people since July 2 to the border area, around 35 kilometers east of the town Ben Guerdane. They arrived in at least four different groups, ranging in size.
The people expelled were of many African nationalities – Ivorian, Cameroonian, Malian, Guinean, Chadian, Sudanese, Senegalese, and others – and included at least 29 children and three pregnant women, interviewees said. At least six expelled people were asylum seekers registered with the UN Refugee Agency (UNHCR), while at least two adults had consular cards identifying them as students in Tunisia.
People interviewed said they had been arrested in raids by police, national guard, or military in and near Sfax, a port city southeast of the capital, Tunis. National guard and military forces rapidly transported them 300 kilometers to Ben Guerdane, then to the Libya border, where they were effectively trapped in what they described as a buffer zone from which they could neither enter Libya nor return to Tunisia.
Tensions have been high in Sfax for months as Tunisian residents campaigned for African foreigners to leave, escalating to recent attacks against Black Africans and clashes with Tunisians. A man from Benin was killed in May and a Tunisian man on July 3. Videos circulating on social media in early July depicted groups of Tunisian men threatening Black Africans with batons and knives, and in other videos, security officers shoving Black Africans into vans while people cheered.
People interviewed said that Tunisian security forces had smashed nearly everyone’s phones prior to expulsion. They communicated with Human Rights Watch primarily through a phone that one man had managed to hide. They provided their GPS location on July 2 and July 4, as well as videos and photos of smashed phones; expelled people and their injuries, reportedly from security force beatings; and passports, consular cards, and asylum seeker cards.
Those interviewed alleged that several people died or were killed at the border area between July 2 and 5 – including, they said, some shot and others beaten by Tunisian military or national guard. They also said that Libyan men carrying machetes or other weapons had robbed some people and raped several women, either in the buffer zone or after they managed to cross into Libya to look for food. No nongovernmental groups had access to the area, so Human Rights Watch could not independently confirm these accounts.
One video the migrants sent to Human Rights Watch showed a woman describing sexual assault apparently by Tunisian security forces. In another video, a woman says she had a miscarriage after the expulsion.
“We are at the Tunisia-Libya border, at the seaside,” said an Ivorian asylum seeker on July 4. “We were beaten [by Tunisian security forces].…We have many injured people here.…We have children who haven’t eaten for days … forced to drink sea water. We have a [Guinean] pregnant woman who went into labor … she died this morning … the baby died too.”
At the start of the expulsions, a group of 20 was dropped at the border the morning of July 2. Human Rights Watch interviewed two people in the group: a 29-year-old Ivorian man, and a 16-year-old Cameroonian girl.
The Ivorian man said that on July 1, police, national guard, and military personnel raided the house where they were staying – arresting 48 people – in Jbeniana, 35 kilometers north of Sfax. He said the detained people had entered Tunisia at various times, some regularly and some irregularly, but none he knew had passed through Libya. Tunisian authorities took the 48 people to a police station, examined their documents, and recorded their information. Security forces divided them into two groups, and drove the man’s group to Ben Guerdane, he said.
The man said they made stops at three bases in Ben Guerdane, and military or national guard officers “beat us like animals … punching, kicking, slapping, hitting us with batons,” and sexually harassed and assaulted the women, including groping them. “They started to touch me everywhere,” said the Cameroonian girl in the same group. “They slammed my head against their vehicle.”
The security forces threw away their food, smashed their phones, and left them at the border, the Ivorian man said. Two armed men in uniform from Libya later approached them and ordered them to return to Tunisia, he said, while on the other side, Tunisian military beat several men who sought to cross back to Tunisia.
Two men in a second expelled group, Cameroonian and Ivorian, said they and others had been arrested during raids on their houses in Sfax, on July 3 between 2 a.m. and 4 a.m., by police, national guard, and military. They said that authorities did not ask for anyone’s documents or record their personal information, though some were in Tunisia legally; instead, they drove them swiftly overnight to Ben Guerdane.
“We are from different countries of origin … and they brought us 300 kilometers from Sfax [to expel us] … instead of bringing us to Tunis, to our embassies,” the Ivorian asylum seeker said. “It’s inhuman.”
On July 5 and 6, authorities expelled a third and fourth group, each an estimated 200-300 people, from Sfax. Videos interviewees shared showed many injured people among the arrivals, with open wounds, bandaged limbs, and one with an apparently broken leg.
As of July 5, no humanitarian aid from the Tunisian side had reached the group, though the Ivorian man from the first expelled group said some uniformed Libyan men arrived that evening to provide some water and cookies for the children. But then on July 6, “The [same] Libyans … started to shoot in the air, burn things, chase us.… The Libyans told us to leave the territory and go toward the Tunisian side. They started to take out their guns to threaten us.”
On July 6, Human Rights Watch contacted representatives of the Tunisian Interior, Defense and Foreign Affairs ministries by phone, but was unable to obtain information.
President Kais Saied, in an inflammatory February speech that triggered a surge of racist attacks against Black Africans, had linked undocumented African migrants to crime and a “plot” to alter Tunisia’s demographic makeup. In a July 4 statement, Saied referenced “the criminal operation that occurred yesterday” in Sfax, referring to the Tunisian man’s killing, and said, “Tunisia is a country that only accepts people residing on its territory in accordance with its laws, and does not accept to be a transit or settlement zone for people arriving from numerous African countries.”
Tunisia is party to the African Charter on Human and Peoples’ Rights, which prohibits collective expulsions, as well as the UN and African Refugee Conventions, the Convention Against Torture, and the International Covenant on Civil and Political Rights, which prohibit refoulement – forced returns or expulsions to countries where people could face torture, threats to their lives or freedom, or other serious harm. All countries should suspend expulsions or forced returns to Libya, given the serious harm people may face there. Governments should also not expel asylum seekers whose refugee claims have not been fully examined.
The Tunisian government should respect international law and conduct individual legal status assessments in accordance with due process before deporting anyone, Human Rights Watch said. The government should also investigate and hold to account security forces implicated in abuses.
Diplomatic delegations of African countries should seek to locate and evacuate any of their nationals expelled to the Tunisia-Libya border who wish to voluntarily return to their countries of origin, while the African Union Commission should condemn the abusive expulsions and press Tunisia to provide immediate assistance to affected Africans.
“African migrants and asylum seekers, including children, are desperate to get out of the dangerous border zone and find food, medical care, and safety,” Seibert said. “There is no time to waste.”
END OF STATEMENT HUMAN RIGHTS WATCH
[13]
PZC
GEEN DEAL MET TUNESIE OVER IMPERKEN
ASIELSTROOM: ”WE ZIJN VERDER DAN IK INSCHATTE”
11 JUNI 2023
Er is nog geen deal, maar er zijn zondag in Tunesië wél belangrijke stappen gezet om met het land tot afspraken over inperking van de asielstroom te komen. Dat zei premier Mark Rutte zojuist na terugkeer uit hoofdstad Tunis. ,,We zijn verder gekomen dan ik vrijdag inschatte.”
Op zijn wekelijkse persconferentie zei Rutte niet met dé deal terug te zullen komen, maar hij was wel ‘voorzichtig hoopvol.’
De premier sprak zondag met de Tunesische president Kais Saied, samen met voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Europa heeft Tunesië 900 miljoen euro in het vooruitzicht gesteld als de asielmigratie van dat land naar Europa omlaag gaat. Daarbij krijgt het land nu al 150 miljoen euro om de eerste problemen op te lossen.
Verder krijgt het land financiële hulp om de migratie via mensensmokkelaars aan te pakken. Het gaat om 100 miljoen euro voor grensbewaking en reddingsoperaties. Over het terugnemen van uitgeprocedeerde asielzoekers is niet gesproken, zei Rutte.
,We willen nu vooral voorkomen dat mensen vanuit Tunesië de overtocht maken. Ook willen we ervoor zorgen dat er een toekomst is voor jonge Tunesiërs in Tunesië, zodat zij niet de noodzaak voelen om die overtocht te maken”, zei Rutte. Datzelfde geldt voor migratie vanuit de landen ten zuiden van het Noord-Afrikaanse land. Ook in die landen moet toekomstperspectief komen, zodat zij niet via Tunesië naar Europa proberen te komen.
Mensenrechten
Met president Saied is gesproken over mensenrechten, zei Rutte. Een deel van de Tweede Kamer heeft er moeite mee afspraken te maken met een land dat de bescherming van mensenrechten niet hoog in het vaandel heeft staan. ,,Tunesië erkent dat mensenrechten van groot belang zijn”, zei Rutte. ,,Ook voor hun economische ontwikkeling, zodat bedrijven er blijven investeren.”
Voor Europa is het eveneens belangrijk dat Tunesië economisch vooruitgaat, benadrukte Rutte, ‘zodat het land stabiel blijft’.
Sinds Italië in april is begonnen met onderhandelingen met Tunesië is het aantal asielzoekers teruggelopen, zei Rutte. Dat komt niet alleen door het weer. Die vermindering moet wel worden bestendigd. ,,Daarom zijn dit soort afspraken nodig.”
EU-top
De komende weken worden de afspraken over onder meer het indammen van migratie, economische en financiële hulp en handelsverdragen verder uitgewerkt. Die worden eind juni besproken op de EU-top van regeringsleiders in Brussel.
EINDE BERICHT
[14]
”Tevredenheid dus, in de Europese hoofdsteden én in Tunis. Maar er klinkt ook kritiek, van oppositiepartijen en mensenrechtenorganisaties. Het indammen van de migrantenstroom staat hoog op de Europese agenda (sterker: het is van politiek levensbelang voor veel leiders), maar moet je daarvoor zaken willen doen met regimes die het niet zo nauw nemen met democratie en mensenrechten? Dat zijn nota bene kernwaarden van de Europese Unie. De Tunesische president Kais Saied heeft de afgelopen twee jaar laten zien dat die voor hem niet zo zwaar wegen. Hij heeft de noodtoestand uitgeroepen, de premier weggestuurd, het parlement tijdelijk buitenspel gezet en alle uitvoerende macht bij zichzelf neergelegd. De laatste tijd zijn journalisten bedreigd en ontslagen, en volgens mensenrechtenorganisaties worden oppositieleden en activisten geïntimideerd en opgepakt. In april kwam hij nog in het nieuws door haatzaaiende retoriek richting de donkere Afrikaanse migranten in zijn land. Dat leidde tot ongeregeldheden en klopjachten, en zelfs een stijging van het aantal mensen dat vanuit Tunesië naar Europa probeerde te komen.”
AD
EXPERTS: ”DEALS ALS MET TUNESIE
LEIDEN JUIST TOT KOMST VAN MEER MIGRANTEN”
16 JUNI 2023
De Europese Unie wil in de strijd tegen migratie en mensensmokkel een deal sluiten met Tunesië. Het autoritaire bewind van president Kais Saied lijkt daarbij geen belemmering. Dat zou wel moeten, zeggen critici. ,,Anders komen er uiteindelijk juist méér migranten.’’
De gezichten stonden opgetogen na het bezoek aan Tunis. Drie Europese leiders (premier Mark Rutte, zijn Italiaanse collega Giorgia Meloni en Ursula von der Leyen van de Europese Commissie) waren afgelopen weekeinde met een zak vol geld afgereisd naar Noord-Afrika en kwamen terug met een bijna-akkoord: in ruil voor bijna een miljard euro gaat Tunesië ervoor zorgen dat er van daaruit zo weinig mogelijk migranten naar Europa vertrekken. ,,Dit is een mijlpaal’’, zei Von der Leyen.
Het Europese aanbod ziet er als volgt uit. Allereerst wil de EU met een lening van 900 miljoen euro Tunesië helpen een bankroet te voorkomen. Het gaat economisch erg slecht met het land. De redenering is: als Tunesië instort, komen er nog meer mensen naar Europa. Daarnaast komt er nog eens 100 miljoen beschikbaar waarmee Tunesië de grensbewaking kan versterken. Ook krijgt het land extra handelsvoordelen, het wordt voor Tunesiërs makkelijker om te studeren en te werken in de EU en er komt hulp bij het opwekken van duurzame energie. Het is allemaal nog niet rond, maar de intentie is wel om er uit te komen, het liefst nog vóór de komende Europese top van 29 en 30 juni.
Tevredenheid en kritiek
Tevredenheid dus, in de Europese hoofdsteden én in Tunis. Maar er klinkt ook kritiek, van oppositiepartijen en mensenrechtenorganisaties. Het indammen van de migrantenstroom staat hoog op de Europese agenda (sterker: het is van politiek levensbelang voor veel leiders), maar moet je daarvoor zaken willen doen met regimes die het niet zo nauw nemen met democratie en mensenrechten? Dat zijn nota bene kernwaarden van de Europese Unie. De Tunesische president Kais Saied heeft de afgelopen twee jaar laten zien dat die voor hem niet zo zwaar wegen. Hij heeft de noodtoestand uitgeroepen, de premier weggestuurd, het parlement tijdelijk buitenspel gezet en alle uitvoerende macht bij zichzelf neergelegd. De laatste tijd zijn journalisten bedreigd en ontslagen, en volgens mensenrechtenorganisaties worden oppositieleden en activisten geïntimideerd en opgepakt. In april kwam hij nog in het nieuws door haatzaaiende retoriek richting de donkere Afrikaanse migranten in zijn land. Dat leidde tot ongeregeldheden en klopjachten, en zelfs een stijging van het aantal mensen dat vanuit Tunesië naar Europa probeerde te komen.
Nieuwe grenswachten
Dat weet de Europese Unie natuurlijk ook allemaal wel. Vandaar dat Rutte, Meloni en Von der Leyen benadrukken dat de mensenrechten wel moeten gerespecteerd. Onderzoekers van het Transnational Institute (TNI), een internationale denktank die gevestigd is in Amsterdam, horen dit soort mededelingen met de nodige scepsis aan. In een rapport uit 2018 (‘Expanding the Fortress’, Uitbreiding van het fort) analyseert TNI soortgelijke deals die de EU en individuele lidstaten maakten met andere landen.
De eerste daarvan dateren uit 1992, maar in 2005 werd er echt de vaart ingezet. ,,De buren van Europa zijn haar nieuwe grenswachten’’, schrijven de onderzoekers. Vijf jaar geleden ging het om overeenkomsten met 35 landen. Bijna de helft daarvan (48 procent) karakteriseert TNI als ‘autoritair’, 40 procent als ‘semi-autoritair’ en 12 procent als ‘democratisch met gebreken’. Het gaat om landen als Libië, Egypte, Soedan, Niger, Mali, Eritrea en Irak. Dat aantal staat nu, vijf jaar later, in grote lijnen nog steeds, zegt Mark Akkerman, een van de opstellers van het rapport. ,,En deze deal met Tunesië past naadloos in dit rijtje.’’
Legitimiteit
Hier geldt hetzelfde als voor al die andere overeenkomsten, zegt Akkerman. ,,De EU verbindt zich op deze manier aan de leider van zo’n land. Het geeft hem niet alleen een zekere legitimiteit, maar versterkt ook zijn positie en die van zijn regime. Het gaat tenslotte om heel veel geld.’’ De bedoeling is dat het gebruikt wordt om bijvoorbeeld grenswachten op te leiden en schepen, helikopters en drones te kopen om de grenzen mee te controleren. Maar het gevaar is dat dit ook allemaal tegen de eigen bevolking kan worden ingezet. Pijnlijk voorbeeld daarvan is Soedan. De grenzen daar worden bewaakt door de Rapid Support Forces (RSF), een onderdeel van het leger dat ook wordt ingezet om interne onrust de kop in te drukken. De RSF wordt door mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch beschuldigd van marteling, moord en massaverkrachtingen. De militie is ook een van de partijen in het conflict dat op dit moment in Soedan woedt. ,,Het is te simpel om te zeggen dat dit gebeurt dankzij EU-geld, maar een link is er zeker wel’’, zegt Akkerman.
Meer vluchtelingen
Het feit dat er inmiddels meer dan dertig deals zijn, zegt ook al wat, constateert TNI. De mensensmokkelaars vinden altijd wel weer een andere route, wat vaak ten koste gaat van de migranten. Een andere belangrijke conclusie: de focus op veiligheid en controle gaat ten koste van de economische stabiliteit en de ontwikkeling van het land. Onderwijs, gezondheidszorg en armoedebestrijding komen op het tweede plan, de repressie wordt alleen maar groter. ,,Je zou mensen juist minder redenen moeten geven om naar Europa te komen. Dit kan alleen maar leiden tot meer instabiliteit en dus tot meer vluchtelingen.’’
EINDE ARTIKEL
[15]
Artikel 19, HANDVEST VAN DE
GRONDRECHTEN VAN DE EUROPESE UNIE
Bescherming bij verwijdering,
uitzetting en uitlevering
1. Collectieve uitzetting is verboden.