[11]
ICJWESTERN SAHARA ADVISORY OPINION OF 16 OCTOBER 1975
https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/61/6197.pdf
”The ICJ deliberated between 13 December 1974 and 16 October 1975. The final ruling by the Court stated that:
The materials and information presented to it [the ICJ] do not establish any tie of territorial sovereignty between the territory of Western Sahara and the Kingdom of Morocco or the Mauritanian entity.”
WIKIPEDIAADVISORY OPINION ON WESTERN SAHARA
https://en.wikipedia.org/wiki/Advisory_opinion_on_Western_Sahara#:~:text=The%20ICJ%20deliberated%20between%2013,Morocco%20or%20the%20Mauritanian%20entity.
ZIE OOK
‘On 15 October, a UN visiting mission sent by the General Assembly to tour the region and investigate the political situation published its findings, showing that the Sahrawi population were “overwhelmingly” in favor of independence from both Spain and Morocco/Mauritania. These findings were submitted to the Court, who published their opinion the next day.
For the former question, the Court decided by a vote of 13 to three that the court could make a decision on the matter, and unanimously voted that at the time of colonization (defined as 28 November 1884), the territory was not terra nullius (that is, the territory, did belong to someone).
For the latter question, the Court decided by a vote of 14 to two that it would decide. It was of the opinion, by 14 votes to two, that there were legal ties of allegiance between this territory and the Kingdom of Morocco. Furthermore, it was of opinion, by 15 votes to one, that there were legal ties between this territory and the “Mauritanian entity”. However, the Court defined the nature of these legal ties in the penultimate paragraph of its opinion, and declared that neither legal tie implied sovereignty or rightful ownership over the territory. These legal ties also did not apply to “self-determination through the free and genuine expression of the will of the peoples of the Territory.” (ICJ Reports (1975) p. 68, para. 162)
WIKIPEDIA
ADVISORY OPINION ON WESTERN SAHARA/THE OPINION
ORIGINELE BRON
WIKIPEDIAADVISORY OPINION ON WESTERN SAHARA
https://en.wikipedia.org/wiki/Advisory_opinion_on_Western_Sahara#:~:text=The%20ICJ%20deliberated%20between%2013,Morocco%20or%20the%20Mauritanian%20entity.
[12]
”The United Nations considers Western Sahara to remain a Non-Sovereign Territory, awaiting formal decolonization. It recognizes that Morocco presently administers much of it de facto, but neither the General Assembly nor any other UN body has ever recognized this as constituting sovereignty. In a 2002 letter of the General Secretary for Legal Affairs and Legal Counsel of the United Nations, Hans Corell, in which he gave an opinion on the legality of actions taken by Moroccan authorities in signing contracts for the exploration of mineral resources in Western Sahara, he stated:[13]
On 14 November 1975, a Declaration of Principles on Western Sahara was concluded in Madrid between Spain, Morocco and Mauritania (“the Madrid Agreement”), whereby the powers and responsibilities of Spain, as the administering Power of the Territory, were transferred to a temporary tripartite administration. The Madrid Agreement did not transfer sovereignty over the Territory, nor did it confer upon any of the signatories the status of an administering Power, a status which Spain alone could not have unilaterally transferred. The transfer of administrative authority over the Territory to Morocco and Mauritania in 1975 did not affect the international status of Western Sahara as a Non-Self-Governing Territory”.[
WIKIPEDIAMADRID ACCORDS/INTERNATIONAL STATUS OF THE ACCORDS
https://en.wikipedia.org/wiki/Madrid_Accords#International_status_of_the_accords
ORIGINELE BRON
WIKIPEDIA
MADRID ACCORDS
https://en.wikipedia.org/wiki/Madrid_Accords
[13]
BBCWESTERN SAHARA PROFILE
https://www.bbc.com/news/world-africa-14115273
Western Sahara is a sparsely-populated area of mostly desert situated on the northwest coast of Africa.
A former Spanish colony, it was annexed by Morocco in 1975. Since then it has been the subject of a long-running territorial dispute between Morocco and its indigenous Saharawi people, led by the Polisario Front.
A 16-year-long insurgency ended with a UN-brokered truce in 1991 and the promise of a referendum on independence which has yet to take place.
A buffer strip, or “berm” with landmines and fortifications, stretches the length of the disputed territory and separates the Moroccan-administered western portion from the eastern area controlled by the Polisario Front.
The Saharan Arab Democratic Republic (SADR), declared by the Polisario Front in 1976, is now recognised by many governments and is a full member of the African Union.
Home to phosphate reserves and rich fishing grounds off its coast, Western Sahara is also believed to have as yet untapped offshore oil deposits.
The Polisario Front proclaimed the Saharan Arab Democratic Republic (SADR) in 1976, with a government in exile in Algeria.
Brahim Ghali was elected leader of the Polisario Front and president of the SADR in July 2016 following the death of long-term president Mohamed Abdelaziz Ezzedine.
Ghali was one of Polisario’s founding members in 1973 and led the first raids against the Spanish forces that sparked the armed struggle for Western Saharan independence.
MEDIA
Morocco’s state broadcaster RTM operates radio and TV services from Laayoune.
On the other side of the political divide, a Polisario-backed mediumwave (AM) radio station is on the air.
Radio
- RTM Laayoune – operated by Moroccan state broadcaster
- National Radio of the SADR – broadcasts in Arabic and Spanish; launched in the 1970s, the station supports the Polisario Front
Television
- TV Laayoune – operated by Moroccan state broadcaster
News agency
- Sahara Press Service – Polisario-run
TIMELINE
1884 – Spain colonises Western Sahara, an area formerly populated by Berber tribes.
1934 – Becomes a Spanish province known as Spanish Sahara.
1957 – Newly-independent Morocco lays centuries-old claim to Western Sahara.
1965 – The UN calls for the decolonisation of Western Sahara.
1973 – Polisario Front, the indigenous Saharawi independence movement, is founded.
1975 – Morocco’s King Hassan defies a Hague ruling in favour of Saharawi rights to self-determination and stages the “Green March” of 350,000 Moroccans into Western Sahara. Spain withdraws.
1975-91 – Polisario Front fights a 16-year-long guerrilla war against Moroccan forces, which ends with a UN-brokered cease-fire.
1991-2000s – UN brokered cease-fire ends war but Morocco has yet to hold an agreed referendum on independence. Numerous UN-sponsored talks have failed to yield a breakthrough.
NIEUW ARTIKEL
CANDLEIGHT
AMNESTY INTERNATIONAL AT THE UNIVERSITY
OF TORONTO
WESTERN SAHARA: AFRICA’S LAST COLONY
By: Muhammed Bamne
Western Sahara is a region that is given very little attention in international media. Crowned as Africa’s last colony, It is a country that has been fighting for self-determination and independence for well over a century. Spain colonized the country until 1975 and as it was leaving, Morocco swiftly came in and for over forty years has held a brutal occupation of Western Sahara which is in defiance with U.N. convention and international law (Zunes). Currently, no country recognizes Morocco’s sovereignty over Western Sahara (except the United States in 2020), but the lucrative extraction and exploitation of resources seem to be stopping the international community from taking any real action. The main reason for the occupation is for the plundering of its natural resources and fish, as Western Sahara is home to one of the largest sources of phosphates and rich fishing waters that supply the E.U. with much of its seafood (Contini).
Since its occupation, the Moroccan government’s occupation of Western Sahara has been characterized by decades of torture, disappearances, killings, and repression against the pro-independence Sahrawi people (natives of Western Sahara) living in the occupied territory. In 1991, the U.N. sponsored a ceasefire and promised the Sahrawi people a referendum on self-determination organized by the peacekeeping mission MINURSO (U.N.). Since then, Morocco has blocked attempts to organize a vote and the U.N. Security Council has refused to implement its referendum plan or allow MINURSO to monitor the human rights situation in Western Sahara (Democracy Now). International media has ignored the occupation in part because Morocco has blocked foreign media from entering and reporting on Western Sahara (Democracy Now).
Days after the Moroccan invasion (in 1975), Secretary of State Henry Kissinger privately told President Gerald Ford, “He hoped for a rigged U.N. Vote” to confirm Morocco’s claim over Western Sahara (Smith). Half of the Sahrawi population fled invasion to neighboring Algeria and the Moroccan invasion set off a 16-year long war with the Sahrawi liberation movement, known as the The Polisario Front. Morocco’s army, with help from the U.S. military, drove the Polisario to Western Sahara’s eastern region from the coast. Morocco then created the longest minefield and the second-largest wall on earth with help of U.S. weapons companies Northrop and Westinghouse (Democracy Now). The 1700 mile wall divides Sahrawis who remain under occupation from those who fled into exile. The U.N. Ceasefire ended after the Moroccan military broke into a southern no-go buffer zone on November 13th, 2020, to attack Sahrawi civilians and exchange fire with the Polisario Front (Democracy Now). This action came soon after a top U.S. general met with the commander of the Royal Moroccan Armed Forces Southern Zone, which covers Western Sahara. As the Polisario populated regions and Morocco clash, many have been arrested in the occupied territory. These arrests include many of the peaceful protesters, a large proportion of whom are women, who demonstrate inside the capital of Western Sahara, Layouhn. They have been repeatedly sexually assaulted, beaten, and taken to secret prisons where thousands of Sahrawis have gone to be tortured, killed, or have disappeared for resisting Moroccan occupation (HRW).
The U.S.-Morocco relationship dates back to 1777 when Morocco was one of the first countries to recognize the U.S. as a nation (U.S. Department of State). Since then, alongside the military aid and funding, the U.S. announced Morocco as its largest non-NATO ally following the Cold War, opening the doors for more military deals. The relationship is mutual as we see that money has flowed both ways. For example, state-owned Moroccan phosphate company, OCP, which operates in Western Sahara, donated millions to the Clinton Foundation before the 2016 election (Vogel). Fast forward to the presidency of Trump and we see that Morocco and Israel have agreed to establish diplomatic relations as part of a U.S. brokered deal. The U.S. is now the first country to recognize Morocco’s annexation of Western Sahara in return for relations and strengthening the legitimacy of Israel in occupied Palestine as well as opening the way for more military contracts that will be used to further oppress the Sahrawi people (Cambridge University Press, 318-323).
Democracy Now, an independent journalism website, was one of the first media operations to be able to get inside the country in years. In 2016, the journalism service published an exposé where we see how the Sahrawi people are suffering and their commitments to self-determination and freedom. Some of their stories are highlighted below.
One prominent interview from the publication was with journalist Mohamed Mayara who speaks about the torture and murder that his family faced at hands of Moroccan authority. He notes, “my father was one of 4 brothers kidnapped…he was kidnapped sent to jail, spent one year and six months and was killed after being tortured” (Democracy Now). When asked about what kind of risk he takes speaking to a reporter based in the western world he replied, “I have a seven-year-old daughter, I tell her about my father who was kidnapped, I tried to teach her that one day that I will face the same fate…so I am always waiting” (Democracy Now). And when asked why he takes that risk despite all the persecution he has witnessed he states, “Because I think this engagement is the duty of freedom” (Democracy Now).
Elghalia Djimi, Vice President of ASVDH, which is an association that traces the files of Sahrawi disappearance victims and former victim of forced disappearance herself, was asked what had happened to her as a victim of forced disappearance. She responded, “What happened to me happened to all prisoners…Moroccan state and secret police used dogs as a form of torture…they stripped me naked…I lost all my hair because of the chemicals they used on my head chemicals used on my head…” (Democracy Now). She was waterboarded, beaten with a baton on her feet, threatened with rape, and much worse. Like Mohamed when asked why she was taking such risk she said, “I am not afraid, I took a vow that we have to talk about this issue, if we do not speak out, especially us as victims who have suffered all of this, this problem will remain” (Democracy Now).
What Can You Do?
The situation in Western Sahara is a dire occupation that has been going on for far too long without any sort of broad mainstream coverage or support from the international community. Amnesty International UofT encourages all readers to stay informed on the subject and to contribute to change through various organizations that are still fighting for the native people of Western Sahara: Amnesty International, Human Rights Watch, and Front Line Defenders to name a few. Please consider making a financial contribution to these organizations as well.
[14]
”In het akkoord dat toen overeengekomen werd, staat zwart op wit dat er in 1992 een onafhankelijkheidsreferendum zou georganiseerd worden. Marokko deed van in het begin een beroep op allerlei uitsteltactieken en terwijl de jaren verstreken, werd het alsmaar duidelijker dat als het aan Rabat lag, er nooit een referendum zou komen.”
VREDE.BENIEUWE FASE IN HET OUDE CONFLICT TUSSEN DE SAHRAWI ENMAROKKO31 MAART 2021
https://vrede.be/nl/nieuws/nieuwe-fase-het-oude-conflict-tussen-de-sahrawi-en-marokko
Een van de laatste wapenfeiten van Trump voor zijn termijn als president erop zat, was het vastleggen van een gehaaide overeenkomst met Marokko.
Op 10 december 2020 kondigde Donald Trump een door de VS bemiddeld diplomatiek akkoord aan waarin Amerikaanse erkenning van de Marokkaanse soevereiniteit over de Westelijke Sahara afgeruild werd tegen de erkenning van de staat Israël door Marokko.
Afbrokkelende solidariteit
Marokko is ondertussen de vierde Arabische staat die als resultaat van een gericht buitenlands beleidsoffensief van de Trump-regering de relaties met Tel Aviv normaliseert – ondanks de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden. In september 2020 tekenden de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein al normaliseringsakkoorden met Israël en in oktober volgde Soedan. Ze traden daarmee in de voetsporen van Egypte (1979) en Jordanië (1994) die de Israëlische staat in het verleden al erkenden zonder enige politieke garanties voor de Palestijnen, zoals zelfbeschikking of een eigen staat, af te dwingen.
Tot voor kort onderschreven alle Arabische landen het in 2002 geformuleerde vredesinitiatief dat stelt dat er alleen een normalisering van de relaties met Israël kan komen als en wanneer het zich terugtrekt uit de bezette Palestijnse gebieden en er een onafhankelijke Palestijnse staat opgericht wordt met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Dit principe werd in 2017 nog door de Arabische landen bevestigd, maar de Verenigde Arabische Emiraten gooide het dus als eerste overboord.
Het tevredenstellen van Israël, de belangrijkste Amerikaanse bondgenoot in het Midden-Oosten, was een van de meest ondubbelzinnige pijlers van het buitenlands beleid van de Trump-regering. Tijdens zijn presidentschap erkende Trump Jeruzalem (inclusief het sinds 1967 illegaal bezette Oost-Jeruzalem) als de hoofdstad van Israël, verhuisde hij de VS-ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem, schrapte hij de structurele Amerikaanse financiële hulp voor Palestijnse vluchtelingen, erkende hij de Israëlische annexatie van de Syrische Golanhoogten, sprak hij zijn steun uit voor de constructie van illegale Joodse nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever en lanceerde hij een vredesplan voor Israël en Palestina -“de deal van de eeuw”- zonder de Palestijnen er op eender welke manier bij te betrekken.
Het streven naar een normalisatie van de relaties tussen bepaalde Arabische landen en Israël maakte deel uit van Trumps vredesplan. De geviseerde landen kregen heel wat aantrekkelijks aangeboden bij wijze van tegemoetkoming voor het overboord gooien van hun solidariteit met de Palestijnen. Zo kon de Verenigde Arabische Emiraten afgekocht worden met een wapendeal met de VS ter waarde van meer dan 23 miljard dollar, die o.a. 50 F-35 gevechtsvliegtuigen, Reaper-drones en een hele waaier aan raketten en munitie omvat. Soedan werd geschrapt van de lijst van staatssponsors van terrorisme en ontsnapt zo -na vele jaren- aan de strenge sancties die daarmee gepaard gaan. En voor Rabat bleek de erkenning door de VS van de Westelijke Sahara als Marokkaans gebied een onweerstaanbaar voorstel.
Historisch conflict
Het grootste deel van de Westelijke Sahara wordt sinds de terugtrekking van de Spaanse kolonisatoren in de jaren 1970, bezet door Marokko. Het gebied werd met geweld ingelijfd en het zelfbeschikkingsrecht van de plaatselijke bevolking, de Sahrawi, wordt al decennialang genegeerd.
Ondanks de vele VN-resoluties en een vonnis van het Internationaal Gerechtshof die de Marokkaanse bezetting veroordelen als illegaal, blijft Rabat systematisch verwijzen naar de regio als zijn zuidelijke provincies. De parallel met Israël -dat ook al decennialang simpelweg de VN-veroordelingen van de bezetting van de Palestijnse gebieden naast zich neerlegt- is duidelijk. En daar blijft het niet bij.
Tijdens de jaren 1980 trok Marokko in het oosten van de Westelijke Sahara een muur van zand op om de troepen van het Polisario Front -de nationale bevrijdingsbeweging van de Sahrawi- gemakkelijker tegen te houden. Van het noorden tot het zuiden telt deze zwaar bewaakte ‘berm’ 2700 km. De gemilitariseerde Marokkaanse muur is dus langer en ouder dan de internationaal veroordeelde apartheidsmuur die Israël bouwde in het bezette Palestina. Toch weet de wereld amper af van het bestaan ervan.
Het bezet gebied ten westen van de muur is het grootste en economisch interessantste deel van de Westelijke Sahara (ongeveer 80% van het totale grondgebied) en wordt hermetisch afgesloten van de lange smalle oostelijke strook, die onder controle staat van het Polisario. Naar deze strook wordt door de Sahrawi verwezen als ‘de bevrijde zone’, maar de bodem is er onbruikbaar, bevat quasi geen natuurlijke rijkdommen en ligt bezaaid met antitank- en antipersoonsmijnen (ook van Belgische makelij).
Het gebied is niet geschikt om er te leven. De meerderheid van de Sahrawi aan de oostelijke kant van de Marokkaanse muur woont dan ook in zeer rudimentaire vluchtelingenkampen in het uiterste westen van Algerije, in de provincie Tindouf. De Sahrawi die decennia geleden op de vlucht sloegen voor de Marokkaanse invasie hebben ondertussen kinderen en soms kleinkinderen die geboren werden en opgegroeid zijn in vluchtelingenkampen, net zoals de Palestijnen.
Eenmaal de Marokkaanse zandmuur voltooid was, kwam er een patstelling in het conflict met het Polisario. Geen van beide strijdende partijen kon nog beslissende territoriale veroveringen boeken, maar de artillerie- en sluipschuttersaanvallen van het Polisario betekenden een last en bleven hun tol eisen.
De staat van oorlog belette bovendien dat Marokko kon beginnen met de uitgebreide exploitatie van de vele natuurlijke rijkdommen in de bezette Westelijke Sahara. Rabat trok dus naar de onderhandelingstafel. Na 16 jaar oorlog met het Polisario werd er in september 1991 een staakt-het-vuren bemiddeld door de VN.
In het akkoord dat toen overeengekomen werd, staat zwart op wit dat er in 1992 een onafhankelijkheidsreferendum zou georganiseerd worden. Marokko deed van in het begin een beroep op allerlei uitsteltactieken en terwijl de jaren verstreken, werd het alsmaar duidelijker dat als het aan Rabat lag, er nooit een referendum zou komen. Bijna 3 decennia na de ondertekening van het staakt-het-vuren zijn de Sahrawi het wachten meer dan zat.
Repressie
Het akkoord van 1991 creëerde ook een VN peacekeeping-missie, MINURSO. Vandaag zijn er nog altijd blauwhelmen aanwezig aan beide zijden van de Marokkaanse muur. Ze zijn echter alleen gemachtigd om “de vrede te bewaren tussen beide partijen”, maar onbevoegd om tussen te komen bij openlijke mensenrechtenschendingen tegen de Sahrawi in het bezet gebied, of zelfs om ze te rapporteren.
Nochtans worden de Sahrawi die leven ten westen van de zandberm systematisch geconfronteerd met Marokkaanse repressie. Sinds de jaren 1970 werden al duizenden burgers achter de tralies gezet, gefolterd of vermoord voor hun verzet tegen de bezetting. Volgens de jaarlijkse lijst van Freedom House, die landen en territoria rangschikt qua vrijheid, was de bezette Westelijke Sahara in 2020 het zevende minst vrije land ter wereld, vlak achter Noord-Korea.
De laatste grote protestgolf (intifadah) van Sahrawi ontstond in oktober 2010. In Gdeim Izik, 12 km ten zuidoosten van El Aaiún (de administratieve hoofdstad van het bezet gebied), werd toen een protestkamp opgetrokken dat al gauw enkele duizenden khaima’s (traditionele tenten) telde. Sahrawi uit heel de Westelijke Sahara trokken naar het kamp om op vreedzame wijze te protesteren tegen het Marokkaanse bezettingsregime dat hen onderwerpt aan discriminatie, armoede en mensenrechtenschendingen.
Na een maand werd het protestkamp -waar ook veel vrouwen, kinderen en ouderen verbleven- in het midden van de nacht bestormd door Marokkaanse veiligheidstroepen en brutaal met de grond gelijk gemaakt. Het Polisario meldde 11 doden, vele honderden gewonden en massale arrestaties. De initiatiefnemers van het protest kregen zeer lange en levenslange gevangenisstraffen.
Het aantal Sahrawi in de bezette Westelijke Sahara, wordt geschat op 160.000, maar ze maken ondertussen nog maar een derde uit van de totale bevolking in het gebied. Marokko zet al van in de jaren 1970 bewust kolonisatieprogramma’s op om de Westelijke Sahara te bevolken met Marokkanen – te vergelijken met de Israëlische inspanningen om joodse kolonisten te huisvesten op bezet Palestijns gebied. Ze worden gelokt met belastingvoordelen, jobs, enz. De transfer van burgers van de bezettende macht naar bezet territorium is illegaal volgens het internationaal recht.
Compliciteit
De Verenigde Staten is de eerste grote mogendheid ter wereld die de Marokkaanse soevereiniteit over de Westelijke Sahara formeel erkent. Het akkoord met Marokko werd door het Witte Huis geprezen als een grote stap in het “bevorderen van regionale stabiliteit”. In werkelijkheid verwezenlijkt het alleen de legitimering van twee illegale bezettingen.
De bezetting van de Westelijke Sahara kan al zo lang aanhouden dankzij een combinatie van onwetendheid over en/of onverschilligheid voor het pleit van de Sahrawi bij het bredere publiek, de onbereidheid van de internationale gemeenschap om Marokko onder druk te zetten of sancties op te leggen, en de economische medeplichtigheid van machtige (vooral Westerse) landen en bedrijven bij het in stand houden van de situatie.
In die zin is de expliciete Amerikaanse erkenning van de Marokkaanse soevereiniteit over de Westelijke Sahara minder hypocriet dan bijvoorbeeld de dubieuze aanpak van de Europese Unie. Die veroordeelt de bezetting formeel, maar gedoogt ze officieus, en verschillende Europese staten houden ze zelfs actief mee in stand.
Ook hier valt alweer een parallel te trekken met het Israëlische bezettingsregime. Officieel wordt het door Europa veroordeeld, maar dat belet de EU niet om een associatieakkoord met Israël te handhaven dat het land een geprivilegieerde toegang geeft tot de Europese markt, of om Europees belastinggeld toe te kennen aan Israëlische defensiebedrijven via het wetenschappelijk onderzoeksprogramma van de EU.
Marokko verankerde zijn economische grip op de Westelijke Sahara via de exploitatie van de vele minerale rijkdommen (fosfaten, zand, zout) en andere natuurlijke bronnen (visserij, landbouwproducten) in samenwerking met bedrijven uit meer dan 40 landen. Het gevolg is een versterking van de Marokkaanse politieke positie op het internationaal niveau. In plaats van een oplossing voor het conflict na te streven, helpen heel wat machtige landen de basisrechten van de Sahrawi met de voeten treden en hun natuurlijke bronnen plunderen.
Europa
Een perfect voorbeeld van de internationale medeplichtigheid is het agressieve handelsbeleid van de Europese Unie in de Westelijke Sahara. In December 2016 deed de hoogste rechtbank van de EU een baanbrekende uitspraak over het vrijhandelsakkoord van 2012 tussen Europa en Marokko betreffende landbouw en visserij. Volgens het Hof van Justitie heeft de Westelijke Sahara een “afzonderlijke en distinctieve status krachtens het principe van zelfbeschikking”. Bijgevolg moet het als “een derde partij” beschouwd worden bij de totstandkoming van bilaterale handelsverdragen tussen Europa en Marokko. Als derde partij kan het niet wettelijk onderhevig zijn aan dergelijke verdragen zonder “de uitdrukkelijke toestemming van zijn volk”.
Deze gerechtelijke uitspraak vormde een bedreiging voor de lucratieve sector van de visserij. Van de 100.000 ton vis die Spanje jaarlijks uit Marokko importeert, komt het grootste deel bijvoorbeeld uit de bezette waters voor de Westelijke Sahara. Ook 90% van de vis die Europese trawlers zelf vangen in de door Marokko gecontroleerde waters, wordt eigenlijk opgehaald in de kustzones voor de Westelijke Sahara.
Om het besluit van het Hof van Justitie te omzeilen, startte Europa prompt onderhandelingen over een nieuwe visserij-overeenkomst die de waters van de Westelijke Sahara in haar actieradius opneemt. Het resulterende (huidige) Marokkaans-Europese visserij-akkoord kwam uiteindelijk op bedenkelijke wijze en zonder de wettelijk vereiste toestemming van de Sahrawi tot stand. Onder de bepalingen ervan betaalt de Unie 52 miljoen euro per jaar aan Rabat voor toegang tot alle waters onder zijn controle. Europa neemt dus actief deel aan de Marokkaanse plundering van vis van de Sahrawi.
En dit is slechts één voorbeeld. Heel wat Westerse landen die het internationaal recht en de mensenrechten naar eigen zeggen hoog in het vaandel dragen, participeren aan de plundering van de Westelijke Sahara en houden zo het bezettingsregime mee in stand.’
Ook voor de logistieke ondersteuning van de bezetting kan Marokko rekenen op bereidwillige buitenlandse partners, waaronder verschillende grote Europese bedrijven. Het Duitse Siemens speelt bijvoorbeeld een cruciale rol bij het faciliteren van Marokko’s mijnbouwoperaties en bij de energievoorziening voor allerlei andere economische activiteiten in bezet gebied.
Einde van het staakt-het-vuren
Trumps deal met Rabat kwam er amper een paar weken nadat het jarenlange staakt-het-vuren tussen Marokko en het Polisario werd doorbroken. Op 21 oktober blokkeerden Sahrawi een belangrijke autobaan in de Guerguerat-bufferzone met een sit-in. Deze grensovergang in het uiterste zuiden van de bezette Westelijke Sahara met Mauritanië is een belangrijke poort naar West-Afrika en wordt door de Sahrawi beschouwd als een van de routes waarlangs hun land geplunderd wordt.
Al gauw veroorzaakte de blokkade in de richting van Mauritanië een opstopping van een 200-tal vrachtwagens vol voedingswaren zoals vis en landbouwproducten. De druk steeg en het Marokkaanse leger betrad op 13 november de bufferzone – een schending van het staakt-het-vuren akkoord uit 1991- om de vreedzame demonstranten met geweld uit elkaar te drijven. Het Polisario reageerde door op zijn beurt de bufferzone te betreden om de burgers veilig uit het gebied te loodsen. Daarbij werd door beide zijden op elkaar geschoten. Het staakt-het-vuren werd vervolgens nietig verklaard door het Polisario.
Sindsdien lanceerden Polisario-strijders vanuit hun basis in Algerije al verschillende aanvallen op Marokkaanse stellingen langs de zandberm. Maar de muur op zich, plus het technologisch en numeriek voordeel van de Marokkanen maken deze aanvallen bijna symbolisch.
De meeste Sahrawi maken zich immers geen illusies over de slaagkansen van een gewapende bevrijding van hun territorium, maar ze zijn zich evenzeer bewust van het zonneklare feit dat bijna 30 jaar van vreedzaam protest hen al helemaal niets heeft opgeleverd. De Sahrawi hebben het internationaal recht achter zich en wonnen juridische processen in verschillende rechtbanken, maar Marokko wordt geen strobreed in de weg gelegd. Integendeel. De aankondiging van Trump fungeerde als bevestiging daarvan.
Terwijl de internationale media het conflict decennialang negeerden, geraakten de Sahrawi en hun legitieme strijd volledig in de vergetelheid. De frustratie en de wanhoop over de passiviteit van de internationale gemeenschap en de bestendiging van de situatie namen gestaag toe, zeker in de kampen onder de jongere generatie Sahrawi die de oorlog van 1975-1991 nooit actief meemaakte.
Het leiderschap van het Polisario, dat officieel door de VN erkend wordt als de politieke vertegenwoordiger van de Sahrawi, bestaat vooral uit oorlogsveteranen die zich bijna 3 decennia tevergeefs wijdden aan de vreedzame diplomatieke strijd. Niet reageren op de Marokkaanse aanval tegen de demonstranten in Guerguerat, had de legitimiteit van het leiderschap bij de onrustige jongere generatie Sahrawi totaal ondermijnd. Het staakt-het-vuren was letterlijk onhoudbaar geworden.
Open oorlog?
De militaire strategie van het Sahrawi Volksbevrijdingsleger, de militaire arm van het Polisario, bestaat uit artillerie-aanvallen vanop afstand op Marokkaanse posities en uit snel bewegende gemotoriseerde eenheden die hit-and-run-aanvallen uitvoeren. De idee is waarschijnlijk om Marokko uit te putten, en moreel en economisch te schaden.
Ook de Marokkanen schieten regelmatig vanop afstand met artillerievuur over de zandmuur en ze plaatsten nog maar eens nieuwe landmijnen, o.a. rond Guerguerat, maar tot nu toe lijkt Rabat niet geïnteresseerd in het verder opdrijven van de oorlogsoperaties.
Het is moeilijk te voorspellen hoe de situatie verder zal evolueren. Aan de ene kant zou de openlijke Amerikaanse steun voor de bezetting Marokko wel eens het vertrouwen kunnen geven om de door het Polisario gecontroleerde zone van de Westelijke Sahara te proberen veroveren.
Aan de andere kant zouden Marokkaanse oorlogsmanoeuvres met het oog op de inname van heel de Westelijke Sahara of het definitief verslaan van het Polisario de woede kunnen opwekken van het fel antikoloniale buurland Algerije, dat tijdens het conflict altijd uitdrukkelijk de kant van de Sahrawi heeft gekozen. Mauritanië, dat een lange grens deelt met de door het Polisario gecontroleerde deel van de Westelijke Sahara, zou evenmin gediend zijn met een open oorlog in het gebied. Als Marokko deze landen niet wil provoceren, ziet het dus beter af van wilde oorlogsplannen.
Bovendien bevindt Rabat zich in een economische crisis en rekent het enorm op de terugkeer van het toerisme in de post-coronaperiode om er weer wat bovenop te geraken. Een oorlog zou deze en andere economische activiteiten in de regio alleen maar dwarsbomen. Marokko lijkt dus eerder geen belang te hebben bij een langdurige of open oorlog.
Hoe de situatie op termijn ook evolueert, op een bepaald moment zal het opnieuw tot onderhandelingen moeten komen. Het zal echter moeilijk worden voor het Polisario om terug in te stemmen met een staakt-het-vuren zonder een hernieuwde en overtuigende garantie op een onafhankelijkheidsreferendum voor de Sahrawi.
Verder is er de kwestie van een geloofwaardige bemiddelaar. Tenzij president Biden de beslissing van zijn voorganger terugschroeft -waar voorlopig geen enkele indicatie toe is- valt de VS al af, maar ook de Verenigde Naties heeft in de loop der jaren enorm aan geloofwaardigheid ingeboet bij de Sahrawi.
Niet alleen omdat er in de praktijk nooit gevolg gegeven wordt (bv. met sancties) aan de vele resoluties die de bezetting van de Westelijke Sahara veroordelen, maar ook omdat het mandaat van MINURSO belachelijk zwak gehouden wordt in de VN-Veiligheidsraad, met name door Frankrijk dat systematisch diplomatieke steun verleent aan zijn ex-kolonie Marokko. Misschien is er een bemiddelingsrol weggelegd voor de Afrikaanse Unie waarvan de Sahrawi Arabische Democratische Republiek in ballingschap een stichtend lid is.
Besluit
Sinds de ineenstorting van het staakt-het-vuren is de repressie in de bezette Westelijke Sahara aanzienlijk opgevoerd. Trumps bilaterale diplomatieke deal met Marokko lijkt Rabat op dat vlak extra zelfvertrouwen gegeven te hebben.
De aanwezigheid van politie en leger in het gebied werd drastisch opgedreven. Vreedzame protesten worden hardhandig neergeslagen en Sahrawi-activisten worden gekidnapt en mishandeld door Marokkaanse veiligheidstroepen.
Plaatselijke journalisten worden voortdurend in de gaten gehouden en onder huisarrest geplaatst. Buitenlandse journalisten wordt sowieso geen toegang verschaft tot het gebied dus mensenrechten kunnen in alle stilte en straffeloos geschonden worden.
Op 2 maart richtten meer dan 100 Sahrawi-maatschappelijke organisaties uit het bezet gebied, uit de vluchtelingenkampen in Algerije en uit de diaspora zich in een open brief aan de Amerikaanse president Biden. Daarin werd hij eraan herinnerd dat het dossier van de Westelijke Sahara “geen etnisch of religieus conflict, noch een burgeroorlog is, maar eerder een fundamentele kwestie van een nog niet opgeloste dekolonisering -zoals erkend wordt door de Verenigde Naties en haar verschillende organen sinds 1963.”
De mogelijkheid van de VS erkennend om Marokko onder druk te zetten om de mensenrechten en het internationaal recht te respecteren, wordt Biden verzocht om het besluit van Trump om de Marokkaanse soevereiniteit over de Westelijke Sahara te erkennen, terug te draaien. De Sahrawi-organisaties vragen hem ook om werk te maken van “een dringende, vreedzame en duurzame oplossing voor de dekolonisatie van de Westelijke Sahara op basis van de uitoefening” van de Sahrawi van hun “onvervreemdbare recht op zelfbeschikking en onafhankelijkheid”.
Zo lang heel wat (Westerse) landen geloven dat hun economische en veiligheidsbelangen in de bredere regio het best gediend worden met een voortzetting van de bezetting, is een rechtvaardige permanente oplossing voor dit langdurige conflict echter veraf.
EINDE ARTIKEL
”De Saharanen wachten al 22 jaar op het hen door Marokko beloofde referendum over hun onafhankelijkheid. Waarom duurt dat eigenlijk zo lang?”
DE CORRESPONDENT
WAAROM WACHTEN DE SAHARANEN ZO LANG
OP EEN REFERENDUM?
De Saharanen wonen in een door Marokko bezet gebied. Zij wachten nu 22 jaar op een referendum over hun onafhankelijkheid. Hoe kan dat zo lang duren?
De Saharanen wachten al 22 jaar op het hen door Marokko beloofde referendum over hun onafhankelijkheid. Waarom duurt dat eigenlijk zo lang?
Wie mag er stemmen?
Marokko stelt dat iedereen die in de Westelijke Sahara woont mag meestemmen bij het referendum. Omdat er sinds 1975 duizenden Marokkanen met belastingvoordelen naar de Westelijke Sahara zijn gelokt, vormen zij daar nu de meerderheid. Hun stem zal de doorslag geven.
In de tussentijd investeerden de Marokkanen miljarden euro’s in de regio. Zij zeggen nu: er is geen weg meer terug voor de Saharanen. Zij moeten accepteren dat ze onderdeel zijn van Marokko.
De meeste Saharanen zijn het hier hartgrondig mee oneens. Ze willen zelfbeschikking, inclusief betere toegang tot de natuurlijke rijkdommen van de regio. Zij vinden dat alleen Saharanen mogen meestemmen in het referendum, wat zou betekenen dat zij winnen.
Wat wil de wereld?
Wanneer de Saharanen hun zin krijgen ontstaat er een zwakke staat vlak naast Europa. Het is onduidelijk hoe goed de Saharaanse leiding is georganiseerd en of zij in staat is de poreuze grenzen van een van de minst bevolkte gebieden ter wereld te verdedigen. De internationale gemeenschap wil vooral rust in de regio. Maar geen van beide partijen lijkt dit te kunnen bieden.
De voorkeur lijkt te liggen bij Marokko, een functionerende staat inclusief modern leger. Maar de Marokkaanse claim erkennen gaat in tegen het internationale recht. Er is geen land ter wereld dat dat doet.
Aan de andere kant steunen 82 staten en verschillende internationale organisaties, waaronder de VN, de EU en de Afrikaanse Unie, het recht op zelfbeschikking van de Saharanen.
Wat vindt de VN?
Een andere smet op het blazoen van de Marokkanen is dat zij geregeld mensenrechten schenden om het Saharaanse verzet de kop in te drukken. En dat wringt.
MINURSO, de enige vredesmissie ter wereld zonder humanitair mandaat, moet lijdzaam toekijken hoe de rechten van Saharanen worden geschonden. Er verschijnen ook geregeld rapporten waaruit blijkt dat de Saharanen in de Westelijke Sahara worden gemarginaliseerd en gediscrimineerd ten opzichte van Marokkanen.
Dat de VS, die overwegend de kant van Marokko kiezen, in april met een voorstelresolutie voor een humanitair mandaat voor MINURSO kwam, lijkt vooral te zijn ingegeven door de recentelijke ontwikkelingen in Mali.
De Saharanen zijn arm, gefrustreerd en hebben steeds minder vertrouwen in de internationale gemeenschap. Dit vormt een explosieve mix in een regio waar militante moslims en drugscriminelen de dienst uitmaken. Dat blijkt ook uit een VN-rapport Lees hier het rapportvan 8 april 2013 waarin Secretaris Generaal van de VN Ban Ki Moon waarschuwt voor het gevaar van radicalisering van de Saharaanse jeugd in de tentenkampen in Algerije.
De VS heeft met het voorstel geprobeerd om de druk op Marokko op te voeren om tot een oplossing te komen voordat het geweld overslaat naar de Westelijke Sahara.
En de grondstoffen dan?
Marokko beschouwt het voorstel van de VS echter als een stap vooruit voor de Saharanen. Daarmee komt een tweede stap dichterbij: zeggenschap over de grondstoffen in de regio. En vervolgens hun uiteindelijke doel: onafhankelijkheid.
Wanneer dit werkelijkheid wordt verliest Marokko niet alleen veel geld, het betekent ook een flinke inperking van hun macht in de regio. De Westelijke Sahara beslaat een derde van hun grondgebied en is rijk aan fosfor, vis en mogelijk olie.
Daarnaast beschouwen de Marokkanen de Saharanen als een verlengstuk van aartsrivaal Algerije. Wanneer de Saharanen krijgen wat ze willen, vrezen ze dat Algerije via de Saharanen de scepter zal zwaaien over de regio.
EINDE ARTIKEL