[53]
NOS
RAAD VAN STATE NEGATIEF OVER ASIELWETTEN: ”DRAGEN
NIET BIJ AAN BEPERKEN INSTROOM”
10 FEBRUARI 2025
De twee kabinetsvoorstellen voor een strenger asielbeleid moeten zoals ze nu zijn niet worden ingediend bij de Tweede Kamer. Dat oordeelt de Raad van State in een advies waar met spanning naar is uitgekeken door de coalitie.
Het gaat om wetten die volgens het kabinet moeten leiden tot “het strengste asielbeleid ooit”. Maar volgens de Raad van State (RvS) wordt “niet aannemelijk gemaakt” dat de maatregelen zullen bijdragen aan het beperken van de instroom of een efficiëntere asielprocedure.
Het is volgens het adviesorgaan overigens wel “denkbaar” dat er minder asielzoekers komen, maar niet per se aannemelijk. In het advies wordt erop gewezen dat instroom “in grote mate afhankelijk is van internationale en geopolitieke ontwikkelingen” en dat het nationale asielbeleid “een beperkte rol” speelt bij de keuze van asielzoekers waar ze heen gaan.
Meer en ingewikkeldere beslissingen
De Raad van State, een belangrijk adviesorgaan van de regering, voorziet ook problemen in de uitvoering van de wetten. “De kans is groot dat de maatregelen juist tot een extra belasting leiden voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de rechtspraak.”
Als de wetten worden ingevoerd moet de IND volgens de raad meer en ingewikkeldere beslissingen nemen. “Over deze beslissingen zal ook meer geprocedeerd worden, wat de druk op de rechtspraak verhoogt.”
De Raad voor rechtspraak waarschuwde daar eerder ook al voor. Als procedures langer duren, zitten mensen bovendien langer in de asielopvang, schrijft de Raad van State. En de asielopvang is al overvol.
De Raad van State zegt dat de uitvoeringsproblemen kunnen leiden tot “een schending van grondrechten”. Zo komt het recht op een eerlijk proces in het geding als IND en rechters niet op tijd kunnen beslissen. Ook voorziet de raad problemen met het recht op familie- en gezinsleven en de rechten van het kind, omdat gezinshereniging moeilijker wordt gemaakt in de plannen het kabinet.
Politieke wens
In het advies wordt verder de “onzorgvuldige voorbereiding” genoemd. “Dat er een politieke wens is om met spoed stappen te zetten tot aanscherping van het nationale asielbeleid, is onvoldoende grond om stappen in de voorbereiding van wetgeving over te slaan of hiervoor te weinig tijd te nemen”, aldus de Raad van State.
Wat zijn de voorstellen?
Het advies van de raad gaat over twee wetsvoorstellen: over een zogeheten tweestatus-stelsel en een met verschillende maatregelen die ertoe moeten leiden dat er minder asielzoekers naar Nederland komen.
Bij het tweestatusstelsel wordt onderscheid gemaakt tussen mensen die vluchten omdat ze als individu gevaar lopen in hun land (vanwege afkomst, seksuele geaardheid of religie) en groepen mensen die vluchten voor oorlog en (natuur)geweld. Die laatste groep krijgt tijdelijk asiel. Nu bestaat dat onderscheid niet.
Het andere wetsvoorstel regelt het verkorten van de tijdelijke verblijfsvergunning die asielzoekers kunnen krijgen van 5 jaar naar 3 jaar. Onder meer de Raad voor de Rechtspraak uitte al kritiek op de wetsvoorstellen, vanwege de uitvoerbaarheid en oplopende wachttijden en werkdruk.
De adviezen van de Raad van State over de kwaliteit van wetgeving en mogelijke gevolgen voor de uitvoering worden in Den Haag doorgaans zeer serieus genomen. Het staat ministers evenwel vrij om deze adviezen op te volgen of te negeren.
Minister Faber van Asiel hamerde daar ook herhaaldelijk op. “Het advies is niet bindend, ik kan ermee doen wat ik wil”, zei ze vrijdag nog. Haar partij, de PVV, wil dat de wetten zo snel mogelijk door het parlement komen. Partijleider Wilders zei vorige week dat de wetten “snel en ongewijzigd” moeten worden ingevoerd. “Geen aanpassingen en getreuzel en tegenwerkingen meer.”
In de coalitie is de spanning al enkele keren opgelopen vanwege het asielbeleid. De coalitiepartijen zijn het erover eens dat ze de asielopvang willen versoberen en de aantallen asielzoekers in Nederland omlaag willen brengen, maar over de manier waarop verschillen vooral NSC en PVV van mening.
De PVV wil zo snel mogelijk een strenger asielbeleid. NSC zegt zeer te hechten aan goed bestuur en zorgvuldige wetten die uitvoerbaar zijn, inclusief de nieuwe asielwetgeving.
Politiek verslaggever Jorn Jonker
“Naar deze adviezen werd in het kabinet en in de coalitie met spanning uitgekeken. Een deel van die spanning is weg, want de Raad van State had nóg negatiever over de wetten kunnen zijn.
Maar de Raad van State geeft deze voorstellen nog steeds een dikke onvoldoende, het zogeheten dictum C. Er zijn juridische bezwaren, maar de raad voorziet vooral problemen met de uitvoerbaarheid. Deze wetten zouden alleen nog maar meer werk betekenen voor de overbelaste IND en rechtspraak.
De Raad van State adviseert dus om de wetten in deze vorm niet in te dienen. Tegelijkertijd hecht de PVV veel belang aan de snelle invoering van deze wetten. Dat kan flink gaan botsen met regeringspartij NSC. Die partij zegt op te komen voor goed bestuur en zei eerder dat er altijd ruimte moet zijn om te kunnen toetsen op uitvoerbaarheid en wetten te kunnen verbeteren.
Of die ruimte er komt is de vraag, maar het is ook de vraag of NSC die ruimte echt gaat opeisen als dat een politieke crisis zou betekenen. Inhoudelijk is die regeringspartij ook voor zaken als de invoering van het tweestatusstelsel.”
EINDE