48]
‘Als vluchteling met een tijdelijke Oekraïense verblijfsvergunning (derdelander) heeft u sinds 4 maart 2024 geen tijdelijke bescherming onder de Richtlijn tijdelijke bescherming (RTB) meer in Nederland.”
RECHTEN DERDELANDERS OEKRAINE NA
STOPPEN TIJDELIJKE BESCHERMING
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 46
‘”De Europese Unie (EU) besloot gister om mensen die Oekraïne ontvluchten tijdelijke bescherming te bieden.”
UNHCR VERWELKOMT EU-BESLUIT OM MENSEN, DIEOEKRAINE ONTVLUCHTEN, TIJDELIJKE BESCHERMING TGE BIEDEN
4 MAART 2022
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 45
”De Richtlijn Tijdelijke Bescherming biedt lidstaten wel de mogelijkheid om de tijdelijke bescherming uit te breiden naar meer groepen personen gevlucht uit Oekraïne. De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid maakte op 30 maart 2022 bekend dat ook derdelanders met een tijdelijk regulier verblijfsrecht onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming zouden vallen: onderscheid zou namelijk niet passen binnen de ‘ruimhartigheid’ die het kabinet voor ogen had. Alle doelgroepen kregen van Nederland tijdelijke bescherming. Al in juli 2022 kwam de staatssecretaris hierop terug, naar aanleiding van aanwijzingen van misbruik van de regeling en schaarste van het aantal opvangplekken. Volgens de staatssecretaris zouden derdelanders met een tijdelijke Oekraïense verblijfsvergunning niet meer in aanmerking komen voor tijdelijke bescherming. Derdelanders met een tijdelijke Oekraïense verblijfsvergunning die zich voor 19 juli hadden ingeschreven in de BRP zouden hun verblijfsrecht verliezen op 4 maart 2023.”
VERBLIJFBLOG
BEEINDIGING TIJDELIJKE BESCHERMING DERDELANDERS
UIT OEKRAINE
19 MAART 2024
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 47
TROUW
OPVANG DERDELANDERS UIT OEKRAINE STOPT OP
4 MAART
17 JANUARI 2024
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 47
MIGREAT
ZELFDE OORLOG ANDERE BEHANDELING
Vanaf 4 maart verliezen derdelanders – niet-Oekraïners die Oekraïne zijn ontvlucht – hun recht op werk, onderdak, medische zorg en verblijf. Ongeveer 2900 mensen die alles al zijn kwijtgeraakt door de oorlog, zullen alles opnieuw verliezen.
Staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) gaf deze mensen eerst dezelfde rechten als Oekraïeners, maar besloot later om hun beschermde status in te trekken. De Raad van State bevestigde dit besluit, ondanks het feit dat de oorlog nog steeds voortduurt. Nederland, een land dat er prat op gaat mensenrechten te beschermen, discrimineert derdelanders terwijl het mensen met blauwe ogen en blauwe paspoorten welkom heet.
Wij, derdelanders en hun supporters, veroordelen de discriminatie en het verlies van onze rechten. Wij eisen dat de staatssecretaris en het parlement de tijdelijke bescherming verlengen voor alle vluchtelingen die Oekraïne zijn ontvlucht totdat Oekraïne veilig wordt geacht. We roepen gemeenten, raadsleden en hulporganisaties op om derdelanders onderdak te blijven bieden. Vrijheid van beweging en gelijke rechten voor iedereen!
EINDE STATEMENT
CHAOTISCHE SITUATIE OPVANG DERDELANDERS HOUDT AAN: VEEL
GEMEENTEN WACHTEN AF
4 APRIL 2024
Ook nu gemeenten hebben gehoord dat ze derdelanders uit Oekraïne mogen uitzetten, is er nog altijd veel chaos. De meeste gemeenten blijven opvang bieden, omdat er rechtszaken lopen. Maar enkele andere volgen juist de lijn van het demissionaire kabinet.
Alle gemeenten keken de afgelopen dagen naar demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel). Hij besloot vorige zomer dat er in maart een einde moest komen aan de gemeentelijke opvang van derdelanders uit Oekraïne.
Ze kregen daarna vier weken de tijd om de opvang te verlaten. Die periode eindigde dinsdag, maar veel derdelanders gingen hiertegen in beroep. Doordat rechtbanken verschillend oordeelden, ontstond er onduidelijkheid.
Ondertussen besloten sommige gemeenten dinsdag de derdelanders niet langer op te vangen, terwijl andere ze vooralsnog lieten blijven. Het resulteerde in grote chaos.
De chaos was compleet toen de Raad van State (de hoogste bestuursrechter) die avond in zes zaken besloot dat derdelanders voorlopig hun recht op opvang behouden. De hoogste rechter van Europa gaat zich vanwege de verschillende uitspraken namelijk over de kwestie buigen.
Van der Burg kwam woensdagavond met een boodschap waarmee hij duidelijkheid hoopte te scheppen: van hem mogen gemeenten de opvang ondanks de uitspraak van de Raad van State beëindigen.
Wie zijn derdelanders?
Derdelanders zijn migranten die in Oekraïne verbleven toen Rusland de oorlog begon. Zij zijn net als veel Oekraïners gevlucht en kregen toen ze in Nederland kwamen dezelfde behandeling. Ze hoefden geen asiel aan te vragen en werden opgevangen door gemeenten.
Het gaat om een groep van ongeveer 2.500 mensen. De meesten van hen komen uit Nigeria, Marokko en Algerije.
Tientallen derdelanders mogen voorlopig blijven van rechter
Die uitspraak is juist richtinggevend bedoeld, maar Van der Burg heeft zijn beleid in het algemeen er niet op aangepast. Wel moet hij de individuele rechterlijke uitspraken volgen. Dat betekent dat een derdelander niet mag worden uitgezet als die van een rechter voorlopig mag blijven.
Negentig derdelanders die een zaak hadden lopen, kregen donderdag van een rechtbank te horen dat ze hun recht op opvang behouden. Deze rechters volgden de lijn van de Raad van State. Naar verwachting lopen er ook bij andere rechtbanken veel zaken, maar het ministerie heeft op dit moment geen compleet beeld.
Voor gemeenten is het niet makkelijk om na te gaan wie er wel of niet mag blijven. De systemen waarin staat of een derdelanders van een rechter voorlopig mag blijven, zijn nog niet bijgewerkt. Dat zal naar verwachting tot 22 april duren. Bovendien kunnen er elke dag uitspraken bij komen.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Veiligheidsberaad maken zich daarom zorgen over de uitvoerbaarheid van de uitzetting van derdelanders. Al zijn ze wel te spreken over de lijn die Van der Burg heeft ingezet en vasthoudt.
Gemeenten zitten weer en nog steeds niet op één lijn
Het zorgt ervoor dat er nog geen einde is gekomen aan de chaos. De meeste gemeenten hebben donderdag aan persbureau ANP laten weten dat derdelanders mogen blijven tot er juridische duidelijkheid is. Andere gemeenten hopen dat ze rond 22 april eenvoudiger kunnen bepalen of iemand nog recht op opvang heeft.
Ruim tien gemeenten hebben besloten wel direct met de opvang te stoppen. Dordrecht, Hilversum en Amstelveen hebben dit al gedaan. Van Apeldoorn moeten dertien mensen die geen voorlopige uitspraak van de rechter hebben gekregen vertrekken. De gemeente gaat hun situatie vanwege alle verwarring die is ontstaan wel nog een keer bekijken. Almere en Dronten volgen de lijn van de staatssecretaris.
EINDE
EENVANDAAG
HOE VERDER NU OPVANG VAN ”DERDELANDERS” UIT OEKRAINE
STOPT.? ”ZAL ASIELSYSTEEM NOG VERDER BELASTEN”
4 MAART 2024
Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel en Migratie hoopt niet dat alle derdelanders die vanaf nu niet meer opgevangen worden asiel aanvragen. “Je verpest het daardoor voor de mensen die echt asiel nodig hebben”, zegt hij.
Vluchtelingen uit Oekraïne met een tijdelijke verblijfsvergunning, de zogenoemde ‘derdelanders’, hebben na vandaag 28 dagen de tijd om Nederland te verlaten. Ze kunnen een asielaanvraag doen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) als ze vinden dat ze niet terug kunnen naar hun land van herkomst, omdat ze daar niet veilig zijn.
‘Aanzienlijk deel zal asiel aanvragen’
Voorzitter Rutger Groot Wassink van de Tijdelijke Commissie Asiel & Migratie van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt dat derdelanders meerdere opties hebben. “Sommige derdelanders zullen via een werkvergunning proberen in Nederland te blijven, maar wij verwachten ook dat een aanzienlijk deel van de derdelanders de COA-route in zal gaan en dus asiel zal aanvragen.”
Daarmee komt mogelijk extra druk te staan op het aanmeldcentrum in Ter Apel, waarschuwt hij. Daar kunnen ze de hoeveelheid aanvragen nu al amper aan. Hij acht het waarschijnlijk dat gemeenten deze groep mensen dus voorlopig moeten blijven opvangen terwijl zij wachten op de behandeling van hun asielvraag. Overigens lijkt de kans op een succesvolle asielaanvraag voor veel derdelanders klein, omdat veel van hen uit betrekkelijk veilige landen afkomstig zijn.
Uitspraak Raad van State
De Raad van State, het hoogste Nederlandse rechtsorgaan, besloot half januari dat derdelanders na 4 maart 2024 geen recht meer hebben op verblijf in Nederland onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Derdelanders met een lopende asielaanvraag of een reguliere verblijfsvergunning zoals een studie- of werkvisum geldt een uitzondering hoeven niet te vertrekken.
‘Overgrote deel geen recht op asiel’
Volgens demissionair staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel en Migratie kunnen de meeste derdelanders veilig terug naar het land van herkomst. “Uit analyses weten we dat het overgrote deel geen recht heeft op asiel. Dus als ze een aanvraag doen is dat alleen maar om tijd te rekken”, zegt hij.
En dat zal het asielsysteem nog verder belasten, volgens Van der Burg. Hij benadrukt dat de derdelanders het recht hebben om asiel aan te vragen. Toch hoopt hij dat ze dat niet allemaal doen. “Dan moeten we weer meer opvangplekken regelen.”
‘Je verspest het voor anderen’
De IND laat weten erop voorbereid te zijn dat meer derdelanders de komende tijd asiel zullen aanvragen. Zo’n 740 mensen hebben al asiel aangevraagd. Ook hebben 120 mensen een normaal verblijfsvergunning aangevraagd.
“Zij hebben allemaal al te horen gekregen dat ze hier niet kunnen blijven”, zegt Van der Burg. Al is hij er bang voor dat deze groep in hoger beroep zal gaan. “Je verpest het daardoor voor de mensen die echt asiel nodig hebben”, zegt hij.
Wie zijn derdelanders?
Derdelanders zijn vluchtelingen uit Oekraïne die niet de Oekraïense nationaliteit hebben. Het gaat om een groep van in totaal 4.940 mensen in Nederland. Derdelanders komen uit verschillende landen. De meesten komen uit Nigeria, Marokko en Algerije. 2.540 mensen hadden een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne en vluchtten na het uitbreken van de oorlog naar Nederland, deze mensen moeten nu Nederland verlaten.
Ongeveer 760 mensen zijn al vertrokken onder het remigratiebeleid. Er zijn ongeveer 2.400 derdelanders die nog wel mogen blijven. Omdat ze bijvoorbeeld een permanent verblijfsvergunning hebben in Oekraïne of familie hebben die ook mogen blijven.
Opvang blijven bieden
Gemeenten zijn gevraagd derdelanders met een lopende asielaanvraag opvang te blijven bieden totdat ze overgeplaatst kunnen worden naar een locatie van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA).
De komende dagen blijven gemeenten ook derdelanders die daarna terug moeten opvangen. Het Rijk vergoedt de kosten.
EINDE
”
2. Waarom wordt onderscheid gemaakt tussen mensen die in Oekraïne zijn geboren en andere mensen die vluchtten uit Oekraïne?
Er wordt geen onderscheid gemaakt op basis van geboorteplaats, benadrukt onderzoeker Carolus Grütters van het Centrum voor Migratierecht. “Er wordt wel onderscheid gemaakt op basis van nationaliteit. Dat wil zeggen dat er onderscheid wordt gemaakt in het recht tussen mensen mét en zonder een Oekraïens paspoort. Die laatste groep wordt ook wel aangeduid als ‘ontheemde derdelanders uit Oekraïne’.”
Frouws verklaart dit onderscheid: “Voor de Oekraïners geldt dat zij vanwege de oorlog geen veilig thuisland meer hebben. Voor mensen met een andere nationaliteit geldt dat zij in Oekraïne waren toen de oorlog uitbrak, maar dat zij mogelijk wel naar het land zouden kunnen waar ze een paspoort van hebben, als dat een veilig land is. En daarom wordt er een onderscheid gemaakt.”
….
…..
”
6. Waarom demonstreren sommige derdelanders nu?
Zo’n honderd derdelanders demonstreerden 14 augustus voor het ministerie van Justitie en Veiligheid in Den Haag. Frouws vindt dat logisch: “De richtlijn tijdelijke bescherming loopt nu af voor hen, dat is waarom het onderwerp van gesprek is,” verklaart hij. “En ik kan me voorstellen dat ze hier willen blijven. Sommigen zijn hier al best een tijd, dus als je hier werk hebt gevonden en de taal aan het leren bent, een leven aan het opbouwen bent, dan is dat natuurlijk reden om hier graag te willen blijven.”
De derdelanders wisten wel dat hun verblijf tijdelijk zou zijn, maar de regering had oorspronkelijk toegezegd dat zij hier konden blijven “zolang als de oorlog in Oekraïne duurt”, vertelt Grütters. “Daar is de regering op teruggekomen, althans voor deze groep zonder Oekraïens paspoort.”
EENVANDAAG
KUNNEN DEZE MENSEN TERUG NAAR HUN LAND
VAN HERKOMST? EN ANDERE VRAGEN OVER DE
OPVANG EN TERUGKEER VAN ”DERDELANDERS”
UIT OEKRAINE BEANTWOORD
16 AUGUSTUS 2023
Zogenoemde ‘derdelanders’ moeten na 4 september uit Nederland vertrekken. Het gaat om mensen zonder de Oekraïense nationaliteit, die wel in Oekraïne woonden toen de oorlog uitbrak. Experts beantwoorden jullie vragen over hun opvang en terugkeer.
Na anderhalf jaar kunnen zogenoemde’ derdelanders’ straks waarschijnlijk geen aanspraak meer maken op de tijdelijke opvang die voor vluchtelingen uit Oekraïne geldt. Zij moeten asiel aanvragen of vertrekken naar het land van herkomst, dat wil zeggen het land waar ze een paspoort van hebben. Sommige derdelanders zijn boos over dit besluit. Directeur Bram Frouws van het Mixed Migration Centre en research fellow Carolus Grütters van het Centrum voor Migratierecht van de Radboud Universiteit beantwoorden jullie vragen hierover.
1. Over hoeveel mensen praten we en kennen we hun achtergrond?
Het gaat eigenlijk om vrij weinig mensen, naar schatting van de IND zo’n 4500, vertelt directeur Bram Frouws van het Mixed Migration Centre. “En wat betreft nationaliteiten: het zijn vooral mensen uit Nigeria, Marokko, Algerije, India en Turkmenistan die in Oekraïne werkten of studeerden toen de oorlog uitbrak.”
2. Waarom wordt onderscheid gemaakt tussen mensen die in Oekraïne zijn geboren en andere mensen die vluchtten uit Oekraïne?
Er wordt geen onderscheid gemaakt op basis van geboorteplaats, benadrukt onderzoeker Carolus Grütters van het Centrum voor Migratierecht. “Er wordt wel onderscheid gemaakt op basis van nationaliteit. Dat wil zeggen dat er onderscheid wordt gemaakt in het recht tussen mensen mét en zonder een Oekraïens paspoort. Die laatste groep wordt ook wel aangeduid als ‘ontheemde derdelanders uit Oekraïne’.”
Frouws verklaart dit onderscheid: “Voor de Oekraïners geldt dat zij vanwege de oorlog geen veilig thuisland meer hebben. Voor mensen met een andere nationaliteit geldt dat zij in Oekraïne waren toen de oorlog uitbrak, maar dat zij mogelijk wel naar het land zouden kunnen waar ze een paspoort van hebben, als dat een veilig land is. En daarom wordt er een onderscheid gemaakt.”
3. Waarom mag een demissionair kabinet zo’n controversieel besluit nemen?
Het besluit om derdelanders anders te behandelen dan alle andere vluchtelingen uit Oekraïne is al vorig jaar (zomer 2022) door het kabinet genomen, toen het nog niet gevallen was, verheldert Grütters.
4. Waarom zijn derdelanders destijds niet direct teruggestuurd naar hun land van herkomst?
De Nederlandse regering heeft direct na het uitbreken van de oorlog duidelijk gemaakt dat ze een ruimhartig beleid zou voeren, vertelt Grütters. “Ook heeft de regering gesteld dat er bij derdelanders niet onderzocht zou worden of zij eventueel veilig terug zouden kunnen. Dat zou te veel tijd kosten en te veel lijken op het beoordelen van een asielverzoek.”
Frouws legt uit dat het Nederlandse besluit volgde op een Europese richtlijn. “Op Europees niveau is destijds besloten dat de tijdelijke opvang en bescherming niet alleen zou gelden voor de Oekraïners zelf, maar ook voor mensen met andere nationaliteiten die de oorlog waren ontvlucht.”
Hij vindt het goed dat dit zo is gegaan, “want die mensen bevonden zich eigenlijk natuurlijk in dezelfde situatie als de Oekraïners: plotseling in een oorlog. Daar komt bij dat deze mensen soms juist kwetsbaar waren, omdat zij een minder groot eigen netwerk hadden in Oekraïne om op terug te vallen.”
5. Kunnen deze mensen terug naar hun land van herkomst?
Frouws: “Voor de meeste mensen is dat waarschijnlijk mogelijk, en daar wordt – voor zover ik dat kan inschatten – ook netjes onderzoek naar gedaan. Dus mensen die uit landen komen waar het onveilig is, komt er de mogelijkheid om asiel aan te vragen.” Frouws licht toe dat er bijvoorbeeld derdelanders zijn die uit Syrië of Jemen komen. “Zij zullen een redelijk goede kans hebben om in Nederland asiel te krijgen.”
Grütters benadrukt dat het maken van de juiste beslissingen ingewikkeld is, en tijdrovend. “Sommige derdelanders zouden terug kunnen naar een land waar ze wel een paspoort van hebben. Maar een aanzienlijk deel woont en werkt ook al jarenlang in Oekraïne. Als je bijvoorbeeld op je 10e wees bent geworden en in Oekraïne terecht bent gekomen, dan is Oekraïne het land waar je thuis bent. Het enige verschil is dan dat zo iemand geen Oekraïens paspoort heeft.”
Hij vervolgt dat de groep derdelanders ook bestaat uit mensen die in Oekraïne studeerden. “Die willen uiteraard hun studie afmaken; een studie die ze in hun land van herkomst juist niet konden volgen.”
6. Waarom demonstreren sommige derdelanders nu?
Zo’n honderd derdelanders demonstreerden 14 augustus voor het ministerie van Justitie en Veiligheid in Den Haag. Frouws vindt dat logisch: “De richtlijn tijdelijke bescherming loopt nu af voor hen, dat is waarom het onderwerp van gesprek is,” verklaart hij. “En ik kan me voorstellen dat ze hier willen blijven. Sommigen zijn hier al best een tijd, dus als je hier werk hebt gevonden en de taal aan het leren bent, een leven aan het opbouwen bent, dan is dat natuurlijk reden om hier graag te willen blijven.”
De derdelanders wisten wel dat hun verblijf tijdelijk zou zijn, maar de regering had oorspronkelijk toegezegd dat zij hier konden blijven “zolang als de oorlog in Oekraïne duurt”, vertelt Grütters. “Daar is de regering op teruggekomen, althans voor deze groep zonder Oekraïens paspoort.”
De IND, Raad voor de Rechtsbijstand, een reeks asieladvocaten, en VluchtelingenWerk Nederland hebben samengewerkt om twaalf zaken over tijdelijke bescherming voor derdelanders te versnellen, om te kijken of de richtlijn standhoudt. De rechtbank bepaalde op 9 augustus over een eerste zaak van een Tanzaniaan die uit Oekraïne naar Nederland is gevlucht. Het oordeel: het demissionaire kabinet mag zijn verblijfsrecht intrekken.
7. Kunnen goed geschoolde mensen niet blijven in beroepen waar veel tekorten zijn?
Frouws vindt dat de overheid hier serieus over na zou moeten denken: “Het gaat om een relatief hele kleine groep mensen, die grotendeels goed opgeleid zijn. We staan te springen in tal van sectoren, dus dan zou je kunnen zeggen: is het dan alle moeite – en geld – waard om die mensen te laten terugkeren. Kunnen we ze niet beter een werkvergunning geven?”
Hij vindt dat de omgang met derdelanders in het afgelopen jaar laat zien hoe je op een goede manier vluchtelingen kan opvangen en ze ook meteen aan het werk kan krijgen. “Iets waar we breder in het asieldebat van kunnen leren.” Maar Frouws erkent dat het “natuurlijk na verloop van tijd moeilijker wordt om mensen terug te sturen, hoe meer ze hier geworteld raken.”
8. Hoe zit het met een vertrekpremie van 5000 euro?
Dat is vrij standaard in asielprocedures, vertelt Frouws. “Mensen die een asielprocedure hebben doorlopen, maar geen asiel krijgen, krijgen soms ter ondersteuning een bedrag van 5000 euro aangeboden bij vrijwillige terugkeer. Zo probeert de overheid mensen te ‘verleiden’ om uit Nederland te vertrekken zonder dat daar dwang aan te pas moet komen. Dat bedrag kan dan gebruikt worden om te re-integreren in het land van herkomst.”
EINDE
NOS
RECHTBANK DEN HAAG: NEGENTIG DERDELANDERS
MOGEN VOORLOPIG BLIJVEN
Negentig derdelanders mogen voorlopig in Nederland blijven, heeft de rechtbank Den Haag geoordeeld op een zitting in Arnhem.
Het is eerste keer sinds de uitspraak van de Raad van State van dinsdag dat een rechtbank oordeelt over een grote groep derdelanders. De uitspraak van de Raad van State kwam erop neer dat zes derdelanders voorlopig recht houden op opvang.
Derdelanders zijn mensen die uit Oekraïne vluchtten voor de oorlog, maar geen Oekraïens paspoort hebben. Ze werkten of studeerden in het land met een tijdelijke verblijfsvergunning. Staatssecretaris Van der Burg zei in januari dat er toen in totaal 2760 derdelanders in ons land verbleven.
Onduidelijkheid
Er is echter onduidelijkheid over wat het oordeel van de Raad van State betekent. Volgens een woordvoerder van de Raad is dat “richtinggevend”, wat betekent dat rechtbanken in toekomstige zaken in principe het standpunt over zullen nemen. Maar volgens staatssecretaris Van der Burg (Justitie) ging de uitspraak van dinsdag alleen over zes mensen.
De rechtbank Den Haag noemt de uitspraak van de Raad van State wel. Hoewel de rechter een eigen oordeel velt, wordt expliciet benoemd dat dat overeenkomt met die van de Raad van State.
Veel tijd en inzet
De nieuwe uitspraak maakt echter nog altijd geen einde aan de chaos die er heerst. Voor de negentig derdelanders die in de rechtszaak van vandaag genoemd werden betekent het in ieder geval dat ze voorlopig mogen blijven en – net als gevluchte Oekraïense staatsburgers – mogen werken zonder een tewerkstellingsvergunning.
Meerdere gemeenten, waaronder Den Haag, hebben laten weten dat zij totdat er duidelijkheid is geen derdelanders uit zullen zetten. Ook Hengelo zegt er voorlopig geen werk van te maken. Burgemeester Schelberg zegt tegen Tubantia dat dat veel tijd en inzet kost. Ook zegt hij dat de derdelanders geen overlast veroorzaken en vrijwel allemaal werken.
Andere gemeenten, zoals Dordrecht, zeggen wel tot uitzetting over te gaan omdat zij “de lijn hanteren zoals gecommuniceerd vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid”, totdat de staatssecretaris anders aangeeft.
EINDE
NOS
DERDELANDERS UIT OEKRAINE WETEN NOG
STEEDS NIET OF ZE DE OPVANG UIT MOETEN
Een grote groep “derdelanders” – mensen uit andere landen die in Oekraïne werkten of studeerden toen daar de oorlog uitbrak – legt zich er niet bij neer dat ze vandaag de gemeentelijke opvang uit moeten. De Raad van State heeft dat eind januari bepaald. Vluchtelingen uit Oekraïne met de Oekraïense nationaliteit mogen nog een bijna jaar in de opvang blijven, tot 4 maart 2025.
Hoewel er tegen een uitspraak van de Raad van State geen beroep mogelijk is – het is de hoogste bestuursrechter – zijn derdelanders toch zaken begonnen bij rechtbanken. Zij vechten het besluit aan dat ze terug moeten, sommigen met succes, anderen niet. Rechters hebben afgelopen maand uitspraken gedaan die haaks op het arrest van de Raad van State staan, maar ook onderling sterk afwijken.
Enorme rechtsonzekerheid
“We hebben te maken met een hele ingewikkelde situatie,” zei demissionair staatssecretaris Van der Burg (VVD, asiel & migratie) vrijdag. In totaal zijn er nog ruim 2500 derdelanders in Nederland, maar de uitspraken gaan volgens hem steeds om individuele gevallen.
Het beleid van Justitie is dat mensen van wie de rechter heeft gezegd dat ze niet kunnen blijven, de opvang mogen worden uitgezet. Derdelanders wier bodemprocedure nog loopt of wiens klacht gegrond is verklaard, mogen wel in de gemeentelijke opvang blijven.
Maar dat creëert “een enorme rechtsonzekerheid”, volgens advocate Marjon Ristra-Peeters die meerdere van dit soort zaken behandelt. “Het kan toch niet zo zijn dat het ene deel van deze groep langer in Nederland mag blijven dan het andere, puur op basis van welke rechter de zaak heeft behandeld?” Ze vindt dat de Raad van State er opnieuw naar moet kijken.
Brief met tekst en uitleg
Afgelopen vrijdag is er spoedoverleg geweest tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Van der Burg over de ontstane verwarring. Vandaag gaat er opnieuw een brief met tekst en uitleg naar gemeenten, maar wat daarin staat wil het ministerie van Justitie nog niet zeggen.
Van de 2540 derdelanders die in Nederland verblijven hebben er 750 een asielaanvraag ingediend, meldt de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Zij kunnen onderdak krijgen bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers.
De meeste gemeenten zorgen ervoor dat die overstap gefaseerd gaat, vanwege de grote drukte in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Daarnaast hebben 250 derdelanders een aanvraag voor een andere vergunning gedaan en ruim 1500 mensen hebben de IND nog niet laten weten wat hun plannen zijn.
Geen geld, geen werk
Het beroep van derdelander Samuel Ikegwuru (27) uit Nigeria is afgewezen door de rechter in Utrecht. Hij verblijft in Amsterdam en is emotioneel onder de situatie, zegt hij. Hij weet niet of hij nu de opvang uit moet. Terug naar Nigeria kan of wil hij niet, zegt hij.
“Er is daar niks voor mij: geen geld, geen werk. Ik heb vijf jaar gestudeerd in Oekraïne, ben met een hoogzwangere vrouw naar Nederland gevlucht. Als de oorlog er niet was geweest, had ons kind de Oekraïense nationaliteit gehad. Als ik terugga naar Nigeria kan ik mijn studie niet inzetten en verdien ik straks het minimumloon, 200 euro per maand.”
Uiteenlopende uitspraken
Rechters in Roermond, Haarlem en Den Bosch hebben bepaald dat niet-Oekraïners net zo lang mogen blijven als ontheemden met een Oekraïens paspoort. Dat betekent ook dat ze recht op leefgeld en opvang houden.
Rechters in Zwolle, Utrecht, Den Haag en Anrhem verklaarden de beroepen juist ongegrond. Zij oordeelden dat er al een uitspraak ligt van de hoogste bestuursrechter en dat het niet aan lagere rechters is om daartegen in te gaan.
Opvallend is dat de voorzieningenrechter in Utrecht heeft besloten dat 95 derdelanders voorlopig de opvang niet mogen worden uitgezet omdat het de rechtbank niet lukt om “tijdig (…) beslissingen te nemen.”
De Rechtbank Amsterdam heeft het Europese Hof om uitleg van het recht gevraagd. Totdat die vragen zijn beantwoord, worden alle zaken van derdelanders in de hoofdstad op hold gezet.
Gemeenten zitten met de handen in het haar en weten niet of ze de groep ontheemden onderdak moeten blijven bieden of juist uit de opvang moeten zetten. Ze gaan er ook anders mee om, komt naar voren uit een inventarisatie van de NOS.
In Eindhoven verblijven nog zo’n 55 derdelanders. Zij worden de opvang uitgezet als ze geen procedure zijn begonnen of de rechter afwijzend op hun beroep heeft beslist, in lijn met het beleid van de IND.
Den Bosch gaat voorlopig geen derdelanders uit de opvang zetten. Van de ongeveer 73 derdelanders die daar nog worden opgevangen heeft de helft geen beroep ingesteld, maar ook zij mogen blijven.
Amsterdam heeft 200 derdelanders. De gemeente wacht de ontwikkelingen van de komende dagen af.
EINDE
TROUW
RAAD VAN STATE: DERDELANDER UIT OEKRAINE
MAG IN OPVANG WACHTEN OP UITSPRAAK
OVER BESCHERMING
2 SEPTEMBER 2023
Een zogenoemde derdelander uit Oekraïne die zijn recht op bescherming maandag kwijt dreigde te raken, mag voorlopig in de opvang blijven. Hij had een zaak bij de rechtbank in Rotterdam verloren en is in beroep gegaan bij de Raad van State. Tot de hoogste rechter daar uitspraak over heeft gedaan, moet hij opvang blijven krijgen. Dat heeft de Raad van State vrijdagavond laat bepaald in een spoeduitspraak.
De uitspraak geldt in principe alleen voor deze man, “maar is wel richtinggevend. Ieder ander die nu bij ons zou komen, zou eenzelfde uitspraak krijgen”, laat een woordvoerder van de Raad van State weten.
De zaak was aangespannen door een man uit Tanzania. Hij woonde vorig jaar met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne toen Rusland dat land binnenviel. Hij vluchtte naar Nederland en kreeg hier dezelfde bescherming als Oekraïners. Het kabinet wil dat dit maandag stopt. De derdelanders dreigen dan de opvang te moeten verlaten en op straat te belanden. Ze mogen dan ook niet meer werken en krijgen geen leefgeld meer. Ze moeten dan asiel of een studievisum aanvragen, en anders Nederland binnen 28 dagen verlaten.
De rechtbank in Rotterdam stelde de Staat eerder in het gelijk. De overheid had het recht om de bescherming te stoppen. De man is daartegen in beroep gegaan, maar dat schortte het einde van de bescherming niet op. De Raad van State heeft daar in elk geval een stokje voor gestoken. In afwachting van een uitspraak blijft hij bescherming krijgen. “Ook betekent dit dat hij komende maandag de opvang niet hoeft te verlaten”, aldus de woordvoerder van de Raad van State.
Het is niet bekend wanneer de Raad van State uitspraak doet over de status van de Tanzaniaan uit Oekraïne. De hoogste rechter verwacht op zijn vroegst in november uitspraak te doen.
Tegenstrijdige uitspraken
In de afgelopen dagen hebben meerdere rechters vonnis gewezen over de positie van derdelanders. Die uitspraken lijken elkaar tegen te spreken. Sommige rechters vinden dat Nederland de bescherming wel mag stoppen, terwijl collega’s in vergelijkbare zaken juist vinden dat alleen Europa daar een besluit over mag nemen. De Raad van State wijst daar ook naar en ziet “uiteenlopende uitkomsten, met verschillende juridische argumentaties”.
Vanwege de onduidelijkheid hebben meerdere gemeenten besloten dat de derdelanders voorlopig in de opvang mogen blijven, ondanks de richtlijn van het kabinet. De gemeenten willen eerst weten wat ze wel en niet mogen doen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten adviseert gemeenten die twijfelen ook om voorlopig opvang te blijven bieden.
Het is de eerste keer dat de Raad van State zich uitspreekt over de positie van derdelanders. Lagere rechters hebben in de afgelopen dagen ook bepaald dat vluchtelingen voorlopig in de opvang moeten blijven in afwachting van een uitspraak over hun status.
EINDE
NOS
STAATSSECRETARIS: OPVANG DERDELANDERS
MAG STOPPEN, ONDANKS UITSPRAAK RAAD VAN
STATE
Gemeenten die sinds deze week zijn gestopt met het opvangen van zogenoemde derdelanders “hebben dit rechtmatig en juist gedaan”. Dat schrijft demissionair staatssecretaris Van der Burg (Asiel) in een brief aan de gemeenten. Zij mogen doorgaan met het uit de opvang plaatsen van derdelanders, zegt de bewindsman. Een uitspraak van de Raad van State doet daar niets aan af.
Derdelanders zijn mensen die vanwege werk of studie in Oekraïne verbleven en vanwege het oorlogsgeweld naar Nederland zijn gevlucht, maar niet de Oekraïense nationaliteit hebben. Het gaat in Nederland om zo’n 2500 mensen. Tot nu toe hadden ze dezelfde rechten als Oekraïense vluchtelingen, maar hun recht op opvang verviel maandag.
Alleen deze zes
Dinsdag oordeelde de Raad van State dat zes derdelanders voorlopig hun recht op opvang in Nederland behouden, in afwachting van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. De rechtbank Amsterdam had dat hof om uitleg gevraagd over de vraag of derdelanders onder meer recht hebben op dezelfde bescherming als Oekraïners.
Volgens Van der Burg gaat die uitspraak van de Raad van State alleen over de derdelanders over wie de Amsterdamse rechtbank uitleg wil hebben, en niet over alle derdelanders in Nederland. “Dit betekent niet dat andere derdelanders ook onder dit oordeel vallen”, schrijft hij.
Tientallen derdelanders vochten hun uitzetting bij de rechter aan, met zeer wisselende en soms tegenstrijdige uitspraken tot gevolg. De rechtbanken in Arnhem, Den Haag, Utrecht, Rotterdam en Zwolle waren het eens met de uitzetting, terwijl de rechtbanken in Den Bosch, Haarlem en Roermond oordeelden dat de derdelanders net zo lang mogen blijven als Oekraïense vluchtelingen.
In het NOS Radio 1 Journaal noemde Van der Burg de vele verschillende uitspraken vanochtend heel erg zorgelijk: “Op 17 januari doet de hoogste rechter, de Raad van State, een uitspraak die hartstikke duidelijk was. En daarna zegt een deel van de rechters dat ze het wel eens zijn met de hoogste rechter en een deel zegt dat ze het er niet mee eens zijn. Dat vind ik heel raar.”
EINDE
RAAD VAN STATE
UIT OEKRAINE GEVLUCHTE ”DERDELANDERS”
BEHOUDEN VOORLOPIG TOCH
RECHT OP OPVANG
2 APRIL 2024
Gepubliceerd op 2 april 2024
De voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft vandaag zes voorlopige uitspraken gedaan in zaken van zogenoemde derdelanders. Ondanks dat de Afdeling bestuursrechtspraak eerder oordeelde dat hun recht op bescherming per 4 maart 2024 “van rechtswege” eindigt, mogen zij nu toch blijven in afwachting van antwoorden van het Hof van Justitie in Luxemburg op vragen die de rechtbank in Amsterdam eerdere stelde over de Europese richtlijn voor derdelanders.
Achtergrond
Op 17 januari 2024 oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak dat uit de Richtlijn Tijdelijke Bescherming volgt dat de tijdelijke bescherming van derdelanders eindigt op 4 maart 2024. Dit in tegenstelling tot de tijdelijke bescherming van Oekraïners, staatlozen en mensen met andere nationaliteiten die in Oekraïne asiel of een permanente verblijfsvergunning hadden. Zij behouden de tijdelijke bescherming tot 4 maart 2025. Dit komt omdat de staatssecretaris sinds juli 2022 geen tijdelijke bescherming meer verleent aan derdelanders die een tijdelijke verblijfsvergunning hadden in Oekraïne. Zij vallen naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak daarom niet onder het besluit van de Raad van de Europese Unie van oktober 2023 dat de tijdelijke bescherming verlengt tot en met 4 maart 2025.
Opnieuw voor de rechter
Om uitvoering te geven aan de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van 17 januari 2024, heeft de staatssecretaris zogenoemde terugkeerbesluiten uitgevaardigd. Daarin staat dat het recht op opvang voor derdelanders per 4 maart 2024 is geëindigd en dat zij tot en met 2 april 2024 de tijd hebben de opvang te verlaten. Tegen deze terugkeerbesluiten zijn veel derdelanders in beroep gekomen bij rechtbanken. Daarin hebben zij de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van 17 januari 2024 ter discussie gesteld. Verschillende rechtbanken hebben zich daarom opnieuw gebogen over de vraag per wanneer de tijdelijke bescherming voor deze derdelanders eindigt. Dat heeft geleid tot uiteenlopende en verschillend gemotiveerde uitspraken van de rechtbanken. Sommige waren in lijn met het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak, andere gingen daartegenin.
Wachten op antwoorden van het Hof van Justitie
De rechtbank in Amsterdam heeft op 29 maart 2024 in een verwijzingsuitspraak zogenoemde prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie in Luxemburg. Zij vraagt het Europese Hof om uitleg van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming en wil weten per wanneer de opvang van deze derdelanders eindigt. Deze rechtbank heeft de verdere behandeling van die rechtszaak geschorst in afwachting van de antwoorden van het Europese Hof. Daarom heeft de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak vandaag in zes zaken voorlopig geoordeeld dat in afwachting van de antwoorden ook deze derdelanders tijdelijke bescherming behouden.
EINDE