[44]
”Kunnen gevluchte Oekraïners weer terug naar veilige delen van hun land? Dat opperde Mona Keijzer (BBB) gisteren in de Tweede Kamer. Het voorstel leidt tot verbazing bij de gevluchte Oekraïense Eugenia. “Waar zijn dan die veilige regio’s?””
EENVANDAAG AVROTROS.NL
VERBAZING OM BBB-VOORSTEL OM GEVLUCHTE OEKRAIENERS TERUG TE STUREN: ”NEEM IK
MIJN KINDEREN MEE NAAR LAND IN OORLOG?”
30 JANUARI 2024
Kunnen gevluchte Oekraïners weer terug naar veilige delen van hun land? Dat opperde Mona Keijzer (BBB) gisteren in de Tweede Kamer. Het voorstel leidt tot verbazing bij de gevluchte Oekraïense Eugenia. “Waar zijn dan die veilige regio’s?”
Eugenia is in maart 2022 vanuit Oekraïne in Nederland aangekomen. Ze ziet niks in het plan om gevluchte Oekraïners terug te sturen.
‘Zo ver mogelijk van Rusland zijn’
Eurgenia woont in een dorp in Noord-Holland, in een voormalig bejaardenhuis dat de gemeente beschikbaar heeft gesteld voor de opvang van Oekraïners.
Toen Eugenia net in Nederland was, wilde ze niets liever dan teruggaan. Maar nu de oorlog voortduurt komt steeds duidelijker de gedachte naar voren dat het van belang is om ‘zo ver mogelijk van Rusland te zijn’. Oekraïne is al bijna 2 jaar in oorlog met Rusland.
Serieus over nadenken
De BBB vindt dat er serieus moet worden nagedacht over het terugsturen van Oekraïense vluchtelingen naar ‘veilige delen’ van het land.
“Het was mooi om te zien hoe gastvrij Nederlanders waren in februari 2022 toen de oorlog tussen Oekraïne en Rusland begon”, zei BBB-Kamerlid Mona Keijzer in een Kamerdebat over asiel en migratie. “Maar we kunnen hier niet iedereen opvangen”, voegde ze toe.
West-Oekraïne veilig?
Keijzer meent dat er qua oorlogsvoering ‘een soort status quo is ontstaan’ en wil dat het Nederlandse beleid daarop wordt afgestemd.
“We moeten het hebben over de terugkeer. Bepaalde delen van dat land lijken veilig te zijn. Het westen van Oekraïne is veilig naar mijn smaak. Zouden Oekraïners daar veilig gehuisvest kunnen worden?”, opperde het BBB-Kamerlid.
Gevlucht naar Noord-Holland
Eugenia ziet niks in het plan. Haar man vecht al sinds 2014 in het Oekraïense leger. Dat was het jaar dat de Krim door Rusland werd geannexeerd. Zij vluchtte zelf aan het begin van de oorlog, in 2022. De kinderen van Eugenia gaan in Nederland naar school en zij werkt inmiddels als videoproducer.
Als ze wordt gevraagd naar het idee van de BBB over een terugkeer naar Oekraïne is haar eerste reactie: “Waar zijn dan die veilige regio’s? De aanvallen zijn namelijk onvoorspelbaar. En dus is de echte vraag: neem ik mijn kinderen mee naar een land dat in oorlog is?”
Bedreigd op Russische websites
Voor Eugenia is er een extra belemmering om terug te gaan naar Oekraïne, ook als de oorlog voorbij zou zijn. Zij en haar man worden namelijk vanwege hun werk bedreigd op Russische websites.
In het Noord-Hollandse plaatsje waar ze nu woont voelt het vooralsnog vredig. Haar zoon spreekt inmiddels goed Nederlands.
Land weer veilig of niet?
Hoogleraar migratiestudies Marlou Schrover van de Universiteit Leiden zegt dat het niet aan de Tweede Kamer is om te bepalen of een land dat in oorlog is of is geweest, weer veilig is. “Er worden landenrapporten gemaakt op grond van informatie die internationale bedrijven en andere organisaties geven over de situatie in het betreffende land.”
“Zowel de EU als Nederland maken die landenrapporten en het veilig verklaren van een land is een langdurig proces”, vertelt ze. “Nederland kan dat niet alleen en ook niet op korte termijn”, voegt ze toe.
Binnenlands veilig alternatief
Toch komt wat Keijzer voorstelt niet helemaal uit de lucht vallen. Wat Keijzer voorstelt is in het verleden namelijk vaker voorgesteld. En het kan ook, als er een binnenlands veilig alternatief is, zegt de hoogleraar. “Oekraïners zijn geen vluchtelingen, ze hebben een tijdelijke ontheemdenstatus.”
Dat wil zeggen dat zo lang als het conflict duurt de Oekraïners hier mogen zijn als ontheemden. “Totdat de EU zegt dat het land weer veilig is. Dan kun je mensen vragen terug te keren”, vertelt Schrover.
Joegoslaven ontheemd
De situatie nu doet denken aan de situatie in de jaren 90. Toen kregen mensen die voor de oorlog in Joegoslavië vluchtten hier ook een ‘ontheemdenstatus’. “Net als nu met Oekraïners was het doel om de vluchtelingen buiten het asielsysteem te houden. Ze zouden immers terugkeren als de oorlog voorbij was of Joegoslavië veilig zou zijn.”
Toen dat in voormalig Joegoslavië eenmaal zo ver was, vroeg een heel groot gedeelte alsnog een verblijfstatus aan. “70 procent van de vluchtelingen ging niet terug. Die mensen waren er al 5 jaar. Ze vroegen zich af of ze hun kinderen een nieuwe migratie aan wilden doen. Sommigen wilden niet terug naar een land dat grotendeels was verwoest”, vertelt Schrover.
Alsnog verblijfstatus aanvragen
Daarmee wil Schrover zeggen: je kunt wel een discussie aanzwengelen over in hoeverre delen van Oekraïne veilig zijn voor terugkeer, de geschiedenis leert dat veel mensen bij een ‘veiligverklaring’ alsnog een verblijfstatus aanvragen. Het argument is dan bijvoorbeeld dat het schrijnend oneerlijk is om terug te moeten keren naar een verwoeste plek of met kinderen die hier langere tijd naar school zijn gegaan.
“Voor de IND en COA is het heel onhandig als ze allemaal een status aan zouden vragen”, zegt de hoogleraar, doelend op de ongeveer 100.000 gevluchte Oekraïners in Nederland. “Het overbelaste systeem van beoordeling wordt dan nog meer belast.”
EINDE
”BBB in de Tweede Kamer vindt dat er serieus gekeken moet worden naar het terugsturen van Oekraïense vluchtelingen naar veilige delen van hun eigen land. “We kunnen hier niet iedereen huisvesten”, zei Kamerlid Mona Keijzer bij de behandeling van de asielbegroting. Oekraïne is al twee jaar in oorlog sinds de Russische invasie.”
NOS
BBB: KUNNEN OEKRAINERS NIET TERUG NAAR
VEILIGE DELEN EIGEN LAND?
29 JANUARI 2024
BBB in de Tweede Kamer vindt dat er serieus gekeken moet worden naar het terugsturen van Oekraïense vluchtelingen naar veilige delen van hun eigen land. “We kunnen hier niet iedereen huisvesten”, zei Kamerlid Mona Keijzer bij de behandeling van de asielbegroting. Oekraïne is al twee jaar in oorlog sinds de Russische invasie.
Keijzer denkt dat de vluchtelingen in bepaalde delen van het land niets te vrezen hebben van de oorlog. Ze zei gelezen te hebben over een skigebied in het zuidwesten van Oekraïne. “Dat ligt net zo ver van het front als de Alpen.”
Het BBB-Kamerlid wil ook weten hoe het demissionaire kabinet denkt over het gedwongen repatriëren van Oekraïense dienstplichtigen als Kyiv daar om vraagt. Waarschijnlijk zijn honderdduizenden dienstplichtigen hun land ontvlucht, onder meer naar Nederland.
‘Zorgelijk’
GroenLinks-PvdA en D66 lieten direct weten niets te voelen voor de suggesties van BBB. D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt zei dat het niet aan politici is om te bepalen welk deel van een land veilig is. Daarvoor zijn er de ambtsberichten die opgesteld worden door deskundigen die de situatie in een land in de gaten houden, betoogde Podt.
Julian Bushoff van GroenLinks/PvdA noemde het idee van BBB “nieuw en zorgelijk”. Hij vindt het onbegrijpelijk dat BBB nadenkt over het terugsturen van vluchtelingen naar een land in oorlog.
Huur en zorg
Keijzer wil ook dat Oekraïners die in Nederland werk gevonden hebben huur en zorgkosten gaan betalen. Het is volgens haar “onderhand volstrekt onuitlegbaar” dat vluchtelingen niets voor huisvesting en zorg hoeven te betalen, en minima wel.
Overigens betalen Oekraïners op een aantal plekken in Nederland al een eigen bijdrage voor de opvang die ze krijgen.
EINDE