[3]
AMNESTY INTERNATIONAL
SLUITEN TUNESIE DEAL IS SCHANDALIG: ZOVEELSTE
VOORBEELD VAN ONVERANTWOORD EUROPEES MIGRATIEBELEID
17 JULI 2023
Na maanden praten is de kogel nu door de kerk: de Tunesië-deal is rond. Dat klinkt als goed nieuws, maar is dat allesbehalve. Dat Europa een migratiedeal sluit met een land dat de mensenrechten overduidelijk schendt, is schandalig en onacceptabel.
Een rammelende deal
Op dit moment worden in Tunesië mensenrechten geschonden voor het oog van de wereld. Kais Saied, de onderdrukkende president van Tunesië, neemt het niet zo nauw met de mensenrechten. Sinds zijn machtsovername in 2021 vaardigde hij decreten uit die de vrijheid van meningsuiting bedreigen. Er is geen vrije rechtspraak, het parlement werd enige tijd ontbonden, oppositieleden worden vastgezet en de bevolking wordt opgehitst in gewelddadig en racistische klopjachten tegen Afrikaanse migranten. Deze aanvallen namen toe na de racistische opmerkingen van de president op 21 februari 2023. Saied zei dat de komst van Afrikaanse vluchtelingen naar Tunesië een ‘onnatuurlijke’ situatie was. Het zou een onderdeel vormen van een crimineel plan dat was ontworpen om ‘de demografische samenstelling te veranderen’ in ‘het zoveelste Afrikaanse land dat niet meer tot de Arabische en islamitische naties behoort’. Dit weekend werd een groep migranten achtergelaten in een woestijn in een stuk niemandsland tussen Tunesië en Libië, zonder eten, drinken, bescherming of hulp. Dit alles weerhield de Europese leiders er niet van toch afspraken te maken met de Tunesische leider.
Team Europa
De Italiaanse premier Meloni, voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen en onze demissionaire premier Rutte lobbyen al sinds maart voor het akkoord met het Noord -Afrikaanse land. Zij riepen zichzelf uit tot ‘Team Europa’. Wat precies hun mandaat is, is onduidelijk en ook of en hoe ze gecontroleerd kunnen worden door het Europees Parlement.
Het is niet toevallig dat de EU-leiders liever kiezen voor termen als ‘deal’, een ‘Memorandum of Understanding’ of een ‘persbericht’ dan voor een verdrag of overeenkomst. Hiermee denkt Europa namelijk de handen vrij te hebben. Nu de deal eenmaal is gesloten, is het doel behaald en kijken de Europese leiders liever niet achterom. Dat het van tevoren al duidelijk is dat mensenrechten geschonden zullen worden, benoemt men gemakshalve niet.
In Nederland zitten we sinds de val van het kabinet op vrijdag 7 juli 2023 in onzekere tijden. Het is extra wrang dat deze deal gesloten is, door een demissionaire premier van wie het kabinet notabene is gestruikeld over het asielbeleid. De eerdere uitspraken van Rutte, dat dit niet de tijd is voor beslissingen over gevoelige dossiers, zijn weinig waard gebleken. Dat er nu toch een deal is gesloten over migratie met een land waarin de mensenrechten overduidelijk worden geschonden, is schandalig en onacceptabel.
Juridische aansprakelijkheid
Het is onduidelijk, wie er juridisch aansprakelijk is als er iets misgaat met de mensen die als vluchteling bescherming proberen te zoeken in Europa. Wat gebeurt er met de mensen die worden tegengehouden door de kustwacht? Hierover maakt Amnesty International zich grote zorgen. De recente beelden in de woestijn bij Libië spreken boekdelen. Mensenrechtenschendingen worden genormaliseerd. Dit is een ontwikkeling, die stopgezet moet worden.
Amnesty constateert dat met de manier, waarop Europa afspraken maakt met uiterst dubieuze landen, geprobeerd wordt een gat te slaan in de rechtsbescherming van mensen op de vlucht. En dat is helaas niet voor het eerst. Dit is niet de eerste deal, die Europa sluit met de ogen gesloten voor mensenrechtenschendingen.
Dit gebeurde ook bij de steun voor de regering van Libië in Tripoli en de kustwacht maar ook bij de EU-Turkije deal. Ruim 7 jaar terug sloot de EU deze deal. Als gevolg van dit akkoord kwamen tienduizenden mensen vast te zitten in overvolle, onhygiënische en op alle fronten onveilige kampen. De rampzalige gebeurtenissen op de Griekse eilanden Lesbos en Samos staan nog op ons netvlies.
Nederland en andere Europese landen hebben hier niets van geleerd. Amnesty en andere maatschappelijke organisaties waarschuwden de Nederlandse overheid destijds herhaaldelijk voor de gevolgen die de deal zou hebben. Ook toen er duidelijke signalen waren dat het misging op de Griekse eilanden, zien we dat Nederland bewust wegkeek. De EU-Turkije-deal bleef echter intact. De landen die de deal sloten en in stand hielden, zijn nog altijd niet verantwoordelijk gehouden voor de ellende in de vluchtelingenkampen. Hoe het zit met de verantwoordelijkheid voor mensen op de vlucht bij deze nieuwe deal, is wederom vaag en hierdoor een reden tot zorg.
Mensenrechten centraal
Er mag geen gat in de rechtsbescherming ontstaan waardoor landen hun verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid proberen te ontlopen. Ook nu weer laat Europa zien, met onze Nederlandse premier voorop: het enige dat telt, is het tegenhouden van mensen die Europa proberen te bereiken. Amnesty International wil dat de EU geen deals sluit met landen waarvan vooraf overduidelijk is dat men als financier meewerkt aan de mensenrechten die er worden geschonden. Op deze manier worden mensenrechtenschendingen genormaliseerd. Europa zou mensenrechten voorop moeten stellen in welke afspraak over mensen op de vlucht dan ook.
EINDE STATEMENT AMNESTY INTERNATIONAL
STICHTING VLUCHTELING
EU SLUIT MIGRATIEDEAL MET TUNESIE
17 JULI 2023
Met de deal willen de EU en Tunesië mensensmokkelaars aanpakken en het aantal migranten en vluchtelingen dat vanuit Tunesië naar de EU reist beperken. Tunesië krijgt op lange termijn 900 miljoen euro aan financiële steun en daarnaast 100 miljoen voor grensbewaking en terugkeer.
Onze argumenten tegen de EU – Tunesië deal:
- Maak geen deals met dictators over de ruggen van kwetsbare vluchtelingen en migranten;
- Zet je in om mensenrechten te waarborgen, ook die van de Tunesische bevolking;
- Gebruik nooit vluchtelingen en migranten als politiek wisselgeld.
Tunesië, het land waar duizenden vluchtelingen verblijven, en een racistische president de scepter zwaait. Het is cynisch dat met zo iemand een deal over kwetsbare mensen is gesloten. Het is de vraag of deze afspraken er voor gaan zorgen dat minder mensen naar Europa komen.
Stichting Vluchteling snapt de behoefte om de asielprocedure beheersbaar te maken. Voor ons zit de oplossing echter in het aanpakken van kansenongelijkheid. Als desondanks mensen op de vlucht moeten, dan is het hun recht om een veilig heenkomen te zoeken. Het is vervolgens onze plicht ervoor te zorgen dit goed te organiseren. Dit betekent niet muren optrekken en poorten sluiten. Dat is verre van een structurele oplossing.
Als we lezen wat op papier staat over het deel migratie in deze deal met Tunesië, dan komt het woord ‘mensenrechten’ welgeteld 1 keer voor.
Tineke Ceelen, directeur
EINDE VERKLARING
EU SLUIT MIGRATIEDEAL MET TUNESIE
16 JULI 2023
Vandaag heeft de EU een deal gesloten met Tunesië over het tegenhouden van vluchtelingen en migranten die naar Europa willen doorreizen. VluchtelingenWerk Nederland deelde net als veel andere mensenrechtenorganisaties al eerder zorgen over deze gesprekken met Tunesië. Onze reactie op dit nieuwe akkoord:
Ongeloofwaardig
Dit is een historische ontwikkeling, en niet één van het goede soort. De geschiedenisboeken zullen het uitwijzen. Het is volstrekt ongeloofwaardig dat de mensenrechten van vluchtelingen en migranten zullen worden gerespecteerd in Tunesië, hoeveel geld er ook mee is gemoeid.
Racistisch geweld en discriminatie
Europa maakt van Tunesië een soort doodlopende steeg voor vluchtelingen en migranten. Er zal Tunesië veel aan gelegen zijn om dat te voorkomen en mensen af te schrikken. Nu al krijgen zwarte Afrikanen de schuld van de vele problemen in het land. Zij krijgen te maken met racistisch geweld en discriminatie. Er is geen werkend asielsysteem. We maken ons grote zorgen voor wat deze deal teweeg gaat brengen. Ook bij eerdere migratiedeals, zoals met Libië, is dit op afschuwelijke wijze mis gegaan
EU vanaf nu mede-verantwoordelijk
De deal gaat over migranten én vluchtelingen. Niet iedereen die nu via Tunesië naar Europa reist is af te schrikken met grensbewaking. Zeker wie moet vluchten voor oorlog of vervolging heeft geen keuze. De enige manier om hen af te schrikken is door zelf net zo erg te worden als het gevaar waar zij voor op de vlucht zijn. Met een deal als deze besteedt Europa dit vuile werk uit. Maar de EU is vanaf nu net zo verantwoordelijk voor wat daar met vluchtelingen en migranten gaat gebeuren als Tunesië zelf.
Vervolgde Tunesiërs
Ook uit Tunesië zelf vluchten met grote regelmaat mensen die worden vervolgd. Voor hen zijn wij als Europa ‘de regio’, waar zo vaak naar wordt verwezen als aangewezen plek om vluchtelingen op te vangen. Voor hen zal het nog moeilijker worden om veiligheid te vinden.
Domino-effect van sluitende grenzen
Het sluiten van dit soort migratiedeals betekent het afbreken van het principe van internationale vluchtelingenbescherming. Vluchtelingenbescherming werkt alleen als zoveel mogelijk landen meedoen. Zo kunnen landen er bij elkaar van op aan dat niemand overvraagd wordt en vluchtelingen elders terecht kunnen als het niet meer gaat. De afgelopen jaren zagen we in de praktijk al hoe met dit soort deals de bijl aan de wortel van vluchtelingenbescherming wordt gezet. Uiteindelijk leidt dit tot een domino-effect van sluitende grenzen tot vluchtelingen nergens meer naartoe kunnen.