[28]
WILDERS’ TERM ”TUIG VAN DE RICHEL” MAAKT ONS
ALS JOURNALISTEN WANTROUWEND EN OPLETTEND
8 JANUARI 2024
Journalisten moeten tegen een stootje kunnen. Maar om ons voor ‘tuig van de richel’ uit te maken, zoals Geert Wilders deed, is niet alleen beledigend. De persvrijheid is groot, vindt hoofdredacteur Paul van den Bosch, en dat zal niet snel veranderen met de PVV in het kabinet, maar we blijven wel opletten. Woorden doen ertoe.
Worden jullie vaak uitgemaakt voor tuig van de richel? Iemand stelde deze vraag tijdens een eindejaarsdiner. Nou, niet echt. Niet in deze termen die Geert Wilders ooit in de mond nam en nooit terugnam.
Redacties krijgen wel andere verwensingen naar ons hoofd, vooral op al die digitale snelwegen zonder deugdelijke snelheidscontrole. Bij het AD zijn we links en rechts, antisemieten en moslimhaters, Feyenoorders en Ajacieden, fout voor, tijdens en na oorlog, racistisch en allochtenknuffelaars, spreekbuis van Het Grote Wereldcomplot. Vaak gekoppeld aan scheldwoorden. Echt alles komt voorbij.
Geruststellende gedachte
Een collega zei ooit gekscherend dat je het goed doet als je iederéén boos maakt. Het wordt verdacht als het steeds dezelfde groep is. Zeker bij een groot nieuwsmedium als het AD (meer dan 7,5 miljoen unieke bezoekers en lezers per maand) is dat best een geruststellende gedachte.
Een krant, site of app kan het nooit iedereen helemaal naar de zin maken. Of beter: niemand helemáál. En wees gerust, verreweg de meeste lezers en volgers geven ons op z’n minst een ruime voldoende en zouden er niet aan denken om beledigingen of bedreigingen naar onze redactie te sturen.
In Nederland is de persvrijheid een belangrijke pilaar onder de rechtstaat, vastgelegd in onder meer de grondwet. Dat is niet alleen belangrijk voor journalisten, vooral ook voor de mensen die zij willen informeren. Zo komen bepaalde zaken toch naar boven die sommigen liever onbesproken laten. Een mening van een columnist kan jou plezieren, laten nadenken of ook irriteren. Dat hoort erbij. Zolang ook journalisten zich aan de wet houden, want die geldt voor iedereen. Rechters zien daarop toe, ook wij moeten ons soms verantwoorden voor publicaties.
Nederland zesde in lijst persvrijheid
Je hoeft niet eens buiten Europa te reizen om te zien wat er gebeurt (Hongarije, Rusland) als de vrijheid van journalisten wordt ingeperkt of zelfs afgebroken. In de World Press Freedom Index met 180 landen (Noorwegen 1ste, Noord-Korea laatste) stond Nederland in 2023 op de zesde plaats. We zijn echt niet bang dat ons land binnenkort in de regionen van de Noord-Koreanen, Chinezen (voorlaatste) of zelfs de VS (45ste) komt, maar het blijft altijd oppassen.
In hun boek ‘How Democracies Die’ beschrijven twee Amerikaanse wetenschappers de stappen hoe langzaam maar zeker een democratie van binnenuit wordt verzwakt. Een factor is als politici en bestuurders de eigen instituten fundamenteel ter discussie stellen: de onafhankelijke rechtsspraak bijvoorbeeld, het parlement, de oppositie, en ook door journalisten als regelrechte vijanden te bestempelen.
Geert Wilders, de politicus die onze beroepsgroep op een enkele uitzondering na ‘tuig van de richel’ noemde, doet dat niet consequent en indien premier zal hij de persvrijheid niet afschaffen. Maar meer dan ooit heeft hij nu een voorbeeldfunctie. Hij zal misschien zeggen wat anderen denken, maar hij verzwakt met zulke uitspraken de democratie die – ironisch genoeg – hem in de gelegenheid stelde de grootste fractie te worden.
Dat maakt wantrouwend en oplettend. Niet alleen in onze beroepsgroep. Dat is men blijkbaar ook in politiek Den Haag waar potentiële coalitiepartners als VVD, NSC en BBB een voor een formatie unieke ‘tussenronde’ hebben ingelast om over de grondwet en rechtsstaat te praten.
Zijn wij dan zonder fouten?
Is dit Calimero-gedrag van journalisten? Misschien dat jij dat ook vindt. Ook dat mag. Het is een vrij land. Want zijn wij zonder fouten? Zeker niet. In 2024 blijven we openstaan voor kritiek, op- en aanmerkingen, klachten en andere meningen die ons laten nadenken. Mits in normale bewoordingen en op dito toonhoogte.
Maar nu de wereld onzekerder wordt en de polarisatie heviger, worden vrije media nog belangrijker. Ik hoop dat jij het AD in 2024 wederom als een betrouwbare brenger van nieuws, verhalen en inspiratie zal zien.
EINDE
NOS
JOURNALISTENVAKBOND NVJ WIL IN GESPREK MET
WILDERS OVER TWEET
7 JUNI 2021
Het hoofdbestuur van journalistenvakbond NVJ wil een gesprek met PVV-leider Wilders. Directe aanleiding is een tweet van Wilders, afgelopen zaterdag. Daarin noemde hij journalisten “tuig van de richel”.
“Journalisten zwartmaken is de rechtstaat zwartmaken”, reageerde NVJ-secretaris Bruning gisteren al op de tweet. “Het maakt het journalisten onmogelijk om hun werk te doen. Politici zouden beter moeten weten. Benader elkaar op inhoud, nooit op ongefundeerde stigma’s.”
Legitimatie
De NVJ vreest dat mensen dergelijke uitspraken kunnen zien als rechtvaardiging voor agressie tegen journalisten. Wilders plaatste zijn tweet op de dag dat uit een onderzoek in opdracht van PersVeilig bleek dat acht op de tien journalisten weleens te maken hebben met een vorm van agressie of bedreiging.
“Dat onderzoek maakt duidelijk hoezeer de journalistiek in brede zin te maken heeft met intimidatie en geweld. Als iemand die een belangrijk deel van het Nederlandse electoraat vertegenwoordigt met zo’n tweet een legitimatie geeft aan zijn achterban om journalisten niet te vertrouwen en ze als tuig van de richel te beschouwen, wat betekent dat dan voor de zorgelijke situatie waar journalisten nu al in verkeren?”, zegt Bruning tegen de NOS.
“We willen in het gesprek graag duidelijk maken dat Wilders daarin een verantwoordelijkheid heeft. Juist hij zou moeten weten hoeveel last je kan hebben van intimidatie en bedreiging.”
Verschillende journalisten uitten zaterdag hun kritiek op de tweet van Wilders:
Ook ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers reageerde op de uitspraak van Geert Wilders, en op die van Thierry Baudet. De FvD-leider onderschreef de tweet van Wilders met de woorden “Is zo.”.
De Kamer is een ‘nepparlement’. Rechters zijn ‘neprechters’. En journalisten zijn ‘tuig van de richel’. Als alles wat essentieel is voor onze vrijheid zo wordt aangevallen, dan gaat het ze niet om de Kamer, rechters en de pers. Dan hebben ze het op onze vrijheid zelf gemunt. https://t.co/zgIYPKxhGG