[27]
”Het piept en kraakt al jaren in de asielopvang. Door bezuinigingen en uitvoeringsproblemen bij de IND liep de wachttijd voor de asielprocedure vanaf 2018 op tot ruim twee jaar. Normaal gesproken is dit een kwestie van weken. Asielzoekerscentra kwamen vol te zitten met asielzoekers die jarenlang wachtten een antwoord op hun asielverzoek. Zo vol, dat er niet genoeg reservebedden waren om een onverwachte stijging in het aantal vluchtelingen op te kunnen vangen. Dit zien we nu in de praktijk gebeuren.”
VLUCHTELINGENWERK
EEN NIEUWE OPVANGCRISIS, HOE KOMT DAT EN
WAT IS DE OPLOSSING?
28 OCTOBER 2021
De opvang voor asielzoekers zit overvol. Asielzoekers worden ondergebracht in tenten en sporthallen. Hoewel dit doet denken aan de vluchtelingencrisis in 2015 is er ditmaal iets heel anders aan de hand. Hoe heeft het zover kunnen komen? Door bezuinigingen, uitvoeringsproblemen en een korte-termijnvisie heeft het kabinet zelf een opvangcrisis veroorzaakt.
Al jaren vol met wachtende asielzoekers
Het piept en kraakt al jaren in de asielopvang. Door bezuinigingen en uitvoeringsproblemen bij de IND liep de wachttijd voor de asielprocedure vanaf 2018 op tot ruim twee jaar. Normaal gesproken is dit een kwestie van weken. Asielzoekerscentra kwamen vol te zitten met asielzoekers die jarenlang wachtten een antwoord op hun asielverzoek. Zo vol, dat er niet genoeg reservebedden waren om een onverwachte stijging in het aantal vluchtelingen op te kunnen vangen. Dit zien we nu in de praktijk gebeuren.
Woningnood
Ook de woningnood speelt een rol bij het tekort aan opvangplekken. Door de lange wachttijden voor de asielprocedure konden duizenden vluchtelingen de afgelopen jaren niet worden gehuisvest in een Nederlandse gemeenten. Dankzij een inhaalslag bij de IND kregen in korte tijd duizenden wachtende vluchtelingen tegelijk een verblijfsvergunning. Het benodigde aantal woningen waar gemeenten naar moeten zoeken verdubbelde dit jaar. Dit is middenin een wooncrisis een enorme opgave voor gemeenten.
Drie oorzaken voor toename vluchtelingen
De stijging van het aantal vluchtelingen die nu in Nederland aankomen heeft drie oorzaken:
- Familieleden van vluchtelingen die via gezinshereniging naar Nederland mochten komen, konden tijdens de coronacrisis niet reizen of een visum ophalen. Nu dit weer mogelijk is, arriveren gezinsleden die anders in het afgelopen jaar naar Nederland zouden vliegen.
- Door de machtsovername van de Taliban in Afghanistan, moest Nederland ad hoc meer dan 1.000 Afghanen evacueren die door hun werk voor Nederland in gevaar zijn gekomen. Zij werden ondergebracht op een aantal kazerneterreinen en in een tentenkamp in Heumensoord.
- Het aantal vluchtelingen dat zelfstandig naar Nederland reist om asiel aan te vragen is ook toegenomen. Ook dit lijkt samen te hangen met de coronacrisis: door de beperkte reismogelijkheden kwamen in 2020 uitzonderlijk weinig vluchtelingen naar Nederland. Inmiddels zijn die mogelijkheden er wel weer. Hoewel het aantal nieuwe vluchtelingen op dit moment erg hoog is, is dit nog niet te vergelijken met de vluchtelingencrisis in 2015. Het totale aantal asielverzoeken is dit jaar vooralsnog vergelijkbaar de jaren voor de coronacrisis.
Wat moet er nu gebeuren?
- Het nieuwe kabinet is straks aan zet om nieuwe opvangcrises te voorkomen. Door steeds te laat in te grijpen bij de opstapeling van problemen bij de IND, en structureel te weinig opvangplekken achter de hand te houden, heeft het kabinet zelf een opvangcrisis veroorzaakt. Van de lessen uit de vluchtelingencrisis in 2015 is bar weinig geleerd. Het is hoog tijd voor een ingrijpende verandering van het asielsysteem: er is structureel meer capaciteit nodig bij de IND en het COA om voorbereid te zijn op een toename van het aantal vluchtelingen. Hoeveel vluchtelingen de komende jaren naar Nederland gaan komen is niet te voorspellen. Daar wordt nog altijd onvoldoende rekening mee gehouden.
- Er zijn zo snel mogelijk veel meer opvangplekken nodig in alle hoeken van het land. Het huidige kabinet moet gemeenten alle ruimte en middelen geven om die locaties te vinden. En (in het bijzonder kleinschalige) oplossingen waar zij mee komen ruim baan geven. Deze extra capaciteit moet waar mogelijk ook structureel worden. Ook kunnen gemeenten bedden vrijmaken door vluchtelingen die wachten op huisvesting een plek te geven.
- Waar mogelijk opvangomstandigheden verbeteren. Mensen op de vlucht voor oorlog of vervolging kunnen in Nederland op bescherming rekenen. In normale tijden is hun eerste opvang in Nederland sober, maar voor korte duur. Nu belanden duizenden vluchtelingen in ronduit onfatsoenlijke noodlocaties en zelfs tentenkampen, terwijl de winter voor de deur staat. We zien dat het COA alles op alles zet om er naar omstandigheden het beste van te maken. Toch maken we ons grote zorgen over het complete gebrek aan privacy, de toegang tot zorg, scholing voor kinderen en het algehele welzijn van vluchtelingen die een beroep doen op onze bescherming.
EINDE