MICHIEL DE RUYTER
MICHIEL DE ROVER
MEDEPLICHTIGE AAN SLAVENHANDEL
CARTOON OVER MICHIEL DE RUYTER, DE ROVER
MICHIEL DE RUYTER ALS BEVRIJDER VAN BLANKE
”CHRISTENSLAVEN”/GOED WERK, MAAR TEGELIJKERTIJD
WERKTE HIJ HEEL PROFIJTELIJK MEE AAN DE DEHUMANISERING
VAN ZWARTEN TOT SLAVEN, DOOR ZIJN HAND EN SPANDIENSTEN
IN HET IN STAND HOUDEN VAN DE SLAVENHANDEL
ZO ZAG EEN SLAVENSCHIP ERUIT, DAT MENSEN ALS
VEE VERVOERDE
EN OP BETROKKENEN VAN DEZE SLAVENHANDEL ZOU
NEDERLAND ”TROTS” MOETEN ZIJN?
SLAVEN AAN BOORD VAN EEN SLAVENSCHIP
Wanneer er in de 17 of 18 e eeuwse Courant een lovend stuk
gestaan had over het zeeheldendom van Michiel de Ruyter,
Admiraal in dienst van de Republiek der Verenigde Nederlanden
in de 17e eeuw (1), had niemand daar gek van opgekeken.
Hij was, in die tijd, de ´´redder des vaderlands´´ tijdens de Engelse
oorlogen (2) en had de ´´Nederlandse bezittingen´´ in Afrika (hierop
kom ik terug) veiliggesteld voor de Republiek en de handel.
Dat ook in de 19e en begin 20ste eeuw nog verheerlijkend
werd opgekeken tegen de Ruyter -er had zich inmiddels een
hele bijna mythische cultus rond hem gevormd – (3) is ook
nog te verklaren.
Maar dat in de 21ste eeuw, die het kolonialisme toch inmiddels
ver achter zich gelaten heeft, nog steeds sprake is van een in stand
gehouden verheerlijking rond de Ruyter, is op zijn zachtst gezegd,
pijnlijk te noemen.
En vooral een klap in het gezicht van de nazaten van diegenen,
die mede door zijn toedoen zijn ontvoerd, geroofd, gefolterd, geexploiteerd,
gekocht en verkocht
De Afrikaanse slaven.
Want deze zogenaamde ´´brave zeeheld´´, heeft een belangrijke
rol gespeeld in het veilig stellen van de slavenhandel voor de
Republiek der Verenigde Nederlanden. [4]
Een feit, dat de de Ruyter verheerlijkers maar liever niet noemen,
of trachten te bagatelliseren. [5]
VERHEERLIJKING MICHIEL DE RUYTER
Je zou toch denken, dat in deze tijd van bezinning op het
verleden en herdenkingen van het slavernijverleden [6] aan de
onzinnige heldenverering van de Ruyter een einde zou komen.
Niets is minder waar.
Er lijkt, integendeel, wel een heropleving van een stuk
besmet Nederlands verleden:
Voorbeeld is het Michiel de Ruyter ”herdenkingsjaar”
2007 [herdenking van zijn 400 jarige geboortedag],
die welhaast bizarre vormen aannam:
Er waren allerhande nationalistische feesten, die werden
ingeluid door de opening van dit ”herdenkingsjaar” door
de toenmalige Koningin Beatrix. [7]
Er werd een ”onderwijsprogramma” over de
”zeeheld” [aanduiding in Trouw] ontwikkeld [8],
tentoonstellingen over de Ruyter werden georganiseerd,
de Wereldhavendagen in Rotterdam stonden in zijn
teken [9] en ga zo maar door.
De hysterie was nog niet ten einde:
In 2015 kwam er een film/spektakelstuk over het
leven van de Ruyter in de bioscoop, waarbij hij-
hoe kan het ook anders-weer als de zeeheld werd neergezet.
[10]
Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam, waar de premiere
van de de Ruyter film plaatshad, deed dapper mee aan de
verspreiding van deze propaganda door uit te pakken
met een Michiel de Ruyter expositie, lezingen, een wandelroute
langs plekken, die met Michiel de Ruyter te maken hebben, etc,
etc. [11]
Terecht protesteerde actiegroep Michiel de Rover[12] tegen de
film, een staaltje nationalistische propaganda en geschiedvervalsing,
wat zij overtuigend toelichtte door te wijzen op de Rover’s
[o pardon, de Ruyter’s] aandeel in de consolidatie van de
Nederlandse slavenhandel. [13]
Daarop klommen apologeten van Michiel de Ruyter, de Stichting Michiel
de Ruyter voorop, in de pen, met argumenten, die
hetzij memoreerden aan de Ruyter’s vrijkopen van 2500 slaven, hetzij aan zijn
vriendschap voor een zwarte ex slaaf, Jan Compagnie, met wie hij
samen was opgegroeid, hetzij aan het feit, dat slavenhandel/slavernij
in de 17e eeuw algemeen geaccepteerd was. [14]
Of een mix van bovengenoemde argumenten.
Sommigen heeft schrijver dezes van repliek gediend. [15]
Op hun argumenten kom ik nog terug.
Een zinsnede, afkomstig van NPO Geschiedenis,
wil ik echter de lezer niet onthouden:
In haar artikel ”Michiel de Ruyter (1607-1676) genomineerd
voor grootste Nederlander aller tijden” stond letterlijk te lezen,
na een eindeloze opsomming van zijn ”heldendaden”:
”Toch is enige kritiek op de handel en wandel van De Ruyter denkbaar. Zijn overwinningen in West-Afrika zorgden ervoor dat Nederland nog tot 1813 de slavenhandel kon blijven bespelen, met alle menselijke ellende van dien. Daarnaast zou De Ruyter soms een enigszins opvliegend karakter tonen. Deze en andere ‘minpuntjes’ worden echter volledig overschaduwd door De Ruyters onmiskenbare heldendaden.” [16]
”Enige kritiek”?
”Minpuntjes”?
In verband met medeverantwoordelijkheid voor slavenhandel
en slavernij, misdaden tegen de menselijkheid?
Je moet het lef maar hebben……..
SAIL AMSTERDAM 2015
De gekte is nog niet ten einde.
Tijdens vloot en schepenspektakel Sail
Amsterdam 2015 creeerde de ING Bank, Hoofdsponsor,
een ”zeeheldeneiland”, waarbij het publiek
in de gelegenheid was ”zich voor een dag een zeeheld
te voelen” [17]
Met byzondere aandacht voor ”zeeheld” Michiel de Ruyter.
Over dit staaltje onsmakelijke propaganda voor een
zetbaas van de slavenhandel, heb ik ING een brief gestuurd. [18]
ARGUMENTEN VAN APOLOGETEN VAN MICHIEL DE RUYTER ONTMASKERD:
MICHIEL DE RUYTER/ZEEHELD OF MEDEVERANTWOORDELIJKE
VOOR DE SLAVENHANDEL?
Achter het geromantiseerde
beeld van Michiel de Ruyter als ”dappere zeeheld”gaat een heel andere,
besmette kant schuil, namelijk zijn medebetrokkenheid aan
die misdaad tegen de menselijkheid, de slavenhandel:
En dat bepaald niet als ondergeschikte klerk, maar als
admiraal, de hoogste miitaire functie ter zee in die dagen:
In dienst van de Republiek der Verenigde Nederlanden veroverde
Michiel de Ruyter tussen en tijdens de eerste drie Engelse [handels]
oorlogen met de Republiek, de eerder op de Nederlanders buitgemaakte
slavenforten, bepaald niet om de slaven te bevrijden, maar om
de slavenhandel weer in Nederlandse handen over te brengen. [19],
waarmee hij voor de komende eeuwen de Nederlandse slavenhandel
en daaruit voortkomende slavernij veilig stelde.
Een misdaad tegen de menselijkheid. [20]
MICHIEL DE RUYTER ”BEVRIEND” MET EEN EX SLAAF,
MICHIEL DE RUYTER ALS ”BEVRIJDER” VAN SLAVEN,
SLAVERNIJ ”IN ZIJN TIJD”
Door apologeten wordtvaak ter verdediging van Michiel de Ruyter
aangevoerd, dat hij
geen boze bedoelingen had, oftewel doelbewust de slavenhandel
zou hebben bevorderd, omdat hij in zijn jeugd bevriend geweest is
met een voormalige slaaf, Jan Compagnie, die hij later
bij zijn expedities naar Afrika terugzag. [21]
Die vriendschap is best mogelijk, maar zegt uiteraard weinig tot helemaal
niets over de Ruyters verdere activiteiten.
Vriendschap met een zwarte man is immers mogelijk naast
medebetrokkenheid bij roof, ontvoering en uitbuiting van
andere zwarten.
Een ander argument is, dat De Ruyter zelf slaven bevrijd heeft. [22]
Klopt en dat is lofwaardig, maar dat waren wel blanke, zogenaamde
”christen” slaven. [23]
Tegen de koop en verkoop van zwarte slaven had hij niet de minste
bezwaar, gezien zijn medebetrokkenheid aan de
slavenhandel.
Wat ook wordt beweerd is dat Michiel De Ruyter
weliswaar mede betrokken was bij slavenhandel, maar dat dat
”nu eenmaal” algemeen aanvaard was. [24]
Niets was minder waar.
Toegegeven, door de handelselite werd het, uiteraard vanwege
het grote winstoogmerk. gepresenteerd als ”aanvaardbaar”,
maar in de eerste helft van de 17e eeuw, in de beginjaren
van de West Indische Compagnie, werd slavernij verworpen op
calvinistische gronden. [25]
Ook Hugo de Groot, een van Nederlands beroemdste rechtsgeleerden,
verwierp de slavernij, die hij beschouwde als ”tegen de natuur”. [26]
TENSLOTTE
Een ”herdenkingsjaar”, tentoonstellingen, lezingen,
wandelroutes naar de plekken, die met de Rover
o pardon, de Ruyter] te maken hebben, een heuse
film en een ”zeeheldeneiland”, de de Ruyter gekte neemt abnormale
proporties aan.
En voor wie?
Een medebetrokkene aan een Nederlands besmet
verleden, de slavenhandel.
Bepaald niet als klerk,
maar behorend tot de hoogste militaire top in de toenmalige
Republiek der Verenigde Nederlanden.
Een dergelijke schurk hoort geen lofprijzing
te ontvangen, maar te worden neergezet als wat
hij werkelijk is:
Een zetbaas van misdaden tegen de menselijkheid.
We leven in 2015.
Niet in 1715.
Hoog tijd om de geschiedenis te herschrijven en de Ruyter de
waardering te geven, die hij verdient.
Schande en verachting.
Astrid Essed
NOTEN
[1]
[2]
WIKIPEDIA
EERSTE ENGELS-NEDERLANDSE OORLOG
WIKIPEDIA
TWEEDE ENGELS-NEDERLANDSE OORLOG
WIKIPEDIA
DERDE ENGELS-NEDERLANDSE OORLOG
[3]
”Michiel de Ruyter (bijgenaamd Bestevaêr, ofwel grootvader) is de bekendste zeeheld uit de Nederlandse geschiedenis. Hij wordt algemeen beschouwd als de grootste admiraal van zijn tijd. De Ruyter was afwisselend in dienst van de staat en van reders, en was zelfs een tijdlang als zelfstandig ondernemer actief in de walvisvaart.”
……..
………
WIKIPEDIA
MICHIEL DE RUYTER
”Dat Michiel Andriaanszoon de Ruyter kanshebber is voor de titel Grootste Nederlander Aller Tijden is haast onvermijdelijk. Al eeuwenlang wordt de maritieme ijzervreter vereerd en zijn aanzien is in al die jaren geen grammetje afgebrokkeld.”
NPO GESCHIEDENIS
MICHIEL DE RUYTER (1607-1976)
GENOMINEERD VOOR GROOTSTE NEDERLANDER
ALLER TIJDEN
24 SEPTEMBER 2004
NATIONALISTISCHE PROPAGANDA IN DE RUYTER HERDENKINGSJAAR
MEI/JUNI 2007
NOG MEER VERSTIKKEND NATIONALISME ROND ZEESCHURK
DE RUYTER IN SCHEEPVAARTMUSEUM
18 FEBRUARI 2015
[4]
MICHIEL DE RUYTER HIELD NEDERLANDSE SLAVENHANDEL
IN STAND
26 JANUARI 2015
[5]
”Toch is enige kritiek op de handel en wandel van De Ruyter denkbaar. Zijn overwinningen in West-Afrika zorgden ervoor dat Nederland nog tot 1813 de slavenhandel kon blijven bespelen, met alle menselijke ellende van dien. Daarnaast zou De Ruyter soms een enigszins opvliegend karakter tonen. Deze en andere ‘minpuntjes’ worden echter volledig overschaduwd door De Ruyters onmiskenbare heldendaden.”
NPO GESCHIEDENIS
MICHIEL DE RUYTER (1607-1976)
GENOMINEERD VOOR GROOTSTE NEDERLANDER
ALLER TIJDEN
24 SEPTEMBER 2004
VOLKSKRANT
WEES TROTS OP MICHIEL DE RUYTER
GOSLING WIERSMA
23 JANUARI 2015
ONVOLTOOID VERLEDEN
HERDENKING MICHIEL DE RUYTER EEN SCHANDE?
SJAAK VAN DER VELDEN
BLOG 74
27 MAART 2015
[6]
NOS
AFSCHAFFING SLAVENHANDEL HERDACHT
14 JUNI 2014
NEDERLAND BETUIGT SPIJT OVER SLAVERNIJVERLEDEN/
GEEN SPIJT, MAAR EXCUSES/
IN NEDERLAND ANNO 2013
ASTRID ESSED
[7]
NATIONALISTISCHE PROPAGANDA IN DE RUYTER HERDENKINGSJAAR
MEI/JUNI 2007
TROUW
KONINGIN LUIDT HERDENKINGSJAAR MICHIEL DE
RUYTER IN
23 FEBRUARI 2007
[8]
TROUW
KONINGIN LUIDT HERDENKINGSJAAR MICHIEL DE
RUYTER IN
23 FEBRUARI 2007
[9]
TROUW
KONINGIN LUIDT HERDENKINGSJAAR MICHIEL DE
RUYTER IN
23 FEBRUARI 2007
[10]
WIKIPEDIA
MICHIEL DE RUYTER (FILM)
SPEKTAKELFILM OVER MICHIEL DE RUYTER, DE BESCHERMHEER
VAN DE NEDERLANDSE SLAVENHANDEL
23 DECEMBER 2014
[11]
NOG MEER VERSTIKKEND NATIONALISME ROND
ZEESCHURK DE RUYTER IN SCHEEPVAARTMUSEUM
18 FEBRUARI 2015
[12]
GESLAAGD PROTEST TEGEN KOLONIALE VERHEERLIJKING
IN FILM ”MICHIEL DE RUYTER”
27 JANUARI 2015
[13]
VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER DE KOLONIALE
ZEESCHURK MICHIEL DE RUYTER
21 JANUARI 2015
[14]
STICHTING MICHIEL DE RUYTER
OVERZICHT VAN DE MEEST GESTELDE VRAGEN
SLAVENHANDELAAR OF REDDER GELOOFSGENOTEN
VOLKSKRANT
WEES TROTS OP MICHIEL DE RUYTER
GOSLING WIERSMA
23 JANUARI 2015
ONVOLTOOID VERLEDEN
HERDENKING MICHIEL DE RUYTER EEN SCHANDE?
SJAAK VAN DER VELDEN
BLOG 74
27 MAART 2015
ELSEVIER
PROTEST TEGEN SLAVERNIJ? PRIMA, MAAR
DAN WEL HET HELE VERHAAL
31 JANUARI 2015
HISTORIEK
MICHIEL DE ROVER
JONA LENDERING
29 JANUARI 2015
[15]
WEES TROTS OP MICHIEL DE RUYTER/MICHIEL DE RUYTER
MEDEPLICHTIG AAN SLAVENHANDEL/BAGATELLISERING
MISDAAD TEGEN DE MENSELIJKHEID DOOR VOLKSKRANT
SCHRIJVER
ASTRID ESSED
4 FEBRUARI 2015
HERDENKING MICHIEL DE RUYTER EEN SCHANDE?/
ALS JE TEGEN SLAVERNIJ EN SLAVENHANDEL BENT, WEL.
ASTRID ESSED
20 APRIL 2015
[16]
NPO GESCHIEDENIS
MICHIEL DE RUYTER (1607-1676)
GENOMINEERD VOOR GROOTSTE NEDERLANDER
ALLER TIJDEN
[17]
””Dit ING eiland is het centrale punt voor verschillende activiteiten, die
er voor zorgen, dat iedereen, die dat wil zich voor een dag een zeeheld
kan voelen.”
ING BIEDT BEZOEKERS SAIL 2015 EEN ONVERGETELIJKE
ERVARING
ZEEHELDEN ONTDEKKEN DE WERELD
13 MEI 2015
[18]
SAIL 2015/ING ”ZEEHELDENEILAND”/MICHIEL DE
RUYTER, ZETBAAS SLAVENHANDEL, NEERGEZET ALS
”ZEEHELD”/BRIEF AAN ING
ASTRID ESSED
24 AUGUSTUS 2015
[19]
”Om de Britten te straffen verwoestte De Ruyter hun factorijen. Freetown werd geplunderd en het fort Witsen heroverd. Hij bezocht aan de Goudkust op 7 januari 1665 het Nederlandse fort Elmina en veroverde begin februari het sterke Engelse fort Cormantijn. Hetscheepsjournaal dat De Ruyter gedurende deze expeditie bijhield, vormt een leesbare reisbeschrijving en werd in 1961 uitgegeven door de Linschoten-Vereeniging.
WIKIPEDIA
MICHIEL DE RUYTER
STRAFEXPEDITIE TEGEN DE ENGELSEN
BRON
WIKIPEDIA
MICHIEL DE RUYTER
VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER DE KOLONIALE
ZEESCHURK MICHIEL DE RUYTER
21 JANUARI 2015
MICHIEL DE RUYTER HIELD DE SLAVENHANDEL IN STAND
26 JANUARI 2015
[20]
NEDERLAND BETUIGT SPIJT OVER SLAVERNIJVERLEDEN/
GEEN SPIJT, MAAR EXCUSES/
IN NEDERLAND ANNO 2013
ASTRID ESSED
[21]
”De Ruyter ontmoette er onverwacht een jeugdvriend uit Vlissingen: Jan Compagnie (Jan Kompany bij Brandt) die, als kind tot slaaf gemaakt, later vanuit Afrika naar Zeeland vervoerd was en nu als zetbaas van de WIC werkte.”
WIKIPEDIA
MICHIEL DE RUYTER
STRAFEXPEDITIE TEGEN DE ENGELSEN
BRON
WIKIPEDIA
MICHIEL DE RUYTER
[22]
STICHTING MICHIEL DE RUYTER
OVERZICHT VAN DE MEEST GESTELDE VRAGEN
SLAVENHANDELAAR OF REDDER GELOOFSGENOTEN
”Maar De Ruyter heeft toch 2.500 slaven bevrijd en zelf helemaal niet in slaven gehandeld?
De Rover heeft inderdaad tot slaaf gemaakte christenen vrijgekocht, deels met geld van Nederlandse kerken. Het is wel nodig om daarbij te vermelden dat het om witte mensen ging die ook nog eens zijn geloofsgenoten waren.”
VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER DE KOLONIALE
ZEESCHURK MICHIEL DE RUYTER
21 JANUARI 2015
[23]
STICHTING MICHIEL DE RUYTER
OVERZICHT VAN DE MEEST GESTELDE VRAGEN
SLAVENHANDELAAR OF REDDER GELOOFSGENOTEN
[24]
”Uit beide omstandigheden, dat De Ruyter zich niet principieel tegen slavernij verzette maar hij wel veel slaven bevrijdde, kunnen we in ieder geval concluderen dat hij in die zin gewoon meehobbelde op wat toen steeds meer gewoon werd gevonden.”
HERDENKING MICHIEL DE RUYTER EEN SCHANDE?
BLOG 74, 27 MAART 2015
SJAAK VAN DER VELDEN
”De Ruyter was een kind van zijn tijd en hij handelde in opdracht van de toenmalige bestuurders. Ook bij hem is het nooit opgekomen dat de slavernij onrechtmatig was.”
VOLKSKRANT
WEES TROTS OP MICHIEL DE RUYTER
GOSLING WIERSMA
23 JANUARI 2015
[25]
”De overstap van kaapvaart naar slavenhandel lag in eerste instantie niet echt voor de hand. Het werd zelfs in de beginjaren der compagnie op calvinistische gronden verworpen.”
HISTORIEN
DE NEDERLANDSE SLAVENHANDEL IN DE 17E EN
18E EEUW
27 JUNI 2013
[26]
”Slavernij is tegen de natuur, aldus Hugo de Groot. De mens is van nature vrij, maar kan door bepaalde oorzaken in slavernij geraken: door vrijwillige onderwerping in geval van maatschappelijke zwakheid (aldus is zijn.levensonderhoud gewaarborgd); door uit slavenouders geboren te worden die zelf niet in het onderhoud van het kind kunnen voorzien; door als kind uit materiële nood door zijn vrije ouders verkocht te worden; door als misdadiger tot slavernij veroordeeld te worden, of ter dood veroordeeld te worden waarbij de straf bij wijze van gratie omgezet wordt in slavernij; ten slotte, door in een rechtvaardige oorlog krijgsgevangen gemaakt te worden, waarbij de slavernij een ‘weldaad’ is die de overwonnene redt van een vanzelfsprekende dood.”
DE GRONDEN VAN SLAVERNIJ EN HET RECHT OP VRIJHEID
A.N. PAASMAN, REINHART
NEDERLANDSE LITERATUUR EN SLAVERNIJ TEN TIJDE VAN DE
VERLICHTING