De leegroof van Sub-Sahara Afrika: “We kunnen natuurlijk niet iedereen opvangen.” Wat we wel kunnen, is rijkdommen stelen
“Dobberneger.” “700 doden, ach… het scheelt weer geld.” “Laat ze maar verdrinken, die gelukszoekers, potentiële uitkeringstrekkers zijn het.” “Ze moeten het daar zelf oplossen, kunnen wij niks aan doen.” “Afrika is als eerste aan zet om mensensmokkelaars aan te pakken.” De laatste uitspraak was van premier Rutte en net zo walgelijk als de rest, omdat Rutte lijkt te vergeten dat vandaag de dag de Europese economie groeit door Sub-Sahara Afrika, de regio waar de ‘potentiële uitkeringstrekkers’ vandaan komen. We zijn een maand verder sinds het bootvluchtelingendrama en is er geen drol veranderd, de onzichtbare racistische apartheidsmuren zijn nog steeds om fort Europa heen gebouwd. Een klein lichtpuntje: de Europese Commissie heeft onlangs besloten 40.000 vluchtelingen in Italië evenredig te verdelen over Europa, maar toch blijft het eeuwenoude antwoord: “We kunnen natuurlijk niet iedereen opvangen.” Wat we wel kunnen, is rijkdommen stelen. Welkom in de wereld van het nieuwe westerse kolonialisme.
Er zijn vier manieren van uitbuiting die laten zien dat Rutte en de rest van de Europese elite een hypocriet en hebzuchtig zooitje zijn. En maar zeuren dat vluchtelingen ons geld kosten en de grenzen niet open kunnen. Dat grenzen wagenwijd open staan voor goedkope goederen, grondstoffen en diensten kan natuurlijk wel.
Toenemende landroof
De eerste manier betreft de toenemende landroof in de grondstofrijke Sub-Sahara regio als gevolg van onzekere mondiale voedsel- en olievoorraden. Uit een uitgebreid onderzoek van Fred Pearce wordt duidelijk dat een gebied groter dan West-Europa in het afgelopen decennium door diverse multinationals in beslag is genomen als gevolg van onzekere voorraden. Dat hierdoor volledige gemeenschappen van hun landerijen worden weggedreven lijkt onbelangrijk, zoals blijkt in Mali waar volgens Oxfam “tenminste 23 dorpen met een inwoneraantal van 1644 mensen in een gebied waar 94000 mensen wonen worden verdreven zonder enige vorm van compensatie”.Illegale kapitaalvlucht
Desondanks moeten we een schouderklopje geven aan de westerse regeringen die uit liefdadigheid jaarlijks gemiddeld $ 26 miljard bijdragen aan ontwikkelingshulp in Sub-Sahara Afrika. Dat weegt dan wel weer op tegen het verdrijven van gemeenschappen toch? Nou nee. De tweede uitbuitingsmethode is illegale kapitaalvlucht wat betekent dat de noodzakelijke benodigdheden voor economische ontwikkeling van geld als investeringsmiddel voor infrastructuur – gebouwen, machines, internet enzovoorts – via illegale financiële constructies als belastingparadijzen en belastingontwijking wordt weggesluisd. Zodoende heeft de gerenommeerde Universiteit van Massachusetts berekend dat Sub-Sahara Afrika tussen 2005-2010 $ 310 miljard is kwijtgeraakt aan illegale kapitaalvlucht van voornamelijk westerse multinationals en enkele zeer rijke Afrikaanse partners die de winsten alleen maar zien stijgen. De ontwikkelingshulp is in vergelijking dus niets meer dan een kleine pleister op een veel te grote wond.
Rentes en afbetalingen koloniale leningen
Bovendien zitten de leningen die verstrekt worden aan de regio inbegrepen bij de $ 26 miljard aan ontwikkelingshulp. Dat deze leningen erfenissen zijn van het koloniaal verleden en vaak door toedoen van dictators ontstaan zijn, lijken we te vergeten. Ondanks dat er af en toe een deel van de lening wordt kwijtgescholden, moeten volgens data van de Wereldbank landen in Sub-Sahara Afrika alleen al aan rentes en afbetalingen jaarlijks $ 250 miljard ophoesten. De kleine hoeveelheden die staten aan belasting binnenkrijgen als gevolg van illegale kapitaalvlucht worden dus vrijwel allemaal besteed aan de afbetaling van leningen. Zo kan je dus nooit een samenleving ontwikkelen.
De hierop aansluitende derde manier van uitbuiting komt van westerse organisaties (IMF, Wereldbank, WTO) die eisen dat vrije markten worden ingesteld vóórdat nieuwe leningen verstrekt worden, waar vervolgens oudere leningen mee worden afbetaald. Met andere woorden: schulden blijven toenemen terwijl multinationals gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot de natuurlijke rijkdommen van de Sub-Sahara regio. De gevolgen van dit vrijemarktbeleid hebben volgens wederom een studie van de Universiteit van Massachusetts geleid tot een verlies van $ 490 miljard. Eigenlijk best logisch. Vergelijk de internationale vrije markt maar met een basisschool, in groep 1 konden we ook nog lang niet het niveau aan van de grote jongens en meisjes in groep 8. In Sub-Sahara Afrika kunnen de lokale bedrijven ook niet de internationale concurrentiestrijd aan met Shell, Monsanto of Unilever.
Personeel van westerse multinationals
Maar laten we eerlijk zijn, het BBP (bruto binnenlands product) van de regio is de afgelopen 10 jaar gemiddeld met 4,9 procent gegroeid. De multinationals lijken met hun investeringen dan toch wel wat goeds te doen. Nou niet dus. Het moet niet gekker worden, want wat blijkt nu uit een studie van Professor Ndongo Samba Sylla: gemiddeld betaalt de Sub-Sahara regio $ 40 miljard per jaar uit aan inkomens van westerse landen en andersom krijgt het niks binnen. De economische groei is dus niet voor de armsten in de regio maar voor het personeel van westerse multinationals en een rijke Afrikaanse elite.
“Wegkijken kan niet meer!!!”
Ik ben het helemaal eens met minister Koenders – die dat wel doet, maar oké – dat wegkijken niet meer kan. Of moeten we eerst de mensensmokkelaars aanpakken in plaats van het economische systeem dat Sub-Sahara Afrika uitbuit? Toch Rutte? Het wordt tijd dat ook vandaag de dag westerse overheden erkennen dat de Europese en Nederlandse economische ontwikkeling mede te danken is aan Sub-Sahara Afrika. Al de miljarden die vanuit de regio richting het westen zijn uitgestroomd hadden Sub-Sahara Afrika namelijk al tien keer kunnen ontwikkelen.
Net als in het koloniale verleden waar goud, diamanten en slaven werden geroofd, wordt Sub-Sahara Afrika nu bestolen van het grote potentieel om zich te ontwikkelen tot één van de meest welvarende regio’s ter wereld. Maar tot de dag van vandaag blijven de grenzen voor MENSEN dicht en voor grondstoffen en goederen open.