KERKELIJK UITZETCENTRUM VORMT INSPIRATIEBRON VOOR TEEVEN EN ZIJN AMBTENAREN
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) gaat een pilotproject in gezinslocaties starten om de “vrijwillige” terugkeer van afgewezen vluchtelingen effectiever te maken, aldus staatssecretaris Fred Teeven ineen brief van 14 februari. Het lijkt er sterk op dat de uitzetambtenaren dit terugkeerprogramma hebben afgekeken van de methodieken die INLIA en Kerk in Actie hebben ontwikkeld via hun zogeheten Transithuis. Nu dat kerkelijke uitzetcentrum, dat dient als verlengstuk van de deportatiemachine van de staat, zichzelf overbodig heeft gemaakt, zet Teeven de subsidie daaraan prompt stop.
Met het pilotproject “Activeren bewoners gezinslocaties” wil Teeven afgewezen vluchtelinggezinnen meer onder druk zetten om “vrijwillig” of “zelfstandig” terug te keren naar hun landen van herkomst. Van een echt vrijwillige of zelfstandige keuze voor de vluchtelingen is uiteraard in het geheel geen sprake. Door het keiharde uitsluitings- en opsluitingsbeleid worden ze tot terugkeer gedwongen, op welke wijze en met welke middelen die ook plaatsvindt. Dwang en geweld vormen al jarenlang de essentie van het uitzettingsbeleid, waar ook “vrijwillige” terugkeer-projecten deel van uitmaken. Flink wat steunorganisaties, waaronder INLIA en VluchtelingenWerk, helpen de staat door vluchtelingen ertoe te bewegen om het land te verlaten en de deportatiepolitiek daarmee een humaan imago te geven. Zo gaat het geld en de menskracht van dit soort clubs steeds meer naar terugkeerprojecten, in plaats van naar strijd voor verblijfsrecht. Daarmee lopen zeaan de leiband van de overheid en frustreren ze de strijd van onderop door vluchtelingen en anderen.
Kinderschoenen
Met ingang van deze maand gaat het COA afgewezen vluchtelingen “activeren” via korte cursussen en opleidingen, via sportactiviteiten en via internetvoorzieningen met informatie over hun landen van herkomst en over terugkeerprojecten. Allemaal met het doel om hun terugkeer te bevorderen, zo schrijft Teeven. INLIA toont zich er “tevreden” over dat de staat deze faciliteiten gaat aanbieden. Volgens de christelijke organisatie stemt de inhoud van de pilot “volledig” overeen met het programma van het eigen Transithuis, waar “op persoonlijk niveau belemmeringen voor terugkeer in kaart worden gebracht en vervolgens in samenwerking met de vreemdeling worden weggenomen”. De staat en INLIA vormen daarmee twee handen op één buik. Jaren geleden al toonde het ministerie van Justitie zich enthousiast over dit soort deportaties vanuit “het particulier initiatief”. Teeven en zijn voorgangers hebben heel wat clubs dan ook subsidie gegeven om te kunnen experimenteren met “vrijwillige” terugkeer-projecten. Nu acht de staatssecretaris de tijd blijkbaar rijp om de geldkraan dicht te draaien, de projecten over te nemen, en INLIA en Kerk in Actie te bedanken voor de moeite.
INLIA vindt het naar eigen zeggen “wrang” om te moeten constateren dat Teeven aan de ene kant de methodiek van het Transithuis onderschrijft, maar aan de andere kant de subsidie aan dat kerkelijke uitzetcentrum beëindigt. Maar het ligt meer voor de hand om dat een logische ontwikkeling te noemen. Wie een deel van de activiteiten van de deportatiemachine van de staat overneemt, met behulp van subsidies, moet er niet gek van staan te kijken als de staat deze activiteiten op een bepaald moment weer naar zich toetrekt. De staat is er niet bij gebaat als dit soort projecten in de kinderschoenen blijven staan. Na een experimenteerfase dient ooit een keer voldoende resultaat te worden geboekt, in de vorm van substantieel meer uitzettingen. Harde cijfers dus die het belang van “vrijwillige” terugkeer aantonen, naast andere vormen van deportatie. In het verleden heeft Gerd Leers, de voorganger van Teeven,de geldkraan al eens dichtgedraaid, toen Stichting Duurzame Terugkeer in zijn ogen te weinig vluchtelingen wist te dwingen tot “vrijwillige” terugkeer. Onder het bewind van Leers kwamen “vrijwillige” terugkeer-projecten meer onder regie te staan van de Dienst Terugkeer en Vertrek. Het staatsapparaat gaat nu aan de slag om die projecten nog eens dunnetjes over te doen, te stroomlijnen en waar mogelijk uit te breiden.
Harry Westerink