DE STAAT LIEGT OVER BAH EN KOULIBALY
Gisteren werd in het NOS journaal en Nieuwsuur aandacht besteed aan de uitzetting van Cheikh Bah en Issa Koulibaly, de twee vluchtelingen die al meer dan 70 dagen in hongerstaking waren en gisteren met een speciaal afgehuurd vliegtuig naar Guinea zijn gedeporteerd. In beide nieuwsitems werd gezegd dat er voor Bah en Koulibaly medische zorg bij aankomst zou zijn geregeld, zoals de rechter in Arnhem had geëist. Verder werd er gezegd dat Bah eerder asiel had aangevraagd in Frankrijk, maar dat dat geen schijn van kans zou hebben gehad omdat hij in Nederland al afgewezen was. Jasper Kuipers van Vluchtelingenwerk zei in Nieuwsuur dat ‘hij er op vertrouwde dat de uitzetting verantwoord had plaatsgevonden’ en dat ‘de staatssecretaris echt met een dilemma zat’.
Met dit alles wordt er in de media een beeld neergezet van de situatie dat totaal niet overeenkomt met de werkelijkheid. Uit diverse betrouwbare bronnen komen de verhalen binnen over wat er écht gebeurt. Er wordt gelogen door de Staat, en niet zo’n beetje ook.
Medische zorg
De rechter had afgedwongen dat de Nederlandse Staat in ieder geval voor medische zorg bij aankomst diende te zorgen. Ook wettelijk blijft de Nederlandse staat nog drie maanden na de deportatie verantwoordelijk voor de vluchteling. Cheikh Bah en Issa Koulibaly waren beiden ernstig verzwakt, na meer dan zeventig dagen hongerstaking en intermitterende dorststaking.
In diverse artikelen en uitzendingen wordt de indruk gewekt dat Bah en Koulibaly naar een ziekenhuis zijn gebracht en daar nu verzorgd worden. Niets is minder waar. Bij aankomst bij het ziekenhuis werden beide mannen niet toegelaten, omdat er niets bekend was over hun komst. Daarna zijn ze naar een kliniek gebracht, maar ook daar bleken geen afspraken te zijn gemaakt. Er was, ondanks de toezeggingen, helemaal niets geregeld. Medische zorg kon ook niet ter plekke geregeld worden, omdat voor medische zorg direct betaald dient te worden en zij geen van beiden geld hadden. Ze mochten één nacht in de kliniek blijven, maar zonder enige voorzieningen. Geen van beiden is door een arts gezien.
Vlak voor de uitzending van Nieuwsuur was er een interview met de vluchtelingen geweest en hadden ze al verteld dat er géén medische hulp bleek te zijn bij aankomst. Het is daarom bevreemdend dat Nieuwsuur de schijn wekt dat beiden in een ziekenhuis opgenomen zijn.
Asiel
Bah’s asielverzoek in Parijs zou volgens de NOS ‘geen schijn van kans hebben gehad’ omdat zijn eerdere asielaanvraag in Nederland afgewezen was. Ook dit is onjuist. Bah heeft bij de vierde deportatiepoging inderdaad asiel aangevraagd in Frankrijk. Dit had wel degelijk kans van slagen via het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, aangezien meneer Bah aantoonbaar mishandeld was in detentie. Maar de Koninklijke Marechaussee heeft meneer Bah niet de kans gegeven zijn verzoek af te wachten, terwijl hij daar wel het recht op had. Juridisch gezien is er dus sprake van ontvoering door de KMar.
Bovendien laat deze voorstelling van zaken buiten beschouwing waarom er tot drie keer toe geweigerd werd om Bah te deporteren naar Conakry in Guinea: gezien zijn medische toestand was hij tot drie keer toe niet ‘fit to fly’ verklaard door luchthavenartsen in Brussel en Parijs. Bij de laatste keer had de arts aan de chef van het marechaussee-escorte een als medisch geheim geclassificeerde brief meegegeven die onverwijld aan de vertrouwensarts moest worden overhandigd. De brief is nooit aangekomen; de marechaussee beweert in een mail van niets te weten.
Twee handen op één buik
“Ik neem aan dat ze medisch zijn gecheckt,” zegt Jasper Kuipers van Vluchtelingenwerk Nederland in het interview met Nieuwsuur. Kuipers’ naïef aandoende vertrouwen in de regels blijkt misplaatst. Bij de vorige deportatiepoging was Bah niet onderzocht in Nederland, de twee keer daarvoor was hij ‘fit to fly’ verklaard door ingehuurde artsen. Issa Koulibaly is gisteren voor de vlucht helemaal niet gezien door een arts.
Ook beweerde Kuipers dat ‘terugkeer gelukkig wordt gemonitord’. Dat dat totaal niet het geval is, blijkt niet alleen uit de talloze getuigenissen van vluchtelingen die gedwongen zijn uitgezet, maar ook recentelijk nog uit de documentaireserie ‘Uitgezet’ van de VARA.
Verder stelt Kuipers dat ‘de staatssecretaris een groot dilemma had’. Zowel de woordvoerder van Vluchtelingenwerk Nederland als de verslaggever van Nieuwsuur gaan er van uit dat uitzetting onvermijdelijk was, want ‘als de staatssecretaris ze een verblijfsvergunning had gegeven, dan had dat een precedent geschapen’. Beiden gaan volkomen voorbij aan het feit dat Bah en Koulibaly niet in hongerstaking waren met als doel persoonlijk een verblijfsvergunning af te dwingen. Vanaf het begin af aan hebben alle hongerstakers keer op keer duidelijk laten weten dat ze in protest waren tegen het huidige asielbeleid en dat ze streden voor vrijheid en bescherming. De staatssecretaris had dus helemaal geen dilemma, want hij is inhoudelijk nooit ingegaan op de eisen van de hongerstakers.
Bovendien had Teeven makkelijk van zijn ‘dilemma’ af kunnen zijn op het moment dat Bah asiel aanvroeg in Parijs. Het enige dat hij hoefde te doen was Bah in Parijs te laten zitten. Teeven was van de hongerstaker af geweest, het ‘probleem’ zou zijn opgelost. Maar dat gebeurde niet; de Koninklijke Marechaussee nam Bah onrechtmatig mee terug naar Nederland. Daarmee zadelde Teeven zichzelf op met een ‘dilemma’.
Deal
De vraag rijst waarom de Staat zo gehandeld heeft. Waarom zijn er zulke extreme maatregelen getroffen om Bah en Koulibaly te deporteren? Ging het echt alleen maar om het feit dat de twee al zo lang in hongerstaking zijn? Of is er meer aan de hand?
Dat de Nederlandse Staat tot iedere prijs van Bah af wilde komen, staat buiten kijf. Maar de redenen zouden weleens dieper kunnen gaan dan een ‘don’t die in my backyard’.
Cheikh Bah heeft nogal wat misstanden in het openbaar gebracht. Niet alleen waren zijn uitzettingspapieren overduidelijk vervalst en heeft hij de aanzet gegeven tot kritische vragen over de exorbitante ‘kosten’ voor de Guinese Taskforce, ook heeft hij de pers nauwgezet uit de doeken gedaan hoe hij mishandeld werd in detentie. Door de vinger publiekelijk op de zere plek te leggen, vormt Bah zowel voor de Nederlandse overheid als voor de Guinese overheid een zorgwekkende factor. Beide staten hebben dus belang bij zijn uitlevering aan Guinea.
Geweld
In het interview voorafgaand aan de uitzending van Nieuwsuur hebben Bah en Koulibaly aan de verslaggever verteld hoe de deportatie in zijn werk ging. Ze hebben de hele reis op hun buik op vliegtuigstoelen moeten liggen in een ‘body cuff’, een fixatiesysteem waarbij het hele lichaam geboeid is. Uren lang lagen ze stil, met hun hoofd één kant op gedraaid. Ondanks het feit dat geen van tweeën een risico kón opleveren, zowel vanwege de body cuff als vanwege hun verzwakte medische toestand werden ze begeleid door een disproportioneel aantal medewerkers van de marechaussee. En nog durft Kuipers van Vluchtelingenwerk te beweren dat ‘hij er van uit gaat dat de staatssecretaris er alles aan heeft gedaan om de uitzetting verantwoord te laten plaatsvinden”. De Nieuwsuurredactie was op dat moment al op de hoogte van de omstandigheden waaronder Bah en Koulibaly werden gedeporteerd!
Diefstal
De Staat laat niet alleen een overstelpende hoeveelheid leugens horen over de deportatie van de twee Guinese vluchtelingen, maar laat en passant ook wat aan de strijkstok hangen: toen Issa Koulibaly uit zijn cel werd gehaald in Rotterdam, mocht hij zijn spullen, waaronder een I-pad, niet meenemen. Waar de spullen nu zijn, is onduidelijk. Het ‘in beslag nemen’ van eigendommen op het moment dat iemand gedeporteerd wordt, gebeurt veelvuldig. Het is wellicht een aardige bijverdienste – zo hoog zijn de salarissen van de G4S bewakers per slot van rekening niet.
Waarheid
Al met al wordt er in de berichtgeving rondom de deportaties een beeld gegeven dat ver van de realiteit staat. Kuipers van Vluchtelingenwerk beweert bijvoorbeeld ook dat ‘mensen niet altijd een reëel beeld hebben van de veiligheidssituatie in hun land van herkomst’ en daarom niet mee willen werken aan vrijwillige terugkeer. Maar de UNCHR rapporten en de internationale nieuwsberichten over landen zoals Guinea, Afghanistan en Somalië spreken heldere taal: het is daar levensgevaarlijk.
Het enige moment dat Kuipers onomstotelijk de waarheid sprak, was op het moment dat hij het ‘betrokken bij de vluchtelingen’-masker van Vluchtelingenwerk liet vallen. “Vluchtelingenwerk Nederland zegt: wij zijn niet tegen gedwongen terugkeer.”