Zelfs de Financial Times schreef dat het om de “meest opdringerige economische supervisie” ging in de geschiedenis van de EU. Nadat het Griekse parlement al verregaande toegevingen had gedaan door in te stemmen met het jongste regeringsvoorstel, eisten verschillende Europese landen, met Duitsland op kop, plots extra bezuinigingen en neoliberale hervormingen. Die plotse verharding zorgde voor een splijtzwam binnen de Eurogroep. De Italiaanse premier Renzi maakte zich behoorlijk boos over – in de woorden van een Europese functionaris – deze ‘mentale waterboarding’. Voor hem mochten de Grieken niet nog meer worden vernederd en tegen Duitsland zei hij: ‘genoeg is genoeg’.
Waaruit bestaat het akkoord dat eigenlijk een dictaat is? De Griekse regering wordt gedwongen om een neoliberaal programma in te voeren en daarmee ook het sociaal systeem verder uit te hollen. Er komen hervormingen in het belastings- en pensioensysteem. In grote lijnen had de regering Tsipras daar eind vorige week al aan toegegeven in het jongste Griekse voorstel. Alleen krijgt Griekenland maar tot woensdag 15 juli de tijd om deze hervormingen door het parlement te jagen. Een dergelijk eis staat ver van elke elementaire democratische regel. Het valt te betwijfelen dat België en gelijk welk ander Europees land zo’n inbreuk op zijn soevereiniteit zou willen slikken. Maar dat is lang nog niet alles.
Onder leiding van de Duitsers wordt de Griekse regering ertoe verplicht om een gedetailleerd hervormingspakket te realiseren. Zo moet ook de arbeidsmarkt geliberaliseerd worden en moeten ‘alle’ OESO-aanbevelingen – het zijn er 329 – worden uitgevoerd, gaande van dereguleringen in de bakkerij-, melk en farmaceutische sector, liberalisering van heel wat prijzen in de farmacie, de afbouw van de beperkingen op de zondaghandel, het deregulariseren van bepaalde beroepscategorieën zoals in het ferry-transportwezen (vergelijk met de pogingen om de havenarbeid in België te liberaliseren), flexibilisering van handelspromoties, seizoensverkoop (vergelijk België waar die eveneens is gereguleerd) en discounts,… Het gaat om een lange lijst van maatregelen die bij de Oeso nog aanbevelingen worden genoemd, maar volgens het akkoord met de Eurogroep volgens een ‘duidelijk tijdschema’ moeten worden uitgevoerd. Verder komt er een privatisering van het energiedistributienetwerk tenzij er alternatieve maatregelen worden gevonden die dezelfde gevolgen hebben op vlak van concurrentie.
Het strafste is dat er een fonds wordt opgericht dat het beheer en de (uit)verkoop van Griekse staatseigendommen moet regelen. Tsipras kon nog verhinderen dat dit fonds in Luxemburg zou beheerd worden in plaats van in Athene. En hij kreeg ook gedaan dat een deel van de opbrengsten in Griekenland wordt geïnvesteerd en niet louter naar schulaflossingen kon gaan. Het effect was meteen voelbaar bij de echte winnaars. De beurzen in Amsterdam en Frankfurt openden meteen met een winst van respectievelijk 1,3 en 1,53 procent. Tsipras zal in eigen land spitsroeden moeten lopen, maar had hij nog een keuze?
Deze crisis was een belangrijke les in Europese politiek, maar dan in de negatieve zin.
Wat hebben we geleerd uit deze crisis?
– de bevestiging dat Europa in eerste plaats een harde financiële en economische constructie is waar er steeds minder plaats is voor het sociale Europa. Het wordt alsmaar moeilijker om dit Europa te verdedigen (denk ook maar aan de manier ook waarop het TTIP – handelsakkoord – er dreigt doorgesluisd te geraken of de macht en invloed van economische lobbygroepen)
– dat de soevereine wil van een volk er niet toe doet. Het verkozen Griekse parlement wordt gewoonweg verplicht om tot in de details het dictaat van de Europese politieke elite onder aanvoering van landen als Duitsland en Nederland uit te voeren. Dit heeft repercussies voor heel Europa, want het is duidelijk dat de macht van de nationale parlementen niet erg groot meer is.
– dat een volk dat kiest voor verandering door de corrupte en incompetente elite van het politieke toneel weg te stemmen, toch moet boeten voor hun wandaden, maar evenzeer voor de op winst beluste Europese banken en wapenhandelaars. De eerste door roekeloze leningen toe te staan – waar geen enkele Europese leider ook maar een probleem leek mee te hebben –, de tweede door smeergeld te betalen voor wapencontracten die eerst werden gepromoot door de politieke leiders van hun land (cfr Duitsland en Frankrijk)
– dat het werkelijke doel van een aantal Eurogroeplanden er bijna openlijk uit bestond om Syriza te verzwakken en indien mogelijk de Griekse regering te doen vallen. De Grieken moeten maar kiezen voor een partij die de neoliberale Europese politiek veel welgevalliger is, zo luidt de onderliggende boodschap. Zelfs het risico op nog meer populariteit van het anti-Europese en xenofobe extreemrechtse Gouden Dageraad in Griekenland wil men daar op de koop toe bijnemen.
– dat het volk ook in andere landen best twee keer nadenkt vooraleer te stemmen op een linkse partij. Dit geldt in het bijzonder voor de Spanjaarden is duidelijk gemaakt dat ze best twee keer nadenken vooraleer ze dit najaar tijdens de parlementsverkiezingen op links, in casu Podemos stemmen
– dat het Duitse kapitalisme de krijtlijnen bepaalt van de richting waarin Europa moet stappen