[34]

”In de afgelopen tien jaar was gemiddeld 11 procent van alle immigranten een asielzoeker. 

RTL NIEUWS

VAN ASIELSTOP TOT SPREIDING: DIT WILLEN

PARTIJEN MET MIGRATIE

28 OCTOBER 2023

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5414701/van-asielstop-tot-spreiding-dit-willen-politieke-partijen-met

Moet er een maximum voor het aantal migranten komen? En hoe worden ze verspreid over het land? Een van de belangrijkste thema’s deze verkiezingen is migratie, het vorige kabinet viel er zelfs over. We zetten de standpunten van de grootste partijen in de peilingen op een rij. 

“Migratie is een thema waar de politiek het lastig over eens kan worden”, zegt Floor Bremer, verslaggever op de politieke redactie van RTL Nieuws. Dat bleek in de zomer wel, het kabinet viel vlak voor het reces omdat er geen deal bereikt kon worden over migratie. 

“Omdat veel partijen zeggen dat het een principieel punt is, vinden ze het lastig water bij de wijn te doen”, legt Bremer uit. “Maar uiteindelijk zullen deze compromissen ook door een nieuw kabinet gesloten moeten worden.”

Immigratie in cijfers 

Vorig jaar kwamen er 403.108 immigranten naar Nederland, tegelijkertijd vertrokken er 179.310 mensen. De meeste immigranten van buiten de EU waren 108.440 Oekraïners op de vlucht voor de oorlog in hun land. 

In de afgelopen tien jaar was gemiddeld 11 procent van alle immigranten een asielzoeker. De meeste immigranten kwamen uit de EU (of landen uit de Europese vrijhandelszone). De belangrijkste reden voor immigratie was vanwege het gezin of werk. Voor immigranten van binnen de EU was werk de belangrijkste reden, staat in de Staat van Migratie 2023.

Goed, dat is de huidige stand van zaken. Wat willen de partijen, als ze het voor het zeggen krijgen na de verkiezingen? We lopen de belangrijkste vraagstukken langs, met de opvallendste standpunten van de belangrijkste partijen. 

Komt er een maximum aan de instroom van immigranten?

Als het aan de VVD en de NSC ligt wel. De laatste partij verbindt er zelfs een concreet aantal aan. Als het aan de partij van Pieter Omtzigt ligt, moet het migratiesaldo jaarlijks netto op 50.000 personen liggen.

De BBB wil een maximum van 15.000 asielzoekers per jaar opnemen. De PVV en JA21 willen nog een stap verder gaan. Als het aan Geert Wilders en Joost Eerdmans ligt, komt er een asielstop. 

EINDE

[35]

”Gemiddeld de grootste groep immigranten (53 procent) kwam de afgelopen tien jaar uit de Europese Unie. Om hier te werken, te studeren of voor gezinsvorming. De tweede groep (31 procent) bestaat uit migranten van buiten de EU. De derde groep (11 procent) bestaat uit asielmigranten.”

TROUW

FEIT VERSUS FICTIE: ZES BELANGRIJKE CIJFERS OVER MIGRATIE

24 OCTOBER 2023

https://www.trouw.nl/binnenland/feit-versus-fictie-zes-belangrijke-cijfers-over-migratie~b7708e52

Nu de verkiezingscampagne losbreekt vliegen in debatten en discussies over migratie allerlei cijfers voorbij. Feit en fictie zijn niet altijd van elkaar te onderscheiden, context en perspectief vervagen. Zes belangrijke migratiecijfers ontleed.

Grootste groep immigranten komt voor werk

“Er kwamen vorig jaar 400.000 mensen als immigrant naar Nederland. Dat zijn meer mensen dan er in Utrecht wonen. Dat kan zo niet. We moeten immigratie onder controle krijgen.”

Dit waren de woorden van oud-minister Henk Kamp (VVD), uitgesproken vlak na de kabinetsval in juli in Nieuwsuur. Kamp verdedigde de keuzes van premier Mark Rutte. “Dat probleem van die onbeheerste immigratie en het uit de hand gelopen asielbeleid, dat moet anders.”

Dat in de afgelopen decennia nooit eerder 400.000 immigranten naar Nederland kwamen, zei Kamp er niet bij. Het cijfer is een uitschieter, voor een aanzienlijk deel toe te wijzen aan de Russische invasie van Oekraïne. Ruim 108.000 Oekraïners vroegen vorig jaar om tijdelijke bescherming in Nederland.

Vorig jaar emigreerden er ook meer mensen dan in de afgelopen twintig jaar uit Nederland: bijna 180.000 Immigratie minus emigratie leidt tot het migratiesaldo, het aantal mensen dat er in Nederland in een jaar bij is gekomen. De tijd dat dit saldo rond de 0 schommelde ligt al even achter ons. Sinds 2012 neemt het migratiesaldo vrijwel onafgebroken toe, afgezien van de coronaperiode. Vorig jaar was het migratiesaldo ongeveer 224.000 mensen.

Gemiddeld de grootste groep immigranten (53 procent) kwam de afgelopen tien jaar uit de Europese Unie. Om hier te werken, te studeren of voor gezinsvorming. De tweede groep (31 procent) bestaat uit migranten van buiten de EU. De derde groep (11 procent) bestaat uit asielmigranten.

Welke nationaliteiten kwamen er vorig jaar naar Nederland? De grootste groep immigranten bestond uit Oekraïners. Op de tweede plaats, met 11 procent, kwamen immigranten uit… Nederland. Zij keerden na een eerder vertrek terug. De derde groep (7 procent) was Pools.

Asielzoeker draagt aanzienlijk bij aan groei bevolking

Er zijn meer perspectieven om naar migratie te kijken dan alleen de kale cijfers over immigratie en emigratie. Een belangrijke factor is de groei van de bevolking, en welke migrantengroepen hier het meest aan bijdragen. Juist mensen die zich in Nederland vestigen leggen voor langere tijd beslag op schaarse voorzieningen zoals woningen of energie, is de gedachte.

Er zijn vier primaire redenen waarvoor immigranten naar Nederland reizen: arbeid, gezin, studie en asiel. Uit een berekening van het Centraal Planbureau blijkt dat gezins- en asielmigranten relatief gezien het meeste bijdragen aan de groei van de Nederlandse bevolking.

Dat zit zo. Van alle arbeidsmigranten is na tien jaar bijna 75 procent weer weg uit Nederland. Meer dan acht op de tien studenten uit het buitenland zijn na tien jaar weer vertrokken. Maar van alle asielmigranten verblijft na tien jaar juist nog bijna driekwart in Nederland.

De conclusie dat asielmigratie de afgelopen tien jaar ‘slechts’ 11 procent van de totale immigratie besloeg, is dus maar een halve waarheid. Van de immigranten die na tien jaar nog steeds in Nederland aanwezig zijn, klopte ten minste een kwart als asielzoeker aan in Nederland.

Daar komen nareizigers nog bovenop. Dat zijn gezinsleden die erkende vluchtelingen naar Nederland mogen halen. Zij vallen in landelijke statistieken niet onder ‘asielmigranten’ maar onder ‘gezinsmigranten’.

Nareis van gezinsleden van asielzoekers nam de afgelopen jaren in aantallen toe en de verwachting is dat die stijging doorzet. Dat heeft deels te maken met de forse groei van het aantal alleenreizende minderjarige vluchtelingen dat in Nederland aanklopt voor asiel. Die groep, die in twee jaar tijd meer dan verdubbeld is, doet relatief vaak een nareisverzoek.

Nederlandse asielcijfers springen Europees niet uit de toon

Wie de debatten over migratie in de Tweede Kamer volgt, zou het gevoel kunnen bekruipen dat het gros van de mensen dat naar Europa vlucht, rechtstreeks naar het aanmeldcentrum in Ter Apel reist om in Nederland asiel aan te vragen.

Maar niets is minder waar. Het aantal asielaanvragen is hier juist bijzonder gemiddeld. Vorig jaar ontving Nederland twee asielaanvragen per duizend inwoners. Het EU-gemiddelde was ook precies twee asielaanvragen per duizend inwoners, blijkt uit cijfers van het Europese statistiekbureau. In de EU-rangschikking stond Nederland op de elfde plaats, achter bijvoorbeeld België, Duitsland, Oostenrijk en Luxemburg.

Het hoofdelijk gemiddelde is een belangrijke graadmeter in Europa, omdat het aantal inwoners in een land doorwerkt in de mate van voorzieningen die er aanwezig zijn. De statistiek wordt echter ook bekritiseerd omdat die geen rekening houdt met de bevolkingsdichtheid. Na Malta heeft Nederland de hoogste bevolkingsdichtheid van de EU. Nederland is vol, zeggen sommige politici.

Je kan daarom ook naar de absolute aantallen asielmigranten kijken. Dan ontstaat er een ander beeld: Nederland ontving vorig jaar 35.535 eerste asielaanvragen (exclusief herhaalde aanvragen en nareizigers) en nam daarmee een zesde plek in op de EU-rangschikking. De achterstand op Duitsland (217.780 aanvragen), Frankrijk (137.605) en Spanje (116.150) was wel groot.

Per vierkante kilometer landoppervlak ontving Nederland vorig jaar 1,05 asielaanvragen. Dat is vergelijkbaar met België (1,06), veel meer dan Duitsland (0,62) maar minder dan Oostenrijk (1,36).

Voorspelde explosieve groei van asielaanvragen blijft uit

Eind april werd Lelystad ongewild even lijdend voorwerp in het migratiedebat. ‘Dit jaar mogelijk 77.000 asielzoekers naar Nederland’ kopten verschillende media nadat staatssecretaris Eric van der Burg jaarlijkse prognoses van zijn ministerie naar buiten bracht. Vakkundig vergeleek weblog GeenStijl: ‘Een stad als Lelystad erbij.’

De ramingen van Van der Burg zorgden voor een schokgolf in politiek Den Haag. Tienduizenden asielaanvragen meer dan in 2022, het jaar waarin asielzoekers in Ter Apel op straat sliepen, dat was een brug te ver. Zelfs in 2015, toen Europa kampte met een vluchtelingencrisis, kwamen bij lange na niet zoveel asielzoekers naar Nederland.

De spanningen in het kabinet stegen tot een hoogtepunt. Met name de VVD-fractie eiste een afname van het aantal asielzoekers, en dreigde de stekker uit het kabinet te trekken als de coalitie er niet uit zou komen. De rest is geschiedenis.

Het is bijna een half jaar geleden dat staatssecretaris Van der Burg de explosieve voorspelling naar buiten bracht. Toen al fronsten deskundigen de wenkbrauwen: waar komen deze torenhoge cijfers vandaan? Tot dan toe hield het aantal asielaanvragen gelijke tred met een jaar eerder, toen (inclusief herhaalde aanvragen en nareizigers) de teller op 31 december stokte op ruim 49.000 aanvragen.

Met nog twee maanden voor de boeg komen er nog steeds niet meer asielzoekers naar Nederland dan vorig jaar. Het aantal aanvragen loopt nu ongeveer duizend achter bij de stand van eind oktober 2022. De kans dat de voorgestelde prognose uitkomt is nihil.

Dat wil niet zeggen dat het rustig is in de asielopvang. Ook als het aantal aanvragen gelijke tred houdt met vorig jaar is dat aantal vergeleken met het 10-jaars gemiddelde bijzonder hoog. Dat is goed te zien in het aanmeldcentrum in Ter Apel, dat weer bijna bezwijkt onder de asielaanmeldingen. Afgelopen weekend sliepen vreemdelingen weer op stoelen in de wachtruimte van de Immigratiedienst.

Gezin volgt vaker arbeidsmigrant

Gezinshereniging bleek het struikelblok voor het kabinet. Partijen konden het niet eens worden over de inperking van het recht op nareis van gezinsleden van erkende vluchtelingen, ook wel statushouders in jargon.

Het is de vraag hoeveel grip op migratie het kabinet had verkregen met het verhinderen van de nareis van vluchtelingen. Vorig jaar kwamen ongeveer 11.000 nareizigers naar Nederland en het beoogde maatregelenpakket had ongeveer de helft van die mensen direct geraakt: 5500. Dat is net iets meer dan 1 procent van de totale immigratie in 2022.

In de nasleep van de kabinetsval viel ook de term ‘nareis op nareis.’ Het stapelen van asielaanvragen waarbij overgekomen gezinsleden van vluchtelingen op hun beurt weer familieleden naar Nederland halen. Bewijs voor het bestaan van deze ‘asielstapeling’ is er nog niet. De Immigratiedienst (IND) zoekt sinds juli uit hoe vaak nareis op nareis voorkomt, maar heeft nog altijd geen antwoord.

Waar het minder vaak over gaat is dat gezinsmigratie vooral volgt op arbeidsmigratie. Vorig jaar kwamen er bijna 40.000 gezinsmigranten van buiten de EU naar Nederland, waarvan een kwart in het kader van gezinshereniging van vluchtelingen.

Voor elke kennismigrant komt gemiddeld één gezinslid mee, bleek afgelopen zomer uit stukken die werden vrijgegeven na de kabinetsval. Voor iedere tien (lager opgeleide) arbeidsmigranten komen 6 gezinsleden mee. Een groot gedeelte (76 procent) van deze gezinsleden werkt niet.

‘Het feit dat er veel gezinsmigranten meekomen met arbeidsmigranten is van belang voor het inschatten van de kosten en baten van arbeids­migratie. Het aantrekken van arbeidsmigranten leidt door de meegekomen gezinsmigranten bijvoorbeeld tot een groter beslag op de schaarse woon-, zorg- en onderwijsvoorzieningen’, analyseerde Pieter van Winden recent in het economische vakblad ESB. Hij is hoge ambtenaar op het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid.

Uitzetten asielzoekers vaker wens dan realiteit

Op één migratie-onderwerp zijn politici van rechts tot links al jaren eensgezind: het uitzetten van afgewezen asielzoekers. ‘We trekken de haperende terugkeer van afgewezen asielzoekers vlot’, belooft bijvoorbeeld GroenLinks-PvdA in zijn huidige programma. ‘Illegalen moeten worden vastgezet of uitgezet’, vindt de PVV. Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en CU spraken in hun coalitieakkoord af dat ‘mensen die niet rechtmatig in Nederland mogen blijven, moeten terugkeren naar het land van herkomst’.

Dan de realiteit. Het terugsturen van vreemdelingen wordt juist steeds lastiger. Die boodschap bracht de verantwoordelijke Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) afgelopen juli nog naar buiten. Jaarlijks stuurt de dienst met succes enkele duizenden vreemdelingen terug, waarvan vaak niet meer dan tweeduizend gedwongen. Afgezet tegen de komst van honderdduizenden immigranten is dat slechts een fractie van het totaal.

Bij de grootste groep ‘uitstroom’ is het twijfelachtig of die mensen Nederland echt hebben verlaten. Zij zijn ‘zelfstandig zonder toezicht’ vertrokken. Dat wil zeggen: de vreemdeling is niet meer op het laatst bekende adres. Waar die naartoe is gegaan, is niet bekend.

Een gemakkelijke oplossing bestaat er niet omdat Nederland bij de terugkeer van migranten afhankelijk is van het land van herkomst. Exemplarisch is het voorbeeld van Marokko. Een deal met het land uit 2021 werd in politiek Den Haag verkocht als een ‘doorbraak’ voor het Nederlandse migratiebeleid. Eindelijk zouden Marokkanen gedwongen worden uitgezet. Maar na ruim anderhalf jaar stond de teller op 125 teruggekeerde Marokkanen. Het gros van die mensen keerde vrijwillig terug naar Marokko. Dat kon voor de ‘Marokko-deal’ werd gesloten, ook al.

Ook de terugkeer van migranten binnen Europa verloopt moeizaam. Volgens de zogeheten Dublinverordening moeten vreemdelingen vaak terugkeren naar het land waar ze de EU als eerste binnenkwamen. In de praktijk gebeurt dit amper. Vorig jaar werden 860 personen aantoonbaar overgedragen aan in totaal 23 EU-lidstaten. Politici beloven al jaren om de Dublinregeling te repareren. Daarin is nog niemand geslaagd.

[36]

BNN VARA

UITBUITING ARBEIDSMIGRANTEN AFGELOPEN JAREN TOEGENOMEN

20 JULI 2023

https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/uitbuiting-arbeidsmigranten-door-malafide-uitzendbureaus-afgelopen-jaren-toegenomen

De Arbeidsinspectie heeft de afgelopen 3 jaar bij 67 procent van de 1.304 uitzendbureaus die werden gecontroleerd, overtredingen geconstateerd. In totaal is voor 1,5 miljoen euro aan boetes opgelegd. Arbeidsmigranten worden onderbetaald, uitgebuit en werken zonder vergunning.

Er zijn ruim 800.000 arbeidsmigranten in Nederland. Ze komen vooral uit landen als Polen, Bulgarije en Roemenië. Ten opzichte van andere vergelijkbare landen maakt Nederland veel meer gebruik van arbeidsmigranten voor werkzaamheden.

‘Weinig Nederlanders willen dit werk doen’

De inspecties vonden vooral plaats in die sectoren waarbij snel mensen nodig zijn en waar sprake is van laagbetaald werk, zoals in de detailhandel, horeca, land- en tuinbouw, metaal en industrie, de bouw en in toenemende mate distributiecentra, transport en logistiek. Daar zijn de risico’s op oneerlijk en onveilig werk volgens de Arbeidsinspectie het grootst. Voor dit soort werkzaamheden zijn weinig tot geen Nederlandse arbeidskrachten te vinden voor de arbeidsvoorwaarden die Nederlandse werkgevers willen bieden. “Arbeidsmigranten zijn daartoe wel bereid en dat doen zij in de helft van de gevallen op uitzendbasis”, schrijft de inspectie.

In de afgelopen drie jaar rondde de inspectie 12 strafrechtelijke onderzoeken af en droeg die over aan het Openbaar Ministerie. Bij strafzaken die daaruit volgden is voor 3,2 miljoen euro aan wederrechtelijke verkregen vermogen geïnd. Dit is het financiële voordeel dat iemand heeft behaald door het plegen van een strafbaar feit. Verder zijn enkele gevangenisstraffen en taakstraffen uitgedeeld door de rechter. Ook heeft een bestuurder een tijdelijk beroepsverbod gekregen.

Onterecht loon inhouden van laag salaris

De inspectie constateerde dat de uitzendbureaus onterecht geld inhouden van het toch al lage salaris dat de mensen krijgen: “Als er sprake is van onderbetaling, vorderen we ook een werkgever om zijn werknemers na te betalen.” In totaal hebben 179 werknemers een nabetaling gekregen voor een totaalbedrag van bijna 300.000 euro.

Woonruimte als verdienmodel

Veel uitzendbureaus bieden de buitenlandse uitzendkrachten naast werk ook woonruimte, een zorgverzekering en vervoer aan. Voor mensen die vaak de taal niet spreken, weinig weten van de Nederlandse wet- en regelgeving en terechtkomen in een land waar amper woningen beschikbaar zijn, lijken het goede afspraken. Maar het maakt ze meteen afhankelijk van hun werkgever en de Arbeidsinspectie constateert dat die daar vaak misbruik van maakt.

Een uitzendbureau mag voor de werkelijk gemaakte kosten een maximum van 25 procent van het minimumloon inhouden. Dan moet het wel om gecertificeerde huisvesting gaan. De Arbeidsinspectie constateert dat de huisvesting door de uitzendbureaus als verdienmodel en pressiemiddel kan worden gebruikt. Inhouden op loon is volgens de wet wel toegestaan onder bepaalde voorwaarden. “We zien dat deze inhouding vaak maximaal wordt toegepast”, zegt de inspectie. In de Zembla-uitzending ‘Niet in mijn achtertuin’ is te zien dat de woonruimte waar arbeidsmigranten voor betalen en leven vaak erg klein en zeer slecht is met weinig privacy, omdat veel mensen in een kleine ruimte wonen. En zelfs een gecertificeerd pand, blijkt in de praktijk soms niet veel beter. 

Ook het aantal ernstige ongevallen bij uitzendkrachten nam toe. Van alle ongevallen die de inspectie onderzocht, is het slachtoffer bij 22 procent van de gevallen uitzendkracht. Terwijl het totaal aantal uitzendkrachten ten opzichte van de totale werkzame beroepsbevolking tussen de vijf en zeven procent ligt. De inspectie zegt dat een deel van de verklaring kan zijn dat uitzendkrachten relatief vaak onveilig werk doen in een werkomgeving met gebrekkige veiligheidsvoorzieningen.

“De misstanden binnen de uitzendbranche blijven helaas terugkomen en uitzendkrachten worden aan verschillende arbeidsrisico’s blootgesteld”, concludeert de inspectie.

EINDE[37]

”Gemiddeld de grootste groep immigranten (53 procent) kwam de afgelopen tien jaar uit de Europese Unie. Om hier te werken, te studeren of voor gezinsvorming. De tweede groep (31 procent) bestaat uit migranten van buiten de EU. De derde groep (11 procent) bestaat uit asielmigranten.”

TROUW

FEIT VERSUS FICTIE: ZES BELANGRIJKE CIJFERS OVER MIGRATIE

24 OCTOBER 2023

https://www.trouw.nl/binnenland/feit-versus-fictie-zes-belangrijke-cijfers-over-migratie~b7708e52

ZIE VOOR GEHELE ARTIKEL, NOOT 35

[38]

ZIE NOOT 37

[39]

NOS

MEER ARBEIDSMIGRANTEN VIA BEDRIJF IN

ANDER EU-LAND, LEIDT TOT UITBUITING

https://nos.nl/artikel/2512623-meer-arbeidsmigranten-via-bedrijf-in-ander-eu-land-leidt-tot-uitbuiting

Arbeidsmigranten die in Nederland werken maar in dienst zijn van een bedrijf in een ander Europees land kunnen makkelijk worden uitgebuit. Daarvoor waarschuwt de Adviesraad Migratie. Dat geldt des te meer voor arbeiders van buiten de Europese Unie.

De regels zijn ondoorzichtig, arbeidsmigranten hebben vaak geen idee waar ze recht op hebben en hoe ze daarachter kunnen komen. De contracten die ze ondertekenen pakken vaak anders uit dan wat hen werd voorgespiegeld. Op hun salaris worden bijvoorbeeld kosten voor huisvesting, vervoer en zorgverzekering ingehouden.

Er zijn wetten voor gedetacheerde werknemers in de EU, maar die bieden niet genoeg houvast. Niet alleen werknemers weten niet waar ze aan toe zijn, ook voor gemeenten en instanties als de Arbeidsinspectie is het haast ondoenlijk om er wijs uit te worden, schrijft de adviesraad in het rapport Geen derderangs burgers. De risico’s voor gedetacheerde arbeidsmigranten.

Wirwar aan regels

Soms gelden de Nederlandse regels, bijvoorbeeld als het gaat om arbeidsrecht, maar in andere gevallen de regels van het land dat de arbeidsmigrant detacheert, zoals voor sociale voorzieningen.

Voorzitter van de adviesraad Monique Kremer zegt dat deze mensen gevoelig zijn voor uitbuiting. “Ze weten vaak niet dat ze recht hebben op een cao-loon of dat de sociale zekerheid in een ander land is geregeld. Als je uit Centraal-Azië komt en je moet naar Polen om daar je sociale zekerheid te vragen, dan kun je wel nagaan dat dat niet echt gebeurt.”

In de praktijk staan mensen snel op straat als ze langer dan een week ziek zijn. Dan moeten ze hun woning uit, omdat die aan de baan is gekoppeld, evenals hun verblijfsvergunning. Zo belanden er mensen op straat, met alle gevolgen van dien.

Bescherming

“De detacheringsconstructie is eigenlijk bedoeld voor bijvoorbeeld een Franse technicus die in Nederland komt werken en zijn sociale zekerheid kan houden in Frankrijk. Het is opgezet om mensen te beschermen”, zegt Kremer. “Maar er wordt door kwaadwillende werkgevers misbruik van gemaakt. Daar zou Europa een stokje voor moeten steken.”

In arbeidsintensieve sectoren als de schoonmaakbranche of de vleesverwerkende industrie kunnen werkgevers die arbeidsmigranten detacheren de loonkosten drukken. De premies die ze afdragen aan het land dat de arbeider uitzendt liggen vaak lager dan in Nederland.

Dat leidt tot concurrentie met bedrijven die beter betalen, premie afdragen in Nederland en investeren in hun personeel. Lonen en arbeidsomstandigheden kunnen er in een hele sector op achteruit gaan.

Carlos (niet zijn echte naam) uit Venezuela is een voorbeeld waaruit de kwetsbaarheid van buitenlandse gedetacheerden blijkt:

Ook in het rapport staan voorbeelden van de kwetsbaarheid van gedetacheerde migranten, zoals van de 32-jarige Dewi uit Bangladesh die via Polen is gedetacheerd. Zij liet haar gezin achter om in Nederland te gaan werken. Ze verpakt verse ananas in plastic bakjes, voor een veel lager loon dan haar was voorgespiegeld. Dewi is volledig afhankelijk van haar baas Martin, voor huisvesting, vervoer, het ruilen van diensten en ziekmelding. Ze is bang om ziek te worden en haar baan kwijt te raken. Zij heeft inmiddels het telefoonnummer van een organisatie die haar kan helpen, maar ze heeft nog niet genoeg moed verzameld om contact op te nemen.

Steeds meer mensen zijn hier gedetacheerd. De overheid kan de aantallen niet overzien. In 2022 werden slechts 4000 werkvergunningen afgegeven voor arbeidsmigranten van buiten de EU, maar er werkten er minimaal 22.440. Inclusief inwoners van de EU werden er 90.000 gedetacheerde arbeidsmigranten gemeld.

En dat zijn ze niet allemaal. Het is lastig om zicht te krijgen op de werkelijke aantallen, omdat detachering voor werkgevers een manier is om mensen te werven buiten de Wet arbeid vreemdelingen om.

Gemeenten en de Arbeidsinspectie slagen er niet in om goed te handhaven. Dat komt door capaciteitsgebrek, te weinig opsporingsbevoegdheden en het ontbreken van gegevens. Daardoor zijn ook schijnconstructies in de hand gewerkt, ziet de adviesraad.

Aanbevelingen

De raad doet aanbevelingen om de situatie aan te pakken. Het verzamelen van betere informatie moet leiden tot een duidelijk beleid en handhaving. Er is meer onderzoek nodig naar de aard en omvang van de EU-detachering in Nederland. Ook krijgt het kabinet het advies om een aantal thema’s ook Europees op de agenda te zetten.

Kremer: “Wij doen de aanbeveling dat in sectoren waar veel misstanden zijn je een verbod zou moeten overwegen op flexwerk. Of anders gezegd dat in arbeidsintensieve sectoren werkgevers mensen gewoon in dienst moeten nemen.”

EINDE

[32]

ZIE NOOT 13

[33]

HET PAROOL

VICTORIA (16) LEEFT AL ELF JAAR ZONDER PAPIEREN IN AMSTERDAM:

”IK BEN ZO MOE VAN ALLES, NIEMAND WIL ME HEBBEN”

16 MAART 2024

https://www.parool.nl/amsterdam/victoria-16-leeft-al-elf-jaar-zonder-papieren-in-amsterdam-ik-ben-zo-moe-van-alles-niemand-wil-me-hebben~b6885412

Amsterdam telt ruim 1052 kinderen zonder verblijfsvergunning. Afia Victoria Gyarko (16) uit Amsterdam-Zuidoost is een van hen. Ze leeft al jaren met stress en schaamte: ‘Ik wil niet bang zijn voor politie, ik wil leuke dingen doen met mijn vriendinnen.’

Afia Victoria – ‘zeg maar Victoria’ – Gyarko is het zat, spuugzat. Al zo lang ze zich kan herinneren zweeft ze tussen hoop op een verblijfsvergunning en vrees dat ze Nederland wordt uitgezet. De 16-jarige in Libië geboren dochter van een Ghanese vader en een Nigeriaanse moeder woont al elf jaar in de Amsterdamse Bijlmermeer, tussen duizenden andere Afrikanen zonder verblijfsstatus. Ze maakt zich zorgen over haar toekomst, vooral over de tijd na school – wanneer ze op eigen benen moet staan. Daarom wil ze nu haar verhaal vertellen.

“Ik ben bang dat ik me straks niet kan inschrijven voor een studie. Ik heb sowieso geen geld voor ov of boeken, die zijn superduur. Als ik een verblijfsvergunning heb, kan ik een baantje gaan zoeken. Ik wil alles aannemen: schoonmaken, oppassen, weet ik het. Maar zolang ik geen papieren heb, neemt niemand me aan.”

Veilig land

Ze praat snel, in een accent waarin Amsterdamse en Surinaamse invloeden doorklinken. Drie jaar geleden benaderde ze met haar vader een advocaat in een poging een verblijfsvergunning te bemachtigen, maar na twee vergeefse bezoeken aan de IND heeft ze niet het idee dat het soelaas biedt – Ghana wordt door de Nederlandse overheid immers gezien als een veilig land. Maar Victoria ziet daar geen toekomst voor zichzelf: “Ik ben nog nooit in Ghana geweest. Wat moet ik daar?”

Ze heeft een dikke trui aan, want het is koud in de flat op Kikkenstein, hartje Bijlmer. Geld voor verwarming hebben ze niet, zegt vader Nana Gyarko, die met zijn muts op in de eenvoudig ingerichte huiskamer zit. Hij spreekt Engels, maar met zijn dochter vooral Twi, de taal van de Ashanti’s, het Ghanese volk waar hij van afstamt. “Een toekomst voor mijn dochter, dat is het enige wat ik wil. En ik huil nog altijd om mijn zoon, die al dertien jaar is vermist. In stilte, want ik wil Victoria er niet mee belasten.”

Zelf weet Victoria niets meer van haar eerste levensjaren, of het nou om de dood van haar moeder gaat, de lijken in de straten van de Libische hoofdstad of de tocht in een afgeladen boot over de Middellandse Zee naar Italië. Haar herinneringen beginnen pas in het vluchtelingenkamp op Sicilië. “Ik weet het allemaal niet meer zo goed. Wat er in die eerste jaren gebeurde is diep weggestopt en komt niet meer tevoorschijn.”

Hard werken

Victoria zit in 4 havo van het Ir. Lely Lyceum in de Bijlmer en hoopt volgend jaar examen te doen, maar dan zal ze alles op alles moeten zetten. “Ik ben elk jaar overgegaan, geen idee hoe ik dat voor elkaar heb gekregen. Ik had mavo-advies, maar ik scoorde goed met rekenen en de onderwijzers op de basisschool hebben me goed geholpen met dingen die ik niet snapte. Ik ben niet dom en geloof in mezelf. Maar ik zal nog heel hard moeten werken om het examen te halen. Laatst kreeg ik een onvoldoende voor Nederlands. Echt een trauma, weet je. Ik wist niet dat ik zo slecht was.”

Op het Ir. Lely Lyceum voelde ze zich meteen thuis, maar in haar vriendengroep is ze de enige zonder verblijfsvergunning. “Dat geeft veel stress. Ik kan nooit iets leuks doen. Er zijn wel een paar vrienden die van mijn situatie weten en soms voor mij betalen. Een etentje, of barbecue als we gaan picknicken, en soms de bioscoop, daar heb je geen papieren voor nodig. Maar laatst zouden we een weekend naar een huisje gaan en dat moesten we cancelen omdat ik geen paspoort kon laten zien.”

“Vorig jaar hadden we met school een excursie naar Tsjechië. Daar hadden we geen geld voor, dus ik moest liegen dat ik niet mocht van mijn vader. Achteraf hoorde ik dat het heel koud was en het eten verschrikkelijk, dus ik was blij dat ik niet was gegaan. Maar ik ben er helemaal klaar mee, met dat liegen. Ik ben één keer opgepakt door de politie toen ik niet goed had ingecheckt in de metro. Sindsdien ben ik zenuwachtig. Ik ben geen crimineel, maar zonder ID durf ik niet voor mezelf op te komen, al heb ik best een grote mond. Beleefd blijven en niet in discussie gaan, zeg ik dan tegen mezelf.”

Gebedel

Victoria is teneergeslagen en schaamt zich. “Dat eeuwige gebedel om geld maakt me gek. Zonder papieren kom je niet eens in aanmerking voor de voedselbank. Soms is er geen rijst meer in huis en eten we alleen brood. In de kantine op school krijgen we gelukkig gratis ontbijt, maar het is elke keer weer de vraag of we de huur nog kunnen betalen. We hebben onze flat in onderhuur van een Ghanese man, voor 1050 euro per maand. Mijn Italiaanse vrienden sturen af en toe geld, en soms krijg ik een euro van mijn vader. Maar wat ik straks na school moet gaan doen? Ik heb geen idee.”

Vader Gyarko (1977) haalt zijn schouders op, alsof hij het ook allemaal niet meer weet. Hij werkt zwart als lasser, schilder of schoonmaker. Meestal in Nederland, maar soms ook in België of Duitsland. De hoop op een beter leven heeft hij allang opgegeven, vertelt hij. Sinds zijn vlucht uit Libië voelt hij zich permanent opgejaagd. “Ik ben altijd bang, altijd op de vlucht. Als ik agenten zie, raak ik in paniek. En ik schaam me, dat ik vrienden steeds om geld moet vragen. Ik ben een man en heb mijn trots.”

Op zijn zestiende verliet Gyarko het straatarme Ghana om in Libië werk te zoeken. Als jonge jongen had hij al in een garage gewerkt en in het land van de toenmalige dictator Kadhafi hoopte hij een toekomst te kunnen opbouwen. Dat lukte wonderwel. Gyarko kon in Tripoli als plaatwerker aan de slag en trouwde in 2003 met een Nigeriaanse vrouw, met wie hij na Victoria in 2009 zoon Kwabena Wusu kreeg.

Toen begon de ellende. Drie dagen na de geboorte van de jongen overleed Gyarko’s 29-jarige vrouw aan een hartaanval, voor de ogen van Victoria. Ineens was Gyarko een weduwnaar met twee kinderen. Toen in Libië in 2011 een burgeroorlog uitbrak en hij moest vluchten voor het geweld, raakte hij gescheiden van zijn tweejarige zoontje. “De familie die op hem paste – een bevriende huisarts uit Jordanië – was in paniek op de vlucht geslagen. De rebellen hadden het vooral voorzien op donkere Afrikanen, die als aanhangers van Kadhafi werden gezien. Ik heb nooit meer iets over mijn zoon gehoord.”

Gammele boot

Tijdens de tocht in een gammele boot over de Middellandse Zee werd hij ook gescheiden van Victoria, maar hij vond zijn dochter terug in een vluchtelingenkamp op Sicilië. De hereniging werd zelfs uitgezonden op de Italiaanse televisie, zo’n feelgoodverhaal ging er wel in. Victoria en haar vader werden opgevangen door een rooms-katholieke hulporganisatie en kregen na twee jaar een verblijfsvergunning. Omdat er in hun regio geen werk was, besloot Gyarko zijn geluk in Nederland te beproeven, en zo kwamen Victoria en hij in de lente van 2013 in Amsterdam terecht.

Na drie dagen in het Novotel was het geld op. Gyarko: “Op het plein voor het Centraal Station ontmoetten we een man die ons wel wilde helpen. We mochten bij hem in zijn huisje aan de Amstel blijven slapen en hij regelde een baantje in een garage voor me. Na drie weken konden we naar een flat in de Bijlmer.”

Met hulp van het ASKV/Steunpunt Vluchtelingen en de jeugdhulporganisatie Sensa Zorg werden een school en een sportvereniging voor Victoria gevonden. Ook de kerk, de Pentecost Revival Church, bood een helpende hand en maakte Victoria en haar vader wegwijs in de Amsterdamse samenleving. Sindsdien leidt Gyarko het leven van zoveel migranten zonder verblijfspapieren – hij werkt overal en nergens , wordt af en toe opgepakt en uitgezet naar Italië, maar is steevast binnen een paar dagen weer terug in de stad. Victoria probeert zich ondertussen met de moed der wanhoop staande te houden.

“Vroeger kon ik via een fonds van Sensa naar de tandarts, maar het geld was op. Laatst was een kies ontstoken en heb ik weken met pijn rondgelopen. De school heeft er toen voor gezorgd dat ik in het weekend bij een noodtandarts terechtkon.”

Heimwee

De bezoeken aan de IND omschrijft Victoria als demotiverend. “We zijn twee keer voor niets naar Den Haag geweest. Omdat er geen tolk aanwezig was, ging het gesprek niet door, terwijl ik natuurlijk ook zelf had kunnen vertalen. Van het geld van de treinkaartjes hadden we een week lang kunnen eten.”

Soms heeft ze heimwee naar Italië. “Ik mis de familie die daar voor ons zorgde en het eten was lekker. Maar Italië heb ik uit mijn hoofd gezet. Amsterdam is mijn plek. Ik heb hier met bloed, zweet en tranen gewerkt, dit is mijn thuis. Ik wil een goede baan en een stabiel leven. Iets met economie, want daar heb ik goede cijfers voor. Als ik voor mezelf kan zorgen, kan ik ook anderen helpen. Ik wil niet meer bang zijn voor de politie, ik wil leuke dingen doen met mijn vrienden.”

Voor het eerst tijdens het gesprek in de koude flat valt ze stil. “Ik word zo moe van alles, en dat heeft invloed op m’n schoolprestaties. Ik heb altijd hoofdpijn. Omdat ik in Libië ben geboren, wil Ghana mij niet hebben. Niemand wil me hebben.”

Ongedocumenteerde kinderen hebben recht op onderwijs

Voor kinderen en tieners zoals Victoria is tot hun zestiende op papier veel goed geregeld in Nederland. Door het recht op onderwijs mogen alle kinderen naar school, ook als ze geen verblijfspapieren hebben. Sterker: het is van hun vijfde tot hun zestiende verplicht. Scholen mogen ongedocumenteerde kinderen niet weigeren.

Momenteel zijn er volgens Leerplicht 1052 kinderen zonder burgerservicenummer in Amsterdam ingeschreven op een school. Er is geen hulporganisatie of gemeentelijke instantie die zicht heeft op de grootte van de groep kinderen zonder papieren in Amsterdam. Een schatting van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum uit 2020 kwam neer op 15.000 mensen zonder verblijfsdocumenten, maar dat gaat om kinderen en volwassenen samen. Volgens hulporganisaties is dat ook een conservatieve telling, zij denken dat het om wel twee keer zoveel mensen kan gaan. Hoeveel kinderen niet naar school gaan in Amsterdam, is ook niet duidelijk.

In de praktijk merken hulporganisaties dat de inschrijving van ongedocumenteerde leerlingen bij sommige basis- en middelbare scholen makkelijker gaat dan bij andere. Dat komt grotendeels ook door onwetendheid, zegt Eunice de Asis van Migrante Amsterdam. “Het gebeurt weleens dat een school om een burgerservicenummer (bsn) vraagt. Maar dat hebben ongedocumenteerden natuurlijk niet. En het is ook niet nodig voor de inschrijving.”

Wanneer kinderen geen bsn hebben, meldt de school ze aan bij de Dienst Uitvoering Onderwijs. Die geeft een zogeheten onderwijsnummer af, waarmee een kind kan worden ingeschreven. Dat onderwijsnummer behouden ze hun gehele schoolcarrière. Kinderen met een grote taalachterstand moeten die vaak eerst inhalen in schakelklassen. Daarna kunnen ze doorstromen naar het reguliere onderwijs.

Veel kinderen zonder verblijfsstatus kampen met grote (mentale) problemen, zeggen hulporganisaties. Veelal komt dat door een gebrek aan zorg en permanente huisvesting, armoede en taalachterstand. Omdat de gezinnen geen papieren hebben, wonen ze veelal op plekken met illegale onderhuurconstructies. Zonder huurbescherming kunnen ze elk moment op straat belanden. Het gevolg is dat de gezinnen veel moeten verhuizen. Ze hebben nog geluk als dat binnen Amsterdam is. Veel gezinnen moeten noodgedwongen uitwijken naar een andere stad. Kinderen die dan misschien al jaren naar dezelfde school gaan, moeten dan wisselen van school of lang reizen.

Als de kinderen wel voor langere periodes een dak boven het hoofd hebben, is dat vaak in woningen die verre van ideaal zijn. “We kennen veel voorbeelden van mensen die met twee, drie, of vier families in één appartement verblijven,” zegt De Asis. In alle rust een proefwerk, tentamen of examen voorbereiden gaat daar niet.

Over de auteur: Frenk der Nederlanden werkt sinds 1990 bij Het Parool. Hij was verslaggever op de redacties Amsterdam, buitenland en sport, en daarnaast redactiechef en eindredacteur. Tussen 2004 en 2011 had hij als stadschroniqueur een dagelijkse rubriek. Nu schrijft hij vooral achtergrondreportages en interviews.

Over de auteur: Roos van Riel werkt sinds 2024 bij Het Parool. Ze richt zich vooral op langere onderzoeksprojecten. Tips? roos.van.riel@parool.nl.

[31]

COA

OPVANG ASIELZOEKERS UIT VEILIGE LANDEN

https://www.coa.nl/nl/opvang-asielzoekers-uit-veilige-landen

De IND behandelt de asielaanvragen van asielzoekers uit veilige landen in een versnelde procedure. Ook wel ‘spoor 2’ genoemd. Het COA vangt deze mensen tijdens de versnelde asielprocedure versoberd en separaat op. Gaan ze in beroep? Dan verhuizen ze naar reguliere azc’s. 

Asielzoekers uit veilige landen

Asielzoekers uit een veilig land van herkomst of asielzoekers die al internationale bescherming genieten in een ander Europees land vragen soms toch asiel aan in Nederland. Deze noemen we in de asielketen ook wel ‘spoor 2-asielzoekers’. Zij maken weinig kans op een verblijfsvergunning. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) behandelt hun asielaanvraag in een versnelde procedure. Zo wil de overheid Nederland minder aantrekkelijk maken voor mensen met een kansarme asielaanvraag. Asielzoekers in spoor 2 hebben het recht om tegen een afwijzing van de asielaanvraag in beroep te gaan.

Opvang tijdens de versnelde asielprocedure

Asielzoekers in spoor 2 verblijven tijdens hun versnelde asielprocedure in Ter Apel en Budel-Cranendonck in sober ingerichte en afgescheiden gebouwen. Ze ontvangen geen eet- en leefgeld, maar krijgen maaltijden en verzorgingsproducten in natura. Ze kunnen ook geen begeleidingsprogramma’s volgen. De huisregels zijn hier ook strenger. Hier wordt op toegezien door een stevig COA-team, extra beveiligingspersoneel en personeel van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Zo moeten deze bewoners zich dagelijks melden bij het COA en wekelijks bij de Vreemdelingenpolitie (AVIM). Daardoor zijn ze beschikbaar voor hun asiel- en vertrekproces. 

Opvang tijdens de beroepsfase

Gaan asielzoekers in spoor 2 in beroep tegen de afwijzing van hun asielaanvraag en er is nog steeds recht op opvang? Dan plaatst het COA hen tijdens de beroepsfase in reguliere azc’s verspreid over het land. Het is niet mogelijk om op de azc’s hetzelfde maatregelenpakket te bieden als in Ter Apel en Budel-Cranendonck.

Kwetsbare personen: niet separaat

Kwetsbare asielzoekers uit deze groep vangen we niet separaat op. Denk aan alleenstaande vrouwen, gezinnen met kinderen jonger dan 16 jaar en LHBTI’s. Zij verblijven niet in de afgescheiden gebouwen, maar op een andere plek in Ter Apel en Budel-Cranendonck. Daar geldt wel hetzelfde regime als voor de andere bewoners in spoor 2. Als zij in beroep gaan en er nog steeds recht op opvang is, stromen zij door naar een regulier azc in het land.

Pilot sobere opvang

In opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) voerde het COA in 2021 een pilot sobere opvang uit. Spoor 2-asielzoekers werden tijdens zowel de versnelde asielprocedure als de beroepsfase afgescheiden, sober en met extra toezicht opgevangen in Ter Apel en Budel-Cranendonck.

Het is na de pilot nog niet gelukt om nieuwe locaties te vinden voor deze wijze van versoberde opvang van asielzoekers in spoor 2. Ondanks de overwegend goede ervaringen met deze  pilot, de inspanningen van het COA en het dringende beroep vanuit de Landelijke Regietafel Migratie en Integratie op provincies en gemeenten.

De gemeenteraden van Westerwolde en Cranendonck willen de versoberde opvang voor asielzoekers uit spoor 2 in hun gemeenten niet langer facilliteren. Op 31 december 2021 is daarom de pilot van JenV gestopt. Het COA blijft, in opdracht van het ministerie, locaties zoeken waar versoberde opvang wel mogelijk is.

[30]

COA

OPVANGLOCATIES TIJDENS DE ASIELPROCEDURE

https://www.coa.nl/nl/opvanglocaties-tijdens-de-asielprocedure

Het COA biedt asielzoekers onderdak. Tijdens de asielprocedure vangen we asielzoekers op in verschillende soorten opvanglocaties. Na afloop van de procedure bieden we statushouders opvang totdat ze een huis krijgen in een gemeente. Afgewezen asielzoekers mogen nog een korte periode in een azc wonen om hun vertrek voor te bereiden.

Centrale ontvangstlocatie

Asielzoekers die Nederland binnenkomen, melden zich bij de Vreemdelingenpolitie (AVIM) in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Direct na hun aanmelding krijgen ze 3 tot 10 dagen onderdak in de ‘centrale ontvangstlocatie’ (col) van het COA in Ter Apel of Budel. Daar krijgen ze een medische intake, tuberculose-onderzoek en het aanmeldgehoor. COA-medewerkers kijken of asielzoekers speciale aandacht of begeleiding nodig hebben en verstrekken maaltijden en verzorgingsproducten.

Centrale ontvangstlocatie voor jongeren

Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) die zich hebben aangemeld bij de Vreemdelingenpolitie (AVIM) vangen we op in de ‘centrale ontvangstlocatie voor amv’ in Ter Apel. De jongeren krijgen daar een voogd van Stichting Nidos en staan vanaf dat moment onder zijn gezag.

Procesopvanglocatie

Na het aanmeldgehoor verhuizen asielzoekers naar een ‘procesopvanglocatie’ (pol) in de buurt van een kantoor van de IND. Daar doorlopen zij de algemene asielprocedure. Medewerkers van VluchtelingenWerk geven voorlichting over de asielprocedure. Asielzoekers hebben in de procesopvanglocatie toegang tot noodzakelijke medische zorg via Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA).

COA-medewerkers begeleiden asielzoekers tijdens het verblijf in de procesopvanglocatie. Ze geven praktische informatie over het wonen in Nederland en in een azc. In de procesopvanglocaties krijgen bewoners meestal eetgeld, zodat ze zelf kunnen koken. Vanwege de beoogde korte verblijfsduur is het activiteitenaanbod in de procesopvanglocatie beperkt: volwassenen kunnen de training Basaal Nederlands en vrijwilligerswerk op de locatie doen. Kinderen gaan naar school. Voor kinderen is er is op elke opvanglocatie een aanbod van sport, spel, kunst en muziek.

Asielzoekers met een grote kans op een vergunning beginnen hier al met integratie en partipatie. Lees meer over lessen ‘Nederlands als tweede taal’ (NT2).

Procesopvanglocatie voor amv 

Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) van 15 tot 18 jaar verblijven tijdens de algemene asielprocedure in een ‘procesopvanglocatie voor amv’, of ‘pol amv’. Ze krijgen daarbij begeleiding van hun advocaat en Nidos-voogd. Alleenstaande jongeren van 13 en 14 jaar die Nidos niet kan plaatsen in een opvanggezin, gaan vanuit Ter Apel zo veel mogelijk naar een kleinschalige woonvoorziening.

COA-mentoren begeleiden de jongeren 24 uur per dag. De jongeren krijgen in de procesopvanglocatie eet- en leefgeld en een volledig aanbod van activiteiten.

Pre-procesopvanglocatie

Asielzoekers die na hun verblijf in de centrale ontvangstlocatie nog niet kunnen starten met de algemene asielprocedure gaan naar een zogenaamde ‘pre-procesopvanglocatie’, of ‘pre-pol’. Daar doorlopen ze de rust-en voorbereidingstijd en wachten ze op de start van de procedure. De pre-procesopvanglocatie is geen reguliere locatie van het COA. Deze locatie is alleen nodig als de IND door een hoge instroom van asielzoekers een wachttijd heeft.

Een pre-procesopvanglocatie bevindt zich vaak op het terrein van een azc. Het activiteitenaanbod is zoveel mogelijk hetzelfde als het aanbod in het azc. Zo kunnen bewoners alvast starten met het programma Wonen en leven op een COA-locatie

[29]

COA [CENTRAAL ORGAAN OPVANG ASIELZOEKERS]

OPVANG IN VERSCHILLENDE SOORTEN ASIELZOEKERSCENTRA

https://www.coa.nl/nl/opvang-verschillende-soorten-asielzoekerscentra

Het COA biedt asielzoekers onderdak. Tijdens de asielprocedure vangen we asielzoekers op in verschillende soorten opvanglocaties. Na afloop van de procedure bieden we statushouders opvang totdat ze een huis krijgen in een gemeente. Afgewezen asielzoekers mogen nog een korte periode in een azc wonen om hun vertrek voor te bereiden.

Asielzoekers starten in Ter Apel

De meeste asielzoekers gaan in Nederland eerst naar Ter Apel. Daar melden ze zich bij het aanmeldcentrum van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Daarna verblijven ze 3 tot 10 dagen in onze centrale ontvangstlocatie in Ter Apel of Budel. Daar krijgen ze een medische intake, een tuberculosecontrole en het aanmeldgehoor van de IND.

Daarna: procesopvanglocatie en azc

Tijdens de algemene asielprocedure verblijven asielzoekers in een procesopvanglocatie. Krijgen ze een verblijfsvergunning? Of gaat de IND hun asielaanvraag verder beoordelen in de verlengde asielprocedure? Dan gaan ze naar een azc. Afgewezen asielzoekers mogen nog maximaal 28 dagen in een azc wonen om hun vertrek uit Nederland voor te bereiden. Alleenstaande minderjarige vreemdelingen vangen we op in speciale locaties voor jongeren.

[28]

RIJKSOVERHEID

WELKE OPVANG IS ER VOOR ASIELZOEKERS?

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/asielbeleid/vraag-en-antwoord/soorten-opvang-asielzoekers

Welke opvang is er voor asielzoekers?

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) biedt asielzoekers onderdak in een asielzoekerscentrum (azc). Een azc heeft meestal ruimte voor 300 tot ongeveer 1.500 personen.

Opvang asielzoekers

Tijdens de asielprocedure zitten asielzoekers in verschillende soorten locaties. Na de procedure blijven de statushouders in die locatie totdat ze een woning krijgen in een gemeente. Afgewezen asielzoekers mogen nog een korte periode in een azc wonen om hun vertrek voor te bereiden.

Noodopvang

Is er niet genoeg plek in de asielzoekerscentra (azc)? Dan vangt het COA asielzoekers tijdelijk op in de noodopvang. Dit zijn tijdelijke locaties met minder voorzieningen dan de standaard opvanglocaties van het COA. Zoals evenementenhallen.

Crisisnoodopvang

Is er voor asielzoekers geen plek meer in de noodopvang? Dan regelen de gemeenten en veiligheidsregio’s crisisnoodopvang. Dit is korte opvang in ruimtes die de overheid meestal inzet bij een ramp of crisis.

Visual opvang van asielzoekers in Nederland

Een asielzoeker vraagt asiel aan door de (persoonlijke) situatie in zijn eigen land. Deze visual geeft weer hoe de opvang voor asielzoekers in Nederland is geregeld.

Vergroot afbeelding

Uitgeschreven tekst

Opvang van asielzoekers in Nederland

De asielprocedure start 

Afhankelijk van waar opvangcapaciteit is, wordt de asielzoeker geplaatst in:

1. Asielzoekerscentrum (azc)
   Reguliere opvanglocatie. Organisatie via het COA.
    
2. Noodopvang
   Tijdelijke opvang bij tekort in azc. Bijvoorbeeld in paviljoens, (evenementen)hallen, vakantieparken of cruiseschepen. Organisatie via het COA. 
    
3. Crisisnoodopvang
   Zeer tijdelijke opvang (een week tot enkele weken). Bijvoorbeeld in sporthallen. Organisatie op regionaal niveau door Veiligheidsregio’s en gemeenten. 

De asielaanvraag kan worden ingewilligd of afgewezen 

1. Als het verzoek wordt ingewilligd ontvangt de asielzoeker een (tijdelijke) verblijfsvergunning. Dan volgt huisvesting in gemeente:
   Permanente of tijdelijke huisvesting via:
   • Reguliere huisvesting in de (sociale) huurmarkt
   • Tijdelijke huisvesting zoals tussenvoorzieningen, verbouwde (kantoor) panden, in mobiele woonunits en andere voorzieningen.
     De gemeente kan hierbij een beroep doen op regelingen en expertise bij de rijksoverheid. Zie voor actuele informatie hierover: www.volkshuisvestingnederland.nl/ onderwerpen/statushouders. 
2. Als het verzoek wordt afgewezen volgt vertrek
   Vertrek is zelfstandig of gedwongen. 

[26]

”Er zijn nog steeds dringend nieuwe opvangplekken voor asielzoekers nodig. Dat blijkt uit een brief die demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) vrijdag naar gemeenten heeft gestuurd. De bewindsman zegt dat dit jaar nog 8.400 extra plekken nodig zijn.”

NU.NL

TEKORT AAN OPVANGPLEKKEN BLIJFT NIJPEND:

WEER ”DRINGENDE OPROEP” AAN GEMEENTEN

6 OCTOBER 2023

https://www.nu.nl/binnenland/6284138/tekort-aan-opvangplekken-blijft-nijpend-weer-dringende-oproep-aan-gemeenten.html

Er zijn nog steeds dringend nieuwe opvangplekken voor asielzoekers nodig. Dat blijkt uit een brief die demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) vrijdag naar gemeenten heeft gestuurd. De bewindsman zegt dat dit jaar nog 8.400 extra plekken nodig zijn.

Van der Burg stuurde twee weken geleden ook al een oproep naar gemeenten. Daarin benadrukte hij dat er op zeer korte termijn opvangplekken nodig waren, om te voorkomen dat het te vol zou worden in Ter Apel.

Van de 342 gemeenten zijn een tiental gemeenten bijgesprongen. Daardoor zijn er vorige week vijfhonderd extra plekken gekomen en komen daar deze week nog driehonderd bedden bij. De staatssecretaris is deze gemeenten “zeer dankbaar”.

Toch is het volgens Van der Burg duidelijk dat “we op (zeer) korte termijn meer opvangplekken nodig hebben”. Daarom doet hij opnieuw een beroep aan gemeenten. Nog dit jaar zijn er 8.400 extra opvangplekken nodig.

Het gaat om reguliere opvangplekken, noodopvangplekken, en plekken voor ongeregistreerde asielzoekers en alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’s). Van der Burg schrijft dat vooral bij die laatste groep “de nood hoog” is.

Drie provincies moeten aan de bak

Van der Burg doet met name een beroep op drie provincies die volgens hem ver achterblijven met de opvang. Zo wil hij graag van Zuid-Holland 1.550 plekken en van Noord-Holland en Noord-Brabant 1.400 plekken. Aan de overige provincies vraagt hij 450 plekken.

“De komende weken en maanden zullen we alles op alles moeten zetten om de komende maanden te zorgen dat er voldoende opvang beschikbaar komt en niemand zonder slaapplaats verblijft”, schrijft Van der Burg.

Van der Burg denkt overigens dat het deze week “goed” zou moeten gaan in Ter Apel, maar benadrukt ook dat hij deze brief “niet voor niets” heeft gestuurd.

Statushouders moeten snel doorstromen

Het aantal asielzoekers dat zich momenteel in Nederland meldt, is groter dan verwacht. Tegelijkertijd zitten er nog altijd veel statushouders – mensen van wie de asielaanvraag is goedgekeurd – in de asielzoekerscentra. Zij moeten doorstromen naar een eigen huis, maar dat gaat moeizaam door de krappe woningmarkt. Van der Burg wil dat de zestienduizend statushouders die nu nog in azc’s zitten, uiterlijk eind dit jaar zijn doorgestroomd.

Of de spreidingswet – een wet die ervoor moet zorgen dat asielzoekers eerlijk over het land worden verdeeld – er wel of niet komt, maakt volgens Van der Burg voor deze oproep niet uit. “Als de wet door de Tweede en Eerste Kamer komt, heeft hij op zijn vroegst eind volgend jaar effect”, zei hij vrijdag voorafgaand aan de ministerraad. Maar de kans dat de wet door de Eerste Kamer komt, lijkt klein.

EINDE

[27]

NOS

ASIELZOEKERS IN GOES ZIJN HET ZAT: ONGEDIERTE, SLECHTE

HYGIENE EN KOU

https://nos.nl/artikel/2447202-asielzoekers-in-goes-zijn-het-zat-ongedierte-slechte-hygiene-en-kou

Asielzoekers die in de noodopvang in Goes verblijven klagen over erbarmelijke leefomstandigheden in de opvanglocatie. Volgens de mensen die er verblijven is er sprake van kou, onhygiënische voorzieningen en ongedierte. Ook de lange duur van het verblijf leidt tot frustratie.

De groep asielzoekers in Goes bestaat uit allemaal mannen, voornamelijk uit Syrië, Jemen en Turkije. Het is de bedoeling dat de asielzoekers maximaal drie maanden in de Zeelandhallen verblijven, maar veel mannen wonen er al een half jaar of langer, schrijft Omroep Zeeland.

De gemeente wil dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) mensen na drie maanden overplaatst naar andere locaties. Maar door het landelijk tekort aan plekken gaat dat moeilijk.

Afgelopen weekend leidde de spanning tot een spontaan protest onder de asielzoekers. De mannen klommen op tafels, klapten in hun handen en scandeerden: “IND, IND!”, verwijzend naar de Immigratie- en Naturalisatiedienst, die volgens hen veel steken laat vallen:

Mohammed Yahya uit Jemen is 31 jaar oud. Hij woont al zes maanden in de Zeelandhallen. “We leven met 320 mensen op een te kleine plek, met te weinig toiletten en douches”, zei hij tegen Omroep Zeeland. “De verstandhouding onderling was eerst goed. Maar nu de mensen hier lang verblijven, worden ze agressief en soms zelfs gewelddadig.”

Ahmed Alsedeai (28) uit Jemen woont ook al zes maanden in de noodopvang. “Er zitten veel kikkers, kakkerlakken en ratten. ’s Nachts is het erg koud waardoor je soms niet kan slapen”, zegt hij.

De 23-jarige Abdullah Alshawtari uit Jemen spreekt van een ongezonde situatie. “Een normaal leven kun je hier niet leiden. Zelfs de artsen raden aan om mensen hier niet langer dan drie maanden onder te brengen.” Karzan Esmett, een 31-jarige Koerd uit Irak, valt hem bij: “Meer dan de helft van de mensen hier is ziek. Ik heb zelf huidproblemen.”

Onzekerheid en stress

Volgens de bewoners zijn de leefomstandigheden niet de grootste frustratie, maar vooral de lange duur van het verblijf. Dat brengt onzekerheid en stress met zich mee.

“We willen een antwoord van de IND, want we wachten hier onze procedure af. En het COA vertelt ons niets”, zegt Abdullah Alshawtari. “Eerst vroegen we: we willen niet in dit kamp zijn, we willen weg. Maar zij zeiden: we kunnen niets doen, de transfer komt van de IND.”

Gisteren is een groep van zo’n vijftig asielzoekers van Goes naar Velsen in Noord-Holland gebracht waar een cruiseschip sinds kort dient als opvanglocatie. Volgens een woordvoerder van het COA heeft dat niets met de kritiek en de ontstane onrust onder asielzoekers in Goes te maken, maar zijn de langstwonenden in de Zeelandhallen gewoon aan de beurt om te verhuizen.

‘Alle redenen om niet blij te zijn’

Het COA erkent dat de situatie in Goes niet ideaal is. “Het is eigenlijk al erg genoeg dat we zulke noodopvanglocaties al zo lang moeten gebruiken. Wie daar langere tijd verblijft, en dat zijn er genoeg, hebben alle redenen om daar niet blij mee te zijn”, zegt een woordvoerder. “Ze zitten in een noodopvanglocatie die op geen enkele wijze voldoet aan de normen die wij voor reguliere opvang hanteren.”

Het COA ziet ook dat de lange duur van het verblijf frustreert, maar zegt niet te kunnen helpen bij een procedure bij het IND. “Het enige wat wij kunnen doen is mensen van de IND uitnodigen om daar tekst en uitleg over te geven. Verder hebben we geen enkele invloed op de procedure en ook geen zeggenschap over.”

‘We willen iets teruggeven aan Nederland’

Ondanks de omstandigheden in Goes is terugkeren naar zijn land van herkomst geen optie, zegt Mohammed Yahya. “Teruggaan naar Jemen is geen optie, want daar woedt sinds 2015 een oorlog. Wij willen door met ons leven en proberen iets terug te geven van wat dit land, Nederland, ons heeft gegeven. Ik weet dat veel mensen denken dat we alleen maar zijn gekomen om iets te halen, maar dat is niet zo.”

EINDE

”Oekraïners verblijven er met vijf personen op een kamer van 36 vierkante meter zonder tussenwanden of afscheiding en hebben bijna geen privacy. Het leefgeld dat ze uitbetaald krijgen wisselt sterk en komt niet overeen met de richtlijnen die de overheid daarvoor heeft opgesteld. Ook is er onvoldoende eten, zeggen bewoners. Twee keer per week wordt er een half brood uitgedeeld per persoon en een keer per dag een appel of banaan en een diepgevroren maaltijd.”

NOS

ZORGEN OVER LANGDURIGE OPVANG 

OEKRAINERS, STEEDS VAKER KLACHTEN

https://nos.nl/artikel/2450943-zorgen-over-langdurige-opvang-oekrainers-steeds-vaker-klachten

Organisaties maken zich zorgen over de opvang van Oekraïense vluchtelingen op de lange termijn. Nu veel Oekraïners al meer dan een halfjaar in Nederland verblijven, komen er steeds meer klachten binnen over de kwaliteit van de opvang.

Zo ook in Venlo, waar de opvang in een oud defensiepand leidt tot klachten van bewoners. Het pand dat wordt beheerd door leegstandbeheerder Monoma (voorheen Camelot) biedt onderdak aan 70 mensen.

Oekraïners verblijven er met vijf personen op een kamer van 36 vierkante meter zonder tussenwanden of afscheiding en hebben bijna geen privacy. Het leefgeld dat ze uitbetaald krijgen wisselt sterk en komt niet overeen met de richtlijnen die de overheid daarvoor heeft opgesteld. Ook is er onvoldoende eten, zeggen bewoners. Twee keer per week wordt er een half brood uitgedeeld per persoon en een keer per dag een appel of banaan en een diepgevroren maaltijd.

De gemeente Venlo laat weten dat het eten van voldoende kwaliteit is en met reden een keer per dag wordt geserveerd. Eerder zouden vluchtelingen voedsel hebben ‘gehamsterd’. Over de uitkering van het leefgeld erkent de gemeente dat bij een klein deel van de bewoners een administratieve fout is gemaakt. “Dat betreuren we en herstellen we in overleg met de betreffende mensen natuurlijk op korte termijn.”

Op dit moment staan er meer dan 80.000 Oekraïners in Nederland geregistreerd als vluchteling. Elke week komen er daar enkele honderden bij. Ruim 62.000 van hen verblijven in gemeentelijke opvanglocaties als rondvaartschepen, sporthallen en bedrijfspanden. Er zijn regels opgesteld voor de gemeentelijke opvang in de Handreiking Gemeentelijke Opvang Oekraïners. Aanbevelingen zijn om een bewonersraad in te stellen, een duidelijke klachtenprocedure en een vaste vertrouwenspersoon. De gemeentes besteden de opvang van Oekraïners soms uit aan externe partijen, al dan niet met een maatschappelijk karakter.

Het speelt op meer plekken

Stichting Opora, die zich hard maakt voor de belangen van Oekraïners in Nederland, maakt zich zorgen. “Het gebeurt vaker dat de zorg op een gemeentelijke opvanglocatie wordt uitbesteed aan commerciële partijen”, zegt oprichter en migratiewetenschapper Maria Shaidrova die onderzoek doet onder Oekraïense vluchtelingen in Nederland.

“Er is niet altijd genoeg controle vanuit de gemeente; ook zijn er geen ‘checks and balances‘. Oekraïners weten niet waar ze terechtkunnen met een klacht. Er zijn geen vertrouwenspersonen aanwezig. De meest informatie die ze van de gemeente krijgen is in het Nederlands. Vaak durven mensen niet naar de politie te stappen, uit angst voor de gevolgen”, zegt Shaidrova.

Regelmatig voelen Oekraïners zich geïntimideerd door de beveiliging, zegt Shaidrova. De Oekraïense vluchtelingen die gisteravond met lokale omroep L1 in gesprek gingen kregen van de beveiliging te horen “nu binnen te komen, anders kom je het pand helemaal niet meer binnen.”

Andere locaties

De problemen spelen ook op andere locaties, zegt Shaidrova. In Zaandam verbleven vluchtelingen wekenlang op een boot zonder ventilatiesysteem. In het voormalige Rabobank-kantoor in Eindhoven waar tweehonderd vluchtelingen uit Oekraïne verblijven, klagen bewoners over onvoldoende privacy en strenge beveiliging. Tassen werden regelmatig doorzocht op wapens.

Ook zou disproportioneel hard gestraft worden; een bewoner die zijn middelvinger had opgestoken werd naar verluidt uit de opvang gezet. Het eten, van dezelfde cateraar als in Venlo, leidde tot klachten.

De problemen werden in de raadsvergadering van de gemeente Eindhoven besproken. Springplank040 die de opvang verzorgt, legde aan de lokale omroep uit dat het Rabobankpand zich eigenlijk niet leent voor deze soort opvang. “Het pand is een goede crisisopvang maar geen woonomgeving, en zo wordt-ie nu wel gebruikt.”

Andere ritmes, ander eten

Stichting Vluchtelingenwerk herkent het beeld. “Wij krijgen ook steeds meer signalen van ontevreden Oekraïners”, laat een woordvoerder weten. “Onze indruk is niet dat de opvang veel slechter wordt, maar nu de opvang langer duurt, komen er meer klachten. Zo werken er mensen nachtdiensten, maar delen die kamers met mensen die overdag werken. Als je niet kan koken is het eten wat je krijgt niet altijd wat je zelf zou willen. Je wil je eigen eten koken en je eigen leven leiden. Dat gaat op heel veel locaties niet.”

Ook gemeenten worstelen hiermee, zegt Vluchtelingenwerk. Zij voelen zich niet goed ondersteund door het Rijk. “Veel gemeenten kampen met personeelstekorten. Het is voor hen ook een lastige afweging wat ze willen investeren in een locatie, omdat het niet duidelijk is hoelang die nog openblijft en wat dat betekent voor een gemeente op de lange en middellange termijn.” De Vereniging van Nederlandse Gemeenten wilde niet reageren op vragen over dit onderwerp.

Slechte omgang huurders

Regelmatig gaat het ook wel goed, benadrukt Shaidrova, maar dan zijn het vaak organisaties waarbij een organisatie is aangesteld die ervaring heeft met de opvang van kwetsbaren, zoals het Rode Kruis, Leger des Heils, of Stichting Regenboog in Amsterdam.

De locatie in Venlo wordt beheerd door Monoma, voorheen Camelot, het grootste anti-kraakbedrijf van Nederland dat meerdere keren door de rechter in Nederland en België op de vingers is getikt vanwege de slechte omgang met huurders.

Na een naamswijziging heeft het Brabantse bedrijf haar leegstandbeheer ondergebracht onder het Monoma-merk. Op dit moment verzorgt de leegstandbeheerder samen met onder meer de gemeentes Tilburg, Hoorn, Altena, Venlo en Delft voor duizenden Oekraïners een opvangplek, zo is te lezen op de site. Monoma laat weten zich niet in het geschetste beeld te herkennen en verwijst voor woordvoering naar de gemeente.

Te weinig toezicht

De opvangcapaciteit voor Oekraïners zit op dit moment voor 96 procent vol. Naarmate de opvang verder vol raakt en het verwachte aantal vluchtelingen uit Oekraïne verder oploopt deze winter, bestaat de kans dat gemeentes vaker moeten uitwijken naar commerciële partijen, zegt Shaidrova. Zij maakt zich zorgen. “Er is te weinig toezicht.”

Op een gegeven moment gaat het aan alle kanten wringen, zegt Vluchtelingenwerk. “Een oplossing is niet direct voorhanden. Er moet vanuit het Rijk een plan komen voor de middellange termijn.”

EINDE

[23]

NOS

SPREIDINGSWET OF NIET, BERGEN GAAT DOOR MET OPVANG:

”IS ONZE MORELE PLICHT”

27 SEPTEMBER 2023

https://nos.nl/artikel/2492047-spreidingswet-of-niet-bergen-gaat-door-met-opvang-is-onze-morele-plicht

In de Tweede Kamer gaat het vandaag opnieuw over de veelbesproken spreidingswet. Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) wil die invoeren om de opvang van asielzoekers beter over het land te spreiden. Over de wet is het al vaak gegaan en of hij de eindstreep haalt, is nog niet duidelijk. Dat leidt ertoe dat sommige gemeenten de hakken voorlopig in het zand zetten als het gaat om nieuwe opvangplekken. Andere lopen juist op de wet vooruit.

Zandvoort is een van de gemeenten die niet zitten te wachten op de komst van een azc. De gemeente kreeg de opdracht om 65 asielzoekers op te vangen en daarvoor een geschikte locatie te zoeken. Parkeerterrein De Zuid in de duinen, grenzend aan vrijstaande huizen met zeezicht, was een van opties. Van harte ging het niet. “Ik heb van het begin af aan gezegd: de enige reden om asielzoekers op te vangen is de spreidingswet die ons dwingt dit te doen”, zegt wethouder Martijn Hendriks.

Veel verzet

Vanuit de raad, maar ook vanuit bewoners, kwam veel verzet. Er waren tegengeluiden als “straks vallen ze onze vrouwen in bikini’s lastig op het strand of gaan ze in de duinen slapen”, beaamt Hendriks. Maar ook bouwen in een natuurgebied en het woningtekort waren pijnpunten.

“De wachtlijst voor sociale woningbouw is negen jaar, dus ik snap heel goed dat ik vragen kreeg als: mijn zoon van 30 zoekt al jaren een woning, wat gaan jullie daaraan doen?”

De wethouder noemt de spreidingswet een voorbeeld van zwak bestuur vanuit de Rijksoverheid. “Er is een probleem en de gemeenten mogen het oplossen. Wij kunnen nog zo goed dweilen, maar uiteindelijk zal die kraan een keer dicht moeten.” Hij wacht af hoe de spreidingswet vorm krijgt: een azc in Zandvoort komt er voorlopig niet.

Zo verloopt het debat

Vandaag debatteert de Tweede Kamer opnieuw over de spreidingswet. Als die wordt aangenomen, moet de wet naar de Eerste Kamer waar BBB bepalend is voor steun. BBB-leider Van der Plas zei in het debat dat ze een landelijk asielquotum van 15.000 asielzoekers per jaar wil. Dat is fors minder dan de ruim 46.000 mensen die vorig jaar naar Nederland kwamen. Ook wil Van der Plas gemeenten niet dwingen tot opvang.

Het CDA wil gemeenten meer tijd te geven om opvangplekken te regelen. Dat plan kan op een ruime meerderheid rekenen. Veel rechtse partijen zijn ervan overtuigd dat een eerlijkere verdeling van asielzoekers over Nederland een aanzuigende werking zal hebben. En ook de VVD wil dat er eerst iets aan de instroom van asielzoekers wordt gedaan.

Anders dan Zandvoort wacht de Noord-Hollandse gemeente Bergen niet op een definitieve uitkomst van hoe de spreidingswet eruit komt te zien. In een voormalige kampeerboerderij worden in deelgemeente Egmond-Binnen vanaf 1 oktober 30 meisjes tussen de 15 en 18 jaar opgevangen, alleenreizende minderjarige vluchtelingen. Na vier maanden gaan ze naar een voormalig zorgcentrum in Schoorl, waar plek is voor 55 jongeren. Daar kunnen ook jongens bij komen.

“Ik vind het een morele verantwoordelijkheid om aan opvang bij te dragen”, zegt de Bergense burgemeester Lars Voskuil. Dat andere gemeenten het niet doen, is hun eigen keuze en hangt af van de lokale en politieke situatie. Hier in Bergen merk ik dat er een breed draagvlak is onder onze inwoners.”

Volgens Voskuil zijn er heus ook zorgen. Begrijpelijk, vindt hij. “Maar we hebben hier eerder een crisisnoodopvang en meerdere azc’s gehad en dat is altijd goed gegaan. Bergen is een sociale gemeente, die dit graag doet.”

Van verrijking tot zorgen

Weinig wanklank klonk maandagavond tijdens een inloopavond in de dorpskerk voor bewoners. “Iedereen is welkom, deze jongeren zijn gevlucht uit een land waar wij niet mee willen ruilen”, zegt de een. “Een verrijking”, zegt een ander.

Een bewoner hoopt op versterking van de plaatselijke voetbalvereniging en wat extra levendigheid met de komst van jongeren. “Wij hebben de middelen en ook de mensen om de jongeren een fijne plek te bieden die ze nodig hebben.”

Maar zorgen zijn er ook. “Het zijn pubers. Ze moeten wel bezig worden gehouden. Als het niet lukt met school, dan gaan ze zich vervelen en de straat op”, zegt een inspreker. “Ze hebben veel meegemaakt, ze hebben wel traumabegeleiding nodig, maar hebben we daar genoeg mankracht voor?”, vraagt een jongerenwerker zich af.

EINDE

[24]

WIKIPEDIA

LARS VOSKUIL

https://nl.wikipedia.org/wiki/Lars_Voskuil

[25]

“Ik vind het een morele verantwoordelijkheid om aan opvang bij te dragen. Dat andere gemeenten het niet doen, is hun eigen keuze en hangt af van de lokale en politieke situatie. Hier in Bergen merk ik dat er een breed draagvlak is onder onze inwoners.”

NOS

SPREIDINGSWET OF NIET, BERGEN GAAT DOOR MET OPVANG:

”IS ONZE MORELE PLICHT”

27 SEPTEMBER 2023

https://nos.nl/artikel/2492047-spreidingswet-of-niet-bergen-gaat-door-met-opvang-is-onze-morele-plicht

ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 23

[21]

Want zonder de vóórstem van Eerste Kamerleden van de VVD had de wet het niet gehaald. Lange tijd leek het die kant op te gaan: de VVD keerde zich sinds de kabinetsval immers fel tegen de spreidingswet, vooral de Tweede Kamerfractie leverde hevig verzet.”

….

….

”Van de gevreesde dwang is voorlopig evenmin sprake. Pas als gemeenten er onderling en in overleg met de provincie niet uitkomen, kan de staatssecretaris dwingen asielzoekers op te nemen. Naar verwachting doet zo’n situatie zich niet vóór het einde van dit jaar voor. Als dan inmiddels een nieuw kabinet is aangetreden met PVV, VVD, NSC en BBB – uitgesproken tegenstanders van de wet – lijkt het al helemaal onwaarschijnlijk dat een volgende staatssecretaris voor dwang zal kiezen.”

TROUW

NA ANDERHALF JAAR POLITIEKE STRIJD

NU ECHT GROEN LICHT VOOR SPREIDINGSWET

23 JANUARI 2024

https://www.trouw.nl/politiek/na-anderhalf-jaar-politieke-strijd-nu-echt-groen-licht-voor-spreidingswet~b4a6aeea

De wet om asielzoekers gelijkmatiger over Nederland te spreiden, wordt definitief van kracht. Dinsdag stemde een ruime Eerste Kamermeerderheid voor het kabinetsplan. Maar daarmee is het opvangprobleem nog niet opgelost.

Met steun van de VVD-fractie heeft een meerderheid van de senaat dinsdag vóór de omstreden spreidingswet gestemd. In totaal stemden 43 Eerste Kamerleden voor en 27 tegen het kabinetsplan om asielzoekers ‘eerlijk’ over Nederlandse gemeenten te spreiden. Daarmee komt er voorlopig een einde aan een felle politieke strijd, waarbij de VVD een hoofdrol speelde.

Want zonder de vóórstem van Eerste Kamerleden van de VVD had de wet het niet gehaald. Lange tijd leek het die kant op te gaan: de VVD keerde zich sinds de kabinetsval immers fel tegen de spreidingswet, vooral de Tweede Kamerfractie leverde hevig verzet. Maar tot ieders verbazing kondigde de senaatsfractie van de VVD vorige week dinsdag aan tóch unaniem voor te stemmen.

Tekorten nog niet opgelost

Daarmee haalde verantwoordelijk staatssecretaris Eric van der Burg (asiel) alsnog zijn begeerde meerderheid. Donderdag 1 februari treedt de wet al in werking, uiterlijk die dag krijgen provincies en gemeenten te horen hoeveel asielzoekers ze moeten opvangen.

Zijn de grote tekorten daarmee direct opgelost? Nee, temperde Van der Burg de verwachtingen. Waarschijnlijk duurt het nog maanden voordat overvolle opvangcentra daadwerkelijk zijn ontlast.

Van de gevreesde dwang is voorlopig evenmin sprake. Pas als gemeenten er onderling en in overleg met de provincie niet uitkomen, kan de staatssecretaris dwingen asielzoekers op te nemen. Naar verwachting doet zo’n situatie zich niet vóór het einde van dit jaar voor. Als dan inmiddels een nieuw kabinet is aangetreden met PVV, VVD, NSC en BBB – uitgesproken tegenstanders van de wet – lijkt het al helemaal onwaarschijnlijk dat een volgende staatssecretaris voor dwang zal kiezen.

‘Afbreuk aan lokale democratie’

Anders dan de VVD-senatoren stemde de Eerste Kamerfractie van de BoerBurgerBeweging dinsdag unaniem tegen. “Er zijn weliswaar verschillende opinies binnen de fractie”, verklaarde BBB-fractievoorzitter Ilona Lagas, “maar we vinden dat we die verschillen opzij moeten zetten om als partij een eenduidig signaal te geven aan het land.”

De enige afwijkende stem kwam van CDA’er Hugo Doornhof: hij is tegen de spreidingswet, de rest van de CDA-fractie voor. “Bij asielopvang is draagvlak op lokaal niveau cruciaal”, legde Doornhof na afloop van de stemming uit. “Persoonlijk moet ik tot de conclusie komen dat dit een te grote afbreuk doet aan de lokale democratie.”

EINDE ARTIKEL

‘Van de partijen die op dit moment praten over een nieuw kabinet stemden BBB en PVV tegen (NSC zit niet in de Eerste Kamer), net als FvD, SGP, JA21 en 50Plus.”

NOS

EERSTE KAMER STEMT MET DUIDELIJKE MEERDERHEID IN MET SPREIDINGSWET

23 JANUARI 2024

https://nos.nl/artikel/2505945-eerste-kamer-stemt-met-duidelijke-meerderheid-in-met-spreidingswet

Zoals verwacht heeft de Eerste Kamer met een duidelijke meerderheid de spreidingswet aangenomen. In een hoofdelijke stemming schaarden 43 van de 70 aanwezige senatoren zich achter het voorstel van demissionair staatssecretaris Van der Burg van Justitie om asielzoekers beter over de gemeenten in Nederland te verdelen. In het uiterste geval is daarbij dwang mogelijk.

Over de wet wordt al tijden gepraat. De Tweede Kamer ging er vorig jaar oktober mee akkoord, maar tot vorige week leek het heel spannend te worden of ook de Eerste Kamer de wet zou steunen. Maar nadat de VVD (de partij van Van der Burg) in de senaat had bekendgemaakt unaniem vóór te stemmen, was duidelijk dat de spreidingswet het zou halen.

In de Tweede Kamer keerde de VVD zich eerder tegen het wetsvoorstel en eind vorig jaar deed partijleider Yesilgöz een beroep op de Eerste Kamer de wet voorlopig niet te behandelen. Maar de senaat heeft het voorstel dus toch behandeld en er nu ook mee ingestemd.

De VVD in de Tweede Kamer had liever gezien dat er eerst stappen zouden worden gezet om de instroom van asielzoekers terug te dringen. Maar de partijgenoten in de Eerste Kamer benadrukten vorige week dat de opvang eerlijker moet worden verdeeld en dat de fractie de lokale bestuurders niet in de steek wil laten.

Onderhandelende partijen PVV en BBB tegen

Behalve de VVD steunden ook GroenLinks-PvdA, CDA (op senator Doornhof na), D66, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Volt en OPNL de wet. Van de partijen die op dit moment praten over een nieuw kabinet stemden BBB en PVV tegen (NSC zit niet in de Eerste Kamer), net als FvD, SGP, JA21 en 50Plus.

PVV-fractievoorzitter Van Hattem zei dat de wet alleen maar leidt tot verruiming van de opvangcapaciteit. “Als er niks aan de instroom gebeurt, lost dit helemaal niks op. En de dwang in de richting van gemeentes is onacceptabel.” Vorige week noemde PVV-voorman Wilders de dreigende steun voor de spreidingswet in de Eerste Kamer “een probleem”.

Haken en ogen

Volgens BBB-fractievoorzitter Lagas lijkt de wet sympathiek, maar zitten er ook veel haken en ogen aan en worden de problemen er op korte termijn niet door opgelost. Ze zei ook dat er “verschillende opinies binnen haar fractie” zijn, maar BBB wil die verschillen opzij zetten, “om als partij een eenduidig signaal af te geven”.

Wet gaat binnenkort in

Van der Burg zei kort na de stemming dat er met het aannemen van de wet een eerlijke spreiding over Nederland kan komen. Het is de bedoeling dat de nieuwe regels op 1 februari ingaan. Dan maakt Van der Burg ook bekend hoeveel asielzoekers de gemeenten in totaal moeten opvangen.

Als provincies en gemeenten er niet uitkomen, kan de staatssecretaris in het uiterste geval overgaan tot een gedwongen verdeling van asielzoekers. Volgens Van der Burg zal dat pas vanaf midden volgend jaar kunnen gebeuren.

De staatssecretaris vindt uitspraken over het niet meewerken aan de spreidingswet, zoals door gemeenteraadsleden in Westland gedaan, “wat raar”. Hij benadrukte dat bestuurders van een gemeente niet voor niets ‘wethouder’ heten: “Je hebt je wel aan de wet te houden. Het kan wel zo zijn dat gemeentes onderling afspreken dat een bepaalde gemeente wel opvangt en een andere niet.”

EINDE

[22]

[22]

 NOS

45 ”WEIGERGEMEENTEN” KRIJGEN VERZOEK OM

PER DIRECT STATUSHOUDERS TE HUISVESTEN

https://nos.nl/artikel/2499473-45-weigergemeenten-krijgen-verzoek-om-per-direct-statushouders-te-huisvesten

Bestuurders van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) gaan zelf 45 gemeenten bellen die weinig tot niets doen aan de huisvesting van statushouders en asielopvang. Dat schrijft het COA in een bericht op de site. Formeel is de huisvesting van statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) een wettelijke taak van gemeenten, provincies houden daarop toezicht.

Maar nu gaan het ministerie van Justitie en het COA zelf ingrijpen. Gemeenten die minder dan 30 procent doen van wat zou moeten, kunnen een telefoontje verwachten van COA-bestuurders en van ambtenaren of bewindspersonen van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken.

Als een gemeente geen woning kan vinden, zullen asielzoekers worden ondergebracht in een hotel of tijdelijke accommodatie, in de plaats zelf of in een naburige gemeente, schrijft het COA in een toelichting op de maatregel.

De kosten daarvan komen voor rekening van het COA. De hoogte van het bedrag is nog niet bekend.

21.000 statushouders in de opvang per 2025

Om welke 45 gemeenten het gaat, wil het COA niet zeggen. De maatregel is onderdeel van een plan dat de landelijke overheid, provincies en gemeenten deze maand bedachten om de het huisvesten van statushouders te versnellen.

Het COA had daartoe een dringende oproep gedaan. Overigens brengt het opvangorgaan nu ook al statushouders en asielzoekers onder in hotels. Eind vorig jaar waren dat zo’n 80 hotels waarin ruim 2000 asielzoekers een plek kregen. Per 1 juli 2023 is de regeling voor statushouders uitgebreid tot 5000 plekken.

Als gemeenten niet sneller mensen gaan onderbrengen, verblijven er over ruim een jaar 21.000 statushouders in de opvang, schreef het ministerie van Justitie vorige maand. Nu zijn dat er bijna 16.000. De snelle groei van het aantal statushouders in de opvang komt doordat de doorstroom van statushouders naar woningen stokt: daarvan zijn er simpelweg te weinig.

Overvol Ter Apel

Dat merken ze ook in Ter Apel. In het aanmeldcentrum daar slapen al weken veel meer mensen dan het toegestane aantal van 2000. Dit weekend overnachtten er 2500 mensen, deels in de wachtruimte van de Immigratie- en Naturalisatie Dienst en op stoelen, zegt een woordvoerder van het COA. Zondag werd een groep van honderd asielzoekers met spoed overgebracht naar een hotel in Kijkduin om te voorkomen dat mensen buiten moesten slapen.

Het tekort aan opvangplekken komt niet zozeer door de toename van het aantal asielaanvragen, schreef het COA eerder. Een groter probleem is dat mensen vaak te lang in de asielopvang blijven. Bijna de helft van de mensen in de opvang woont op een tijdelijke locatie die vaak na een paar maanden weer sluit. Daarna moeten er weer alternatieve locaties worden gevonden.

Lange wachttijd IND

De doorstroom stokt ook doordat de IND aanvragen niet op tijd afhandelt. De wachttijd voor een beslissing op een asielaanvraag is opgelopen tot een jaar. In februari was dat nog 23 weken. De achterstand is inmiddels opgelopen tot 68.000 zaken (inclusief nareisaanvragen). Het gevolg is dat mensen die wachten op een beslissing, langer een plek in de opvang bezet houden, zei het COA eerder.

Een bijkomend probleem is dat de politiecapaciteit in Ter Apel onvoldoende is om alle mensen die asiel aanvragen te registreren en hun identiteit vast te stellen. Daardoor is de wachtrij daar opgelopen tot 1500 mensen, bevestigt de politie.

500 extra statushouders

De wet schrijft voor dat mensen die een verblijfsvergunning hebben gekregen binnen 14 weken gehuisvest moeten zijn, maar door het gebrek aan woningen duurt dat dus veel langer.

Van de 16.000 statushouders die in de opvang zitten wachten er al 10.000 langer dan de voorgeschreven termijn, schrijft het COA. Gemiddeld gaat 8 procent van de sociale huurwoningen naar statushouders, berekende de NOS onlangs.

De plannen van het COA moeten ertoe leiden dat statushouders sneller weg kunnen uit de asielopvang. De komende maanden zullen steeds andere gemeenten worden geselecteerd die achterlopen met het bieden van huisvesting.

Het doel is om elke week 500 statushouders extra te laten uitstromen, twee keer zoveel als nu.

EINDE

[18]

NOS

VAN DER BURG DOET WEER OPROEP: 5500 OPVANGPLEKKEN 

BINNEN 5 WEKEN

9 FENRUARI 2024

https://nos.nl/artikel/2508201-van-der-burg-doet-weer-oproep-5500-opvangplekken-binnen-5-weken

Op korte termijn, binnen drie en vijf weken, zijn er 5500 nieuwe opvanglocaties voor asielzoekers nodig. Dat zegt demissionair staatssecretaris Van der Burg van Asiel. Hij doet een klemmend beroep aan de commissarissen van de Koning en de provincies om op zoek te gaan naar nieuwe plekken.

Het is de zoveelste oproep die de staatssecretaris doet om te voorkomen dat asielzoekers geen onderdak hebben. Op 1 februari is de spreidingswet ingevoerd, maar pas in november kunnen gemeenten echt gedwongen worden om asielzoekers op te vangen.

Uitdagingen

Van der Burg zegt dat de spreidingswet zal bijdragen aan een “stabiel, robuust en evenwichtig gespreid opvanglandschap over het hele land”. Maar nu zijn volgens hem de “uitdagingen” onverminderd groot.

Een van de problemen is ontstaan door een gerechtelijke uitspraak die bepaalt dat in het aanmeldcentrum in Ter Apel maximaal 2000 asielzoekers opgevangen mogen worden. Dat aantal mag niet worden overschreden, terwijl dat nu wel gebeurt.

EINDE BERICHT

RTL NIEUWS

DRINGENDE OPROEP AAN GEMEENTEN:

450 PLEKKEN VOOR ASIELZOEKERS NODIG

22 SEPTEMBER 2023

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5409094/asielzoekers-eric-van-der-burg-opvangplekken

Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) doet een dringende oproep aan gemeenten om 450 opvangplekken voor asielzoekers te verzorgen.

In een brief schrijft hij dat hij de plekken morgen nodig heeft om te voorkomen dat Ter Apel overloopt. 250 van deze plekken zijn bedoeld voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’ers).

Bovengemiddeld hoog

Als gemeenten geen gehoor geven aan deze oproep, dreigt hij asielzoekers ongevraagd te plaatsen in opvanglocaties en hotels.

Van der Burg wil dat het aantal extra opvangplekken maandag is opgelopen tot 750, waarvan er 300 bedoeld zijn voor amv’ers. Hij heeft met de gemeente Westerwolde afgesproken dat in het asielzoekerscentrum van Ter Apel niet meer dan 2000 mensen zullen worden opgevangen. Om dat de voorkomen heeft hij nu ‘acuut’ opvangplekken nodig.

Meer maatregelen

“Ieder jaar is de dagelijkse instroom van asielzoekers in september het hoogst, maar dit jaar is het aantal personen dat zich per dag meldt in Ter Apel bovengemiddeld hoog”, licht hij toe. Het is al meerdere keren voorgekomen dat meer dan 250 personen per dag zich melden.

Van der Burg verwacht dat de nood ook na volgende week hoog zal blijven. Hij zint daarom op maatregelen en belooft gemeenten hier ‘zo spoedig mogelijk’ over te informeren.

EINDE BERICHT

[19]

RTL NIEUWS

194 GEMEENTEN BIEDEN AL TIEN JAAR GEEN ASIELOPVANG

17 SEPTEMBER 2022

https://www.rtlnieuws.nl/onderzoek/artikel/5333657/asielzoekers-noodopvang-asielopvang-gemeenten-asielcrisis

Een ruime meerderheid van de Nederlandse gemeenten heeft de afgelopen tien jaar geen langdurige opvanglocatie voor asielzoekers gehad. Het gaat dan om een asielzoekerscentrum (azc) of een noodopvanglocatie, zo blijkt uit cijfers die RTL Nieuws bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heeft opgevraagd.

Het gaat om 194 gemeenten, die ondanks het jarenlange grote tekort aan opvangplekken toch geen opvanglocatie voor vluchtelingen hebben geopend. De opvang van asielzoekers komt terecht op de schouders van 151 gemeenten, die in de afgelopen tien jaar wel langdurige opvang hebben geboden.

Staatssecretaris Eric van der Burg voor Asiel en Migratie zegt in een reactie dat de opvang oneerlijk is verdeeld over Nederland. “Als je naar deze kaart kijkt en die is vrij accuraat, dan zie je inderdaad dat het noorden met name echt heel erg veel doet. We moeten ervoor zorgen dat ook het westen z’n verantwoordelijkheid pakt.”

In Groningen is de rek eruit

Met dit overzicht is er voor het eerst een landelijk beeld van alle gemeenten die afgelopen tien jaar wel of geen langdurige opvang boden aan asielzoekers die ons land binnenkomen bij het Groningse Ter Apel. Van daaruit stromen vluchtelingen door naar azc’s en noodopvanglocaties door heel het land, maar die zitten overvol.

Daardoor ontstond er deze zomer bij het aanmeldcentrum in Ter Apel een enorme crisis omdat honderden asielzoekers buiten moesten slapen vanwege een enorm tekort aan opvangplekken.

Het overzicht laat zien dat gemeenten in grote delen van de provincies Noord- en Zuid-Holland, Utrecht, Noord-Brabant en Zeeland het al jarenlang laten afweten.

Groningen biedt al jarenlang onderdak aan tal van groepen asielzoekers, maar het laatste jaar wordt de druk wel erg groot. Daardoor is de rek er echt uit, zegt burgemeester Koen Schuiling. Hij vindt het teleurstellend en jammer dat er zo weinig solidariteit is van gemeenten in de rest van het land.

“Politieagenten, zorgpersoneel en mensen in de opvang maken werkweken van 70 tot 80 uur. Dat kan zo niet langer doorgaan. Nu is ook een andere gemeente een keer aan de beurt”, zegt Schuiling.

West-Friesland laat het afweten

In Noord-Holland en met name veel gemeenten in West-Friesland die tegen het IJsselmeer aan liggen, bieden al jaren geen langdurige asielopvang. Een van die gemeenten is Stede Broec. Burgemeester Ronald Wortelboer van die gemeente benadrukt dat ze wel Oekraïense vluchtelingen opvangen en als regio hun nek hebben uitgestoken voor huisvesting van statushouders. Maar er is volgens hem nu geen geschikte plek voor een azc of noodopvang.

In 2016 heeft hij nog wel een locatie met 300 bedden aangeboden, maar die is door het COA afgekeurd. Wortelboer: “Die locatie is nu weg, het gebouw is gesloopt. We zijn een redelijk overzichtelijke gemeente, dus grote andere opvanglocaties waar je snel mensen kwijt kunt liggen hier niet voor het oprapen.”

Excuses gemeenten gaan niet op

Maar dit soort excuses van gemeentes gaat niet op, vindt staatssecretaris Van der Burg. “Ja, in het westen is het dichter bevolkt en zijn er minder plekken, maar er staan op de kaart ook gemeenten in het westen die dichtbevolkt zijn en wel opvang bieden, dus het kan.”

Dat asielopvang in kleine gemeenten goed mogelijk is, laat de gemeente Pekela zien, zegt burgemeester Schuiling van Groningen. Die gemeente vangt honderden asielzoekers op zonder grote problemen.

Wat verder nog opvalt aan het overzicht is dat de 25 armste gemeenten van Nederland veel vaker (88 procent) een opvanglocatie voor asielzoekers hebben dan de 25 rijkste gemeenten (12 procent). Ook de streng-christelijke gemeenten in de Biblebelt bieden asielzoekers weinig langdurige opvang.

Dit zijn de verschillende soorten opvanglocaties:

Asielzoekerscentrum (azc)

Een azc is een opvanglocatie voor asielzoekers die er veelal meerdere tot wel tientallen jaren staat. In de afgelopen tien jaar heeft op 220 locaties een asielzoekerscentrum gestaan.

Noodopvanglocatie

Als er een beddentekort is in azc’s dan doet het COA een beroep op gemeenten om een noodopvang te openen. Dit zijn tijdelijke locaties met minder voorzieningen, zoals leegstaande kantoren, verzorgingshuizen, scholen en evenementenhallen. Asielzoekers verblijven hier enkele maanden tot soms wel langer dan een jaar. De afgelopen tien jaar gaat het om 147 noodopvanglocaties.

Crisisopvanglocatie

Als er in de noodopvang ook geen plek meer is, dan is er nog de crisisnoodopvang. Dat zijn locaties zoals sporthallen waar asielzoekers voor een paar nachten op een veldbedje kunnen slapen. Dit soort opvang duurt meestal enkele dagen tot een week. (Crisisnoodopvang is niet meegenomen in het overzicht, zie uitleg in de verantwoording)

Nog 18.500 plekken nodig

Het tekort aan opvangplaatsen is enorm. Voor het eind van het jaar moeten er nog 18.500 extra plekken worden gevonden. In het onlangs gesloten asielakkoord tussen staatssecretaris Van der Burg en de provincies en Veiligheidsregio’s is er een verdeelsleutel per provincie afgesproken.

Ook daarin is te zien dat de provincies Noord- en Zuid-Holland flink aan de bak moeten en dat Groningen en Drenthe al voldoende plekken hebben gerealiseerd.

Maar de staatssecretaris verwacht niet dat hij gemeenten uiteindelijk allemaal zover krijgt dat ze vrijwillig akkoord gaan met een azc of het bieden van noodopvang. Daarom komt hij voor 1 oktober met een wetsvoorstel waarin hij gemeenten wil kunnen dwingen akkoord te gaan met het plaatsen van een asielopvang.

Of dat voorstel het ook daadwerkelijk gaat halen, is de vraag, omdat daartegen binnen regeringspartij VVD grote weerstand bestaat.

Verantwoording

RTL Nieuws heeft van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) een lijst met gemeenten ontvangen waar in de periode 2012 t/m 1 september 2022 een asielzoekerscentrum (azc) of noodopvanglocatie voor asielzoekers is geweest. Gegevens van locaties die na 1 september zijn geopend, ontbreken in het overzicht.

Gemeenten die crisisnoodopvang aan asielzoekers hebben geboden, zijn niet meegenomen, omdat die opvang slechts voor zeer korte duur is, enkele dagen tot hooguit een week.

Huisvesting van statushouders en de opvang van Oekraïense vluchtelingen is buiten beschouwing gelaten. De reden is dat er op dit moment, maar ook bij de asielcrisis in 2015, vooral een tekort was aan locaties voor langdurige opvang van asielzoekers.

EINDE BERICHT

”Er zijn geen nieuwe asielopvangplekken gekomen na de oproep van 9 februari van demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) aan provincies en gemeenten, zegt een woordvoerder van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) maandag. ,,De situatie is nog steeds hetzelfde, er zijn te weinig opvangplekken.” Afgelopen weekend verbleven zo’n 2220 mensen in het aanmeldcentrum in Ter Apel.”

AD

ONDANKS OPROEP STAATSSECRETARIS NOG GEEN NIEUWE ASIELOPVANGPLEKKEN

https://www.ad.nl/westerwolde/ondanks-oproep-staatssecretaris-nog-geen-nieuwe-asielopvangplekken~a93c03d5

Er zijn geen nieuwe asielopvangplekken gekomen na de oproep van 9 februari van demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) aan provincies en gemeenten, zegt een woordvoerder van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) maandag. ,,De situatie is nog steeds hetzelfde, er zijn te weinig opvangplekken.” Afgelopen weekend verbleven zo’n 2220 mensen in het aanmeldcentrum in Ter Apel.

De oproep was het gevolg van een recente uitspraak van de rechter. Het COA vangt in Ter Apel meer dan 2000 asielzoekers op, wat in strijd is met de afspraken. De rechter oordeelde in een kort geding aangespannen door de gemeente Westerwolde dat het COA het maximumaantal niet meer mag overschrijden. Ook sluit binnenkort een aantal grote opvanglocaties, terwijl het in asielzoekerscentra juist steeds drukker wordt.

Het is maandagochtend nog steeds niet duidelijk of het COA aan die afspraak gaat voldoen. Dinsdag moet het aantal onder de 2000 zijn. ,,Als het morgen lukt”, legt de COA-woordvoerder uit, ,,is dat ook niet structureel. Als gemeenten zich niet melden blijft de problematiek.” Ook Van der Burg zei vrijdag al niet hoopvol te zijn dat het lukt om in het aanmeldcentrum het aantal asielzoekers onder de 2000 te krijgen en houden.

EINDE

BINNENLANDS BESTUUR

VAN DER BURG HEKELT GEBREK AAN SOLIDARITEIT

GEMEENTEN

16 JULI 2022

https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/van-der-burg-kritisch-over-gemeenten-die-asielzoekers-weren

Asielstaatssecretaris Eric van der Burg is verbaasd en teleurgesteld dat sommige gemeenten nauwelijks bereid zijn asielzoekers op te vangen.

In een interview met Trouw hekelt staatssecretaris Eric van der Burg het gebrek aan solidariteit bij sommige lokale bestuurders bij de opvang van asielzoekers. ‘Ik had daarin echt meer verwacht.’

Worsteling

‘Als je ziet hoe Ter Apel worstelt, dan denk ik: dan is het toch ook een kwestie van onderlinge solidariteit? Je kunt kritiek hebben op het kabinet, of op het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers), op iedereen. Maar je wilt toch ook gewoon je collega-raadsleden en wethouders helpen? Ik had daarin echt meer verwacht’, zegt de staatssecretaris tegen de krant.

Dwang

Het kabinet heeft de Tweede Kamer vorige week in een brief laten weten met een wet te komen om gemeenten te dwingen asielzoekers op te vangen. Van der Burg zegt verbaasd te zijn dat een dergelijk middel ingezet moet worden. ‘Ik weet best dat je nooit van alle gemeenten toestemming krijgt om een asielzoekerscentrum te openen. Dat is een utopie. Maar we vinden met elkaar dat we asielzoekers moeten opvangen. Niet iedereen is het daar mee eens, dat weet ik ook wel, maar een meerderheid van de bevolking wil echte vluchtelingen opvangen. Dan denk ik van: ‘ja, jongens, dan moet je dat ook met elkaar regelen’.’

Erfenis

De bewindsman vindt dat het huidige opvangsysteem niet meer voldoet. ‘De huidige situatie, met noodopvang en crisisnoodopvang, is een erfenis uit het verleden. We zullen naar een totaal andere manier moeten om de zaken te regelen.’

Piek

Volgens hem moet ervoor worden gezorgd dat de gewone asielzoekerscentra een bezetting hebben van negentig procent. ‘Dan kun je een piek in de asielinstroom opvangen in de bestaande capaciteit. Als er geen piek is, kun je andere groepen huisvesten die ook snel tijdelijk een woning nodig hebben. Denk bijvoorbeeld aan studenten, of mensen die een woningbrand hebben gehad.’ (ANP)

NOS

45 ”WEIGERGEMEENTEN” KRIJGEN VERZOEK

OM PER DIRECT STATUSHOUDERS TE HUISVESTEN

https://nos.nl/artikel/2499473-45-weigergemeenten-krijgen-verzoek-om-per-direct-statushouders-te-huisvesten

Bestuurders van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) gaan zelf 45 gemeenten bellen die weinig tot niets doen aan de huisvesting van statushouders en asielopvang. Dat schrijft het COA in een bericht op de site. Formeel is de huisvesting van statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) een wettelijke taak van gemeenten, provincies houden daarop toezicht.

Maar nu gaan het ministerie van Justitie en het COA zelf ingrijpen. Gemeenten die minder dan 30 procent doen van wat zou moeten, kunnen een telefoontje verwachten van COA-bestuurders en van ambtenaren of bewindspersonen van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken.

Als een gemeente geen woning kan vinden, zullen asielzoekers worden ondergebracht in een hotel of tijdelijke accommodatie, in de plaats zelf of in een naburige gemeente, schrijft het COA in een toelichting op de maatregel.

De kosten daarvan komen voor rekening van het COA. De hoogte van het bedrag is nog niet bekend.

21.000 statushouders in de opvang per 2025

Om welke 45 gemeenten het gaat, wil het COA niet zeggen. De maatregel is onderdeel van een plan dat de landelijke overheid, provincies en gemeenten deze maand bedachten om de het huisvesten van statushouders te versnellen.

Het COA had daartoe een dringende oproep gedaan. Overigens brengt het opvangorgaan nu ook al statushouders en asielzoekers onder in hotels. Eind vorig jaar waren dat zo’n 80 hotels waarin ruim 2000 asielzoekers een plek kregen. Per 1 juli 2023 is de regeling voor statushouders uitgebreid tot 5000 plekken.

Als gemeenten niet sneller mensen gaan onderbrengen, verblijven er over ruim een jaar 21.000 statushouders in de opvang, schreef het ministerie van Justitie vorige maand. Nu zijn dat er bijna 16.000. De snelle groei van het aantal statushouders in de opvang komt doordat de doorstroom van statushouders naar woningen stokt: daarvan zijn er simpelweg te weinig.

Overvol Ter Apel

Dat merken ze ook in Ter Apel. In het aanmeldcentrum daar slapen al weken veel meer mensen dan het toegestane aantal van 2000. Dit weekend overnachtten er 2500 mensen, deels in de wachtruimte van de Immigratie- en Naturalisatie Dienst en op stoelen, zegt een woordvoerder van het COA. Zondag werd een groep van honderd asielzoekers met spoed overgebracht naar een hotel in Kijkduin om te voorkomen dat mensen buiten moesten slapen.

Het tekort aan opvangplekken komt niet zozeer door de toename van het aantal asielaanvragen, schreef het COA eerder. Een groter probleem is dat mensen vaak te lang in de asielopvang blijven. Bijna de helft van de mensen in de opvang woont op een tijdelijke locatie die vaak na een paar maanden weer sluit. Daarna moeten er weer alternatieve locaties worden gevonden.

Lange wachttijd IND

De doorstroom stokt ook doordat de IND aanvragen niet op tijd afhandelt. De wachttijd voor een beslissing op een asielaanvraag is opgelopen tot een jaar. In februari was dat nog 23 weken. De achterstand is inmiddels opgelopen tot 68.000 zaken (inclusief nareisaanvragen). Het gevolg is dat mensen die wachten op een beslissing, langer een plek in de opvang bezet houden, zei het COA eerder.

Een bijkomend probleem is dat de politiecapaciteit in Ter Apel onvoldoende is om alle mensen die asiel aanvragen te registreren en hun identiteit vast te stellen. Daardoor is de wachtrij daar opgelopen tot 1500 mensen, bevestigt de politie.

500 extra statushouders

De wet schrijft voor dat mensen die een verblijfsvergunning hebben gekregen binnen 14 weken gehuisvest moeten zijn, maar door het gebrek aan woningen duurt dat dus veel langer.

Van de 16.000 statushouders die in de opvang zitten wachten er al 10.000 langer dan de voorgeschreven termijn, schrijft het COA. Gemiddeld gaat 8 procent van de sociale huurwoningen naar statushouders, berekende de NOS onlangs.

De plannen van het COA moeten ertoe leiden dat statushouders sneller weg kunnen uit de asielopvang. De komende maanden zullen steeds andere gemeenten worden geselecteerd die achterlopen met het bieden van huisvesting.

Het doel is om elke week 500 statushouders extra te laten uitstromen, twee keer zoveel als nu.

[20]

NOS

SPREIDINGSWET GAAT IN, PROVINCIES MOETEN 1 NOVEMBER

PLAN INLEVEREN

1 FEBRUARI 2024

https://nos.nl/artikel/2507074-spreidingswet-gaat-in-provincies-moeten-1-november-plan-inleveren

Bijna anderhalf jaar nadat staatssecretaris Van der Burg eraan begon te werken, treedt vandaag de spreidingswet waar zoveel om te doen is geweest in werking. Vorige week stemde de Eerste Kamer ermee in en deze week is de wet die de opvang van asielzoekers beter over het land moet verdelen in de Staatscourant gepubliceerd.

Vanaf vandaag moeten provincies en gemeenten ermee aan de slag. Het is de bedoeling dat zij dit en volgend jaar 96.000 opvangplekken regelen. De provincies krijgen allemaal de opdracht een specifiek aandeel te leveren, waarbij een indicatie is gegeven van wat dit in elk van de 342 Nederlandse gemeenten kan gaan betekenen. Die is hier te vinden.

Gemeenten krijgen ook een opgave voor het aantal plekken dat ze moeten organiseren voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’ers); die vertegenwoordigen ongeveer 8,5 procent van het totale aantal plekken per gemeente.

Geen nieuwe plannen

Het is duidelijk dat vooral de provincies Zuid- en Noord-Holland en Noord-Brabant aan de bak moeten. Zuid-Holland moet bijna 20.000 opvangplekken realiseren, Noord-Holland ruim 16.000 en Noord-Brabant een kleine 15.000. Zij vangen al jaren verhoudingsgewijs minder asielzoekers op.

Daar tegenover staan provincies als Groningen, Drenthe, Flevoland en Gelderland, die nu al (meer dan) genoeg opvangplannen hebben en dus geen nieuwe plannen hoeven te bedenken.

Op gemeenteniveau valt op dat Westerwolde, de gemeente in Groningen waar Ter Apel onder valt, nog maar 131 plaatsen zou hoeven te verzorgen. Op dit moment zijn daar nog dagelijks ruim meer dan 2000 mensen in de opvang. Vorige week, op de dag dat de Eerste Kamer de spreidingswet aannam, bepaalde de rechter dat dit niet mag.

De gemeente Schiermonnikoog zou volgens opsomming de minste opvangplekken moeten regelen, namelijk 5, en Amsterdam met 4479 de meeste. Die verdeling is op basis van inwonertal en sociaal-economische status tot stand gekomen, maar kan nog wijzigen. De getallen zijn niet absoluut. Gemeenten kunnen onderling deals maken, zolang het aantal per provincie maar gehaald wordt.

Maar de indicatieve getallen spelen wel een rol bij het verkrijgen van een eventuele bonus. Voor elke extra plek die minstens vijf jaar beschikbaar blijft, kunnen gemeenten 1000 tot 2000 euro krijgen.

Dwang mogelijk

De provincies hebben tot 1 november de tijd om afspraken te maken met gemeenten. Op die datum moeten ze hun opvangplannen bij het ministerie van Justitie en Veiligheid inleveren. De bewindspersoon voor asielopvang beoordeelt de twaalf plannen voor 1 januari 2025 en provincies krijgen vervolgens nog zes maanden de tijd om die te realiseren.

In provincies zonder deugdelijk plan kan de staatssecretaris dwang toepassen. Via een verdeelsleutel kan hij dan aan gemeenten opleggen om een bepaald aantal opvangplekken te regelen. Die dwang, die dus op zijn vroegst volgend jaar om de hoek kan komen kijken, ligt politiek uiterst gevoelig en was een van de belangrijkste redenen dat er zo lang over de wet is gesteggeld.

EINDE

JOOP.NL

SPREIDINGSWET: HOE ZIT HET?

https://www.bnnvara.nl/artikelen/moet-elke-gemeente-verplicht-beschikken-over-een-asielzoekerscentrum?gad_source=1&gclid=CjwKCAjwzN-vBhAkEiwAYiO7oFwMsK3FIcFcaAGUN8Afvg29y8h_1yU8yEA7E-BMSWv78ukJmND87hoCDaUQAvD_BwE

Het aanmeldcentrum in Ter Apel zit overvol omdat er te weinig opvangplekken zijn in andere delen van het land waar asielzoekers na aanmelding heen kunnen. Zou er niet in elke gemeente een asielzoekerscentrum (azc) moeten komen?

Geen 75.500, maar 77.100 opvangplekken zullen er in 2024 nodig zijn om de verwachte asielzoekers in Nederland op te vangen. Dat schrijft demissionair staatssecretaris Eric van der Burg van Asielzaken in een brief aan de Tweede Kamer. Hij verwacht in 2025 opnieuw een forse stijging. Dan zullen er naar verwachting ruim 97.000 opvangplekken nodig zijn. Kan dit tekort niet opgelost worden door in elke gemeente een azc te plaatsen?

Hoe is het momenteel geregeld?

In 2023 was er een tekort aan 40.000 opvangplekken. Het kabinet verwachtte er 55.000 nodig te hebben, maar er zijn er slechts 15.000 beschikbaar. Daarnaast zijn veel gemeentelijke noodopvangplekken en asielzoekerscentra van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) tijdelijk. Verschillende contracten die het COA met gemeenten heeft voor azc’s zijn namelijk afgelopen.

Wat is de spreidingswet?

‘De wet die ervoor moet zorgen dat gemeenten meewerken bij de verspreiding van asielzoekers over het land’, zo vat Patrick Lodiers dit in De Nieuws BV beknopt samen.

Hoe kan het dat het in Ter Apel uit de hand loopt?

Mensen die buiten moeten slapen, geen douches en schaarse toiletten: de situatie in Ter Apel is schrijnend. De slechte omstandigheden zijn het gevolg van jarenlang wanbeleid, schreef Joop in 2022. ‘Zo is er een groot tekort aan beschikbare woningen voor vluchtelingen die een status hebben gekregen. Ruim 13.000 mensen wachten daarom nog altijd in de opvang tot ze eigen woonruimte krijgen.’

Biedt de spreidingswet uitkomst?

Om de asielcrisis aan te pakken, stelt demissionair staatssecretaris Van der Burg een spreidingswet voor: asielzoekers worden beter over het land verdeeld. Het betekent niet dat iedere gemeente verplicht een azc moet hebben. De ene gemeente kan zich richten op azc’s, een andere op statushouders: mensen met een verblijfsvergunning.

‘De armste geografische gebieden, veelal in het noorden van het land, vangen de meeste asielzoekers op en de Randstad en rijkere gemeenten laten het behoorlijk afweten’, schrijft econoom en jurist Antonie Kerstholt op Joop. In december 2022 ving de armste 25 procent van de gemeenten namelijk 11.000 vluchtelingen op, terwijl de rijkste 25 procent slechts 3.300 vluchtelingen opving. RTL Nieuws ontdekte daarnaast in 2022 dat 194 gemeenten al tien jaar geen asielopvang bieden. Politiek redacteur Joost Bekendam legt dit uit: ‘Al vanaf het begin van het inmiddels gevallen kabinet bleek dat er geen wettelijke bevoegdheid was om gemeenten te dwingen een azc te openen. Het rijk en de ambtenaren moesten een beroep doen op de vrijwilligheid van gemeenten.’ De ervaring leert echter dat zij de andere kant op kijken. ‘Zij denken: laat Ter Apel het maar uitvogelen. Daardoor blijven zij die problemen houden’, aldus Boris Dittrich van D66, een van de senatoren die zich bezighoudt met dit onderwerp. De spreidingswet zou daar een oplossing voor zijn: ‘Die zou gemeentes uiteindelijk wel kunnen dwingen om mensen op te kunnen nemen. Daar is veel gesteggel over geweest’, aldus Bekendam.

Door de spreidingswet kunnen gemeenten gedwongen worden tot verplichte asielopvang. ‘Heel veel burgemeesters willen heel graag dat die spreidingswet er komt, omdat ze dan kunnen uitleggen aan de bevolking: “Kijk, we moeten zoveel mensen opnemen”’, vertelt politiek duider Peter Kee in De Nieuws BV. ‘”Het komt niet door mij, maar door de landelijke overheid.’”

Waarom is de spreiding van asielzoekers belangrijk?

Wouter Kolff, voorzitter van het veiligheidsberaad, vertelt hierover in Buitenhof: ‘Er zijn te weinig gemeenten die zeggen: “Doe mij ook maar een aanmeldcentrum.” Het is een vicieuze cirkel die we moeten doorbreken. We moeten zorgen dat er een ordentelijke spreiding in het land komt waarbij alle gemeenten hun portie delen.’ Roland van Kessel, burgemeester van Cranendonck waar ook het asielzoekerscentrum van Budel onder valt, vult aan: ‘Verspreid het over het land waardoor de groepen per locatie kleiner worden, dan kun je het beheersbaar maken.’

Die wet lijkt er nu te komen. Een meerderheid van de Eerste Kamer heeft zich achter de spreidingswet geschaard. De wet was al door de oude Tweede Kamer aangenomen. De formerende partijen PVV, BBB, NSC zijn tegen de wet. Behalve de VVD, eveneens een formerende partij, stemden ook GroenLinks-PvdA, CDA, D66, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren en Volt voor de Spreidingswet. Forum voor Democratie, JA21 en SGP stemden tegen.

Wat is de kritiek op de spreidingswet?

Er is ook kritiek op de spreidingswet. ‘Gemeenten die veel asielzoekers opnemen krijgen een financiële bonus van 2500 euro per persoon. In plaats van een eerlijke verdeling en kleinschalige opvang, komt er een soort koehandel met vluchtelingen’, schrijft Tweede Kamerlid Jasper van Dijk (SP) op Joop. Hij is bang dat vooral arme gemeenten opvangplaatsen zullen bieden, vanwege die bonus, en dat rijke gemeenten achteroverleunen. ‘Zo verandert er niets aan de ongelijke verdeling, waarbij van oudsher de meeste vluchtelingen in Groningen, Friesland en Drenthe worden opgevangen. De kans is zelfs groot dat deze ongelijkheid zal toenemen’, vreest hij. ‘Door vluchtelingen te verdelen naar de draagkracht van gemeenten, komt er werkelijk een eerlijke verdeling.’ Overigens geldt de bonus alleen voor gemeenten die minstens vijf jaar een opvangplek bieden aan minstens honderd mensen.

De VVD, de partij van demissionair staatssecretaris Van der Burg, denkt vooral dat de instroom omlaag moet. ‘Aan de ene kant zien we dat het aantal asielzoekers dat we moeten opvangen en het aantal statushouders waarvoor we voorzieningen moeten regelen alleen maar toeneemt, en tegelijkertijd kunnen we niet bouwen en hebben we de leerkrachten en artsen niet’, vertelt VVD-woordvoerder asiel en migratie Ruben Brekelmans in Buitenhof.

Inmiddels is bekend dat de VVD het wetsvoorstel niet steunt. ‘Het begint met het beperken van de instroom’, vertelt lijsttrekker Dilan Yeşilgöz-Zegerius in Khalid & Sophie. ‘De mensen die dán komen, wil je wel eerlijk over het land verdelen’, licht ze verder toe in De Telegraaf.‘Die verdeling wil je doen op basis van tijdelijkheid, maximumaantallen en met financiële prikkels.’ Dat bevat het huidige wetsvoorstel niet.

Een aantal Europese landen, zoals Nederland, België, Duitsland en Oostenrijk, willen Europese afspraken beter gaan handhaven. Zo zijn er asielaanvragers in Nederland die dat eigenlijk in een ander Europees land horen te doen. Brekelmans vindt daarnaast dat asielzoekers in Nederland niet na vijf jaar een permanente verblijfsvergunning moeten krijgen. Hij is voor een tijdelijke verblijfsvergunning, met integratie als voorwaarde. ‘We moeten nationaal maatregelen nemen om Nederland minder aantrekkelijk te maken voor asielzoekers. Daar is echt haast bij geboden.’

Wat vinden jongeren?

Wat vindt het BNNVARA Jongerenpanel?

Voorstanders

Shama: ‘We hebben 40.000 opvangplekken te weinig’. Als er in elke gemeente in Nederland – 342 in totaal – een azc komt, is dat volgens haar een stap in de goede richting om de asielcrisis terug te dringen.
Ace: ‘Ik kom zelf uit een dorp met een klein azc.’ Zij zag de inclusiviteit binnen de gemeenschap juist positief veranderen. Wel vindt ze dat er een eerlijke spreiding moet komen, ‘want alle last moet niet bij één gemeente liggen’.
Aymen: Aymen sluit zich aan bij demissionair staatssecretaris Van der Burg: de ene gemeente kan zich richten op azc’s, terwijl een andere gemeente zich richt op statushouders.
Jolijn: ‘Het is te laat om te wachten totdat een gemeente uit zichzelf zegt: “Oh, ik wil er wel twee of drie hebben hoor”’, vertelt Jolijn Spoelstra over de toestroom aan asielzoekers. ‘Het is nu tijd voor actie, want de situatie in Ter Apel kan niet meer.’

Tegenstanders

Lia: ‘Ik vind niet dat je alle gemeentes over één kam kan scheren’, vindt Lia Menken. Ze vindt dat azc’s daarom enkel geplaatst moeten worden in plaatsen waar dat kan en mogelijk is.
Ojij: We moeten ons ‘blijven herinneren dat een azc best een inbreuk is op je gemeenschap, zeker in kleine gemeentes’.
Amir: Ondanks de schrijnende situatie, vindt Amir Issa het verkeerd om gemeentes te dwingen om asielzoekers op te vangen. ‘Iedere gemeente moet vrij zijn om daar zelf voor te kiezen.’