Wel kan de koerswijziging het straks na de verkiezingen makkelijk maken om in de formatie afspraken te maken over aanpassing van het vluchtelingenverdrag. Vrijwel alle partijen sluiten samenwerking met de PVV uit. Maar nu ook D66 voor aanpassing van het verdrag is, is er mogelijk ook zonder PVV een meerderheid voor in de Tweede Kamer.
Het voorstel van D66 om vluchtelingen voortaan buiten de Europese Unie asiel te laten aanvragen, zorgt voor gefronste wenkbrauwen bij andere partijen. De nieuwe koers die de oppositiepartij inslaat, maakt de kans wel groter dat een nieuw kabinet het VN-vluchtelingenverdrag wil herzien.”
Het voorstel van D66 om vluchtelingen voortaan buiten de Europese Unie asiel te laten aanvragen, zorgt voor gefronste wenkbrauwen bij andere partijen. De nieuwe koers die de oppositiepartij inslaat, maakt de kans wel groter dat een nieuw kabinet het VN-vluchtelingenverdrag wil herzien.
D66-leider Rob Jetten kondigde maandag een koerswijziging van zijn partij aan: vluchtelingen moeten in de toekomst asiel aanvragen buiten de Europese Unie. Wie op eigen houtje naar Nederland komt, wordt geweigerd. Daarvoor moet wel onder andere het vluchtelingenverdrag uit 1951 worden herzien, want dat geeft iedereen die hier is het recht asiel aan te vragen.
Voor veel linkse partijen is een aanpassing van internationale verdragen absoluut taboe. Zo reageerde Volt-leider Laurens Dassen: “D66 papegaait nu, net als de VVD, de PVV voor electoraal gewin. Daarmee krijgen we meer van hetzelfde.”
De grootste oppositiepartij, GroenLinks-PvdA, heeft prominent in haar programma staan dat de partij pal staat voor het verdrag en dat mensen ‘altijd het recht hebben om op Europees grondgebied asiel aan te vragen’.
Maar rechtse partijen zijn wél voor aanpassing van het vluchtelingenverdrag. In de formatie van het kabinet-Schoof is nog afgesproken dat dat kabinet zich waar mogelijk samen met gelijkgestemde EU-lidstaten zal inspannen voor aanpassing. Maar van die wens is sinds het aantreden van het kabinet weinig meer vernomen.
Verdrag is verouderd
Vorige week nog hebben de regeringspartijen het kabinet per motie opgeroepen onderzoek te doen naar ‘verdragen die mogelijk moeten worden gemoderniseerd of herzien’. Indiener Claudia van Zanten (BBB) zegt het raar te vinden dat Jettens partij daar vorige week nog tegen stemde. “Maar ik juich het toe dat D66 nu het licht heeft gezien. Dat verdrag is verouderd.”
Jetten zegt een andere koers te willen varen, omdat het huidige asielsysteem ‘stuk’ is. De Europese Unie heeft nu geen greep op het aantal mensen dat hierheen komt en vluchtelingen worden gedwongen mensensmokkelaars in te schakelen.
Veel asielzoekers verdrinken nu op weg naar Europa. Net als bijvoorbeeld Canada al doet, kan Europa beter mensen buiten de eigen grenzen asiel laten aanvragen om de mensensmokkelaars de pas af te snijden. De koerswijziging is een grote stap voor de partij, die in het verleden niets wilde weten van het aanpassen van verdragen.
Mogelijk ook zonder PVV
Middenpartijen VVD en CDA willen niet reageren op de nieuwe koers van D66. Zij wijzen erop dat zij al langer voor een zogeheten Canadees model zijn bij asielmigratie.
Wel kan de koerswijziging het straks na de verkiezingen makkelijk maken om in de formatie afspraken te maken over aanpassing van het vluchtelingenverdrag. Vrijwel alle partijen sluiten samenwerking met de PVV uit, maar nu ook D66 voor aanpassing van het verdrag is, is er mogelijk ook zonder PVV een meerderheid voor in de Tweede Kamer.
EINDE
[89]
ADVIESRAAD MIGRATIE
OPZEGGEN VLUCHTELINGENVERDRAG SCHAADT OOK NEDERLANDS BDELANG
10 FEBRUARI 2021
https://www.adviesraadmigratie.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/wist-u-dat-...-blog-2-opzeggen-vluchtelingenverdrag-schaadt-ook-nederlands-belang
Bij de zoektocht naar oplossingen voor de vluchtelingenproblematiek en het ervaren gebrek aan grip op asielmigratie, weerklinkt in Nederland met enige regelmaat de roep om het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties (VN) op te zeggen of aan te passen. Omdat dit verdrag uit 1951 niet meer van deze tijd zou zijn. Omdat het nooit bedoeld zou zijn geweest voor de huidige aantallen vluchtelingen en omdat het Nederland zou beperken om eigen keuzes te maken in het asielbeleid.
In het regeerakkoord van Kabinet-Rutte III was afgesproken om een studie te laten uitvoeren naar de vraag of het Vluchtelingenverdrag nog wel ‘bij de tijd zou zijn’ om ‘een duurzaam juridisch kader te vormen voor het internationale asielbeleid van de toekomst.’ Op basis van een door Donner en Den Heijer uitgevoerde verkenning, concludeerde het kabinet dat opzegging of wijziging van het verdrag weinig toegevoegde waarde heeft. Inzet op verbetering van de Europese asielsamenwerking is nuttiger. Is daarmee de kous af? Nee, toch niet, het voorstel tot opzeggen of wijzigen komt namelijk steeds weer terug.
Waarom heeft het dan zo weinig zin om het verdrag op te zeggen of aan te passen? Het Vluchtelingenverdrag zelf kent geen herzieningsprocedure om het verdrag aan te passen. Nederland zou daarom via de Algemene Vergadering van de VN om een aanpassing van het verdrag moeten verzoeken. Alle betrokken verdragspartijen moeten het vervolgens eens zijn met die aanpassingen. In het verdrag en ook in het Protocol van 1967 – waarin de werkingssfeer van het verdrag werd uitgebreid – is wel geregeld dat een land zelf uit het verdrag kan stappen. Maar omdat het verdrag (en het protocol) onderdeel uitmaken van de verdragen van de Europese Unie, moeten die verdragen ook gewijzigd worden, of het moet komen tot een Nexit.
Opzegging of wijziging van het Vluchtelingenverdrag betekent dat Nederland diplomatieke schade op het wereldtoneel lijdt en zich op politiek en economisch vlak isoleert in Europa. Inhoudelijk levert het daarbij ook nog eens niets op. In het Unierecht, en via het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens is het asielrecht namelijk veel meer uitgewerkt en gaan de afspraken ook verder dan de rechten en verplichtingen uit het Vluchtelingenverdrag. De definities zijn bijvoorbeeld breder: ook mensen die vluchten voor grootschalig willekeurig geweld krijgen bescherming. Het Unierecht bepaalt hoe de asielprocedure moet worden ingericht en welke waarborgen daarbij gelden. Die waarborgen staan niet expliciet in het Vluchtelingenverdrag. Ook zonder Vluchtelingenverdrag is Nederland hoe dan ook aan deze Europese afspraken gebonden.
Het is belangrijk dat Nederland partij is en blijft bij het Vluchtelingenverdrag. Multilaterale verdragen vormen een belangrijk onderdeel van de internationale rechtsorde. Na de Tweede Wereldoorlog en de oprichting van de VN is er een aantal mensenrechtenverdragen opgesteld. Het Vluchtelingenverdrag is een van die fundamentele verdragen. Het heeft als kernwaarde dat als een land een burger niet langer bescherming kan of wil bieden, een ander land deze bescherming ‘overneemt’ en dat die persoon niet wordt teruggestuurd naar een land waar hij of zij gevaar loopt.
De bescherming van vluchtelingen is niet enkel een Europees maar juist een mondiaal vraagstuk. Het merendeel van de vluchtelingen – zo’n 85 procent – zoekt toevlucht in de vaak armere regio’s rondom het land van herkomst. Het is dan ook van belang dat deze landen hun grenzen openhouden, bescherming blijven bieden en zich hierbij gesteund weten door de rest van de wereld. Het Vluchtelingenverdrag is zeker niet perfect: zo ontbreekt bijvoorbeeld een concreet verdeelmechanisme. Maar het verdrag vormt wel de (enige) breed gedeelde normatieve grondslag voor het gezamenlijk realiseren van vluchtelingenbescherming op basis van internationale solidariteit. Internationale verdragen maken fatsoenlijke, beheersbare afspraken mogelijk tussen landen met heel verschillende belangen: die van eerste opvang, bestemmings- en asielverlenende landen, landen van herkomst. Het belang van het Vluchtelingenverdrag als uitgangspunt voor deze afspraken is bij het opstellen van het Global Compact on Refugees in 2018 nogmaals bevestigd.
Nederland is sinds 1956 aangesloten bij het Vluchtelingenverdrag, dat samen met andere normatieve multilaterale verdragen het fundament vormt van de internationale rechtsorde. Artikel 90 van de Grondwet geeft de regering zelfs expliciet de taak om de internationale rechtsorde te bevorderen. Hieronder valt ook het waarborgen van mensenrechten en het bevorderen van de naleving van internationale regels. De werking van het Vluchtelingenverdrag verzwakken of opzeggen gaat daarmee in tegen de geest van de Nederlandse Grondwet. En die Grondwet dient bij uitstek het nationaal belang.
Het opzeggen van het Vluchtelingenverdrag is daarmee een – op het oog stoere – maatregel, die vooral diegenen treft die echt bescherming nodig hebben gezien de realiteit van de opvang in de regio, die wederkerige afspraken op de tocht zet (‘als jij niet meer meedoet, waarom zou ik dan nog meedoen?’) en die afbreuk doet aan de werking van de internationale rechtsorde.
EINDE
[90]
”Het kabinet-Rutte IV waar ook D66 in zat sneuvelde omdat partijen het niet eens konden worden over strengere asielregels. „Maar ook het rechtse kabinet-Schoof dat erna kwam, lukte het niet. En in plaats van dat we dat allemaal nog een keer overdoen en Geert Wilders het debat laten domineren, kunnen we ook een keer wat ondernemen.”
…..
….
…..
Verdragen aanpassen was lang taboe. Maar volgens Jetten komt in steeds meer landen de discussie op dat de verdragen ‘rijp zijn voor modernisering’. „Juist middenpartijen mogen die discussie niet overlaten aan de extremen.’’
AD
D’66 VERANDERT STANDPUNT OVER ASIEL EN WIL ”CANADEES MODEL”:
”HET HUIDIGE SYSTEEM IS STUK”
23 JUNI 2025
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 75
VOLKSKRANT
WIE MENSENRECHTEN WIL BESCHERMEN, BEGINT NIET MET ZE AF TE BREKEN
30 JUNI 2025
D66 wil asielprocedures verplaatsen naar Afrika om verdrinkingen te voorkomen. Het is echter niet het openstellen van onze grenzen dat gevaarlijk is, stelt journalist Romy van Baarsen, maar het sluipend sluiten van onze rechtsorde – onder het mom van efficiëntie en bestuurlijke beheersbaarheid.
door Romy van Baarsen – journalist en fotograaf, en onderzoekt de normalisering van grensgeweld aan de Europese buitengrenzen
D66 presenteerde vorige week zijn nieuwe migratieplan onder het mom van ‘levens redden op zee’. De partij wil asielprocedures verplaatsen naar Afrika, zodat mensen niet langer in gammele bootjes de Middellandse Zee oversteken. Op papier klinkt dat humanitair: bescherming dichter bij herkomstlanden zou mensensmokkel en verdrinkingen voorkomen.
Als journalist doe ik al jarenlang verslag van gewelddadige pushbacks en doden op zee. Ik sprak met overlevenden van bootrampen, en met mensen die hun familie op zee verloren. Voorstellen die het aantal slachtoffers kunnen terugdringen, raken me daarom als vanzelfsprekend.
Maar dit is slechts één kant van het verhaal. Wat D66 feitelijk voorstelt, is het openbreken van het Vluchtelingenverdrag – juist bedoeld om mensen op de vlucht te beschermen. Het plan sluit aan bij een bredere Europese trend waarin de toegang tot asiel structureel wordt beperkt.
Volgens de D66-plannen hoeft Nederland geen asielaanvragen meer te behandelen van mensen die via de buitengrenzen of zee de EU binnenkomen. Alleen wie zich meldt bij een aanmeldpunt in een derde land, maakt nog kans op bescherming. In de praktijk betekent dat: wie alsnog naar Europa reist, kan worden teruggestuurd – ongeacht de ernst van zijn situatie. Dat komt neer op deportatie,
al wordt dat woord zorgvuldig vermeden.
Te beladen
De Europese Commissie spreekt liever van ‘returns’ of ‘voluntary transfers’. Tijdens een recente briefing in Brussel werd journalisten zelfs gevraagd het woord ‘deportatie’ niet te gebruiken. Het zou te beladen zijn, vanwege de historische associaties met de Tweede Wereldoorlog, waarin nazi-Duitsland miljoenen Joden deporteerde naar vernietigingskampen in Oost-Europa. Maar of je het nu wegsturen, terugsturen of overplaatsen noemt: het effect blijft hetzelfde.
Het nieuwe EU-migratiepact, waarin dit soort logica verankerd is, biedt lidstaten ruimte om asielverzoeken versneld af te handelen, mensen in grensdetentie te houden en procedures uit te besteden aan derde landen. D66 stelt nu voor dat model breder in te zetten – verpakt in liberale bewoordingen, maar met dezelfde gevolgen.
Al eerder pijnlijk mislukt
Wie een beetje heeft opgelet, weet dat het uitbesteden van asielverantwoordelijkheid eerder pijnlijk is mislukt. In haar boek My Fourth Time, We Drowned laat journalist Sally Hayden zien wat vergelijkbare afspraken in de praktijk betekenen: marteling, willekeurige detentie en een totale afwezigheid van rechtsbescherming voor duizenden mensen die vastzitten in Libische detentiecentra, deels gefinancierd met Europees geld. VN-organisaties zoals UNHCR (die zich bezighoudt met het beschermen van vluchtelingen) bezoeken die kampen soms niet eens, maar fungeren via hun aanwezigheid wel als legitimatie. Dat is de realiteit achter de slogan ‘opvang in de regio’.
Bovendien verblijft het overgrote deel van de vluchtelingen,
zo’n 73 procent, al in ontwikkelingslanden. Het rijke Westen draagt dus nu al een relatief bescheiden deel van de mondiale opvang. Toch willen veel politici ons doen geloven dat Europa wordt overspoeld, terwijl de cijfers iets anders zeggen. Volgens Frontex
daalde het aantal irreguliere grensoverschrijdingen in 2024 met 38 procent.
Ongekende aandacht
De routes via de centrale Middellandse Zee en de Westelijke Balkan kenden afnames van respectievelijk 59 en 78 procent. Het totaal was het laagste sinds 2021 – een jaar waarin de cijfers uitzonderlijk laag lagen door de coronapandemie. Zoals hoogleraar Hein de Haas het treffend zei: ‘We leven niet in tijden van ongekende migratie, maar van ongekende aandacht voor migratie.’
Die aandacht is opvallend eenzijdig én richtinggevend. Frontex-directeur Hans Leijtens wees er tijdens een lezing in Leiden op dat de forse daling in migratiecijfers nauwelijks werd opgepikt door de media. Tegelijkertijd kondigde de Maltese premier Robert Abela – wiens regering momenteel voorzitter is van de Raad van Europa – aan het mensenrechtenverdrag te willen herzien, met als doel bepaalde rechten voor migranten te schrappen. Rechten zouden volgens hem niet langer houdbaar zijn ‘in tijden van instrumentalisatie’. Ook dat bleef grotendeels onbesproken.
Geringe journalistieke reflectie
In een politieke context waarin mensenrechten al onder druk staan geeft de D66 dus onbedoeld ruimte aan een agenda die ook door radicaal-rechtse partijen wordt gevoerd, zij het met andere motieven. Juist dat maakt ook hier de geringe journalistieke reflectie des te zorgwekkender. NOS,
Het Parool en ook deze krant
lieten alleen Rob Jetten aan het woord.
Waar blijven de juristen, onderzoekers en mensenrechtenexperts? D66’s voorstel verdient meer dan partijgebonden framing. Het raakt immers aan fundamentele vragen over wie we als Europa willen zijn. Juist daarom moeten media, wetenschappers en maatschappelijke organisaties dit ook niet alleen beoordelen als een praktisch beleidsvoorstel, maar als onderdeel van een bredere verschuiving: weg van bescherming, richting afschrikking.
Het is niet het openstellen van onze grenzen dat gevaarlijk is, maar het sluipend sluiten van onze rechtsorde – onder het mom van efficiëntie en bestuurlijke beheersbaarheid.
Wie mensenrechten wil beschermen, begint niet met ze af te bouwen.
