Vrijdag 6 maart 2015
Vandalisme, dat is het. Vandalisme is het woord dat me invalt bij een tweetal suggesties uit ondernemende dan wel pro-ondernemende kring. Vandalen zijn voornemens gas te gaan winnen op of rond Terschelling. Een vandaal suggereert bovendien dat Waddeneilanden vliegverbinding verdienen en de Waddenkust tot toeristenstrand moet worden verbouwd. Toerisme, vaart der volkeren, je kent dat wel. Rendementsdenken is het, op hol geslagen rendementsdenken waar ze in het Maagdenhuis wel raad mee zouden weten. Dit soort verwoestende suggesties verdienen te verdwijnen in papierversnipperaars, elke stap om deze suggesties ten uitvoer te leggen, verdient actieve sabotage. Dat gaat van dwarsliggen in inspraak- en beroepsprocedures tot en met stevige, directe en ‘ordeverstorende’ actie. Zijn ze nou helemaal?!
Waar gaat het om? Ik begin met me meest recente malligheid, enkele suggesties van een zekere Jouke van Dijk. De man is hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in het vak Regionale Arbeidsmarktanalyse, en tegens directievoorzitter van een club die zich Waddenacademie noemt. Kennelijk is het een club die de Wadden weinig welgezind is. Zou ze dat wel zijn, dan zou ze haar voorzitter maar beter snel kunnen dumpen.
De man komt met ideeën die het toerisme op de Waddeneilanden en in de regio die aan de Waddenzee grenst moeten bevorderen, zoals het idee om “ook stranden aan de Waddenzee aan te leggen. Dat vergroot de kans dat toeristen in het gebied blijven hangen en niet meteen doorreizen naar de Waddeneilanden.” Vast wel. Maar het verkleint de kwelders aan de Friese en Groningse Waddenkust. Kwelders zijn periodiek onder zeewater lopende, moerassige begroeide, soms vrij brede stroken Waddenkust. Deze kwelders zijn de plekken waar vogels die bij eb op het wad voedsel zoeken, bij vloed samenscholen om te rusten. Het zijn voor sommige vogels ook broedgebieden. Het Waddengebied is voor heel veel vogels een enorm belangrijk voedsel- en rustgebied. Kwelders omzetten in toeristenstranden betekent: deze vogels van rustplaatsen beroven.
De hele suggestie maakt me, vanwege het puur commercieel berekenende cynisme, razend. Als de man per sé arbeidsplaatsen wil helpen genereren, laat hij dan een voorstel doen om vogelgidsen in het gebied tegen CAO-lonen een baan aan te bieden. Liefhebbers genoeg, en dan is er tenminste voor toeristen iets bijzonders te beleven, in plaats van een kopie van Zandvoort. Maar er zijn belangrijker dingen dan arbeidsplaatsen-tot-iedere prijs. Vogellevens, om maar eens wat te noemen. En rust.
Het wordt nog fraaier, als het aan deze vernielzuchtige groeimaniak ligt. Hij stelt ook “vliegverbindingen naar de eilanden” voor. Ja, geweldig. Dan kun je er sneller en makkelijker komen, en komt er nog wat extra CO2 in de lucht ook. Dan komen er straks zoveel mensen dat er van de reden om er naar toe te gaan – rust, ruimte, vogels, natuur – weinig over is. Bovendien is één van de charmes van een Waddenvakantie nu juist de tráágheid van de reis er heen. Het gevoel dat je na een flinke treinreis op een boot stapt en in bedaard tempo de Friese of Groningse kust achter je laat, om een uur later op Terschelling of Schiermonnikoog aan land te gaan, is onvervangbaar. In Eindhoven op een vliegtuig springen en dan op Vlieland drie kwartier later uitstappen? Wie bedenkt zoiets bizars? En wie vertelt deze Jouke van Dijk dat het Waddengebied geen winstobject is, maar kwetsbare, onvervangbare schoonheid betekent? Van tafel met die vandalistische voornemens van die man!
Iets langer speelt al dat andere funeste voornemen: gaswinning op Terschelling. Op 14 februari kwam het plan in het nieuws:“Tulip Oil wil in de Noordzee drie tot zes kilometer voor de kust van Terschelling aardgas gaan winnen. Daartoe is een concessie afgegeven.” Er zijn nog vergunningen nodig. Tulip Oil-woordvoerder Joost den Dulk: “We hebben nog geen winningsvergunning. Die komt waarschijnlijk pas in juli. Daarna volgt nog een lang inspraaktraject waar mensen bezwaren kunnen inbrengen.”
Het is dus nog niet meteen zover. Maar het voornemen is ernstig genoeg. Dat vinden gelukkig heel veel mensen. “De actiegroep Gas(t)vrij Terschelling is van plan bij iedere inspraakronde bezwaar te maken tegen de voorgenomen boringen.” Vandaag werd bekend dat Gas(t)vrij Terschelling al “bijna 14.000 mensen” via een petitie van de actiegroep zich tegen de gasboringen hebben uitgesproken. Het is een begin.
Waarom zijn die gasplannen zo verwerpelijk? Gas(t)vrij Terschelling heeft op haar website een nuttige technische uiteenzetting als PDF geplaatst. Het stuk schetst het bouwproces: “Te denken valt aan zware func daties voor procesvaten, gascompressoren, motoren, ventilatoren en de bouw van controlekamers, accomodaties, werkplaatsen, etc.” Dan komt de gaswinning zelf. “Dit is een proces met vuile stoffen, chemicaliën, geluidsoverlast en felle verlichting in ons natuurgebied.” Wie wel eens ‘s nachts naar de sterrenhemel op een Waddeneiland heeft gekeken, weet dat die ‘felle verlichting’ geen kleinigheid is. En dan is er nog de CO2 die wellicht ooit weer in de grond kan worden gespoten – ook een enge ‘oplossing’ trouwens – maar nu nog niet. “De eerstkomende tijd zal de pure CO2 doodleuk de lucht in gaan.” Vervuiling, herrie en meer CO2 in de atmosfeer, dat staat Terschelling te wachten als dit ellendige plan doorgaat.
Het kan zijn dat de winning op zee plaatsvindt, en dan heeft de natuur op Terschelling wat minder last. Dan blijft echter de klimaatschade en de vervuiling overeind. Maar één van de suggesties die de ronde doet, is winning op het eiland zelf, bij het kleine dorp Hoorn. Ga er eens kijken als je kunt, maar liever niet allemaal tegelijk. Het zijn wat huizen langs de doorgaande weg, een enkel hotel, een kroeg waar een plaatselijke beroemdheid regelmatig optreedt, een kerk. Pal ten noorden van het dorp begint een breed duingebied, met een donker rustig bos. Iets oostelijker gaat het gebied open, met duinvlakten en enkele toppen, richting het prachtige natuurgebied de Boschplaat aan de oostkant van het eiland. In oktober zie je daar een onwaarschijnlijke kleurenpracht als alles van groen naar geel, bruin, oranje en rood overgaat. Met een beetje geluk schommelt er een kiekendief, een vrij zeldzame roofvogel, boven het land. Ga je daar in de buurt luidruchtig boren? Wat mij betreft heeft die kiekendief voorrang boven dat onzalige boorplan.
Je kunt ook zuidwaarts het dorp uit. In een half uur ben je dan aan de Waddenkust, na een wandeling door rustig polderland, waar je af en toe grote groepen ganzen, wulpen, scholeksters ziet rusten, opvliegen, neerstrijken. Hún grasland is het, niet als eigendom maar als leefgebied. Niet het het grasland van aandeelhouders en directies en bestuurders. Weg met dat gasplan, geen enkele ruimte voor deze gevaarlijke vernielzuchtige flauwekul.
Peter Storm