donderdag 3 november 2016
Dit hebben we eerder gezien. Heel veel mensen verdronken in de Middellandse Zee. Heel veel mensen, onderweg naar wat ze ongetwijfeld hoopten dat een iets minder uitzichtloos bestaan zou zijn. Heel veel mensen die, verstoken van veilige opties om de reis vanuit Afrika naar Europa te maken, op twee boten belandden. De boten bezweken op de golven. Twee overlevenden berichtten dat er zeker 239 van de opvarenden zijn verdronken. De plaats: voor de kust van Libië. Er waren overlevenden. In één boot 29 mensen,. “Van alle mensen aan bord van de tweede boot konden alleen twee vrouwen zich zwemmend in leven houden.”
Dit is niet zomaar een dubbele tragische scheepsramp. Dit is misdaad, begaan op volle zee door Europese beleidsmakers. Het is op zijn allerminst dood-door-schuld, voor de zoveelste keer. En precies die zoveelste keer maakt het feitelijk massamoord. Wie keer op keer op soortgelijke wijze mensen laat omkomen, vertoont immers moedwil, niet enkel nalatigheid. Wat cijfers en feiten om dat te illustreren.
Volgens UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, zijn er in 2016 al zeker 3800 mensen om het leven gekomen of in ieder geval onderweg vermist geraakt bij hun pogingen om als migrant de Middellandse Zee over te steken. Dat is al meer dan de 3.771 doden waarvan bij soortgelijke gebeurtenissen in 2015 sprake was. Bij de 3800 zijn de 339 doden van vandaag niet meegerekend, want het VN-cijfer is al op 26 oktober bekend gemaakt. Het echte cijfer ligt dus al boven de 4000. En het jaar is nog niet om.
Het hogere dodental van 2016 vergeleken bij 2015 vindt plaats terwijl het totale aantal migranten dat probeert de Middellandse Zee over te steken dit jaar juist gedaald is vergeleken bij het vorige. Vorig jaar staken ruim een miljoen mensen de Middellandse Zee over, dit jaar zijn het er tot nu toe slechts iets minder dan 330.000. Daar komen er vast nog een aantal bij, maar zeker niet genoeg om die miljoen te halen, want het oversteekseizoen wordt snel ongunstiger. De reis wordt door minder migranten gemaakt. Maar van dat lagere aantal komt dus relatief een groter percentage om het leven: de reis wordt dodelijker. Van elke 47 mensen die de Middellandse zee over proberen te steken, overleeft er één de overtocht niet. Voor de enkele .liberale lezer van dit blog: succes is een keuze? Succes in het doen verzuipen van mensen is dat in ieder geval wel. .
In deze hoge dodentallen zit dus systeem: het zijn geen uitzonderingen. Achter de dodencijfers schuilt moedwil, beleid op Europees niveau. Vorig jaar nog reisden relatief veel mensen via Turkije en de Balkan. Die route is stelselmatig afgeknepen, onder meer via een misdadig akkoord tussen de EU en de Turkse regering. Dus wijken mensen – uit Afrika, maar vooral uit Aziatische , door oorlog verscheurde landen als Syriër en Afghanistan – uit en nemen de levensgevaarlijke zeeroute. Daar zien ze zich genoodzaakt om van mensensmokkelaars gebruik te maken, die wrakke boten de zee op sturen, vaak meer tegelijk om de Europese kustwachten makkelijker te omzeilen. Dat verklaart een deel van de hoge sterfte.
Maar deze migranten zouden geen mensensmokkelaars nodig hebben als Europese staten de toegang tot hun grondgebied niet zo zouden bemoeilijken en als absoluut minimum fatsoenlijke inreismogelijkheden zouden bieden. De EU heeft liever dat duizenden mensen in de Middellandse zee omkomen of onderweg creperen dan dat ze enkele honderdduizenden in hun volledig legitieme zoektocht naar overleving en een bestaan in waardigheid wil assisteren en faciliteren.
Voor wie dan wel aankomt in Europa, wacht veelal de hel in vele vormen. Amnesty International maakte deze week juist bekend hoe het bijvoorbeeld in Italië bij de opvang van vluchtelingen toegaat. Vluchtelingen wacht deportatie, soms zonder dat ze daartegen beroep kunnen aantekenen. Vluchtelingen wacht in Italië soms mishandeling, soms neerkomend op marteling, zoals een vluchteling uit Soedan vertelde. Die zegt te hebben gezien dat één vluchteling met tasers is bewerkt nadat die niet meewerkte bij het afnemen van vingerafdrukken. Een woordvoerder van Amnesty spreekt van “afschuwelijke schendingen van de rechten van wanhopig kwetsbare mensen, waarvoor de Italiaanse autoriteiten een rechtstreekse verantwoordelijkheid dragen en Europa een politieke” (
Zo gaat het in Italië. Varianten van dit soort onderdrukking van vluchtelingen zijn in allerlei landen vast te stellen. In Frankrijk bijvoorbeeld , waar deze week vorige maand ‘De Jungle het kamp van migranten bij Calais is ontruimd, waarna – gek hè? – het aantal migranten dat in Parijs haar tenten opsloeg groeide . Maar wie denkt dat het in Nederland principieel humaner toegaat waar het de opvang van vluchtelingen en migranten betreft, is slecht geïnformeerd..
Aan dat laatste is overigens wel iets te doen. Een blik op de website van Geen Kind aan de Kant, een digitaal kijkje bij de Anarchistische Anti-deportatiegroep Utrecht AAGU, een verkenning op de website van Joke Kaviaar , op het weblog Grutjes , bij Doorbraak, bij Krapuul ook, en bij het No-Border netwerk, het helpt echt tegen in formatieachterstand en tegen ontbrekend scherp inzicht. Sommige van deze websites gaan voornamelijk over strijd van en solidariteit met vluchtelingen en migranten. Sommigen hebben een bredere onderwerpskeuze maar laten deze strijd en solidariteit bepaald niet liggen. Allen zijn ze de moeite waard. Disclosure: aan sommige van deze projecten ben ik een beetje medeplichtig, ik pretendeer geen enkele onpartijdigheid.
Terug naar de kern van mijn betoog. Foltering van vluchtelingen in detentie, deportatie zonder zelfs maar de gelegenheid om bezwaar te maken, en het verdrinken van migranten voor de Noord-Afrikaanse kust, het zijn de producten van Europees beleid. Dat beleid drijft mensen liever de dood in dan ze binnen te laten en te helpen. Daartegen is strijd en solidariteit nodig.
Solidariteit betekent daartegen stelling nemen. Solidariteit betekent: respect en ondersteuning voor de mensen die zelf alles op alles zetten om zich een toekomst te verschaffen, desnoods door zich Fort Europa binnen te vechten. Solidariteit betekent: toegang en opvang voor deze mensen helpen afdwingen, tegen het staatsbeleid en de intimidatie door al dan niet als ‘bezorgde burgers’ verpakte extreem-rechtse knokploegen. Solidariteit betekent de sloop van de instellingen van Fort Europa – de grensbewakingsdienst Frontex, de detentiecentra voor vluchtelingen in al hun varianten, de deportatiediensten van de Europese staten, en de aanval op alle politieke krachten achter die misdadige machinerie van uitsluiting, uitzetting en – weer heel terughoudend geformuleerd – grootschalige dood-door-schuld, in de Middellandse Zee en elders.
Peter Storm