woensdag 16 november 2016
Een goede zaak: de publiciteit rond het gewelddadig politieoptreden tegen anti-Zwarte Piet-demonstranten in Rotterdam is na enkele dagen niet weggeëbd, maar neemt eerder nog toe. Een goede zaak: die publiciteit keert zich tegen de daders ervan, en vooral ook tegen hun opdrachtgever, onder wie burgemeester Aboutaleb. Opvallend daarin: zelfs het doorgaans vrij terughoudende Amnesty neemt vrij scherp stelling. Er komt druk te staan op burgemeester en politie. Mooi. Verder opvoeren, die druk! En, met Rotterdam in het achterhoofd: op naar Den Haag op 19 november!
De gebeurtenissen zijn wrang en duidelijk. Een forse groep mensen was onderweg naar Maassluis, waar de intocht van Sinterklaas plaatsvond. Daar was hen kennelijk echter zo ’n schamele plek voor , aldus behendig ingekapseld protest toegewezen dat men bedankte voor de eer. In plaats daarvan gingen mensen in bussen naar Rotterdam. Daar had het gezag echter lucht van gekregen. Een demonstratieverbod, op het laatste moment en niet erg wereldkundig gemaakt, was het antwoord. Politie pakte uiteindelijk 198 actievoerders op.
Een groep actievoerders werd daarbij ingesloten en met nogal grof geweld aangehouden. Beeldmateriaal, onder meer op Doorbraak , is huiveringwekkend. Wederom was activist Jerry Afriye één van de arrestanten. Het heeft er veel van weg dat hij doelbewust en extra hardhandig is aangepakt door agenten, die volgens de zelf aangehouden advocaat Michiel Pestman een “smoelenboek” hanteerden en hem “er zo tussenuit (pikten)”. De impact van het politiegeweld is goed af te lezen uit het interview met een deelneemster dat Amsterdams universiteitsblad Folia publiceerde. Ze had zelf geen klappen gehad maar was duidelijk volslagen geschokt door wat zich voor haar ogen voltrok. Joke Kaviaar, zelf ook aangehouden, zet de zaak helder in perspectief in een artikel, snerpend scherp als vanouds.
Al snel gingen diverse organisaties plus advocaat Plesman in de tegenaanval. Over de demonstranten lieten Stichting Overlegorgaan Caribische Nederlanders, Surinaams Inspraakorgaan en Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden weten: “Zij werden beperkt in hun vrijheid van meningsuiting.” Alleen al die jacht toen mensen nog in de bussen zaten: “Zij werden achtervolgd alsof het criminelen en terroristen waren.”
Politie en Aboutaleb verscholen zich rap achter dat demonstratieverbod, maar actievoerders hadden daarvan niets vernomen toen de arrestaties al gaande waren. En de vraag diende zich aan: als politie vanwege inzet in Maassluis geen menskracht had om een demonstratie in Rotterdam te ‘faciliteren’, zoals het gezag claimde, hoe kwam ze dan opeens aan de omvangrijke politiemacht om een kleine tweehonderd mensen te arresteren? “Er was blijkbaar wel voldoende politie aanwezig om tweehonderd demonstranten te arresteren”, zo stelt ook Berend Roorda, “die eerder dit jaar aan de Rijksuniversiteit Groningen promoveerde op het demonstratierecht” vast in een trouwens tamelijk kritisch artikel op de website van Trouw. Maar volgens een spreekbuis het gezag “is de handhaving van de openbare orde bij een demonstratie iets heel anders dan de aanhouding van demonstranten” – alsof precies het afdwingen van die ‘orde’ voor een flink nu niet juist bestaat uit het arresteren van mensen, of het dreigen daarmee.
Nog zo ’n fake-argument van het gezag: de veiligheid ter plekke. Alsof die niet gegarandeerd kon worden door de groep gewoon te begeleiden met al die agenten die immers toch beschikbaar waren. Let wel: ik zeg dit niet omdat ik zo ’n begeleiding – met alle intimidatie die daar al van uit was gegaan – okay had gevonden. Demonstreren heeft geen bewapende bewakingsploeg nodig, demonstranten hebben bescherming nodig, niet ván maar tégen de politie. Ik zeg het om te laten zien dat het verhaal van veiligheid, zelfs in door mij afgewezen openbare-orde-logica, helemaal niet spoort. Net als het volgende kul-verhaal: de burgemeester kreeg lucht van de actie, en dus “gingen op het gemeentehuis de alarmbellen af. Zo ’n anti-Zwarte Piet-geluid zou een aanzuigende werking kunnen hebben oop tegendemonstranten, waardoor de kans op escalaties groter werd. Dus besloot Aboutaleb topt een demonstratieverbod in het stadscentrum.” Eén: waar hadden die ‘regens demonstranten’in de gauwigheid vandaan moeten komen? Twee: als demonstraties puur vanwege de kans dat mensen het oneens zijn met demonstranten en dat willen laten blijken, verboden kunnen worden, dan kan in principe élk protest op die basis verboden worden. Maar het demonstratierecht is overduidelijk niet bedoeld voor alleen maar demonstraties die géén controverse oproepen. Onzin dus, de smoezen van de burgemeester, even aangenomen dat Trouw, waaruit ik in deze passage citeer, de zaken correct weergeeft.
Maar Aboutaleb en zijn knuppelbigades komen er niet zomaar mee weg: Amnesty laat zich luid en duidelijk horen met een “gepeperde brief” , gericht aan plaatselijke politieleiding en aan gemeente Rotterdam. Het demonstratieverbod deugde niet: zoiets mag volgens de organisatie pas in “zeer uitzonderlijke gevallen” en daar was nu geen sprake van. De meeste arrestaties waren “onrechtmatig”, volgens Amnesty. Niet allemaal trouwens, mensen van Amnesty? Het geweld tegen demonstranten werd gekenschetst als “disproportioneel”.
Dat laatste woord is me nog te lief: alsof er ook ‘proportionele’ repressie zou zijn, met wat minder vuistslagen en nekklemmen wellicht. En ik ben het met Mathijs van der Sande eens waar hij schrijft dat hij het “wel heel jammer (vindt) dat het woord ‘racisme’ helemaal niet valt in dit artikel” (van Amnesty). Want inderdaad; Stoere witte agenten die groep van overwegend zwarte actievoerders insluiten en vrijwel met welbehagen meppend en stompend arresteren en aldus protest tegen een racistische traditie de kop in trachten te drukken… dat is zonder wijdverbreid racisme, in de politie en daarbuiten, niet echt te verklaren.
Maar dit is Amnesty, een keurige, in essentie gezagsgetrouwe organisatie. Dat deze groep al zo stelling neemt , is opmerkelijk. Het is gunstig voor actievoerders tegen Zwarte Piet. Het maakt het makkelijker om te laten zien hoe onrechtmatig de staat optreedt in pogingen om verzet tegen de racistische Zwarte Piet-figuur te smoren.
Maar of het de staat werkelijk terughoudender gaat maken bij volgende anti-Zwarte P:iet-protesten, is maar de vraag. Politie en burgemeester weten zich immers gesterkt door het feit dat de racistische Zwarte Piet-traditie nog steeds over een heel groot draagvlak beschikt: ik vrees dat nogal wat Nederlanders het aftyuigen en oppakken van de anti-Zwarte Piet-actievoerders prima vond. Acties tegen Zwarte Piet blijven nodig, net als sowies het voortdurend aanvallen van de racistische traditie via discussies, één-op-één of in groepsverband, online en offline. Zodat dit draagvlak afbrokkelt en ook de politie weet dat ze niet toegejuicht wordt als ze zo grof blijft optreden.
Acties gaan er sowieso komen, en het is zaak dat daar forse aantallen mensen aan deelnemen, zodat erom massaal oppakken van actievoerders voor het gezag bij voorbaat zo onaantrekkelijk mogelijk is. Ik heb het eerder gezegd en ik zeg het opnieuw: aantallen actievoerders doen ertoe. De agenda op de website van Doorbraak biedt gegevens over komende (en eerdere) activiteiten tegen de Zwarte Piet-figuur.
Intussen is het ook nodig het vraagstak van politierepressie zèlf naar voren te halen en aan de kaak te blijven stellen. Dat maakt een andere actie extra relevant: de demonstratie “Stop de criminalisering van antifascistische strijd!” die komende zaterdag in Den Haag gaat plaatsvinden. Juist tegen de achtergrond van de gebeurtenissen in Rotterdam afgelopen zondag is een stevige opkomst ook bij die betoging nu extra belangrijk. Uitspraken van Amnesty tegen politiegeweld komen van pas, maar eigen weerbaarheid tegen repressie is en blijft doorslaggevend.
Peter Storm