dinsdag 26 april 2016
Het is de moeite waard om het nieuws uit Frankrijk met extra aandacht te volgen (1). Mensen daar staan aan de vooravond van weer een actiedag tegen een intussen in zeer brede kring verafschuwde arbeidswet. In de aanloop zijn op diverse fronten al acties op gang gekomen. Nuit Debout, het verschijnsel van pleinbijeenkomsten die op gang kwamen vanuit de acties tegen de arbeidswet, gaat intussen door. Dit type actie is intussen de grenzen overgestoken en heeft enkele Nederlandse steden bereikt. In Tilburg staat de derde Nuit Debout-samenkomst komende donderdag in het teken van de solidariteit (2) met precies de acties in het land waar deze ronde protest en verzet is begonnen. Ook daarom is wat extra aandacht voor de gebeurtenissen daar welkom. Om van te leren, en om ons door extra te laten motiveren om in beweging te komen.
Het thema was afgelopen weken die arbeidswet, maar het ongenoegen is breder en dieper. Die arbeidswerk is een antisociaal onding. Ondernemers krijgen via die wet meer mogelijkheden om met personeelsleden werktijden af te spreken die langer zijn dan de wettelijke 25 urtige werkweek. Die gaat op deze manier dan ook voor de bijl. Tevens worden de mogelijkheden voro ondernemers om mensen te ontslaan, groter. Meer onzekerheid voor arbeiders, langere werktijden, ook voor jonge mensen die werken naast een studie die door langer werken weggeduwd dreigt te worden. Vakbonden organiseerden al protesten van het vrij voorspelbare soort. Jonge mensen gooiden zich in de strijd, en gaven met felle en vaak verrassende acties, de strijd extra vaart en scherpte. De politie droeg haar steentje bij aan de opstand door hardhandig tegen jonge demonstranten op te treden en de woede aldus verder te vergroten.
Nuit Debout
Zo verliep week na week in maart. Aan het eind van een actiedag op 31 maart verschenen er pamfletten,w waarin opgeroepen werd om samen te komen op een plein in Parijs. Opstaan in de nacht, Nuit Debout was het wachtwoord. De volgende avond kwamen mensen wederom. En de avond erna, en de avond erna, al snel in tientallen Franse steden, vervolgens in Brussel, in Spaanse steden, in Berlijn, in Amsterdam, in Tilburg ook al. Deze samenkomsten waren niet louter gelegenheden om de arbeidswet aan te klagen, maar gelegenheden waar mensen radicale kritiek op heel de neoliberale orde en de gevestigde politiek in allerlei kwalijke aspecten naar voren brachten en al discussiërend op zoek zijn naar alternatieven. Het is een soort variant van en vervolg op de Indignados in Spanje, op Occupy in de VS en elders.
In Frankrijk is Nuit Debout intussen bijna een maand oud, met ups en downs gaat het door. Een bericht van 19 april op France24, een mainstream-mediakanaal dat Engelstalige berichtgeving over Frankrijk verzorgt, geeft een indruk. Enorme menigten zijn het op het eerste gezicht niet, maar daar staat tegenover dat ze dus dagelijks plaatsvinden. Iemand die elke dag bericht vanaf de acties in Parijs “schat dat tussen de 1000 en 1500 mensen elke dag op komen dagen voor de bijeenkomsten”. Dat zullen niet elke dag dezelfde mensen zijn, het lijkt me veilig om aan te nemen dat indussen tienduizenden mensen in Parijs aan Nuit Debout-activiteiten hebben meegedaan. Daar komen nog die tientallen andere steden bij. Dit is een omvangrijke en belangrijke beweging geworden.
Natuurlijk doet de gevestigde orde intussen pogingen om de protesten tegen te werken. Een enkel incident geeft ze daartoe een voorwendsel. Zo dook afgelopen zaterdag Alain Finkielkraut, berucht vanwege en nogal fanatiek pro-Israël-standpunt, op Nuit Debout Parijs op. Na enige tijd maakten deelnemers hem duidelijk dat hij maar beter kon vertrekken. Natuurlijk lichtten mensen dit er uit om de ‘onverdraagzaamheid’en de ‘hypocrisie”van Nuit Debout – dat zich immers presenteert als open beweging waar iedereen het woord kan voeren en dergelijke – aan te klagen. Ik denk zelf dat het verjagen van Finkielkraut tactisch misschien onhandig was, al ken ik de details niet. Je kunt immers aan zien komen dat zo ’n incident een handvat is voor aanvallen van rechts. Ook van het feit dat demonstranten en politie herhaaldelijk botsen bij wat France24 “niet-geautoriseerde marsen”noemt, “aan de zijlijn van de bezetting”( de Nuit-Debout-pleinbijeenkomst), zijn koren op de molen van de mainstream. Wat overigens helemaal geen goede reden is om zulke optochten niet te houden of er haastig afstand van te nemen als er een steen vliegt, ook als je die steen onhandig vindt.
Maar er zit ook een andere, principiële en strategische, kant aan de zaak rond Finkielkraut. Een beweging die, zoals Nuit Debout, tegen sociale uitsluiting is, kan iemand die geen enkel probleem heeft met gewelddadige uitsluiting van Palestijnen door de door hem aangeprezen staat Israël, toch moeilijk als bondgenoot verwelkomen. En als de beweging uitbreiding wil, buiten studenten en hoger opgeleiden, naar migrantenjongeren in de banlieus bijvoorbeeld, moet de beweging gewoon keuzes maken: tegen fans van kolonialisme, vóór degenen die zelf vormen van kolonialisme en de erfenis aan den lijve hebben ondervinden en dat nog steeds doen.
Ook van politici, rechts dan wel links, heeft Nuit Debout trouwens weinig te verwachten, zacht gezegd. Ook dat blijkt uit het genoemde artikel. Een zekere Jean Michel Baylet, van de Radicale Partij van Links, een links-liberale bondgenoot van de regerende Socialistische Partij, bracht naar voren: “dat de jeugd gepolitiseerd raakt, is een goede taak, maar we kunnen dit soort wangedrag niet tolereren, en ze moeten de toekomst van deze beweging overwegen. Ik denk dat deze beweging, vanwege haar aard, tot een eind moet komen.” Vertaling: kindertjes, jullie hebben jullie speelkwartier gehad, jullie worden baldadig, jullie gaan het leslokaal weer in. Een politicus van de rechtse UMP raadt jongeren aan om ‘politiek actief’ te worden, waarmee hij de partijpolitiek bedoelt die veel van de Nuit debout-deelnemers nu juist zo hartgrondig en zo terecht zijn gaan verafschuwen. Minister Myriam El Khomri, degene die vooral met de gehate arbeidswet aan kwam zetten, zegt: “het recht om te protesteren is nog niet het recht om te vandaliseren.” Hoezo, vandaliseren? Praten op een plein, en een onwelkome bezoeker wegjagen is – wat je van dat laatste verder ook denkt – heet dat ook al ‘vandaliseren’? Wat zij en andere politici aan het doen zijn is duidelijk: de beweging criminaliseren, in een kwaad daglicht stellen, zodat repressie inde toekomst op minder weerstand en meer begrip vanuit de bevolking kan rekenen.
Staken en bezetten
Het intussen heel verkeerd om de Nuit Debuit-bijeenkomsten te isoleren uit het bredere plaatje. Samenkomen op stadspleinen is een vrij vriendelijke actievorm. Gelukkig kiezen mensen ook voor andere, hardere actievormen. Vandaag liggen flinke delen van hetb treinverkeer in Frankrijk bijvoorbeeld stil wegens een spoorwegstaking. Daarmee richten vakbonden en arbeiders zich tegen een dreigend pakket forse verslechteringen van arbeidsvoorwaarden., op een rij gezet in een stuk op France24. “Nu hebben as spoorwegarbeiders gegarandeerd 52 weekenden (twee opeenvolgende vrije dagen) in het jaar, maar het voorstel zou dit tot 30 terugbrengen.” Forenzen naar het werk wordt alleen nog vergoed als de reis vijftig kilometer of meer is. Dat was drie kilometer. Tussen diensten zitten, als het plan door gaat, nog maar minimaal twaalf uur, dat zijn er nu nog veertien. Waar nu nog de regel is dat personeelsleden hun werkschema enkele dagen van te voren krijgt, daar krijgen ze in als het voorstel realiteit wordt, hun schema op de dag zelf pas te horen. De greep van directie op de werktijden van het personeel wordt flink uitgebreid, de onzekerheid voor dat personeel groeit, net als de werkdruk.
Het kost niet veel moeite om te zien dat het bij spoorwegarbeiders om soortgelijke grieven gaat als bij de boosheid wegens de arbeidswet. Daar liggen mogelijkheden tot ‘convergence des luttes’, samengaan van stukken strijd, zoals dat in Nuit Debout-kringen wordt genoemd. Het zou minstens aardig zijn als juit st ook op de actiedag tegen de arbeidswet ook spoorwegpersoneel weer meedoet en staakt. Of dat ook gaat gebeuren…?
Opvallend was deze week nog een prachtige bezettingsactie. “Tientallen protesterenden namen op zondag het Odeontheater over in Parijs na een reeks soortgelijke bezettingen (…) door ‘intermittents’, artiesten, en cultuurwerkers”. Het protest richt zich tegen de, lezen we in The Local, ook een Engelstalig nieuwskanaal met informatie uit en over Frankrijk uitholling van een systeem waarmee ze met een soort werkloosheidsuitkering hun inkomen op peil houden als hun salaris wegens onregelmatig werk weinig stabiel is. Ook in Caen, Toulouse, Avignon en Bordeaux zijn bezettingsacties van dit type geweest maar die in Odeon is extra opvallend: dit theater was al eens eerder bezet, in mei 1968 om precies ter zijn, tijdens de grote opstand van studenten en arbeiders van dat voorjaar. En wat lezen we op het spandoek dat aan het gebouw is bevestigd? ‘Convergence des Luttes’ en ja, ‘Nuit Debout’.
Zo ontkiemt het zaad van de opstand op allerlei plekken, en niet enkel in Frankrijk. Een duidelijk doelwit, zoals actievoerders in Frankrijk momenteel hebben met die nare arbeidswet, hebben we in Nederland weliswaar niet. Dat neemt niet weg dat mensen hier tegenover soortgelijke opvoering van werkdruk en afbraak van inkomens staan als mensen in Frankrijk. Er is volop reden om het verzet in Frankrijk te ondersteunen, en te laten resoneren op pleinen en straten in stad na stad in land na land. Er is volop reden om ook hier in actie te komen, of dat nu onder Nuit debout-vlag is of onder een andere noemer. Er is volop reden om komende o donderdag deel te nemen aan solidariteitsactie ter ondersteuning van de actiedag in Frankrijk, zoals die bijvoorbeeld in Tilburg plaats gaat vinden. Er is volop reden om op te staan.
Noten:
(1) Het volgen van ontwikkelingen in de sociale strijd in Frankrijk valt niet altijd mee, zeker als je beheersing van de Franse taal matig tot slecht is. Van gevestigde media in Nederland zullen we het niet moeten hebben, al zijn verrassingen niet uitgesloten. In Nederland is het vooral de kritische website https://globalinfo.nl/
Enkele Engelstalige nieuwskanalen bieden hopelijk ook wat uitkomst: http://www.france24.
(2) In Tilburg vindt de volgende bijeenkomst plaats op 29 april om 20.00 uur, op het Stadhuisplein, naast de oversteekplaats richting Koningsplein, onder het motto: “Plein Publiek – Nuit Debout Tilburg#3 – Solidair met actie in Frankrijk” . Komt u vooral in groten getale. O ja, meehelpen via Facebook is ook erg fijn. De Event: https://www.facebook.