dinsdag 11 april 2017
Onderstaand artikel schreef ik voor Konfrontatie Digitaal. Daar staat het dus ook al te lezen.
De Tweede Kamer-verkiezingen zijn gevolgd door misleidend gevoel van opluchting, en een kabinetsformatie in een sfeer van bedrieglijke kalmte. Ieder restant van opluchting kunnen we maar beter snel terzijde schuiven. Over de kalmte slechts dit: als de kelder van een slecht geventileerd huis zich langzaam met koolmonoxide vult, heerste daar ook kalmte.
De uitslag houdt een overwinning in, niet alleen van rechts in de volle breedte, maar ook van die vorm van rechts die door Rutte als het ‘verkeerde populisme’ is neergezet, een verkeerd populisme dat volgens hem zou zijn afgestopt. Onzin dus. De PVV waar hij op doelt, is van 15 naar 20 zetels gegaan. Daarnaast heeft zich het Forum voor Democratie (FvD) genesteld met twee zetels. Dat is een doorzettende groei van extreem rechts. Het politieke midden zelf is verder naar rechts opgeschoven – Rutte met zijn doe-normaal/ pleur-op-retoriek, Buma met zijn Wilhelmus-promotie. Aan uitspraken is het vaak niet onmiddellijk te zien of ze uit de mond van een PVV-er komen of uit die van een VVD-er. Als de VVD en het CDA tegenover Wilders staan als het ‘goede’ tegenover het ‘verkeerde’ populisme, dan past een huivering over onze ruggen.
Het wordt meer dan hoog tijd om dat verhullende woord ‘populisme’ hier overboord te gooien. Het gaat bij PVV en FvD om fascisme. Fascistische politiek beschikt in Nederland over 22 Kamerzetels en een aanhang van vele honderdduizenden. Nee, dat zijn niet allemaal stuk voor stuk fascisten. Maar dat waren de kiezers op de NSDAP in 1932 ook niet.
Waar zit dat fascisme in? Er is in het verhaal van Wilders en Baudet duidelijk van extreem nationalisme sprake: Nederland staat centraal in het verhaal. Die natie wordt volgens hen existentieel bedreigd, door ‘islamisering’ en ‘massa-immigratie’ bij Wilders, door ‘oikofobie’ (afkeer van het ‘volkseigene’) bij Baudet. Die bedreigingen impliceren verraad, door de ‘linkse elite’ die dit allemaal mogelijk heeft gemaakt en goedpraat. Tegen die bedreiging van de natie helpen slechts radicale, potentieel gewelddadige middelen: grenzen dicht, moskeeën dicht, vluchtelingen opsluiten en deporteren, moslims uitzetten. Dat gaat, vooral bij Wilders, gepaard met oproepen tot hardhandig staatsoptreden, meer macht voor politie, legerinzet in wijken waar veel migranten wonen en dergelijke. Wilders beoogt een racistische politiestaat.
Het verhaal van een natie-in-crisis, bedreigd door gevaar van buiten en verraad van binnen, een natie die door een verlossersfiguur gered moet worden die schoon schip maakt met het gevaar, vertoont zeer griezelige overeenkomsten met de retoriek van Hitler. Vervang ‘islamisering’ door ‘Joodse samenzwering’, vervang moslimhaat door antisemitisme, vervang het ‘internationale Marxisme’ waar Hitler tegen fulmineerde door de ‘linkse elite’ van Wilders. Het is er allemaal.
Alle ingrediënten van fascisme zijn er. Minus één: van paramilitair geweld, zo karakteristiek voor de nazi’s van Hitler en de fascisten van Mussolini, is amper sprake. Geruststellend is die marginale rol die straatgeweld nog speelt, trouwens niet: fascisten kunnen het momenteel af zonder een SA. Waarom een paramilitaire beweging op poten zetten, slapende honden wakker maken, tegen een links gevaar dat feitelijk niet bestaat? De SA stond tegenover een militante, deels gewapende communistische en socialistische beweging. Zo ’n tegenstander hebben Wilders en Baudet niet. Met internet-getreiter, medeplichtige media, een collaborerende politiek ‘midden’ en een ‘links’ dat zover naar het midden is gekropen dat er amper tegendruk van uitgaat, is de voor een SA 2.0 voor fascisten weinig noodzaak. De ontbrekende paramilitaire Wilders-organisatie is geen teken dat het met dat fascisme van Wilders wel losloopt. Aan valse geruststelling hebben we niets.
De PVV is een fascistische operatie. Baudet, Hiddema en hun FvD zijn op sommige punten nog explicieter in hun fascisme. Het verlangen naar een radicale nationale wedergeboorte druipt van Baudets verhalen af. Zijn opmerking over hoe de Nederland bedreigd werd ‘door de Nederlandse bevolking te verdunnen met alle volkeren van de wereld, zodat er nooit meer een Nederland zal bestaan” (1) deed mensen logischerwijze denken aan nazi-pleidooien tegen rasvermenging. Wat het FvD ergens gevaarlijk maakt dan de PVV is hun benadering van organisatorische zaken: zij willen wèl een partij met afdelingen en leden. Waar een partij opgebouwd wordt rond het soort gedachten dat Baudet ventileert, daar wordt een fascistische partij opgebouwd. Het is niet logisch dat radicale en linkse mensen dat laten gebeuren zonder confronterende tegenactie. Ik zie niet in waarom bijeenkomsten waarop Baudet mensen van de NVU ontvangt als nieuwe oude kameraden (2), zomaar kunnen plaatsvinden zonder luidruchtige tegendemonstranten voor de deur .
Intussen knutselt de mainstream aan een kabinet. Dat zal een neoliberaal kabinet worden, met wat groene, marktconforme belastingmaatregelen die als klimaatbeleid kunnen worden verkocht, en wellicht een iets minder negatieve retoriek jegens migranten en vluchtelingen. Aan problemen van armoede, onzekerheid op de arbeidsmarkt, woningnood zal dit kabinet net zo min serieus iets doen als haar voorgangers. Zo ’n regering wordt ideaal doelwit voor fascisten om oppositie tegen te voeren. Veel mensen zullen goede redenen hebben om boos te zijn, vanwege in essentie rechts beleid. Het imago van zo ’n kabinet, zeker als GroenLinks meedoet, geeft mogelijkheden om die boosheid een extreem-rechtse richting te geven, omdat het kabinet zich dan enigszins linksig zal profileren, de grootste ‘linkse’ partij mee dreigt te regeren, en de rest van links de nationalistische meegaandheid tot dogma heeft verheven.
Ga er voor de zekerheid maar vanuit dat FvD en PVV in opiniepeilingen binnen drie tot zes maanden samen boven de dertig staan. Ga er maar van uit dat de economie tegen een nieuwe recessie aan zal knallen, hoogstwaarschijnlijk binnen vier jaar. Ga er maar vanuit dat een GroenLinks tot en met VVD- kabinet niet veel samenhang heeft, en onder druk wel eens zou kunnen bezwijken, en dat precies zo’n recessie die druk kan opleveren. Een fascisme dat nu al zo sterk staat, kan intussen krijgen. Het zou niet verkeerd zijn als we er eens over gingen nadenken wat dat betekent, en wat dat van ons als linkse en radicale mensen vraagt.
Noten:
1. Sander Philipse, “Dit is het slecht verhulde nazi-gedachtegoed van Thierry Baudet” Joop.nl, 20 maart 2017, http://www.joop.nl/
2. Zie Laurent Bruning, ‘NVU op bezoek bij Thierry Baudetl en Theo Hiddema op Krapuul, 27 maart 2017, http://www.krapuul.nl/
Peter Storm