maandag 21 december 2015
Het wordt alweer verontrustend rustig rondom de straatgevechten in Geldermalsen. Reden temeer om er juist verder over door te gaan. De fascistische dreiging die van de gebeurtenissen daar uitging, gaat niet weg door haar dood te zwijgen, te ontkennen of te bagatelliseren. Luid en duidelijk waarschuwen tegen het gevaar dat daar en elders de kop op heeft gestoken is wel het minste dat we kunnen doen. Deel twee van een serie.
Wat gebeurde er immers? Gemeente Geldermalsen wilde een groot asielzoekerscentrum (AZC) neerzetten. Tegenstanders hingen binnen de kortste keren de plaats vol met spandoeken ‘Nee tegen AZC’ en dergelijke. Op de avond van een gemeenteraadsvergadering hielden die tegenstanders een demonstratie waaraan zeker 800 maar mogelijk 2000 mensen deelnamen. Groepen deelnemers drongen op naar het gemeentehuis, braken door de afzettingen heen, gooiden met stenen, met vuurwerk, met een fiets. Deze knokploegen, want dat waren het, trachtten het gemeentehuis te bestormen, een gemeentehuis waarvan ruiten het moesten ontgelden. De vergadering werd onderbroken en voor die dag verder afgeblazen.
Dit was geen schreeuw van de onschuldige onbegrepen burger. Dit was geen pleidooi van buitengesloten mensen om gehoord te worden dat ‘begrip’ verdient. Deze menigten waren niet de straat op gegaan om mee te praten. Deze menigten waren de straat opgegaan om te laten weten en voelen dat ze geen AZC duldden in Geldermalsen. En met de agressie die van de knokploegen uitging maakten deelnemers duidelijk dat ze geen tegensspraak duldden ook, dat ze bereid waren om voorstanders een hardhandig lesje te kleren. Dit was een agressieve straatactie tegen vluchtelingen en tegen iedereen die vluchtelingen als gelijkwaardige mensen wil behandelen.
Dat de gemeente, door met grote haast een heel groot AZC te willen neerzetten, het wel erg makkelijk maakte voor tegenstanders om te scoren is waar. Maar het zijn die tegenstanders die tot de aanval overgingen. De gemeente de schuld geven voor de rellen is onzin, hoe afkeurenswaardig de wijze waarop Geldermalsen de zaak aanpakt ook is. Het lompe politiegeweld waarmee het gezag zich overeind trachtte te houden deugt evenmin als het racistische geweld zelf. Maar het waren de knokploegen vanuit de manifestatie zelf die de aanval openden en op een botsing aanstuurden. De knokploegen van racisten zochten een rel, en die kregen ze.
Nee, vast niet elke deelnemer was een fascist. Er zaten vast ook losgeslagen VVD-ers en verdwaalde SP-stemmers tussen, wie weet? Maar afkeer van vluchtelingenopvang is wat deze menigte bond. Afwijzing van vluchtelingen, afwijzing van solidariteit met vluchtelingen, en totale agressieve vijandigheid jegens iedereen die er anders over denkt kenmerkte wel degelijk de menigte als geheel. Dát, en niet de individuele voorkeuren van deze of gene deelnemer, maakte de gewelddadige manifestatie tot een uiting van fascisme. Miskenning van dat feit is misplaatst en gevaarlijk.
Dat de gemeente het met haar besluitvorming op topsnelheid, de tegenstanders in de kaart speelde, is duidelijk. Die konden immers nu jammeren dat ze erdoor overvallen werden en dergelijke. Je mag je echter afvragen of een langere aanloop tot minder agressieve reactie had geleid. Een deel van de woede was tamelijk spontaan, maar de actie als geheel was overduidelijk georganiseerd. Er zit organisatie achter dit knokploeggeweld. Meer tijd voor de besluitvorming betekent ook meer tijd voor fascistengroepjes als Identitair Verzet om de boel verder op te stoken en van fascistische ruggengraat te helpen voorzien. Op een foto bij een reportage van Omroep Gelderland zag ik al een spandoek van Identitair Verzet. Dat je mensen die hun afkeer van vluchtelingen op agressieve toon van de daken schreeuwen, kunt geruststellen door meer tijd te nemen, is niet erg aannemelijk. De haast van de gemeente is niet bepaald netjes, ze krijgt erdoor de schijn tegen. Maar enig excuus voor de agressieve protesten is het niet. Die zijn en blijven inhoudelijk een totaal verwerpelijke uiting van uitsluiting en haat.
Verantwoordelijk voor dit fascistische geweld is allereerst die menigte zelf. Mensen zijn, hoe gemanipuleerd en opgestookt ook, geen pionnen van wie of wat dan ook. Niemand kan zich verschuilen achter situaties, omstandigheden, of achter anderen, hoe funest hun rol ook is. De menigte kwam in overgrote meerderheid uit de stad Geldermalsen, en alle 14 arrestanten eveneens. Dat is van belang omdat op de avond van de gevechten eerst wat anders werd beweerd. “Volgens buurtbewoners kwamen de relschoppers niet uit Geldermalsen”, aldus de Volkskrant op 17 december. Jaap van Deursen, journalist die verslag deed via RTL Nieuws, sprak met gemeenteraadsleden en geeft hun mening weer: “Dit is ook niets voor Geldermalsen. Het zijn jongens die van buiten komen om te rellen.”
Dat is een klassieke riedel van gezagsdragers: ‘moeilijkheden’ komen altijd door ‘agitatoren van buitenaf’, nooit vanuit ‘onze mensen’ die innig tevreden zouden zijn als maar niemand ze zou opjutten. Linkse actievoerders kennen dat verhaal maar al te goed. Nu wordt deze gezagsriedel een keertje ingezet tegen rechtse, racistische actievoerders. Dat maakt de riedel echter nog niet minder verkeerd. Eén: ondat het er niet toe doet waar mensen precies vandaan komen. Voor een goede zaak steun je elkaar over gemeentegrenzen heen, en voor een slechte zaak – zoals het protest in Geldermalsen – is steun ook vanuit de gemeenschap zelf verkeerd. Fascistische agitatie is een slechte zaak, niet omdat ze van buiten komt maar omdat ze fout is als zodanig. Twee: omdat het ook nog eens feitelijk onjuist is. “De veertien mensen die zijn aangehouden bij de rellen in Geldermalsen zijn inwoners van de Gelderse plaats.”, bericht Nu.nl . Tot zover de ‘agitatoren van buitenaf’. Tot zover het geruststellende sprookje dat ‘onze mensen’ in Geldermalsen ‘zoiets nooit zouden doen’. Agressief fascisme in Geldermalsen groeit op eigen bodem. Het is geen import.
Dat agressieve fascisme dat zich ter plekke ontplooit, is een symptoom van iets veel groters. We zagen eerdere soortgelijke manifestaties van fascistische hatelijkheid in Steenbergen en elders. Dat mensen de straat op gaan en hun racistische haat kenbaar maken, dat doen ze zelf. Maar het verspreiden van racistische haat, het aanmoedigen van agressieve uitingen van die haat, dat wordt systematisch aangewakkerd door een gigantische megafoon. Die megafoon is in de hand van Geert Wilders en zijn PVV. Hij roept al maanden ‘Kom in verzet’ tegen de vestiging van AZC’s. Ook aan de vooravond van de vechtpartijen in Geldermalsen liet hij zich gelden met een tweet: “Geen AZC in Geldermalsen!”
Dit soort gestook draagt bij aan de sfeer waarin tegenstanders van een AZC de straat op gaan en steeds driester optreden. Een enkele pro-forma-oproep vanuit de PVV dat ‘Kom in verzet’ niet met geweld kracht bijgezet mag worden, verandert daar aan niets. De vanuit de PVV opgestookte vijandschap jegens vluchtelingen, jegens vluchtelingenopvang en jegens iedereen die dat steunt of er zelfs maar begrip voor toont, is zélf agressief.
En de campagne van hatelijkheid loont nog ook. De grotere opvang die in Steenbergen gepland stond, is na een in spraakavond waar schreeuwend publiek een vrouw die voor opvang van vluchtelingen pleitte werd uitgejouwd en bedreigd, is van de baan. Er komt hooguit een veel kleinere opvang. Dat ziet er uit als een overwinning voor de georganiseerde racisten in Wilders’ kielzog.
De campagne van hatelijkheid scoort ook electoraal. In enkele maanden tijd – precies de maandan waarin campagnes tegen vluchtelingenopvang steeds engere vorm aannemen – groeide de PVV in peilingen naar maar liefst 38 zetels. Zeer recent was van een terugval sprake naar 33, nog altijd bijne twee keer zoveel als de zeventien huidige Kamerzetels. En de verklaring van peilbureau TNS is weinig geruststellend. Frontbench citeert : “Leggen we de verschuivingen (…) nader onder de loep, dan wordt duidelijk dat de vluchtelingencrisis nog altijd een grote rol speelt – maar een beduidend minder grote rol dan twee maanden geleden. De ( relatieve!) terugval van de PVV lijkt samen te hangen met het enigszins luwen van deze discussie.” Minder publiciteit rond de opvang van vluchtelingen is, in deze analyse, minder steun voor de PVV. In een week waarin de publiciteit via Geldermalsen weer grote hoogten bereikt, valt een nieuwe groei van de PVV te verwachten. En ja hoor. Op 17 december – de dag van de geber urtenissen in geldermalsen, die dus nog niet meegenomen kunnen zijn – komt TIPSOS met een score van ‘slechts’ 30 PVV zetels. Op 20 december komt Maurice de Hond alweer met 39 zetels. (1) Ik weet het, peilingen, onderling onvergelijkbaar, en het zijn geen uitslagen. Maar het laat zien uit welke (on)gure hoek de wind waait.
Aanzwellende kiezersaanhang is één vorm waarin de macht van Wilders’ politieke formatie zich ontplooit. Straatactie en straatgeweld – waarin uitlatingen van Wilders handen en voeten krijgen, en waarin PVV-sympathisanten zij aan zij staan met meer openlijke fasdcisten van Identitair Verzet en de NVU – is een andere vorm van diezelfde machtsontplooiing. De knokploegen van Geldermalsen hebben vast geen formele banden met de PVV (die immers maar één lid heeft…). Ze volgen vast geen letterlijke instructies van de Grote Leider. Maar ze maken wel deel uit van een opkomende, extreem-rechtse massabeweging. Een massabeweging met een steeds duidelijker fascistisch karakter, met gewelddadige bendes op de straten, en met Wilders aan het hoofd. Groot antifascistisch alarm is geen overbodige luxe.
(1) Deze link verwijst naar een rubriek met steeds dezelfde titel maar waarschijnlijk steeds vernieuwde inhoud; klik je dit drie weken na het maken van dit artikel aan, dan vind je vermoedelijk dus heel andere cijfers.
(wordt vervolgd)