zaterdag 30 september 2017
De strijd tegen fascisme heeft deze week een pijnlijke, naar mijn mening onnodige, nederlaag geleden. De nederlaag was geen gevolg van strijd die verloren werd. De nederlaag is het gevolg van het feit dat de strijd op een beslissend moment uit de weg is gegaan. Ik doel hier op het afblazen van de ISSO-meeting ‘Fifty shades of fascism’, onder druk van rechtse dreigementen.
De bijeenkomst, op touw gezet door de Internationaal Socalistische Studentenoverleg ISSO, zou afgelopen donderdag plaats hebben gevonden. Als spreker zou daar Anne Fleur Dekker optreden. De locatie: studentencafé CREA in Amsterdam. Het was de bedoeling om te praten over de verschillende vormen waarin het fascisme zich manifesteert, die te analyseren om er des te beter tegen te kunnen strijden. Je hoeft geen fan van de organisatie te zijn – of van welke dan ook – om toch minstens te erkennen dat zo’n meeting dient te kunnen plaatsvinden zonder te worden bedreigd en verstoord.
Voor ik meer zeg over de afgelasting zelf eerst dit. Het is tekenend dat de mensen die onlangs om het harst schreeuwden hoe schandalig, intimiderend en gewelddadig die verfactie op de voordeur van Thierry Baudet wel was, er nu vooral het zwijgen toe doen. Een actie waardoor een fascistisch politicus wat ongemak voelt, dat is natuurlijk te erg voor woorden. Dat riep om een verfoeilijk Volkskrantcommentaar (1) waarin wordt opgeroepen om de daders op te sporen en voor de rechter te brengen. Een fascistenactie echter tegen ISSO, een linkse club, waar concreet – en helaas ook effectief – met geweld en agressie wordt gedreigd, dat vindt diezelfde Volkskrantredactie kennelijk geen enkel probleem. Ik lees ze er althans niet over in vlammend commentaar. Een inmiddels vertrouwd beeld van met twee maten meten, van huichelarij rond het ‘vrije woord’ tekent zich wederom af.
Maar nu de zaak zelf. De bijeenkomst is dus afgelast. “Reden is het voornemen van extreem-rechts om de bijeenkomst te verstoren en eeen concreten geweldsreiging tegen Anne-Fleur Dekker, één van de sprekers.” (2) Ik ken de aard van de dreigementen niet, ik weet niet hoe reëel het gevaar was. Ik snap dat de ernst zodanig kan worden ingeschat dat je je afvraagt: kunnen we het risico nemen? Maar het antwoord had toch maar beter kunnen luiden: we dienen het risico te nemen en zo goed mogelijk te counteren, want het alternatief – toegeven aan fascistisch getreiter – is onaanvaardbaar.
Ik had het op zichzelf helemaal begrepen als Anne Fleur Dekker, die al eerder een grote portie rechtse dreiging naar zich toe geslingerd heeft gekregen, even de luwte zou hebben verkozen. Van geen enkel persoon kan eindeloos het uiterste worden gevergd. Dat zij zich graag zou hebben laten vervangen door een ander als spreker: best. Maar zo’n mogelijke terugtrekking van een van de sprekers is beslist iets anders dan de bijeenkomst helemaal afblazen. Die terugtocht treft elke antifascist. Ook mij.
Ja, doorzetten heeft risico’s, wellicht aanzienlijke risico’s. Maar er staat iets tegenover: ook al schat je de kans op rechtse verstoring in op honderd procent, dan nóg is wijken voor dat gevaar een zeer ernstige zaak. Je zegt ermee immers tegen fascisten: wij wijken voor jullie intimidatie. Je zegt ermee tegen fascisten:het bedreigen van linkse samenkomsten wèrkt. Dat is precies hoe fascisten ruimte veroveren: door dreigen en intimidatie. Het enige valide antifascistische antwoord is: wij wijken niet! Dat antwoord is hier niet gegeven. Integendeel. De consequenties van die beslissing zijn ernstig, en raken iedereen die stelling tegen fascisme wil nemen, iedereen die door fascisten als doelwit wordt aangewezen. We lopen nu allemaal iets meer gevaar (2).
Was er een alternatief? Natuurlijk kun je CREA, en daarachter de UvA, aanrekenen dat ze niet voor afdoende veiligheid zorgde. Han van der Horst vindt dat ook een schande. “De UvA zelf doet blijkbaar niets om door het inhuren van bewaking en het deskundig laten fouilleren van de bezoekers de aangekondigde lezingen toch mogelijk te maken. Daarmee verzaakt ze haar academische plicht.” (3) Ja, zo kun je dat stellen… als je de academische pretenties van de universiteit serieus neemt, hetgeen ik allang niet meer doe. Het kan op zich geen kwaad de vrijheidslievende pretentie van de universiteit uit te spelen tegen de repressieve, rechts faciliterende realiteit. Zolang je die pretentie geen geloofwaardigheid verschaft, zoals Van der Horst wel doet. Maar de universiteit gaat niet garant staan voor de veiligheid van kritische geluiden, zoals studenten die in 2015 nog uit Bungehuis en Maagdenhuis zijn getimmerd zich nog zullen kunnen herinneren.
Ik lees op Joop: “Volgens Dekker was dit” ( namelijk “een concrete geweldsdreiging”, PS) “bij eerdere gelegenheden waar ze zou spreken, zoals op Lowlands, ook het geval, maar kon de dreiging daar opgevangen worden door middel van extra beveiliging. Het universiteitscafé CREA was daar helaas niet in de gelegenheid toe.” (4) Waarom niet? En was het dan wellicht op aandrang van CREA dat de bijeenkomst afgeblazen werd? Dat zou ik dan wel willen weten. In dat geval: had ISSO die ‘eer’ dan ook niet beter beter helemaal aan CREA kunnen laten? Had ze bijvoorbeeld niet kunnen zeggen: ‘Wij willen die bijeenkomst, CREA maakt het onmogelijk, wij komen buiten bijeen om de meeting in de openlucht alsnog te houden’ of iets in die geest? Wat een geweldige dikke middelvinger had ISSO daarmee in het gezicht van haar fascistische kwelgeesten geduwd!
Hoe dan ook, gebrek aan beveiliging door officiële instanties is geen legitieme reden om een antifascistische bijeenkomst wegens dreigementen te skippen. Beter dan roepen “Waarom beschermt de UvA ons niet?”zouden we kunnen zeggebn: hoe beschermen we onszelf en elkaar. Er is namelijk wel degelijk een antwoord denkbaar op fascistische intimidatie. 1. De meeting dóórzetten en zeer breed aankondigen 2 Erbij vermelden dat dit gebeurt ondanks ernstige dreigementen, en erop wijzen dat men d niet van plan is daarvoor te wijken. 3. Alles en iedereen – naar die meeting uitnodigen, of je ISSO nu ziet zitten of niet, om gezamenlijk voor elkaars veiligheid te zorgen. 4 Een publiciteitsrel trappen rond de hele zaak.
Kans is groot dat je dan een extra grote opkomst had gekregen, waaronder veel mensen die helemaal geen sympathisanten zijn van ISSO maar gewoon de fascisten de lol niet gunnen dat ze hun wil aan een linkse club opleggen, mensen die snappen dat je de fascisten doodgewoon niet mag laten winnen. Kans is groot dat er flink wat media-aandacht was geweest. Kans is heel groot dat fascisten hetzij hun neus niet durven hadden laten zien, hetzij met vastberaden tegenstand zouden zijn geconfronteerd waardoor ze zouden zijn afgedropen of verdreven.
Was dit dit gegarandeerd goed gegaan? Nee. Garanties zijn er in het antifascistisch verzet niet te geven. Maar een mislukking was dan een verloren gevecht geweest, dat vervolgens als waarschuwing had kunnen dienen: zó gevaarlijk zijn fascisten inmiddels. Dit soort strijd aangaan is altijd een nederlaag riskeren. Dit soort strijd ontwijken is echter een nederlaag garanderen, bij voorbaat. Nu is echter het gevecht ontweken. Nu is er een gevaarlijk precedent geschapen, waardoor fascisten aan zelfvertrouwen zullen hebben gewonnen. Dit soort dreigementen staan ons als antiracisten, als tegenstanders van fascistische politiek, activiteiten en organisaties, vaker te wachten. Dat zal erger worden, totdat we ze daadwerkelijk weten te weerstaan.
1 Raoul du Pre, “Commentaar: Bekladders huis Thierry Baudet verdienen geen rust voordat ze zijn bestraft”, Volkskrant, 7 september 2017, https://www.volkskrant.
2 Verklaring ISSO, geciteerd in: Pyt van der Galiën, “Anti-fascistische bijeenkomst in Amsterdan afgelast wegens geweldsdreigingen (waarom toch?) Krapuul, 27 september 2017, http://www.krapuul.nl/
3 Han van der Horst, “Extremne opvattingen mogen aan de UvA, extreem gedrag niet”, Joop, 28 september 2017, https://joop.bnnvara.nl/
4 Joop, “Bijeenkomst met Anne Fleur Dekker afgelast vanwege geweldsdreigingen”, 28 september 2017, https://joop.bnnvara.nl/
Peter Storm