WEBSITE PETER STORM
Geplaatst op 2 maart 2025 door egel
zondag 2 maart 2025
Had ik al gezegd dat Mark Rutte volslagen verachtelijk is? Welnu, voor de zekerheid: Mark Rutte is volslagen verachtelijk. Dat was hij al als VVD-chef met zijn reeks neoliberale kabinetten, met zijn racistische roof- en intimidatiepolitiek die bekend is geworden als ‘toeslagenaffaire’, met zijn intussen spreekwoordelijke gebrek aan actieve herinnering aan alles wat maar lijkt op de verantwoordelijkheid van Rutte zelf voor misdaad na misdaad. Maar zijn verachtelijkheid onderstreepte hij gisteren nog eens met zijn bespottelijke uitspraak na de publieke vernedering die VS-president Trump en zijn vicepresident Vance uitstortten op de Oekraïense president Zelensky die op bezoek was in het Witte Huis om een of ander akkoord te ondertekenen. Trump en Vance eisten daar nederige dankbaarheid van Zelenski, overschreeuwden hem, en behandelden hem zoals een autoritaire schooldirecteur een ongehoorzame leerling behandelt. Dat Zelensky de twee niet is aangevlogen, pleit voor diens zelfbeheersing.
Wat zie NAVO-chef mark Rutte vervolgens? Ik snap dat een NAVO-chef de VS – het machtigste luid van die NAVO – niet frontaal kan afvallen. Ik snap dus dat hij niet kon zeggen dat Trump en Vance zich moesten schamen en excuses verschuldigd waren aan Zelensky. Maar zei hij dan tenminste dat de VS-opperbazen en de Oekraïense president de ruzie hopelijk rustig moesten uitpraten na een goede nachtrust? Of desnoods helemaal niets? Nee. Rutte zei ‘dat (….) Zelensky ervoor moet zorgen dat de relatie met de Amerikaanse president snel hersteld wordt”. Die was volgens Rutte ‘niet uit op ruzie”. En verder: ‘Wat ik Zelensky heb verteld, is dat we respect moeten hebben voor wat Trump tot nu toe heeft gedaan’.(1)
Pardon?! Rutte legt de verantwoordelijkheid voor de ruzie dus niet bij de Amerikaanse president en vicepresident die Zelensky publiekelijk hebben afgeslacht, maar bij Zelensky zelf. De vergelijking is al op Bluesky gemaakt: het is alsof een getreiterd kind van de docent te horen krijgt dat die het goed moet maken met de bullies waardoor het kind gepest wordt. De pestkoppen zelf wordt niets verweten. Het is allemaal de eigen schuld van het getreiterde kind.
Nu zag ik al dat zekere Ton Aarts dit een blunder van Rutte noemt.(2) Ik denk dat dit te veel eer is voor Rutte, en van een onderschatting van deze sluwe smeerlap getuigt. Laten we eens kijken naar de strekking van diens opstelling. Hij kiest dus tegen Zelensky, het staatshoofd van een Oekraïne waar mensen zich met grote moeite en inzet verdedigen tegen een moorddadige koloniale Russische roofoverval die nu al meer dan drie jaar duurt en die voorafgegaan werd door een lange reeks kleinere maar eveneens moorddadige roofovervallen sinds 2014. Rutte kiest voor Trump, die de roofoverval wil stopzetten door de Russische president Poetin, hoofd van de roversbende die we kennen als de Russische Federatie, het behoud van de buit in het vooruitzicht te stellen. Oekraïne moet maar berusten in het verlies van door Russische soldaten bezet land. En NAVO-lid worden moet Oekraïne maar vergeten, want dat ontrieft de Russische chef te veel, en ja, het is nu eenmaal de Russische invloedssfeer daar, nietwaar?
Terzijde: ik vind de NAVO een onding en NAVO-lidmaatschap van wie dan ook geen goed idee. En er is over Zelensky, de Oekraïense staat en over hoe die opereert, best een kritisch verhaal te vertellen. Dat is nodig ook, maar alles op zijn tijd. Over de pro-NAVO-koers van Zelensky bijvoorbeeld: die impliceert het inruilen van de oude koloniale banden voor nieuwe. Maar er mag ook wel oog zijn voor het feit dat het nabije Rusland zelf alle aanleiding geeft om bescherming te zoeken, desnoods maar bij de NAVO waarvan het hoofdkwartier een stuk verder weg ligt. Hoe dan ook: het is niet Rusland en/of de VS die mogen uitmaken van welk bondgenootschap Oekraïne deel wil uitmaken.
Oekraïne verbieden om NAVO-lid te worden is in de huidige context: Rusland het recht gunnen om het buitenlandbeleid van Oekraïne te bepalen. Dat is het erkennen van imperiale overheersing, feitelijk een koloniale houding. Voor de druk op Oekraïne om als prijs voor ‘vrede’ maar te berusten in bezetting van oostelijke provincies en de Krim geldt hetzelfde. Ja, dit lijkt op hoe Frankrijk en Engeland in 1938 Tsjecho-Slowakije onder druk zetten om te berusten in de bezetting van grensgebieden door troepen van Nazi-Duitsland, het dieptepunt van de beruchte appeasement-politiek destijds.
Dat is dus de politiek van de Verenigde Staten: Oekraïne dwingen om aan Russische verlangens tegemoet te komen, goeddeels te capituleren voor Poetin dus. Dat is waar Zelensky bezwaar tegen maakte. Dat is waarom Trump en Vance hem vernederden. En in die vernedering kiest Rutte dus de kant van Trump en Vance, en daarmee de kant van Poetin. De NAVO-chef steunt dus de staat tegen wie de NAVO geacht wordt het ‘Vrije Westen’ te verdedigen. Dat is wat er is gebeurd. Rutte collaboreert met Poetin. Zo ver is Chamberlain destijds met Hitler nooit gegaan. Mussert wel. Ja, ik ben boos. Nee, ik heb geen zin in nuance.
Is dit allemaal een grote stommiteit van Rutte, zoals Ton Aarts op Bluesky suggereert?(2) Ik denk het niet. Ik denk dat de verachtelijke move van Rutte carrièrepolitiek en machtspolitiek tegelijk. Rutte is secretaris-generaal van de NAVO. Ik vermoed dat hij die baan graag nog een tijdje wil houden. Welnu, die NAVO is een bondgenootschap van een aantal Europese staten enerzijds, de Verenigde Staten anderzijds. O ja, Canada is er ook nog, voor zolang als de Amerikaanse president dat tenminste nog tolereert. Hoe dan ook: Europa en de VS zijn de pijlers. Daarbinnen is de VS veruit de sterkste en machtigste van de bondgenoten, en feitelijk de leidinggevende mogendheid in de NAVO. Een NAVO zonder VS is onzin: het hele bondgenootschap ging er nu aldoor om, de Europese liberaal-kapitalistische mogendheden aam de VS te binden in een gezamenlijke strategie tegenover eerst vooral de Sovjet-Unie, later Rusland. Het was een asymmetrisch bondgenootschap waarin de VS de grootste invloed had en ook militair de grootste bijdragen deed. Maar het was tot wederzijds voordeel – niet van de bevolkingen, maar van de heersende klassen van Europese en Noord-Amerikaanse liberaal-kapitalistische staten.
Dit alles maakt het voor NAVO-boegbeeld Rutte nodig om de VS te vriend te houden. Nogmaals: zonder VS geen NAVO. En zonder NAVO geen NAVO-secretaris-generaal, en dat zou een einde aan die prestigieuze functie betekenen die Rutte nu bekleedt. Door zich onderdanig naar de VS op te stellen, dekt Rutte zich in tegen Amerikaanse druk die hem dat mooie baantje kan kosten, om over het opdoeken van de NAVO zelf maar te zwijgen. Rutte heeft dus een heel plat carrièremotief om Zelensky opdracht te geven de verantwoordelijkheid voor de ruzie met Trump op zich te nemen. En Rutte zou Rutte niet zijn als hij dat motief niet het volle pond zou laten wegen, zonder er vervolgens ook maar enige actieve herinnering aan te bewaren.
Rutte is ook bezig met een poging om de NAVO zelf te redden. Want, zoals gezegd: die NAVO is een bondgenootschap dat zonder de VS er in een zinledig ding is. Dus moet de breuk die zich nu voltrekt tussen Europese NAVO-landen en de VS worden geheeld of minstens toegedekt. Trump is sterk, Zelensky is zwak. Dus moet Zelensky maar buigen, ter wille van de lieve interne NAVO-vrede. Dat is de brute machtspolitici logica achter de smerige streek van Rutte.
Een NAVO zonder VS? Europese staten kunnen wel een Europees militaire alliantie in elkaar proberen te knutselen zonder de VS en zelfs tegenover zowel Rusland en de VS. Er zijn tekenen dat dit momenteel al wordt geprobeerd. Maar daarmee is de NAVO zoals die sinds 1949 bestaat dus feitelijk ontbonden, ook al zou je die Europese alliantie van het etiket ‘NAVO’ voorzien en misschien zelfs het kantoor ervan overnemen. Zo’n alliantie is dan een alternatief voor de NAVO, geen voortzetting ervan. Het Amerikaans-Europese bondgenootschap – onder Amerikaanse leiding – zou dan plaats maken voor openlijke rivaliteit, met Europa opererend als zelfstandige supermacht, en niet langer als de junior-partner van de VS, iets waar toch al steeds meer de klad in was gekomen.
Ik geloof dat de NAVO deze trend niet gaat overleven. Er is een NAVO-conferentie op komst in Den Haag, ik heb al eens geschreven hoe aardig het zou zijn om die te dwarsbomen met allerlei onbeheersbare acties. Ik zou dat nog steeds prima vinden: elke vergadering van militaristische hotemetoten verdient gedwarsboomd te worden, zeker als die vergadering wordt aangegrepen om de stad waar die plaatsvindt in een volslagen politiestaat te veranderen. Oproer versus die hotemetoten en hun politiemacht? Jazeker!
Maar de NAVO zelf als tegenstander en actiedoelwit is steeds minder ter zake. Het is niet eens helemaal zeker of de top in Den Haag wel doorgaat, zo kwam onlangs naar buiten.(3) Gaat de top door, dan krijgt het eerder trekken van een begrafenisplechtigheid, of van een bijeenkomst tussen scheidingsadvocaten die de boedel mogen helpen verdelen, dan om een vergadering van een functionerend machtig militair bondgenootschap.
Om de teloorgang van die NAVO hoeven we verder geen traan te laten. Het was aldoor een imperialistisch militaristisch onding. Nu is het een goeddeels irrelevant maar nog altijd imperialistisch militaristisch onding. Maar wie denkt dat de huidige verandering in machtsblokken een keer ten goede inhoudt, wie tegenover toxisch Rusland en een toxische VS – steeds inniger bevriend – een mens- en vredelievende Europese grootmacht-annex-vrijhedsstrijdersmacht ziet opkomen, raad ik aan nog eens wat beter te kijken. Geen steun aan welke grote mogendhedenpolitiek en imperiale bondgenootschapperij dan ook!
We kunnen de smerige move van Rutte dus zien als poging om zowel zijn eigen carrière te redden als een zieltogend bondgenootschap waar hij chef van is nog wat langer in leven te helpen houden. Het valt te hopen dat van beide bedoelingen niets terecht komt. En het valt te hopen dat pogingen om de NAVO haar samenkomst te houden met de grootst mogelijke weerspannigheid tegemoet worden getreden. Niet omdat de NAVO er nog veel toe doet. Wel omdat we geen militarisme willen, hoe het zich ook bundelt en organiseert. En vooral ook omdat we geen politiestaat hebben te dulden. Ook niet gedurende een enkel lang weekend en ook niet in een enkele stad.
Noten:
(1) ‘Navo-baas Rutte: Zelensky moet relatie met Trump herstellen’, NOS, 1 maart 2025, https://nos.nl/collectie/13985/artikel/2557791-navo-baas-rutte-zelensky-moet-relatie-met-trump-herstellen
(2) Zie Ton Aarts op Bluesky, 2 maart 2025, https://bsky.app/profile/tonaarts.bsky.social/post/3ljeypjd3l22p
Michal van der Toorn & John Lucas: ‘ Groeiende vrees voor annulering NAVO-top in Den Haag’, BNR Nieuwsradio, 20 februari 2025, https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10567562/groeiende-vrees-voor-annulering-navo-top-in-den-haag
Peter Storm