PALESTINA-PROTEST TILBURG: VERSLAGJE EN WAT OVERWEGINGEN
WEBSITE PETER STORM
Geplaatst op 27 oktober 2023 door egel
vrijdag 27 oktober 2023
Longread
content warning: aanduiding extreem geweld
Een week geleden alweer, op 20 oktober 2023, hielden tussen de 150 en de 200 in Tilburg mensen een demonstratief protest tegen de genocide die de staat Israël voltrekt tegen Palestijnen op Gaza. Ik nam deel en had het op poten helpen zetten. Een uitgebreid verslag geef ik hier niet, wel wat opmerkingen. Op Omroep Brabant vind je trouwens een niet onaardige reportage, met beeldmateriaal en al.(1) Misschien belangrijker: bij het op poten zetten van deze actie kwam ik in een tweetal tactisch/strategische discussies terecht. Beiden zijn relevant voor het opbouwen van het hoognodige verzet tegen de Israëlische staat, haar apartheid, etnische zuivering en racistische genocidale terreur.
1. Verslagje
Eerst maar even de actie en de aanloop. Dinsdagavond 17 oktober – nu ja, de nacht die er op volgde – hield ik het niet meer en begon te peilen in mijn Tilburgse anarcho-netwerk of mensen er voor voelden om snel ook in Tilburg op straat te protesteren. De dag er op had dit de vorm gekregen van een oproep tot demonstreren bij het centraal station, twee dagen later. Een kameraad met Palestijnse roots en connecties legde contact met Palestijnse activisten, ik verspreidde de oproep waar ik kon. Aanmelden bij de gemeente deden we welbewust niet. We hebben het recht om te protesteren, en contact met gemeente leidt doorgaans tot inperking of erger. Gemeente en politie zouden er wel, lucht wel krijgen, en dan zagen we het wel. Bordjes maken, een enkel spandoek, geen grote toeters en bellen verder. Slechts twee, drie mensen hebben dit op poten gezet. Hint voor actievoerders in andere steden: je hebt geen grote groep nodig om iets te beginnen. Met motivatie, woede en wat energie van een of enkele mensen kom je een heel eind.
Op de zag zelf bleek dat onze inzet iets had losgekregen. Eerst tientallen, maar al snel tegen de tweehonderd mensen verzamelden zich bij het station, Twee derde was overduidelijk niet van wit-Nederlandse afkomst maar niet wit, en veelal Palestijns, Marokkaans of anderszins Arabisch – van achtergrond. Ik deed als organisator een aftrap van de actie, met een gammele soundbox, kort praatje, we namen een paar minuten stilte voor de slachtoffers, en ik zette wat leuzen in. Al snel namen Palestijnse actievoerders het over, zoals het hoort op een antikoloniaal protest, en lieten ons allemaal zien hoe je zoiets doet: fel, luid en volhardend. Enkele korte praatjes onderbraken het scanderen. Er verscheen ook een heuse megafoon om bij dit alles te helpen.
De leuzen waren grotendeels in het Engels, ook wel in het Nederlands en naarmate de actie vorderde steeds meer in het Arabisch. ‘Gaza, Gaza, don’t you cry – Palestine will never die!’, ‘From the river to the sea – Palestine will be free!!’, ‘Resistance is justified – when Palestine is occupied!’, ‘Rutte, schande – bloed aan je handen!’ Politie en gemeenteambtenaar kwamen in het begin even poolshoogte nemen en bezorgd vragen of we op die plek bleven. Een paar agenten stonden vervolgens op ruime afstand toe te kijken. Na twee uur was het voorbij: een goede actie, en voor Tilburgse begrippen beslist ook een grote actie. Extra waardevol zijn ook de contacten die gelegd zijn. En dat we in Tilburg met een qua kleur en gender zo gemengde groep actie staan te voren mag ook benoemd worden als groot pluspunt. Een paar anarcho’s uit het overwegend witte actiewereldje gaven de aftrap, het waren vervolgens Palestijnen die op de actie, en ook al in de mobilisatie, de toon zetten. Een hele goede zaak.
2. Over vlaggen
Tot zover de actie zelf. Nu de discussies waar ik van repte. Eentje betrof het meenemen van vlaggen en symbolen. Concreet: de actieoproep was ook naar Exctinction Rebellion (XR) Tilburg gegaan, Zowel uit die kringen, als vanuit Palestijnse organisatoren kwam daarbij wel de oproep: geen XR-vlaggen op het protest. Maar de argumenten waren heel verschillend. In XR was het vooral: laten we de twee issues klimaat en Palestina niet vermengen, en ook niet XR te nadrukkelijk betrekken in iets waar binnen XR mensen zich niet hebben uitgesproken en dergelijke. Vanuit Palestijnse kring was het vooral: niets dat afleidt van de Palestijnse zaak nu! Palestijnse vlaggen, verder geen vlaggen, en graag ook geen XR-vlaggen dus. Ik ben daar in meegegaan: Palestijnse stemmen in dit alles wogen voor mij het zwaarst, en om de zaak nu eerst uitgebreid te gaan bespreken terwijl de actie een paar uur later zou beginnen, leek me onzinnig. Maar ik heb wel strategische bedenkingen hierbij, en het is oneerlijk als ik die verzwijg.
Volgens mij wordt een pro-Palestijns protest waarop zichtbaar is dat allerlei groepen en organisaties er steun aan verlenen, daar sterker van. Een XR-vlag op een Palestina-protest kan over komen als: ow bah, XR wil haar thema pushen, ten koste van Palestina als thema. Natuurlijk zien Palestijnen dat niet zitten. Het is niet goed als de Palestijnse stem zelfs op een Palestina-protest minder dan het volle pond krijgt. Een XR-vlag op een Palestina-protest kan echter ook iets uitstralen als: hey, ook XR is tegen de Israëlische genocide in Gaza! En dat wel gunstig. Want als meer groeperingen zichtbaar maken dat ze tegen de genocide op Gaza zijn, dan groeit de druk op de Nederlandse politiek om de steun voor die genocide in te trekken, en dan raakt het isolement van de Palestijnse strijd in de Nederlandse maatschappelijke verhoudingen openlijk doorbroken.
Een XR-logo verwelkomen op een Palestijns protest is daarom misschien juist wel heel nuttig, juist ook als antwoord op de reserves die daarover binnen XR-kring bestaan. Vanuit pro-Palestijnse hoek lijkt het me het overwegen waard om mensen in XR te helpen die reserves juist te overwinnen en te verleiden om mee te komen doen met Palestina-acties zonder dat ze haar eigen vlag en logo thuis hoeven laten. Wat geldt voor XR, kan morgen ook gelden voor FNV of weet ik wat voor organisatie. Zo’n zichtbare deelname aan de strijd maakt die strijd breder gedragen en daarmee sterker.
Tegelijk: ik zie het punt van de Palestijnse kameraden! En ik denk dat, op een protest zoals dat in Tilburg op 20 oktober, het goed en nodig was om in dat punt met deze kameraden mee te gaan. Het was boven alles hun actie, en ik heb een voorzet kunnen helpen geven. Hoe dat protest er vervolgens uit ging zien en ging klinken, dat was gelukkig niet primair aan mij.
3. Over oproeptekst, Hamas en antikoloniaal geweld
Een heel ander discussiepunt betrof de oproeptekst, en daarmee de insteek van protesten als deze. Een kameraad kwam via mail met de vraag waarom er geen expliciete afwijzing van de Hamas-aanval op Israëlische burgers op 7 oktober in stond. Moest je niet ook laten zien dat je daar tegen was, met name om linkse Israëli’s te laten zien dat je ook hun leed benoemt en erkent? Ik had het in de oproeptekst echter gelaten bij de vaststelling dat Israël de aanval van Hamas misbruikte om haar genocide mee te lanceren. Was dat wel goed?
De kameraad dacht van niet. Ik denk zeer nadrukkelijk van wel. Niet omdat ik het doden van Israëlische burgers – en van Thaise en Filipijnse arbeidsmigranten – goedkeur of toejuich, want dat doe ik niet. Niet omdat ik zou weigeren me tegen dat type van geweld uit te spreken, want ik weiger dat op zichzelf niet. Wel omdat ik denk dat een afwijzing van dat type geweld op geen enkele manier een voorwaarde hoort te zijn – of zelfs maar te lijken – voor deelname aan een protest tegen wat Israël aan het uitvoeren is tegen Palestijnen op Gaza: doelgerichte massamoord, genocide. Wat Hamas heeft gedaan op 7 oktober functioneert voor Israël als rechtvaardiging, als excuus, als smoes voor Israël om die genocide te ontketenen.
Ik wil op protesten daartegen iedereen zien die oprecht wil dat die genocide ogenblikkelijk stopt. Daaronder zijn mensen die het geweld van Hamas afkeuren en afwijzen. Daaronder zijn mensen die dat geweld wel afkeuren maar die afkeuring nu niet kenbaar willen maken omdat het de aandacht van die genocide weg haalt – een genocide waarvoor de aanval van Hamas als excuus functioneert. Daaronder zijn ook mensen die het geweld van Hamas accepteren als weliswaar brute maar tegelijk logische reactie op decennia lange Israëlische terreur. Ik vind van al die drie opties iets. En ik wil best zeggen wat ik vind. Maar wat ik vind was, in een oproep waar we allemaal samen die genocide willen helpen stoppen, helemaal de kwestie niet. De kwestie in die oproep was: kom je mee protesteren tegen de genocide?
Afwijzing van door Hamas-strijders bedreven willekeurig geweld tegen burgers – en jazeker, ook een diepere kritiek op de rechtse politiek van Hamas – is nodig. Maar zo’n afwijzing en zo’n kritiek mogen niet als een soort toegangseis voor demonstraties tegen de Israëlische genocidale politiek worden gehanteerd. Ik vertik het om als witte anarchist me te gedragen als koloniale grenswacht. De gevestigde politiek zet Palestijnen en hun supporters eindeloos onder druk om van Hamas en haar acties afstand te nemen. Ik vind het een goede houding om daar niet aan mee te doen. Ik heb respect voor mensen die nu zeggen: ik vertik het om Hamas te veroordelen, ik weiger het spel van de pro-Israëlische media en politici mee te spelen, ik spring niet op commando door die hoepel.
Ik vind zelf kritiek op Hamas en haar handelswijze op zichzelf wel relevant, juist ook omdat ik wil dat de Palestijnse vrijheid wint, en niet elke strategie en actievorm draagt daar automatisch aan bij. Maar ik verwacht niet dat mensen het met die kritiek eens zijn voordat ik zij aan zij met ze ga staan. Kritiek op daden van Hamas: ja, maar niet op een manier en een plek waarop zelfs maar de schijn wordt gewekt dat die Hamas-daden een valide reden kunnen zijn voor het Israëlische optreden. Ik wil geen spoor van both sides-ism nu in zo’n actie-oproep.
Kritiek op Hamas en op wat Hamas-strijders daar onschuldige burgers hebben aan gedaan heeft haar plek: in discussiestukken, in achtergrondverhalen, in persoonlijke uitspraken en gesprekken, in teksten waarin we als anarchisten uiteenzetten hoe we het conflict zien. En dan ziet mijn standpunt er ongeveer als volgt uit.
1 De aanval van 7 oktober 2023 was een enorme prison break, een spectaculaire uitbraak uit een gigantisch concentratiekamp. Zo’n uitbraak is precies net zo legitiem als dat het opsluiten van 2,2 miljoen Palestijnen in dat concentratiekamp illegitiem is. Met bulldozers de muur om Gaza doorbreken, met paragliders eroverheen floepen: goed! Dat die gewapende grensfortificaties om het concentratiekamp Gaza bezweken onder de slagen die Palestijnse strijders toebrachten: goed! Dat de Israëlische staat te kijk staat als kwetsbaar: goed! Ik snap de euforie die dit in Palestijnse kring opriep.
2 Dat strijders van Hamas daarbij enkele honderden soldaten en politieagenten ombrachten, hoort bij zo’n uitbraak. Gevangenisopstanden zijn wel vaker niet geweldloos, vooral omdat gevangenissen zelf dat ook niet zijn.. Hoe strenger het gevangenisregime en hoe grover het bewakingspersoneel, hoe harder het geweld dat uitrekende gevangenen op dat personeel zullen uitoefenen. Geen tranen om die Israëlische gewapende functionarissen die bij de uitbraak van 7 oktober omgelegd zijn!
Maar ook 3: het ombrengen van enkele honderden bezoekers van een festival, van vele bewoners van Israëlische kibboetsen – kortom: van burgers, ook al zijn het burgers van een koloniale maatschappij die feestvierden en werkzaam waren op gestolen land vlakbij de muren van het concentratiekamp waarbinnen mensen de feestgeluiden konden horen – dat is gewoon verkeerd, onrechtvaardig. Het ombrengen dan wel ontvoeren van Thaise en Filipijnse arbeidsmigranten – op hun manier ook slachtoffers van de Israëlische koloniale maatschappij! – natuurlijk ook. Dat type geweld draagt aan welk soort van vrijheid dan ook geenszins bij en verdient geen enkele goedkeuring.
Er moet overigens nog wel het een en ander worden opgehelderd over de toedracht van die dag. Er is van alles beweerd zonder bewijs. Over dode en zelfs onthoofde baby’s: geen enkele claim in die zin is van bewijs voorzien, het Witte Huis moest onder druk al toegeven dat de bewering van VS-president Biden dat hij foto’s ervan te zien had gekregen, niet klopte.(2) Er duiken inmiddels steeds meer berichten op dat veel van de dode burgers niet zijn omgebracht in een moordpartij, maar zijn omgekomen in het kruisvuur dat ontstond toen Israëlische veiligheidstroepen tegenover de Hamas-strijders op het toneel waren verschenen. Israëlisch vuur heeft veel Hamas-strijders, maar hoogstwaarschijnlijk ook omstanders en zelfs gegijzelden, het leven gekost.(3) Beweringen als ‘Hamas heeft 1400 Israelische burgers vermoord’ zijn dus onwaar, omdat soldaten geen burgers zijn en Filipino’s geen Israëli’s, en omdat een aantal van die doden door Israëlisch optreden zelf zijn omgekomen. Evengoed is het wel redelijk evident dat strijders van Hamas of ter plekke met Hamas samenwerkende groepen wel degelijk doelgericht een groot aantal onschuldige mensen om het leven heeft lopen brengen. Maar wat er precies is gebeurd, weten we nog lang niet.
Het zou bepaald ook niet voor het eerst zijn dat gruwelverhalen waarmee oorlogsdaden worden gerechtvaardigd, naderhand voor een aanzienlijk deel verdraaid of doodgewoon verzonnen zijn. Zoek maar eens op ‘babies incubators Kuwait’(4) Misschien is het wel niet zo verstandig om op al te hoge toon moordpartijen te lopen veroordelen waarvan achteraf mogelijk deels een heel andere toedracht blijkt. Voor de afwijzing van wat Israël op Gaza doet hoort het al helemaal niet uit te maken. Die is nodig, ongeacht wat Hamas precies wel en niet kan worden aangerekend wat 7 oktober betreft.
En vervolgens is er vooral ook 4! Al dit geweld – ook dat akelige geweld tegen burgers en arbeidsmigranten – is een reactie, geen zelfstandige oorzaak. De aanval van 7 oktober is geen begin van geweld door Palestijnen, maar een desperaat antwoord op juist de laatste maanden aanzwellend geweld van Israëlische zijde, van de kant van de staat maar ook van groepen Israëlische kolonisten. Ik vind het antwoord dat Hamas op het escalerende Israëlische koloniale geweld geeft deels verkeerd. Maar ik vind het nog veel meer verkeerd om te doen alsof dit antwoord de kern van het probleem is. En aan de solidariteit – onverkort en zonder voorwaarden – met Palestijnen in hun strijd tegen kolonialisme, apartheid, etnische zuivering en nu dus rechtstreeks genocide, verandert de aard van dit antwoord niets.
Brute koloniale verhoudingen roepen in de geschiedenis wel vaker brute antwoorden op. Denk aan Algerije, waar het antikoloniale verzet echt niet alleen Franse militairen tot doelwit koos. DE befaamse Film ‘Algiers’ is daar vrij duidelijk over. Het maakte de Franse nederlaag niet minder terecht. Denk aan de Indonesische vrijheidsstrijd, waar pro-koloniaal gewelddadig optreden tot de dag van vandaag met terugwerkende kracht wordt rechtgepraat met verwijzing naar extreem geweld door Indonesische strijders, gericht tegen Nederlandse en pro-Nederlandse burgers, en mensen die daarvoor aangezien werden. Het betreft het verschijnsel dat in de koloniale verslaggeving en memoires ‘Bersiap’ wordt genoemd. Dat geweld bestond, en fraai was dat bepaald ook niet.(5) Maar het was en is geen reden om de rechtmatigheid van de Indonesische vrijheidsstrijd op zich in twijfel te trekken, niet destijds en niet achteraf. Zonder poging van Nederland om haar koloniale gezag te herstellen was dat geweld er trouwens hoogstwaarschijnlijk niet eens zijn geweest, zeker niet in die mate en vorm. Zoiets geldt ook rond Palestina.
Het geweld van Hamas, ook die aspecten ervan die ik verwerp, zijn nog altijd een reactie op het kernprobleem. Wat Hamas deed is: een antwoord geven op koloniale verhoudingen en koloniaal geweld. En zelfs een verkeerd antwoord dienen we niet met het probleem op een lijn te zetten. Het probleem is het structurele geweld tegen de Palestijnse bevolking, in de vorm van een zionistisch dekolonisatieproces dat uitgemond is in Israël, een staat die gebouwd is rond joodse suprematie en deze suprematie keer op keer hardhandig bevestigt. Wie niet wil dat Hamas Israëlische burgers ombrengt, kan maar beter een eind helpen maken aan dat koloniale project dat nu bezig is met het ombrengen door Israël van Palestijnen in aantallen die de achtduizend naderen. Alleen al het aantal door Israël op Gaza de dood in gejaagde kinderen is al veel hoger dan het totale aantal slachtoffers aan Israëlische zijde, burgers zowel als militairen, bij de aanval van 7 oktober.
Daarmee zijn we terug bij waar het op de demonstratie om ging: het stopzetten van die genocide. Ik had het oprecht verkeerd gevonden als we via een oproeptekst mensen die weigeren om op afroep van gevestigde politiek en gevestigde media Hamas en haar handelswijze te veroordelen, te vertellen dat ze feitelijk niet welkom zijn op die demonstratie. Ik wil naast die mensen staan, tegenover de genocide, en tegenover een aan die genocide medeplichtige politiek en media. Die genocide dient te stoppen. From the river to the sea – Palestine will be free.
Noten:
(1) ‘ “We kunnen niet meer wegkijken”, pro-palestijnse demonstratie in Tilburg’, Omroep Brabant, 20 oktober 2023, https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/4358985/we-kunnen-niet-meer-wegkijken-pro-palestijnse-demonstratie-in-tilburg
(2) ‘White House walks back Bidebn’s claim he saw children beheaded by Hamas’, Aljazeera, 12 oktober 2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/10/12/white-house-walks-back-bidens-claim-he-saw-children-beheaded-by-hamas
(3) Zie onder meer Ali Alibumah ern David SHeen, ‘Israeli forces shot their own civilians, kibbutz survivor says’, Electronic Intifada, 16 oktober 2023, https://electronicintifada.net/content/israeli-forces-shot-their-own-civilians-kibbutz-survivor-says/38861 en Anonymlous copontributor, ‘ A growing number of reports indicate Israeli forces responsible for Israeli and military deaths following October 7 attack’, Mondoweiss, 16 oktober 2023, https://mondoweiss.net/2023/10/a-growing-number-of-reports-indicate-israeli-forces-responsible-for-israeli-civilian-and-military-deaths-following-october-7-attack/
(4) Of check het verhaal meteen op Wikipedia: ‘Nayirah testimony’ https://en.wikipedia.org/wiki/Nayirah_testimony (gecheckt op 27 oktober 2023). Het gaat om de bewering dat Iraakse troepen in 1990 baby’s uit couveuzes zouden hebben gehaald en op de grond gegooid om daar dood te gaan. Dit was een van de verhalen waarmee geschermd werd om de publieke opinie klaar te maken voor Operation Desert Storm, de oorlog die de VS en haar bondgenoten in 1991 tegen Irak voerde. Het verhaal was volkomen frauduleus, werd opgedist door de dochter van van de ambassadeur van Koeweit in de VS, en werd mede mogelijk gemaakt doorn een PR-kantoor.
(5) En hele korte bespreking vind je in het mooie boek ‘De Indische Doofpot’, van Maurice Swirc (Amsterdam, 2022), pag. 72-77. Die bespreekt het geweld in de juiste context: die van een antikoloniale vrijheidsstrijd tegen een gewelddadig koloniaal bewind. Best een heel actueel en relevant onderwerp.
Peter Storm