zondag 15 april 2018
Niemand zal erg verbaasd zijn geweest dat Trump en zijn gelegenheidspartners Macron en May een lading kruisraketten op doelen in Syrië hebben afgevuurd. Niemand in kringen van vredesbeweging, niemand in linkse en radicale kringen was echter blijkbaar ook erg voorbereid. Het bleef overwegend stil op straat. Dat duidt op een vrijwel compleet politiek onvermogen ter linker- en radicale zijde. Daar kunnen we maar beter weer eens iets aan gaan doen.
O ja, verklaringen te over, vol bezorgdheid en kritiek. Sommige van die oproepen zijn voortreffelijk,. Dat geldt bijvoorbeeld voor de krachtige tekst die de International Commune of Rojava heeft uitgebracht: “Against NATO ’s Imperialist attacks in Syria”(1). Die oproep verdient het om heel breed verspreid en gelezen te worden. Maar oproepen stoppen geen imperialistische slachtpartijen, al kunnen ze in de strijd tegen zulke slachtpartijen wel een rol spelen.
Dat de kruisraketten eraan kwamen, was duidelijk. De redenen ervoor zijn dat een heel stuk minder. Een gifgasaanval door het Syrische regime die ‘niet onbeantwoord mag blijven’ is het officiële excuus. Bewijs voor de gifgasaanval is schamel, bewijs voor de verantwoordelijkheid van het Syrische regime voor de aanval is niet openbaar gemaakt. Zelfs de staten die de aanval met kruisraketten hebben beantwoord komen niet verder dan waarschijnlijk, zeer aannemelijk en meer van dat fraais. Als je, zelfs volgens het gevestigde rechtsstelsel – waarmee juist machthebbers zo graag schermen, het is immers hun rechtsstelsel – mensen pas mag straffen als hun schuld wettig en overtuigend is bewezen, waarom geldt die vereiste dan niet bij het bestraffen van staten en regeringen door middel van oorlog?
Interessant is trouwens wel een klein nieuwsfeit. Uitgerekend afgelopen dag kwamen w onderzoekers van het OPCW, Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens, aan in de Syrische hoofdstad Damascus om aan een onderzoeksmissie te beginnen rond de de gifgasaanval die de kruisrakettengooiers van een aanleiding voorzag.(2) Merkwaardige timing van de kruisrakettentirade, niet? Als het echt zuiver om die gifgasaanval ging, en als VS, Frankrijk en Groot-Brittannië zo zeker waren dat Syrië er achter zat, waarom die missie niet wat tijd gegeven om te bevestigen wat die drie staten zo zeker meenden te weten? Of waren ze toch niet zo zeker van hun ‘bewijzen’?
Maar voordat we ons vastbijten in die gebrekkige onderbouwing, voordat we ons overgeven aan als analyse vermomde speculaties over ‘false flags’ – helaas een favoriet tijdverdrijf in grote delen van wat doorgaat voor anti-imperialistisch links – een kleine relativering: het is niet erg ter zake. Het maakt voor het gehalte aan rechtvaardigheid van de kruisraketten geen bal uit uit wie het heeft gedaan. Als Assads regime niet verantwoordelijk was voor de chemische aanval, dan is het kruisrakettensalvo ongerechtvaardigd. Maar als Assads regime wèl verantwoordelijk is voor de gifgasaanval, dan is het Westerse kruisrakettenvuur evengoed ongerechtvaardigd. Het bombarderen van Syrië door Syrische militairen is misdadig. Het bombarderen van Syrië door Amerikaanse, Franse en Britse militairen is net zo goed misdadig.
Dat er met gifgas een grens is overschreden die ‘niet onbeantwoord mag blijven’ zou verder iets geloofwaardiger klinken als het Syrische regime dat nu bestraft wordt, niet al jarenlang moorddadige bombardementen op haar bevolking uitvoert in haar bloedeigen ‘Oorlog Tegen Terrorisme’. Die bombardementen, vaak genoeg met tientallen doden op één plaats op één dag, waren – gelukkig! – geen reden voor Westerse staten om tot bombarderen over te gaan. Nu een granaat tientallen mensen doodt met gifgas, is het dat opeens wel? Zijn doden doder als ze vergast worden dan als ze worden verpulverd? Platte hypocrisie is het.
Die hypocrisie wordt aanzienlijk ernstiger als we de Westerse – Amerikaanse, Franse en Britse – rol in de Syrische tragedie bekijken. Die bestond jarenlang uit steun, bedekt in militaire maar openlijk in publicitaire zin, aan delen van de gewapende oppositie die in moorddadigheid niet wezenlijk voor Assads doodseskaders onderdoen. Het is aannemelijk dat Assad, met Russische en Iraanse steun, voor het merendeel van de burgerslachtoffers in de Syrische oorlog verantwoordelijk is. Maar dat komt dan vooral omdat de Syrische staat over meer militaire hardware beschikte dan de gewapende oppositiegroepen, en omdat haar bondgenoten Iran en Rusland openlijk en grootschalig militair interveniëren aan de kant van die Syrische staat. De VS heeft voldoende steun verschaft aan gewapende oppositiegroepen om de strijd te rekken en Assad zeer te irriteren. Maar tegenover de massieve militaire macht van Assads troepenmacht en zijn bondgenoten, steekt het militaire vermogen van al die strijdgroepen met hun jihadistische ideologie en hun gewelddadige praktijken, toch wat bleek af. Het is niet dat de jihadistische gewapende groepen humaner zijn dan Assad. Het is dat ze militair zwakker zijn, waardoor het minder moorden op haar geweten hebben dan het Syrische militaire- en veiligheidsapparaat.
Hoe het eruit ziet als één van die jihadistische groepen, IS/Daesh, opeens wel over militair potentieel de hand weet te leggen, hebben we de afgelopen jaren in zowel Irak als Syrië gezien. Erg prettig zag dat er niet uit. IS/Daesh is intussen door voornamelijk Amerikaanse bommenregens verpletterd, op volstrekt misdadige en moorddadige wijze, en door voornamelijk Koerdische strijders verenigd in of verbonden met de PYD verdreven. Die laatste is daarvoor intussen vriendelijk e bedankt en zonder veel plichtplegingen gedumpt door de VS, die Turkije inmiddels tegen Koerden en de PYD haar criminele gang laat gaan.
De grootschalige Amerikaanse inzet tegen IS/Daesh steekt schril af bij de mondjesmaat-steun aan andere gewapende strijdgroepen in Syrië. De VS was tegen een nieuwe zelfstandige macht zoals IS/Daesh die dreigde te vormen. Tegen het voortbestaan van Assads bewind heeft ze weinig bezwaar, hetgeen de zuinige steun aan de gewapende oppositiegroepen helpt verklaren. Westerse steun heeft deze groepen echter wel degelijk in de strijd helpen houden als pressiemiddel tegen Assad en om een alternatief achter de hand te hebben als de VS en haar bondgenoten alsnog van Assad af willen. Evengoed heeft die steun deze groepen gelegenheid geboden voor moordenaarswerk. Of gewapende oppositiegroepen dat moordenaarswerk met soortgelijk gifgas doen als Assads terreurbrigades, is onduidelijk. Aanwijzingen daarvoor zijn er echter wel degelijk.
Als het gifgas-excuus voor de kruisraketten voos, vunzig en verkeerd is, waar zit dasn de reden voor de kruisrakettenaanslag? Is Assad volgens Trumps bewind werkelijk een grens overgegaan die een antwoord vereist? Welke dan? Niet die onbewezen gifgasaanval zelf is de trigger geweest voor het Westerse machtsvertoon. De boodschap is eerder aan Rusland, steunpilaar van Assad gericht: ‘Hou je bondgenoot in toom’. Maar ook: ‘Wij laten ons gelden in het Midden-Oosten, ook in een land dat als Russisch bondgenoot/pion geldt’. De doelwitten van de kruisraketten stonden in Syrië. De geadresseerden van de boodschap die door kruisraketten werd overgebracht, wonen in Moskou. Het is een schot voor de boeg in de oplopende confrontatie tussen de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk enerzijds, en Rusland anderzijds. Dat maakt deze kruisrakettenregen zo gevaarlijk. Escalatie van militaire confrontatie blijft immers maar al te vaak niet onbeantwoord.
Tegelijk is een stukje kalmte ook welkom. Trump waarschuwt Poetin via die kruisraketten. Maar de VS raakt Rusland hiermee niet rechtstreeks. Het is symboolpolitiek. Maar daar past ook in dat Trump – okay, het team rondom hem dat de dienst uitmaakt – er voor waakt om Rusland rechtstreeks te treffen. Berichtgeving duidt er op dat Rusland een waarschuwing kreeg, en dat bij de aanvallen geen Russische mensen of doelwitten rechtstreeks zijn getroffen. De Derde Wereldoorlog breekt dit weekend nog niet uit. Maar op de weg erheen is wel degelijk een gevaarlijke stap gezet.
Wat staat radicale mensen, vijanden van oorlog en imperiale agressie,voor mijn part dat cryptische fenomeen ´links`, te doen? Uitleggen, argumenten naar voren brengen is deel van onze taak. Het heeft zin om er op te wijzen dat de kruisrakettenshow onwettig, illegaal is. Internationaal recht verbiedt militaire agressie van de ene staat tegen de andere. Alleen uit directe en urgente zelfverdediging is militair ingrijpen geoorloofd. En ook dan hoort het via de VN gespeeld te worden. De gifgasaanval in Syrië was geen aanval op de VS, op Frankrijk of op Groot-Brittannië. Het argument van gewettigde zelfverdediging ontbreekt dus. De VN heeft niet via een bindende Veiligheidsraadsbesluit groen licht gegeven voor de kruisraketten.(3) Allemaal waar.
Maar het is wel belangrijk om dit argument geen verkeerd gewicht te geven. De oorlog is levensgevaarlijke agressie, crimineel en verwerpelijk. Ze is ook nog eens illegaal. Maar ook als ze niet illegaal was, dan was, dan nog was de oorlog levensgevaarlijke agressie, crimineel en verwerpelijk. Die verwerpelijkheid ervan wortelt niet in haar illegaliteit. Anders gezegd: als de drie rakettenschietende staten groen licht hadden gehaald in de Veiligheidsraad, of als morgen via onderhandelingen afgesproken verdragsteksten tot stand komen die staten wél het recht geven om eigenhandig raketten af te schieten als zij mensen dat het nodig is… dan verandert dat niets aan de verwerpelijkheid van zulke aanvallen. Gelegaliseerde agressie is nog steeds agressie, net zoals gelegaliseerde moord nog steeds moord is. De Tweede Punische Oorlog was net zo verkeerd als de Tweede Wereldoorlog, ook al bestonden er in de tijd van het oude Rome en Carthago nog geen internationale hoven van justitie.
De legaliteit van de kruisrakettensalvo´s van afgelopen etmaal betwisten is nuttig omdat je ermee laat zien dat het optreden van degenen die ze afvuurden in strijd is met hun eigen wetten. Maar het blijven hun wetten, en dat zijn nog steeds niet de onze. Zij horen zich er aan te houden. Maar de wetten zijn niet het fundament voor onze radicale afwijzing van het brute militaire machtsvertoon waar de kruisrakettensalvo´s deel van uitmaken. Ons radicale nee tegen die salvo´s wortelt wat mij betreft niet in gevestigde legaliteit, ook niet als we die legaliteit behendig uitspelen tegen de praktijken die ermee in strijd zijn. Ons radicale nee wortelt in subversieve moraliteit. Een moraliteit die geen gecentraliseerde, gewapende machten boven ons duldt, en de praktijken van die gecentraliseerde gewapende machten onder alle omstandigheden verwerpt. Een moraliteit die oorlog tussen staten en machthebbers afwijst als levensbedreigende, levensgevaarlijke praktijk.
Die moraliteit vereist dat we de oorlog niet enkel kritiseren, maar ook bestrijden. Dat vergt argumenten. Dat vergt vooral ook activiteit. Een soort noodplan om elke nieuwe oorlogsstap te beantwoorden met straatprotest is toch wel het minste waartoe we zouden kunnen besluiten. De machthebbers moeten niet ook nog eens kunnen denken dat hun misdaden onze goedkeuring hebben. Zolang we onze afkeuring echter niet luid en duidelijk laten blijken, geven we de oorlogvoerende staten en leiders precies dat gevoel: dat ze wat ons betreft hun gang kunnen gaan. Precies dát gevoel dienen we ze met onmiddellijke ingang trachten te ontnemen. Om te beginnen.
Noten:
1 Internationalist Commune of Rojava, “Against NATO ’s imperialist attacks on Syria”, 14 april 2018, via It’s Going Down, https://itsgoingdown.
2 “How significant is the OPCW’s mission in Syria?”, 14 april 2018, Aljazeera, https://www.
3 Zie bijvoorbeeld Jon Quelly, “In ‘Clear Violation’ of Domestic and International Law, Trump Boms Syra”, Common Dreams, 14 april 2018, https://www.
Peter Storm