KLIMAAT, PALESTINA, SOLIDARITEIT, EEN DEMONSTRATIEVERSLAG
WEBSITE PETER STORM
Maandag, 13 november 2023
Veel zin had ik niet in die Klimaatmars van gisteren, 12 november 2023. Mijn hoofd en hart zijn bij Gaza, bij de genocide die Israël daar pleegt. Ik wil dat dat stopt, meteen, en alle andere zaken voelen minder urgent. Ja, ik kan mezelf uitleggen hoe kosmisch dringend de klimaatcrisis inmiddels is, en hoe hoognodig dus het klimaatprotest. Maar ik voel er eventjes vrij weinig bij. Daar komt nog de strategische bedenking bij: welke regering trekt zich iets aan van een optocht van het ene plein naar het andere, hoe omvangrijk ook? En dan was ik ook ook nog goed ziek geweest, heel veel energie had ik ook niet, dacht ik. Ik ben toch maar gegaan, overtuigd van het belang van het onderwerp, en ook van het feit dat er een ding is dat nog minder effectief is dan een grote klimaatdemonstratie – en dat is een kleinere klimaatdemonstratie. Alle beetjes helpen, en bovendien: kameraden zien en samen strijden is uplifting en goed. Vooruit dus maar. En gelukkig maar ook, want het was een waardevol dagje in actie.
De treinen zaten voller naarmate we dichter bij Amsterdam kwamen. Dat deed me deugd. Vanaf centraal Station liep al een grote mensenstroom richting Dam, voorzien van vlaggen en dergelijke. Dat deed me deugd. Vlak bij de Dam troffen de kameraad met wie ik reisde en ik het eko-anarchistische blok, voorzien van spandoeken en zwart-groene vlag. Warme begroetingen over en weer. Na enige tijd zetten we ons in beweging, eerst naar de hoek van de Dam en vervolgens over het Rokin. De Klimaatmars was bezig! Ons eko-anarchistische blok leverde een levendige bijdrage.
Wat deden we zoal? Nou, leuzen roepen, luid en radicaal. One Solution – Revolution! One Direction – Insurrection! Change your Diet for the Climate – Eat the Rich! Groene Transitie Zonder Politie! A- Anti- Anticapitalista (3x), Overthrow the System – Revolution Anarchista! Liberta, Liberta – Anarchia Total! Geen Bazen en Politici, maar Zelfbestuur en Anarchie! Brick by Brick, Wall by Wall – We Will Make the System Fall! Say it Loud, Say it Clear, Refugees are Welcome here! (gezongen), Siamo Tutti Antifascisti! En zo meer. Ook af en toe, als we wat politie zagen: Ik Kan Niks, Ik Wil Niks – Geef me een Uniform! Politie, Fascisten, Staatsterroristen, Tous le Monde Deteste la Police! en – bij agenten te paard in het vizier – Get those Animals Off those Horses! O ja, en lekker plagerig als we GroenLinksers zagen: Niet Groen, Niet Links, maar Neoliberaal! En: Wie heeft ons verraden? Sociaaldemocraten!
Hoe effectief en overtuigend die laatste paar leuzen allemaal zijn naar mensen toe die misschien op zich best kritisch tegenover zulke partijen staan, en daarmee best tot onze ‘doelgroep’ gerekend kunnen worden, vraag ik me wel af. Ik zoek naar wegen om de partijen genadeloos neer te sabelen, terwijl we kritische half-supporters van zulke partijen laten zien dat we ze wel degelijk als potentiële bondgenoten zien, niet als vijanden. Maar leuk is het allemaal wel, en dat is ook iets waard, want we voeren ook actie om onze eigen spirit een boost te geven en het allemaal beter vol te kunnen houden. Al met al het standaardpakket aan anarchistische en antifascistische leuzen, met hier en daar wat extra groenheid. Feitelijk was dit een anarchistisch blok zoals veel andere anarcho-blokken op demonstraties. De eko-aandacht mag wat mij betreft nog best een extra push krijgen als we zoiets vaker willen doen.
Wel een extra goed element: de flyer die kameraden vanaf het blok uitdeelden aan mededemonstranten. Daarin – zeer noodzakelijke! – uitleg aan mededemonstranten 1. over ‘waarom sommigen van ons in het zwart gekleed zijn en gezichtsbedekking dragen’ en 2. over wat er bij uitstek nodig is in de klimaatstrijd: ‘Het is tijd dat we het heft in eigen handen nemen en de rijke geschiedenis van radicaal milieuactivisme omarmen’. Dit alles gevolgd door een uitnodiging voor een workshop op de anarchistische boekenbeurs, 26 november, in Amsterdam.(1) Dit alles ook in het Engels trouwens. Dit is belangrijk, want op deze manier bereiken we als anarchisten mogelijk een veel grotere groep mensen met onze argumenten en verspreiden we tenminste begrip voor en informatie over onze anarchistische aanpak.
Het blok zelf was dus levendig en luidruchtig, net als groepen mensen om ons heen. Hier en daar waren Palestijnse vlaggen te zien, veel mensen wilden duidelijk hun solidariteit en woede tegen de genocide tot uitdrukking brengen. Wij ook. Dus riepen we al snel ook: From the River to the Sea – Palestine Will Be Free! Dit eenmaal tot grote ontroering van – ik vermoed – een Palestijnse vrouw die voor ons liep en helemaal geëmotioneerd raakte. Later liepen we zij aan zij met een groepje dat steeds pro-Palestijnse leuzen inzetten. No Climate Justice on Occupied Land! En vervolgens weer andere leuzen. Ook af en toe: Wet of geen Wet – Kraken Gaat Door!, en de variant: Idealen Ontruim Je Niet – Kraken Gaat Door! met name toen we langs een nog niet lang geleden gekraakt pand kwamen…
Intussen was duidelijk dat de demonstratie groot was, erg groot. Veel mensen – dat viel me op – zonder duidelijk herkenbare partij- of organisatorische binding, al ontbraken mensen met PvdD– en Bij1 vlaggen niet, net zomin als GroenLinks-hesjes met mensen erin. Natuurlijk was het XR-logo ook flink aanwezig. Maar juist al die mensen die gewoon op eigen gelegenheid waren gekomen, alleen, met hun kind of ouders, met een paar bekenden, maakt dit soort demonstraties wel degelijk indrukwekkend, je ziet dan dat het hier op diepe, wijdverspreide bezorgdheid gaat. Daar is bij het klimaat – en bij de genocide op Gaza natuurlijk! – ook alle reden voor. Ik vind het een goed teken, net als de opkomst zelf. Vijfentachtigduizend mensen is niet bepaald niks.(2)
Vraag blijft wel: wat nu? Geen honderd van deze optochten, geen tien miljoen deelnemers per keer, gaan werkelijk iets veranderen zolang de autoriteiten gerust kunnen zijn dat het bij keurige optochten blijft. De politie maakt feitelijk duidelijk wat er mis is met dit type van actie. Ik citeer uit Nu.nl: ‘De woordvoerder van de politie vindt dat het “buitengewoon goed” is gegaan tijdens de klimaatmars. “De menigte was beheersbaar en controleerbaar”, vertelde ze.’(3) Een kus des doods, zo’n compliment. Want dat is precies wat serieuze klimaatstrijd maar beter niet kan zijn: beheersbaar en controleerbaar, en daarmee ongevaarlijk voor fossiel kapitalisme, agrobusiness, kapitaal en staat.
Hoe geven we ons anarchistische pleidooi voor radicaal milieuactivisme vorm? En hoe verbreiden we die aanpak snel en doeltreffend on der de veel en veel grotere aantallen mensen die nodig zijn voor effectief – en tijdig! – verzet? Open vragen, wat mij betreft. Wel hele dringende vragen, want veel tijd is er gewoon niet meer.
De optocht ging van Dam naar Museumplein, de tweede nationale begraafplaats van strijdbaarheid ( de eerste is natuurlijk het Malieveld). Daar was natuurlijk een Manifestatie, met Sprekers en Muziek. Er waren zelfs heuse Politici besteld. Brrrr. Maar Greta Thunberg zou ook komen, dat dan weer wel. Wij gingen met onze kameraden naar voren, we hadden iets vernomen over een spreekster aan wie gevraagd zou zijn een bepaalde pro-Palestijnse leus niet uit te spreken… Het programma begon, met iemand van de FNV meen ik. Snel erna was de beurt aan Sahar Shirzad, een Afghaanse vrouw. Die gaf al snel het woord door aan Sara Rachdan, een Palestijnse vrouw. Die vertelde over Israël als ‘environmental disaster’ en hekelde vanzelfsprekend de genocide op Gaza. Even later: we zagen haar praten maar konden haar nauwelijks meer horen. Microfoon uitgeschakeld! Wij roepen: ‘Let Her Speak!’ en ‘From the River to the Sea – Palestine Will Be Free!’ Even later voegden we ons bij een groep Palestijnen, om die te ondersteunen. Hun strijd, daar ging het nu om. Zij aan zij bleven we roepen. Achteraf merkten we hoe deze mensen onze support waardeerden. Dat alleen al maakte het de moeite waard.
Greta was aan de beurt! Maar die kwam niet meteen, zo bleek. Eerst muziek. Daarna een spoken word artiest. En daarna, na meer programma, jawel, uiteindelijk Greta! Wij hadden ons al schrap gezet: als zij dit ook zomaar zou laten gebeuren, en doen of er niets aan de hand was… Maar ik zei tegen een kameraad: wacht even, laat haar spreken. Ik sloot niet uit dat ze de goeie kant kiest hier. En ja hoor! Daar kwam Greta – samen met Sara en met Sahar, die allebei alsnog het woord konden voeren. Toen zijzelf, heel kort. Maar een man in een groen uniform was het podium op gekomen en pakte haar de microfoon af, terwijl hij zei dat hij voor het klimaat kwam, niet voor een politieke boodschap. Z Die werd alsnog het podium af gewerkt door vooral Saher en Sara, waarna Greta haar korte praatje kon afmaken. Dat mondde uit in gezamenlijk scanderen: No Climate Justice on Occupied Land!(4) Jazeker, Greta scandeerde nadrukkelijk mee.
Heel veel witte demonstranten keken intussen behoorlijk chagrijnig, en sommigen van ons hadden op tamelijk agressieve wijze al hun afkeuring van ons pro-Palestijnse leuzengeroep laten blijken. Ik maak me geen illusies: de steun voor de solidariteit met de Palestijnse vrijheidsstrijd is bij veel van de klimaatdemonstranten bij lange na niet sterk genoeg om in te zien dat de expliciete uitspraken van Sahar, Sara en ook Greta gewoon noodzaak zijn, juist ook op een demonstratie als deze. Niet stilstaan bij en stelling nemen tegen een genocide die voor onze ogen zich wordt voltrokken kan gewoon niet. Maar dat is een inzicht dat bij veel te veel klimaatdemonstranten (nog?) helemaal niet is doorgedrongen. En ik las op Twitter verontrustend veel bijval voor die man in het groen. Er is in de klimaatstrijd qua solidariteit en dergelijke beslist een boel te leren en te doen.
En de organisatie mag zich diep schamen: iemand te spreken vragen en dan de microfoon uit draaien als het een kant op gaat die je niet wil. Het wekte de indruk alsof de organisatoren van twee walletjes wilden eten: wel een inclusief en solidair beeld uitstralen door iemand als Sahar uit te nodigen. Niet je vingers willen branden zodra solidariteit met vrijheidsstrijd van mensen met kleur consequenties dreigt te krijgen, want ja, dan worden er witte mensen boos. We hebben een vleugel van de klimaatstrijd nodig die deze halfslachtigheid doorbreekt en consequent de antikoloniale kant kiest. Van die vleugel waren de ingredienten afgelopen zaterdag gelukkig hoorbaar aanwezig.
Intussen ben ik weer thuis, wel degelijk blij dat ik toch ben gegaan. Het was een intense dag, maar het was het waard. En de strijd gaat door – voor climate justice en voor Palestijnse vrijheid, en tegen dat systeem dat we brick by brick, wall by wall tegen de vlakte gooien met ons allen.
Noten:
(1) De Anarchist Book Fair is op 25 en 25 november 2023. De worksop waar de flyer over rept is op 26 november, in de Plantage Doklaan 8, Amsterdam. Meer over de Anarchist Book Fair vind je via https://anarchistbookfairamsterdam.blackblogs.org
(2) Dat is het cijfer zoals het in de media te zien is, onder meer in ‘Klimaatmars trekt 85.000 mensen, politie Amsterdam prijst “beheersbare” menigte’, Nu.nl, 12 november 2023, https://www.nu.nl/binnenland/6289415/klimaatmars-trekt-85000-mensen-politie-amsterdam-prijst-beheersbare-menigte.html
(3) ‘Klimaatmars trekt 85.000 mensen, politie Amsterdam prijst “beheersbare” menigte’, Nu.nl, 12 november 2023, https://www.nu.nl/binnenland/6289415/klimaatmars-trekt-85000-mensen-politie-amsterdam-prijst-beheersbare-menigte.html
(4) Zie vooral ook het woedende artikel van Joke Kaviaar, ‘NO CLIMATE JUSTICE ON OCCUPIED LABNSD’, 12 november 2023, https://jokekaviaar.nl/2023/11/12/no-climate-justice-on-occupied-land/ Dat artikel heb ik ook even gebruikt voor de namen van de spreeksters.
Peter Storm