HET THEATER VAN DE REPRESSIE: EEN ZATERDAGMIDDAG IN DEN HAAG
WEBSITE PETER STORM
Geplaatst op 29 januari 2023 door egel
zondag 29 januari 2023
Het Theater van de Repressie had vanmiddag een lange voorstelling in Den Haag. Een imposante politiemacht trok er de hele middag voor uit om honderden blokkerende klimaatactivisten van de in Den Haag weg te krijgen. Horden agenten, in tweetallen, viertallen, vijftallen, soms geposteerd in linies, sjorden en sleepten en sjouwden de blokkeerders weg. Vele honderden anderen stonden op de straten parallel langs de A123, en op de overgangen boven die weg, kijkend, juichend, roepend, klappend, aanmoedigend. Onder die support-demonstranten was ik. Met minder dan een verslagje van mijn ervaringen komen jullie, lieve mensen die dit lezen, niet weg. Maar ook wat observaties, vooraf en verweven in het verhaal. Het is best een lang stuk. Je moet er maar net zin in hebben.
Ik was aanvankelijk helemaal niet meteen van plan om naar de A12-blokkade te gaan die Extinction Rebellion (XR) voor 28 januari 2023 had aangekondigd. Ik blokkeer met overtuiging. Maar ik heb een grote voorkeur voor het blokkeren dan doelwitten die daadwerkelijk het klimaatprobleem belichamen. Een trein gevuld met hoogst klimaatvijandige steenkool bijvoorbeeld. Directe actie, om datgene wat de schade toebrengt, te frustreren, dwars te zitten, maximaal te vertragen en zo mogelijk helemaal stop te zetten. Een kolentrein die uren later vertrekt vanwege blokkade, is een bedrijf dat niet tijdig kan leveren, is mogelijk ontevreden klanten, financiële schade en ga zo maar door. En aangezien het om rendement gaat, om winst, is financiële schade toebrengen een geschikt drukmiddel om het transport van steenkool tegen te werken. Vandaar mijn deelname aan de campagne Kolen met Kolen, bij herhaling en komende zaterdag opnieuw.(1)
De blokkade van vandaag was anders van karakter. Geen concreet klimaatvijandig doelwit dat rechtstreeks wordt stilgelegd. Wel de symboliek van de Tweede Kamer (tijdelijke vergaderplek) aan de ene kant van de weg, en het minister van Economische zaken – en klimaat! – aan de andere kant. Maar wat daadwerkelijk geblokkeerd werd, was helaas niet dat ministerie of zo, maar de tussengelegen verkeersader. De blokkade blokkeert niet de daadwerkelijke vijand, maar willekeurige automobilisten met wie we niet perse een conflict hebben. De redenering achter zo’n soort blokkade is: van de ontwrichting van het openbare leven gaat een klimaatnoodsignaal uit. En de bereidheid van blokkeerders om zich te laten arresteren communiceert het gevoel van klimaaturgentie dat mensen – terecht! – voelen. Ik vind het uitstekend allemaal, ik sta aan de kant van XR en de blokkeerders, ook al vind ik deze keus niet ideaal. Maar ik geef zelf aan concrete directe actie de voorkeur boven symbolische burgerlijke ongehoorzaamheid van de A12-blokkade. De eis ervan was natuurlijk op zich prima: stopzetting van subsidies, belastingvoordelen et cetera, aan energie op basis van fossiele brandstof.
Tegelijk: dit beloofde groot te worden. En het gezag vond het vooruitzicht helemaal niks. Het gezag in de gordijnen jagen en in het defensief duwen, als voorschot om de omverwerping ervan, is cool. En het gevoel van klimaaturgentie achter de blokkade deel ik. Kameraden van me waren van plan om te gaan. Deel zijn van een disruptief gebeuren, ook al om het eens van binnenuit mee te maken zodat mijn mening erover steviger onderbouwd zou zijn, trok ook. Zou ik niet toch…? Maar ja, net uit iets van een slepende burn-out aan het komen, en geen zin snel weer opbranden. Dus voorzichtig aan…
Toen hielden agenten in burger Lucas Winnips, XR_activist aan, omdat die tot de blokkade had opgeroepen. Nu werd het: wacht even, ze gaan die blokkade via criminalisering ontmoedigen. Wat, ik ook precies van de blokkade denk, ik wist en weet aan welke kant ik sta tegenover de staat die klimaatactivisten criminaliseert. Het kriebelde. Maar ja, het krachten-sparen, rustig aan-verhaal was daarmee niet ongeldig…
Donderdag ging de staat echter voor verdere escalatie, met het ontvoeren van zes klimaatactivisten in en om XR, waaronder mijn kameraad Joke Kaviaar die in een artikel ook tot de blokkade had opgeroepen.(2) Ik hoorde dat in alle vroegte, en ben een lange dag in de weer geweest met alarm slaan rond die arrestaties, en met verdubbelde kracht juist nu oproepen voor de blokkade te verspreiden – precies het vergrijp waarvoor de mensen dus waren aangehouden. Als zij, dan ik ook, maar ik ben nog steeds niet als opruier gevankelijk afgevoerd. Het kriebelen nam toe, en vrijdag besloot ik: als ik mezelf het bed uit weet te wurmen ga ik zaterdag erheen. De blokkade kon niet goed meer: daarvoor werd gevraagd om je op te geven en een actietraining te doen, daar zag ik geen gelegenheid meer voor. Naar de support-demonstratie dus, het aanmoedigen van de blokkeerders. Het werd zaterdag, 28 januari 2023. Ik kreeg mezelf vrij probleemloos het bed uit, en ik ging op pad.
Leuzen en liedjes
Al bij het uitstappen in Den Haag zag ik veel mensen dezelfde kant op gaan, ik kon gewoon mee lopen. Even later stond ik in de support demo en had ik al kameraden en bekenden getroffen. Honderden mensen stonden er al, goeie levendige sfeer. Maar op de weg beneden waar we op uit keken, reed nog verkeer. De blokkade zelf was nog niet begonnen. Maar dat duurde niet lang. Ik hoorde luid geroep, ik ging probeerde te zien wat er beneden gebeurde, en ja hoor. Grote groepen demonstranten liepen zeer triomfantelijk over de rijbanen. Dat was glorieus. They did it! Groot gejuich, van support naar blokkeerders, van blokkeerders naar support. Het duurde niet lang of op de twee rijbanen zaten honderden vastbesloten en afgaand op gezichten en geluiden hoogst opgewekte blokkeerbetogers. Prachtig om te zien en horen! Aantallen? Honderden, beneden aan het blokkeren, vele honderden er om heen in de support-demonstratie.
Zingen! Leuzen roepen! Vrijwel onafgebroken. Eigenlijk de hele middag. En het werd een lange middag want dit was niet zomaar voorbij. Niet dat de politie geen pogingen deed hoor. Ik zie in mijn signal-berichtjes terug dat ik om 12.14 uur al meldde dat de politie met vorderen was begonnen: ‘Hier spreekt de politie!‘ en of mensen zich wilden verwijderen, ‘anders wordt u aangehouden’. Snel herhaald, snel nog een keer. Om 12.43 uur berichtte ik aan mensen dat de arrestaties waren begonnen. Maar ja, er zaten echt honderden en nog eens honderden mensen…
Eerst naar de leuzen en het gezing. Prachtige creaties zaten erbij, veel bekends, ook voor mijn nieuwe. Stop Met Die Subsidie!’ , op de melodie van Queen’s ‘We Will Rock You’. Die kende ik nog niet. Bekend was wel: ‘What do we want? Climate Justice! When do we want it? Now!’ en het liedje ‘Hey ho take me by the hand, Strong in solidarity we stand, Fight for climate justicel Fight for climate justice!’. Vaak ook: ‘Extinction! Rebellion!’ Mooi was trouwens nog ons antwoord op het ‘Hier spreekt de politie’: ‘Attentie, attentie! Er is een klimaatcrisis!’ Voor mensen die gearresteerd werden riepen we keer op keer: ‘You are not alone, you are not alone!’ En waar we agenten hardhandiger zagen worden: ‘We are peaceful. What are you?’ Bij die laatste had ik wel bedenkingen. Ik dacht: nu nog wel. Maar niet per definitie. Vreedzame actie is een optie, geen principe. Terugvechten, ook letterlijk, is legitiem en nodig. Dat was niet aan de orde hier, gezien de opzet van de actie. Maar ik maak van het afzien van hardhandige zelfverdediging geen principe.
Ik hoorde gelukkig ook een andere reactie op politionele narigheid: ‘Politie! Fascisten! Staatsterroristen!’ klonk het opeens vanuit een stuk van de blokkade. Dekselse anarchisten, vermoed ik, net als ik dus. En als dekselse anarchist ging ik dat dus mee roepen. Het sloeg bij de mensen om mij heen niet erg aan. Maar ik denk dat het zinnig is om toch keer op keer radicaler leuzen tussen de vriendelijke gematigdheid te helpen weerklinken. We hebben een scherpere houding jegens staat en politie – te bestrijden vijanden, geen potentiële bondgenoten die we enkel maar hoeven wakker te schudden – heel hard nodig in de klimaatstrijd, en die houding kan maar beter worden verspreid.
Spandoeken waren er ook, en leuzen op de muren naast de A12. ‘Stop Fossiele Subsidies’, stond er. Het allerslechtste spandoek dat ik zag? ‘Overheid, red ons!’ Voorzien van XR-logo maar ik wil graag denken dat XR- mensen hier niet achter staan. Cringe, zo schijnt men zoiets tegenwoordig te noemen. Immers: overheid, red ons? Egwaar?! Exact de overheid die intussen bezig was met groot machtsvertoon actievoerder na actievoerder na dappere actievoerder weg te slepen, in voor de gelegenheid gecharterde bussen van het stadsvervoer te proppen en onder politiebegeleiding af te voeren naar een vooralsnog onbekende plek!? Die overheid moet ons gaan redden?! Dieper: de overheid is deel van het klimaatprobleem. Verstrengeld met het fossiele kapitaal, en tot der tanden gewapend om protest tegen dat kapitaal neer te slaan? Dat worden onze redders als we het ze maar indringend onder de e neus blijven wrijven?! ‘Overheid red ons’? Door te doen alsof de overheid zoiets kan, verschaf je de overheid een krediet dat ze op geen enkele manier verdient. Daarmee help je niet de klimaatstrijd, maar help je die o0verheid haar gezicht te redden. Weg met die leus, echt. En weg met de staat waaraan die leus steun betuigt door zelfs maar de mogelijkheid te hypen dat de overheid ons gaat redden. Wij gaan elkaar en de planeet redden, dwars tegen de overheid in. Red ons van de overheid, en van het kapitaal! En dat doen we dus zelf.
Gelukkig was dit een uitzondering, de meeste leuzen, van XR of van anderen, waren prima. Uitschieter voor mij was: ‘Groene transitie zonder politie!’ Dat is precies gooed gezegd! Die heb ik herhaaldelijk ook als leus ingezet, maar dat sloeg nauwelijks tot helemaal niet aan. Antipolitie-geluiden waren sowieso bedroevend dun gezaaid. Veel mensen zien het politieoptreden als wel betreurenswaardig maar eerder een soort vergissing van mensen die onze goede bedoelingen nog niet zien dan als het systeemprobleem dat het is. Ik hoorde wel andere d radicale leuzen: ‘Anti- Anti-Caopitalista’ klonk vanuit verschillende kanten en uit vele kelen. ‘One Solution! Revolution!’ was er ook, maar niet heel massaal. Geen insurrection gehoord, deze keer, maar dat komt wel weer.Verder de in klimaatkringen veel gangbaarder ‘We are Unstopppable, Another World Is Possible!’ Tussendoor steeds weer ‘You Are Not Alone!’ , hier en daar ook in het Nederlands: ‘Jij bent Niet Alleen!’.
Arresteren, arresteren, arresteren
Intussen was de politie dus bezig met arresteren. Dat ging niet heel gemakkelijk want er zaten dus erg veel mensen. Al snel verscheen er een touringcar. Daar bracht – sjouwde, sleepte, soms sleurde – de politie de gearresteerde actievoerders naar toe, en toen die bus vol was, vertrok die. Zo ging dat door. Nog een bus, en nog een. Op de ene rijbaan, later ook op de andere. Aanhouden, naar de bus brengen, in de bus proppen en afvoeren. Bij het wegrijden enorm applaus en gejuicht voor d gearresteerde mensen, enorm opgetogen lachende en klappende gezichten van de gearresteerden in de bus. Bij een van de laatste bussen had een actievoerder kans gezien om een vlaggenstok uit het raam te houden, met een XR-vlag er aan! De bus reed weg, met fier wapperende XR-vlag! Haha, zulke momenten van glorie.
Intussen deed de politie haar werk van schande. Dat ging relatief beheerst, ik zag geen klappen en dergelijke. Maar je kon wel zien – of merken aan verontwaardigde reactie van mensen die meer zagen – dat agenten soms geniepig geweld gebruikten, met de pols en dergelijke. En het gesleep ging ook niet bepaald altijd heel subtiel. Maar wat vooral zo dramatische indruk maakte op mij is dat het maar door ging, en door ging, en door ging. Uren lang, bus na bus. Ik heb zes of zeven bussen gezien, meen ik. Dat kunnen meerdere malen dezelfde bussen zijn geweest, na aflevering van de ontvoerden teruggekeerd voor het volgende transport. Vijftig mensen per bus? Dat maakt dan 300 tot 350 van staatswege ontvoerde klimaatactivisten. Maar het kan best dat tenminste sommige bussen 80 zetels had. En dan zit je al op tussen de 480 en 560 mensen. En volgens mij werden niet alleen zitplaatsen benut. Ik lees dat de politie het heeft over 200 aanhoudingen en XR spreekt van 650,(3) XR zal er niet ver naast zitten. Over die bussen nog dit: ik zag dat minstens een daarvan van HTM was, het stadsvervoer in Den Haag. Ik zou wel eens druk gezet willen worden op dat bedrijf zodat het niet meewerkt aan hetn afvoeren van demonstranten. Openbaar vervoer en repressie dienen we niet met elkaar te verwarren.
Ik vraag me af wanneer er voor het laatst zulke grote aantallen demonstranten gearresteerd zijn op een enkele dag bij een enkele actie. Het was demonstratief staatsgeweld, ergens extra scary in haar beheerstheid. En wat een politiemacht? Ik ben eens gaan tellen. Ik kwam uit bij tegen de tachtig agenten buiten de ;politiebusjes en binnen mijn gezichtsveld. Ik zag acht of negen politiebusjues, maar ik denk dat er in de tunnel richting het Malieveld nog meer stonden. Daaronder ook enkele ME-voertuigen. Wat heeft die flauwekul allemaal gekost?! En de overheid maar beweren dat er te weinig geld is voor zorg en klimaatbeleid.
Dat brengt me tot een verdere beschouwing over de politieaanpak. Ik had met hele andere soorten politiegeweld rekening gehouden. Gezien de logistieke uitdaging van zo veel arrestanten, maar ook gezien het feit dat de overheid dit soort blokkades kennelijk steeds meer zat is, hield ik er rekening mee dat de politie met charges, geknuppel en dergelijke mensen vooral zou willen wegjagen en zoveel angst aan jagen in de hoop dat ze niet meer aan zulke acties mee durven doen. Ik vind dat we serieus met dit soort scenario’s rekening moeten houden naarmate de klimaatstrijd zich uitbreidt en intenser wordt. Waarom heeft de staat deze optie toch niet gekozen?
Ik denk dat de media-aandacht rond de blokkade een rol speelde. Ik denk dat de support-demonstratie – vele honderden mensen die zouden hebben gezien hoe mensen daar beneden werden afgetuigd – een rem op de politie heeft gezet en extremer politiegeweld sowieso heeft ontmoedigd. Ik denk dat de arrestaties van afgelopen donderdag voor extra sympathie en opkomst, met name ook van de support-demonstratie heeft gezorgd. De staat besloot onder die druk om toch nog maar een keer voor de logistieke nachtmerrie van de massa-arrestatie te kiezen. Dat is mijn inschatting, na er zo her en der met mensen – een deelnemer, en iemand die de zaak online heeft gevolg – ook over te hebben gepraat. Deze ervaring geeft trouwens geen enkele garantie voor de toekomst. Als er een volgende keer minder media-aandacht is, als er geen of een veel kleinere support-demo is – of gewoon als de staat een iets andere afweging maakt – zijn er veel engere scenario’s denkbaar dan wat we vandaag hebben mogen aanschouwen – of doorstaan. Be aware and be prepared, al was het alleen maar in gedachten!
Die support-demo was trouwens ook niet buiten gevaar. Al vrijwel meteen hoorden we vanuit de organisatie van de actie dat de politie die ook ging vorderen om zich te verwijderen, naar het Malieveld, het nationale demonstrantenreservaat als het aan de politie en de gezagsgetrouwe burger ligt. Wie blijft riskeerde aanhouding. Dat vorderen vorderde gelukkig helemaal niet erg, we hebben in de support-demonstratie uren ongestoord ons gang kunnen gaan. Prachtig momentje daar trouwens, toen ik op de grond… een speelgoedtractor zag staan, met een er op bevestigde leus.. Ja je kunt als blokker-actievoerder maar beter tractoren meenemen, nietwaar?
Intussen vorderde het breken van de blokkade wel, maar traag. Ik zag al vrij snel dat agenten een groepje blokkeerders systematisch met rust liet en passeerde. Waarom? Toen zag ik een speciaal soort agenten met apparatuur, een soort gasfles of zo, in de weer bij die zittende mensen. Aha! Ze hebben zich vastgelijmd! En ze zaten ook in een soort lock-on: arm in een buis, aan elkaar. Ik laat de technische aspecten rusten, maar het komt er op neer dat mensen aan elkaar vast zaten, en ook nog eens aan het wegdek. En het groepje zat zodanig dat de touringcar op geruime afstand van de andere blokkeerders moest blijven. Dat gaf vertraging! IK denk dat ze zeker een uur met dat groepje – vijf, zes mensen – zijn bezig geweest. En verdero0p zat nog een groepje vastgelijmde mensen. Tijdrovend. Net als de twee actievoerders die zich hangend in een lantarenpaal hadden weten te bevestigd, en die er door brandweer uit werden gehaald helemaal tot op het eind. Toen was de blokkade al weg, maar er waren nog steeds aardig wat support-demonstranten die bleven juichen en roepen: ‘You Are Not Alone!’
… en een bijna-arrestatie
Intussen was er opeens gevaar van de andere kant. Een agent maande een demonstrant vlak bij me om het d bord met leus weg te doen: geen demonstratieve uitingen, dat mag op het malieveld , niet hier. De demonstrant trok er zich weinig van aan, maar ik zag dat de agent niet alelenw as: er stond een groepje dichtbij de support-demonstranten, en ook een politiebusje. Zouden ze de support-demonstratie nu gaan verjagen en mensen eventueel ook aanhouden? Ik ging de situatie, vooral de agenten, fotograferen om mensen via de digitale communicatie op de hoogte te houden, zoals ik eerder op de middag ook deed. Dat vonden ze niet fijn.
Een agent kwam op me af, ik had echter geen zin in sociaal contact met potentiële gewapende ontvoerders. Ik liep dus weg, tussen de demonstranten Agent achter me aan, ik trok me snel los, dacht en hoopte ik, maar dat lukte toch niet. Andere agenten erbij, en even later stond ik bij het politiebusje, stevig vastgehouden. Ze wilden mijn ID, want ze vonden het niet leuk dat ik ze op de foto zette. Ze oefenen hun functie in de openbare ruimte uit, en ik mag ze niet op de foto zetten?! Ik had weinig neiging om snel aan hun verzoek te voldoen, maar ze drongen nogal aan. Het was duidelijk dat de ‘keus’ bestond uit ID laten zien of gearresteerd worden. Ik kwam er niet toe de logische vraag te stellen: ‘op welke basis vordert u mijn ID?’ Dat mogen ze namelijk niet zomaar, iets waar de Amnesty-waarnemer aan wie ik de toestand naderhand vertelde, me op wees, en wat ik op zich ook weet. Ik denk overigens niet dat er erg veel onderhandelingsruimte was, ik tussen vier of vijf gewapende lieden. En onrechtmatig of niet, gelijk zou ik pas achteraf hebben gekregen… na arrestatie.
Toch maar dat ding tevoorschijn gehaald dus, agent heel omstandig checken hoeveel aanslagen er al op mijn naam staan of zoiets. Even later kreeg ik het ding terug, kon ik gaan en wen sten ze me een fijne dag. ‘Dat is niet wederzijds’ luidde mijn antwoord, en dat vonden ze niet aardig, begreep ik. Best. Ik ben niet aardig tegen staatsterroristen. Snel stond ik weer tussen aardige mensen. Een van hen riep tijdens mijn net-niet-aanhouding: ‘Geef hem terug aan ons!’ Zo lief. En kameraden zagen me, eentje filmde de boel, en toen ik dat zag ging mijn vuist natuurlijk in de lucht. Zo maakt een mens op leeftijd nog eens wat mee.
Op de A12 was het intussen gedaan, alleen nog iemand in een lantaarnpaal – en een tweede die ik aanvankelijk niet had waargenomen. Dat duurde allemaal niet heel lang meer, en iets van kwart voor vijf vertrok ik richting station. Thuis vernam ik van blokkeerders die ik kende en die intussen zijn vrijgelaten. Moe nu, maar ik ben erg blij dat ik ben gegaan. En zaterdag ga ik dus weer voor een kolentrein zitten.
Noten:
(1) Kappen met Kolen, https://kappenmetkolen.squarespace.com/
2 Joke Kaviaar, ‘Opruiing By Proxy’, 20 januari 2023, https://jokekaviaar.nl/2023/01/20/opruiing-by-proxy/
(3) ‘Zeker 200 arrestaties bij klimaatprotest op A12 in Den Haag’, NOS, 28 januari 2023, https://nos.nl/artikel/2461572-zeker-200-arrestaties-bij-klimaatprotest-op-a12-in-den-haag es
Peter Storm