HET KLINKT TE GOED, DIT GAAT VERKEERD
WEBSITE PETER STORM
Geplaatst op 25 april 2020 door ravotr
Het gaat te goed in Nederland, en naar ik vrees ook elders. We krijgen cijfers voorgeschoteld waaruit dat duidelijk blijkt: minder doden wegens corona, minder nieuwe besmettingen. Het is alsof het ergste achter de rug is, alsof de piek echt achter ons ligt en de pandemie gaandeweg afzwakt. Dat is goed. Het is ook te goed, en dus slecht. Want het versterkt de druk om de zaak weer open te gooien. Met alle pandemische gevaren van dien.
Kust veiliger, wanneer mogen we weer? Dat zeggen, begrijpelijk genoeg, mensen die het binnen zitten nauwelijks nog kunnen verduren. Dat zeggen echter ook stemmen uit het bedrijfsleven dan wel weer eens ‘aan het werk wil’ – lees: haar personeel weer aan het werk wil zetten. Het is een zorgwekkende houding. Het gevaar is niet geweken. Hoe meer we weer naar buiten gaan, ons gewone leventje met sociale contacten en groepsontmoetingen hervatten, hoe eerder de pandemie terug is met volle kracht. Laten we echt de gezondheid en levens van onszelf en elkaar in gevaar brengen ter wille van de Heilige Economie? Of houden we vol, scherpen we onze houding nog wat verder aan en dwingen we dat nare virus echt op de knieën?
Over die cijfers. Zijn die zo gunstig als ze lijken? Voorzichtigheid is geboden, het RIVM heeft ons eerder op verkeerde benen doen belanden, met geruststelling die in ieder geval achteraf wel heel misplaatst overkomt. Met tweets als deze bijvoorbeeld: ‘Met wat we nu weten, lijkt het inderdaad een beetje op de gewone griep’ (25 februari 2020),(1). En deze: ‘we geven aan dat het mogelijk is dat het virus ook naar Nederland komt. Maar dat de kans klein is dat het zich hier verspreidt’ ,(24 januari 2020),(2). En deze: ‘Er is voldoende capaciteit om ernstig zieke patiënten op te nemen op de intensive care’ (24 februari 2020).(3)
Maar de dalende trend waar RIVM-cijfers op wijzen, wordt ook daarbuiten wel bevestigd. Op 25 april meldde het RIVM 120 sterfgevallen wegens corona. Vorige week waren dat er 142. Voor het aantal mensen die wegens corona in het ziekenhuis belandden, geldt iets soortgelijks: honderd nieuwe meldingen op 25 april. ‘Dat zijn er minder dan een week eerder, toen er 129 nieuwe opnames werden gerapporteerd’.(1) Het beeld: ‘Volgens het RIVM is de grote lijn nog altijd dat zowel de opnames als de sterfgevallen “een dalende lijn verto0nen”’.(2)
Het aantal mensen op intensive care (IC) blijft ook dalen, zij het traag: vandaag lagen daar nog 959 mensen met corona, vier minder dan een dag eerder.(3) Dan is er nog de oversterfte, het aantal sterfgevallen boven het gemiddelde. Die extra doden weerspiegelen de sterfte wegens corona. Die daalt inmiddels volgens het Centraal Bureau van de Statistiek CBS) ook weer. ‘Vorige week overleden nog altijd bijna 1200 mensen meer dan gebruikelijk in Nederland, maar de zogenaamde oversterfte in verband met corona was lager dan de week daarvoor’.(4)
Allemaal gunstige berichten dus! Wel een paar kanttekeningen, voordat ik in ga op oorzaken van deze ontwikkeling en op de vraag wat ons nu te doen staat. Er wordt een daling van het aantal IC-opnames gemeld. Maar ik las ook dit: ‘Ouderen die ernstig ziek zijn door het coronavirus belanden minder op de intensive care’.(5) Waarom is dat? ‘(Huis)artsen hanteren sinds 27 maart een nieuwe leidraad voor ouderen met corona. Die leidraad dient om samen met de patiënt en familieleden goed te kunnen beoordelen of een ziekenhuisopname zinvol is.’ Want, zo is de redenering, opname en behandeling zijn erg zwaar en beangstigend, juist voor deze mensen. Het klinkt haast een beetje als: doodgaan kunt u thuis ook, dat hoeft u toch niet in zo’n akelig ziekenhuis te doen? Marcel Olde Rikkert, verbonden aan het Radboutumc in Nijmegen: ‘Er is nu een scherpere selectie aan de poort: zieke en kwetsbare mensen blijven vaker thuis en krijgen daar eventueel zuurstof en medicijnen’. Selectie aan de poort? Het klinkt alsof het gaat om toelatingsexamens, niet om het redden van mensenlevens.
Het artikel bevat ook het volgende huiveringwekkende zinnetje: ‘Hoeveel meer ouderen nu thuis sterven aan corona is niet bekend.’ Hoeveel meer er thuis sterven, en niet of er meer mensen thuis sterven is kennelijk de vraag. Dit mogen we wel in het achterhoofd houden als we lezen over dalende aantallen in de IC’s: mensen worden met een goed gesprek kennelijk op andere gedachten gebracht en moge thuis herstellen of, in onbekende aantallen, doodgaan. Deze gegevens wijzen niet op dalende aantallen ernstig ziektegevallen. Deze cijfers wijzen op een andere aanpak van mensen die ernstig ziek zijn geworden vanwege corona. Deze cijfers stellen bepaald niet gerust. Ze vragen om nader onderzoek en grote waakzaamheid.
Ook over het dalend aantal ziekenhuisopnames is inmiddels meer te vertellen. Die vindt niet gelijkmatig plaats In Noord-Brabant meldt het Regionale Overleg Acute Zorgketen ROAZ juist een toename van het aantal wegens corona opgenomen mensen, al is het corona-vermoeden niet bij al deze mensen al via een test bevestigd. Een woordvoerder van dat ROAZ: ‘Het baart ons in ieder geval zorgen, want een deel van deze patiënten komt straks ook weer op de intensive care terecht, waardoor daar de druk dan opnieuw toeneemt.’ Zo blijft het ook moeilijk om de zorg voor niet-coronapatiënten goed op gang te krijgen, zo legt de voorzitter van het ROAZ uit.(6)
Het gaat dus over het geheel genomen wel wat beter, maar het gaat bepaald niet echt goed. Het is hoe dan ook gevaarlijk om op de verbetering al te veel nadruk te leggen. Want hoe meer daar de nadruk ligt, hoe groter de neiging om maatregelen los te laten en nonchalant te worden, minder zorgvuldig afstand te houden, eerder in groepjes samen te komen, naar buiten te gaan, in het OV te stappen en dergelijke, onder het noodlottige motto: het kan wel weer, toch? Die afnemende zorgvuldigheid kan de afname van het aantal besmettingen, ziektegevallen en overlijdens binnen enkele weken weer doen omslaan in een nieuwe toename. Een te positief beeld kan ook bedrijfstakken en ondernemers aanmoedigen om de druk om ‘de economie’ weer op gang te brengen, verder op te voeren.
Zowel die nonchalance als die druk dienen met kracht te worden bestreden. Door onszelf, want op de regering kunnen we bepaald niet rekenen. En dat is dan nog heel zacht gezegd. Het wordt hoog tijd om van de halfslachtige en geenszins intelligente lockdown die ons van hogerhand is opgelegd, en die nu dreigt t worden losgelaten, eigenhandig en van onderop in een zelf-georganiseerde shutdown om te vormen. Voor onze eigen gezondheid en levens en die van elkaar.
Noten:
1 Geciteerd in: Kustaw Bessems, ‘Luisteren we in de coronacrisis niet naar een te klein groepje deskundigen?’ Volkskrant, 9 april 2020, https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/luisteren-we-in-de-coronacrisis-niet-naar-een-te-klein-groepje-deskundigen~bc117875/ Een voortreffelijk stuk journalistiek, dit artikel.
2 Geciteerd in Lucas Gasthuis, ‘De coronacrisis in tweets van het RIVM: een tijdlijn’, Elseviers Weekblad, 16 maart 2020, https://www.elsevierweekblad.nl/nederland/achtergrond/2020/03/tijdlijn-coronacrisis-in-tweets-rivm-743404/ Ik citeer niet bepaald graag uit dit tendentieus rechtse papierpakket. Maar ik zie geen reden om aan de authenticiteit van de aangehaalde tweets te twijfelen.
2 Lucas Gasthuis, ‘De coronacrisis in tweets van het RIVM: een tijdlijn’, Elseviers Weekblad, 16 maart 2020, https://www.elsevierweekblad.nl/nederland/achtergrond/2020/03/tijdlijn-coronacrisis-in-tweets-rivm-743404/
3 ‘RIVM meldt minder nieuwe opnames (100) en doden (1200 dan week eerder’, Nu.nl, 25 april 2020, https://www.nu.nl/coronavirus/6047212/rivm-meldt-minder-nieuwe-opnames-100-en-doden-120-dan-week-eerder.html
4 ‘Coronacijfers van 25 april: RIVM ziet nog altijd “dalende lijn”’, NOS, 25 april 2020, https://nos.nl/artikel/2331720-coronacijfers-van-25-april-rivm-ziet-nog-altijd-dalende-lijn.html
5 ‘Aantal coronapatienten op intensive care neemt af naar 959’, Nu.nl, 25 april 2020, https://www.nu.nl/coronavirus/6047243/aantal-coronapatienten-op-intensive-care-neemt-af-naar-959.html
6 ‘CBS ziet coronasterfte teruglopen, ook in de verpleeghuizen’, NOS, 24 april 2020, https://nos.nl/artikel/2331577-cbs-ziet-coronasterfte-teruglopen-ook-in-de-verpleeghuizen.html
7 Johan van Heerde, ‘Oudere met corona komt veel minder gauw op de intensive care’, Trouw, 20 april 2020, https://www.trouw.nl/nieuws/oudere-met-corona-komt-veel-minder-gauw-op-de-intensive-care~b558a97c/ , gevonden via ‘Oudere met coronavirus minder gauw doorverwezen naar IC’, NOS, 20 april 2020, https://nos.nl/artikel/2331079-oudere-met-coronavirus-minder-vaak-doorverwezen-naar-ic.html
8 Lody Trepels & Joris van Duin, ‘Forse toename van aantal nieuwe coronapatiënten in ziekenhuisen: “Dit baart ons zorgen”’, Omroep Brabant, 25 april 2020, https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/3194351/Forse-toename-van-aantal-nieuwe-coronapatienten-in-ziekenhuizen-Dit-baart-ons-zorgen
Peter Storm