BESTRIJD FASCISME MET DE PEN EN HET ZWAARD!
CANCELARIJ, FAKKELDRAGERIJ, ZWIJGER EN KAAG
WEBSITE PETER STORM
dinsdag 21 februari 2023
Extreem-rechts marcheert op, en zal daarmee doorgaan totdat er voldoende mensen samen zeggen: Ho! Tot hier. Niet verder. Terug jullie, in je spreekwoordelijke riolen vanwaar jullie zijn gekomen. No Pasaran. 1.2.3.4. We Willen Geen Fascisme Hier – en ook niet daar, en ook niet waar dan ook. Meegaandheid is de fascisten helpen. Bij voorbaat terugwijken is de fascisten helpen. De confrontatie uit de weg gaan is de fascisten helpen. Ze op onderdelen hun zin geven – wat niet hetzelfde is als dingen doen die toevallig ook opportunistisch door fascisten wordt bepleit – is de fascisten helpen.‘Begrip’ tonen – wat niet hetzelfde is als proberen te begrijpen waar de steun voor fascisten vandaan komt – is de fascisten helpen. Facilitering is collaboratie, tegemoetkomendheid is collaboratie.
Zwijger, dialoog – en liegt nog steeds
Fascisme gedijt door middel van intimidatie. Soms werkt die intimidatie, en soms gelukkig ook niet. Intimidatie – in dit geval indirect, via zeer vijandige framing – werkte rond een discussieavond die op 7 maart 2023 in debatcentrum Pakhuis de Zwijger zou willen gehouden. Die avond zou gaan over ethiek in de klimaatstrijd, toegespitst op de vraag of geweld in de strijd tegen klimaatverandering een legitieme plek had. Een zinnige vraag, zeker waar die ingebed is in grotere vragen: hoe urgent is de klimaatcrisis? Wat is er nodig om die crisis te bezweren en het overleven van ons allemaal – schimmels en planten en dieren, waaronder ook mensen – proberen te waarborgen? Hoe ver mag je gaan – wat mij betreft: hoe ver dienen we te gaan! – om het leven op deze planeet te redden? We hebben zulke discussies nodig. Ze worden natuurlijk ook allang gevoerd. Het had best boeiend kunnen zijn om zo’n gedachtewisseling ook eens in de vorm van een bijeenkomst met verschillende gezichtspunten daarover te hebben. Al is het wel de vraag of de boel inhoudelijk erg ver boven het niveau van min of meer doordachte soundbites over en weer zou zijn uitgekomen.
Maar dat zullen we dus nooit weten. Want het gaat niet door. Heisa en misbaar was er meteen. En al heel snel trok GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger zich terug uit het gebeuren. Niet heel lang erna bleek het hele evenement gecanceld. Dat was zondagavond 19 februari 2023. Debatcentrum De Zwijger bracht een tekstje naar buiten: ‘Pakhuis de Zwijger staat voor dialoog en we wijzen elke vorm van geweld en oproep tot geweld af.’(1) Alsof discussiëren over geweld als actiemiddel automatisch een oproep tot geweld is. Alsof dialoog niet ook een gedachtewisseling over geweld als actiemiddel zou kunnen omvatten.
En hoe hard ze daar ook roepen: ‘we wijzen elke vorm van geweld af’… mij is het niet opgevallen dat dit ook geldt voor het systematische politiegeweld – ontvoering, opsluiting, soms mishandeling – dat tegen klimaatactivisten wordt ingezet, ook in de stad waar Pakhuis De Zwijger staat. Heeft dat Pakhuis burgemeester Halsema al eens op de vingers getikt nadat die weer eens de beroepsmatige openlijke geweldplegers van de ME op krakers of andere actievoerders losliet? Riep dat pakhuis op tot ‘dialoog’, en geen geweld, toen het Openbaar Ministerie acht klimaatactivisten liet ontvoeren wegens ‘opruiing’,(2) dus niet om wat ze deden maar om hun bijdrage aan de ‘dialoog’ in de vorm van bijvoorbeeld tweets? Of is ontvoering door gewapende lieden opeens geen geweld meer als de gewapende mannen in staatsopdracht te werk gaan en uit belastinggeld – resultaat van afpersing trouwens, ook een gewelddaad – worden betaald?
De rechtse druk was Pakhuis de Zwijger kennelijk al binnen een paar uur teveel. De debatavond werd gecanceld, ongetwijfeld onder die druk. Daarmee zegt Pakhuis de Zwijger feitelijk: intimideer ons, en we geven jullie je zin. Zet ons neer als medeplichtigen aan ‘links geweld’ of wat je maar wilt, en we komen je tegemoet. Pakhuis de Zwijger beloont hiermee de rechtse druk. Pakhuis De Zwijger faciliteert hiermee het fascisme. Hoe dit enigerlei ‘dialoog’ dient, mag het Pakhuis me uitleggen. Maar ik vermoed dat ze vooral de rol van Zwijger op zich nemen in deze zaak. Rechts weet wat het in volgende soortgelijke zaken te doen staat: intimideer er op los. Het werkt, ze geven ons dan wel onze zin. Ook als je de uitnodiging voor de debatavond onhandig geformuleerd vindt, en zelfs als je het hele onderwerp minder geslaagd vindt: een avond onder dit soort druk cancelen is het fascisme tegemoetkomen en de ruimte voor wat voor debat, discussie en ‘dialoog’ in laten perken door rechts. Dialoog, en liegt nog steeds.
Vermakelijk is dan weer wel dat de cancelarij averechts werkt. De zondagavond waarop de bijeenkomst werd afgeblazen, woedden er op Twitter felle discussies precies over de vraag of, in hoeverre en in welke vorm geweld een zinnig – en zinnig bespreekbaar! – actiemiddel in de klimaatstrijd is. Ik vermoed dat dat op andere sociale media ook gebeurt, en dat er ook offline gesprekken over plaatsvinden, eerder extra aangewakkerd dan afgeremd door de heisa rond de gecancelde debatavond. Intussen is er ook al weer een gepast scherp artikel van Joke Kaviaar: ‘Geweld of geen geweld? Die vraag mag niet eens gesteld!’(3) De discussie gaat gelukkig verder dan de vraag of de discussie sowieso wel gevoerd mag worden, en raakt nu en dan de kern: wat is er nodig om de planeetdestructie een halt toe te roepen? En als datgene wat nodig is nu eens onwettig is en/of valt een zinnige of minder zinnige definitie van ‘geweld’? Ik ga daar binnenkort iets meer over schrijven, het Openbaar Ministerie is van harte uitgenodigd om mee te lezen.
Die discussie is dus niet te smoren met enkel het schrappen van een discussiebijeenkomst. Die noodzakelijke discussie is door dat schrappen juist aangewakkerd. Maar laten we er rekening mee houden dat wat wij goede discussiebijdragen vinden, voor rechts een steen des aanstoots is en in kringen van politie en Openbaar Ministerie maar al te graag als ‘opruiing’ wordt geframed. Laten we rekening houden met repressie en intimidatie. Maar laten we daar nadrukkelijk niet bij voorbaat voor wijken. Discussies over hoe we effectief klimaatstrijd voeren, zijn te belangrijk om door welk debatcentrum of gezagsorgaan dan ook te laten inperken. Die discussie vergt de volle vrijheid, en die nemen we dus zelf.
Kaag tegenover de fakkeldragers
Pakhuis de Zwijger laat zien hoe je rechtse intimidatie dus niet tegemoet treedt. Het debatcentrum wijkt voor fascisme en geeft rechts haar zin door de debatavond over ethiek en actiemiddelen inclusief de optie van geweld in de klimaatstrijd, af te blazen onder druk van de commotie. Zo moet het dus niet. Hoe wel? Iets – niet alles, maar wel degelijk iets – van de noodzakelijke houding wordt gedemonstreerd door een nogal onwaarschijnlijke deelneemster aan de strijd tegen fascisme, namelijk door Sigrid Kaag, minister van buitenlandse zaken en aanvoerster van D66.
Zij was uitgenodigd om aan een debatavond mee te doen in de Overijsselse plaats Diepenheim. Daar hadden boze burgers en boeren mensen opgestookt om haar te ‘begroeten’ met fakkels in de hand. Het werd een griezelig dreigend tafereel, de fakkeldragers in een halve cirkel om haar heen tamelijk dichtbij. Iemand voegde Kaag toe dat ze ‘niet voor Nederland’ was (4) – een onverdiend compliment, maar ongetwijfeld niet zo bedoeld. Kaag probeerde met de mensen te praten, maar het afspelen van sirenes maakte haar dat extra moeilijk, en echt in de stemming voor een redelijk gesprek was de fakkeldragersbrigade niet. Gesprek zinloos, Kaag vertrok weer.
Maar niet voordat ze met haar kalmte tegenover deze hatelijke menigte had laten zien hoe je extreem-rechts – want dat was de strekking van de fakkeldragerij overduidelijk – tegemoet treedt. Niet door angstig weg te rennen. Niet door ze hun zin te geven. Niet door zich te verschuilen achter hagen van politie, niet door een opzichtig escorte van kleerkastensecurity, al waren er wel politieagenten en ongetwijfeld ook security mensen. Al helemaal niet door het gezag op te roepen aan de fakkeldragerij hardhandig een einde te maken. Nee. Ze stond daar, wel degelijk kwetsbaar. En ze vertrok op haar eigen moment, niet later en niet eerder.
Ik vond het een tafereel van waardigheid en moed van haar kant, tegenover een bepaald niet ongevaarlijke groep mensen. Mevrouw Kaag verdient hiervoor respect. Met waardering voor haar partij D66 als neoliberale regeringspartij heeft dat verder niets te maken, want van die waardering is bij mij geen sprake. Maar haar weigering om zich door een stel fascisten bang te laten maken verdient waardering.
Natuurlijk werd vanuit het fakkeldragerskamp na afloop gewezen op volstrekt lieve en onschuldige bedoelingen achter de vurige ontvangst. ‘Voor ons is een fakkel een vlam van gezelligheid’, vertelde Gert-Jan Lansing, die de ontvangst had helpen organiseren.(5) Ja, daarom zwaai je natuurlijk met zo’n fakkel ook binnen een paar meter afstand van het hoofd van degene die je intussen uitscheldt voor de landverraadster die ze – alweer helaas, want landverraad is een deugd zoals nationalisme een vloek is – helemaal niet is.
Tijdens de actie bleek trouwens al waar de fakkels aan refereerden. ‘Op sociale media circuleren filmpjes van het protest. In een video wordt ook gerefereerd aan Max van den B., Eerder deze maand is Max van den B. in hoger beroep veroordeeld, omdat hij Kaag vorig jaar heeft bedreigd bij haar huis. Hij was daar met een brandende fakkel en schreeuwde complotleuzen.’(6) Maar de fakkels van zondagavond waren puur voor warmte en gezelligheid. Sure. Het pamflet waarmee de menigte trouwens mede op de been werd gebracht, was ondertekend door Strijders Twente.(7) dat klinkt ook echt als puur een gezelligheidsvereniging gericht op het ontsteken van paasvuurtjes, nietwaar?
Gevestigde politici – Rutte, Hoekstra, zelfs Caroline van der Plas van BBB – spraken schande van het gebeuren.(8) Ach ja. Wat zij willen is dat politici – maar bijvoorbeeld niet klimaatactivisten, anti-Zwarte Piet actievoerders en antifascisten – hun taak ongehinderd kunnen vervullen, zonder door fascistische hordes of geüniformeerde staatsknokploegen te worden belaagd. Die hordes en vooral die knokploegen vinden ze verder wel best of zelfs prima, als ze maar andere doelwitten kiezen. Het gaat deze politici vooral om hun eigen veiligheid. Die van ons brengen ze doodleuk in gevaar, door hun beleid en door zich achter politie te verschuilen zodra dat beleid principieel uitgedaagd wordt.
Voor Rutte, Van der Plas en Hoekstra was Kaag vooral een collega in gevaar. Voor mij was Kaag heel even vooral een door fascisten belaagd persoon, die tegenover die fascisten heel even even een toonbeeld was van het soort onverzettelijkheid die we in de strijd tegen extreem-rechts zo nodig hebben, maar die helaas veel te vaak ontbreekt.
Noten:
(1) ‘Programma “Moreel beraad over het klimaat” is geannuleerd’, 19 februari 2023, https://dezwijger.nl/update/programma-moreel-beraad-over-het-klimaat-is-geannuleerd
(2) ‘College over klimaatarrestaties: demonstratierecht ernstig onder druk’, RTL Nieuws, 31 januari 2023, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5362813/klimaatprotesten-arrestaties-a12-snelweg-college-voor-de-rechten
(3) Joke Kaviaar, ‘Geweld of geen geweld? De vraag mag niet eens gesteld!’, 20 februari 2023, https://jokekaviaar.nl/2023/02/20/geweld-of-geen-geweld-de-vraag-mag-niet-eens-gesteld/
(4) ‘Kaag tijdens campagne opgewacht door demonstranten met brandende fakkels’, Nu.nl, 20 februari 2023, https://www.nu.nl/politiek/6252039/kaag-tijdens-campagne-opgewacht-door-demonstranten-met-brandende-fakkels.html
(5) ‘Organisatoren van actie Kaag snappen commotie over ‘gemoedelijke’ fakkels niet’, NOS, 20 februari 2023, https://nos.nl/artikel/2464665-organisatoren-van-actie-kaag-snappen-commotie-over-gemoedelijke-fakkels-niet
(6) ‘Kaag tijdens campagne opgewacht door demonstranten met brandende fakkels’, Nu.nl, 20 februari 2023, https://www.nu.nl/politiek/6252039/kaag-tijdens-campagne-opgewacht-door-demonstranten-met-brandende-fakkels.html
(7) ‘Kaag in Twente opgewacht door demonstranten met brandende fakkels’, NOS, 20 februari 2023, https://nos.nl/artikel/2464564-kaag-in-twente-opgewacht-door-demonstranten-met-brandende-fakkels
(8) ‘Kaag in Twente opgewacht door demonstranten met brandende fakkels’, NOS, 20 februari 2023, https://nos.nl/artikel/2464564-kaag-in-twente-opgewacht-door-demonstranten-met-brandende-fakkels
Peter Storm