In Zaanstad zijn de voorbereidingen voor de Sinterklaasintocht van dit jaar in volle gang. De intocht moet toeristische trekpleister De Zaanse Schans op de kaart zetten. Voorafgaand aan de intocht worden er in Zaanstad zogenaamde stadsdialogen gehouden.
Over Zwarte Piet moet vooral veel gepraat worden, zo is de teneur. Het is niets anders dan poseren voor de buhne en Burgemeester Hamming, die tijdens de slavernijherdenking in Zaanstad nog het kabinet opriep om excuses aan te bieden voor het slavernijverleden, glimt van trots. Maar terwijl het kabinet van hem excuses moet aanbieden, vaart blackface karikatuur Zwarte Piet de Zaan op.
Er is ruimte voor de discussie, zo heet het. Mosterd na de maaltijd, want de beslissing is al vier maanden geleden genomen. Nou vooruit, er mag worden gedemonstreerd, maar wel alleen “zolang de kinderen er geen last van hebben”. Uit het zicht van de intocht dus. Dat zwarte kinderen elk jaar discriminatie ondervinden ten gevolge van het racistische karakter van Zwarte Piet, daar wordt gemakshalve weer aan voorbij gegaan. Voor hen geldt geen “zolang de kinderen er geen last van hebben”.
In een artikel in Trouw van 15 november 2017 kwam een Zaanse moeder aan het woord, Jeanne Gnimavo-Wennekendonk. Ze vertelt hoe ze vorig jaar haar kinderen van de Hannie Schaft school in Zaanstad heeft moeten thuishouden vanwege het racisme in Sinterklaastijd: “Hun vader was de enige echte Zwarte Piet. De kinderen waren vies, die moest je niet aanraken en ze stonken ook als Zwarte Piet.” Er werd over gepraat op school. Maar daarna werd een van de kinderen ‘chocoladereep’ genoemd.
Is het voor alle kinderen feest? Nee. Waarom dan de witte kinderzieltjes de aanblik van protestdemonstraties besparen terwijl zwarte kinderen worden uitgescholden en gediscrimineerd? Maar hee, Hammink, we lullen er gewoon nog even over door. En dat is precies waarom actie bij de intocht nodig is. Wil je de witte kinderen sparen, dan zul je de zwarte kinderen van het racisme moeten verlossen. Al het andere heet gewoon: apartheid.
De NTR, partner in crime van de gemeente Zaanstad, wrong zich afgelopen week in alle (Zaan-)bochten over de intocht. Eerst kondigden ze aan: alleen roetveeg Zwarte Pieten. Het lokale Sinterklaascomite dat eerst nog vol bravoure riep dat zij wel eens even zouden zorgen dat het beeld toch overwegend blackface zou worden, trok zich klagend en mopperend terug. Een paar dagen en veel gebrul van allerlei rechtsvolk later, haastte de NTR zich de goegemeente gerust te stellen: er doen ook blackface Zwarte Pieten mee hoor! Kennelijk houdt men graag het Sinterklaascomite binnenboord. Het wordt dus weer traditioneel ‘gezellig’.
Inmiddels heeft een kroegbaas in Zaanstad een pro-zwartepietdemonstratie aangekondigd en de neo-nazi’s van de NVU doen ook mee. En alsof dat nog niet genoeg is, krijgt Hammink ook steun van de Stichting Civitas Christiana die voor de zoveelste keer een petitie voor Zwarte Piet is gestart. Civitas Christiana is een organisatie van conservatieve nieuw-rechtse katholieken met een hoofdkantoor in de VS. Eerder dit jaar kwamen ze in de publiciteit door een homofobe actie tegen posters van een bekend kledingmerk met zoenende mannen erop.
Het is tekenend op wiens steun Zwarte Piet kan rekenen, en daarmee burgemeester Hamming en de NTR. Zegt dat niet al genoeg? Hoe langer er wordt gediscussieerd, hoe langer racisme kan voortbestaan. Het is tenslotte een mening waarover we het kunnen hebben, aldus al die mensen die zich beroepen op hun bereidheid tot dialoog. Zo kunnen tegenstanders van Zwarte Piet nog heel wat jaren worden bezig gehouden met discussies en gesprekken. De rest van het werk wordt gedaan door conservatief en extreem-rechts en hun dreigementen en wegblokkades en door de knuppels van de politie.
Samen met Jennifer Leijen en Harry Westerink van Doorbraak stuurde ik 17 september een open brief naar Hamming, precies omdat er genoeg gepraat is. Omdat Hamming, organisator van het racistische evenement dat Sinterklaasintocht heet, alleen maar het protest wil kanaliseren. Omdat de beslissing al genomen is en de intocht al wordt voorbereid.
Hamming wil dat het kabinet excuses aanbiedt voor het slavernijverleden. Maar waar blijven de excuses voor het uitstellen van de afschaffing van Zwarte Piet, voor de doelbewuste jarenlange vertraging? Waar blijft de afschaffing van racisme? Wanneer kunnen zwarte kinderen in deze tijd van het jaar eindelijk weer naar school zonder bang te hoeven zijn?
Ja, Hamming is een man van veel mooie woorden. Geloof er maar niks van. Er komt een tijd dat je moet zeggen: we hebben het er lang genoeg over gehad. En die tijd is nu. Het is tijd voor radicale verandering.
Joke Kaviaar, 7 oktober 2018