VLUCHTELINGEN ZIJN MENSEN EN DAAR HOORT EEN MENSWAARDIGE BEHANDELING BIJ
en Joris Sprakel schrijven: ‘In een beschaafd land zou niemand mogen verkommeren’
In een opiniestuk in de Volkskrant van 17 april, stellen twee medewerkers van DTenV dat de vluchtelingen uit de Vluchtkerk en opvolgende plekken, terug zouden kunnen maar dat niet willen. In onze ervaring kunnen de meeste vluchtelingen niet terug. Daar gaat het echter in deze discussie volgens ons niet om. Of ze nu terug kunnen of niet, het blijven mensen, en mensen hebben recht op een menswaardige behandeling. Daar waar de medewerkers dan ook stellen dat de ongedocumenteerden zichzelf boven de wet en buiten de democratie plaatsen, hebben ze ongelijk.
Door Joris Sprakel en Jelle Klaas
De Nederlandse wet stelt inderdaad dat als ongedocumenteerden niet in Nederland mogen zijn, zij zorg moeten dragen voor hun eigen vertrek, al dan niet met hulp van de overheid. De overheid mag ondertussen de ongedocumenteerde uitsluiten van voorzieningen. De uitsluiting, beter bekend als het koppelingsbeginsel, gaat uit van het idee dat als het leven ongemakkelijker wordt, mensen eerder zullen vertrekken. De vraag is of dat klopt, maar los daarvan neemt hoe dan ook de waardigheid van het menselijk bestaan af. De redenatie komt enkel voort uit de doelstellingen van het immigratiebeleid. Deze doelstellingen (minder instroom, kortere verblijfsduur) mogen niet ten grondslag liggen aan de vraag of iemand hulp nodig heeft.
Nederland is aangesloten bij verschillende verdragen die toezien op de bescherming van de menselijke waardigheid. Het Comité dat toeziet op de naleving van het Europees Sociaal Handvest heeft op 25 oktober 2013 twee immediate measures getroffen tegen Nederland. In deze maatregelen wordt Nederland door het Comité opgedragen in bed, bad en brood te voorzien voor mensen die dat nodig hebben. Het Comité neemt Nederland niet het recht af te beslissen wie in Nederland mag verblijven.
Hoewel democratisch is bepaald dat sommige mensen het land moeten verlaten, betekent dat niet dat ze, zolang ze in Nederland zijn, niet meer als mensen behandeld hoeven te worden. Het koppelingsbeginsel is ook niet absoluut; medisch noodzakelijke zorg, onderwijs en rechtsbijstand worden ook aan ongedocumenteerden geboden. Naar aanleiding van de immediate measures heeft een ruime meerderheid van de Tweede Kamer staatssecretaris Teeven inmiddels opgeroepen deze internationale verplichtingen na te komen. De Tweede Kamer heeft daarnaast bij de invoering van de Koppelingswet ook al aangegeven dat de toepassing niet zo rigide zou moeten worden dat mensen volledig uitgesloten zouden raken.
In een beschaafd land zou niemand mogen verkommeren. Bega je een gruwelijk strafbaar feit in Nederland, dan wordt je opgesloten, wordt je buiten de maatschappij geplaatst. Toch laten we gevangenen niet doodhongeren of omkomen van de kou door het onthouden van basisvoorzieningen. Gevangenen krijgen eten, een bed en een dak boven hun hoofd. Ongedocumenteerden treft een ander lot. Zij worden uitgesloten van elke vorm van ondersteuning van de overheid puur omdat zij hier (nog) zijn. Gesteld wordt dat het eigen verantwoordelijkheid betreft, en dat het lijden daarom aan de vreemdeling zelf te danken is. Dit is volgens ons onbeschaafd en in strijd met de mensenrechten. Aan het recht op bed, bad en brood mag niet de voorwaarde gekoppeld worden om te vertrekken naar een (vaak onmogelijke) bestemming in het buitenland. Inmiddels wordt dit standpunt ook in het hart van onze democratie breed gedeeld.
Dit artikel is een reactie op het stuk: ‘Mensen in vluchtkerk kunnen terug naar land van herkomst, maar willen niet’
Joris Sprakel en Jelle Klaas zijn advocaten sociaaleconomische mensenrechten bij Fischer Advocaten. Ze staan mensen uit de voormalige Vluchtkerk bij in procedures voor het recht op voedsel, kleding en onderdak. Joris Sprakel is daarnaast als docent mensenrechten verbonden aan de Haagse Hogeschool.