dinsdag 6 januari 2015
Op 5 januari scheurde de Nederlandse staat wederom een gezin uitéén. De Nederlandse staat zette de deportatie van de Afghaanse man Fedi Amiri door. De KLM negeerde protesten, nam de man aan boord en op transport. Dochter Tamana kreeg niet eens gelegenheid om afscheid te nemen van haar vader. De man leefde, net als de rest van het gezin, al sinds 2006 in Nederland. Het tegenhouden van zijn deportatie is helaas niet gelukt. Maar het beleid erachter begint wel omstreden te raken, en dat is goed om te merken want dat beleid is een rechteloze schande.
Amiri en zijn gezin – drie kinderen, een vrouw – waren in 2006 al jaren in Nederland (1) toen de gezinsleden een paspoort kregen maar Amiri niet. Hij was lid geweest van de veiligheidsdienst van het Afghaanse ‘communistische’ bewind zoals dat van 1978 tot in 1992 bestond, langdurig overeind gehouden door middel van een Russisch bezettingsleger. Dat feit betekent dat hij tot oorlogsmisdadiger is bestempeld en nu zonder pardon wordt uitgezet. De man had overigens vanaf 2000 wel een verblijfsvergunning en was dus legaal in Nederland, net als de andere gezinsleden.
De uitzetting had nooit plaats mogen vinden, en zijn eventuele misdaden in zijn tijd als politieman horen daar los van te staan. Het gaat hier namelijk om iets principieels. Het deporteren van migranten is nooit legitiem als je de vrijheid van beweging als grondrecht erkent. Ik ben tegen staatsgrenzen en tegen de staatsbevoegdheid om mensen naar believen over die staatsgrenzen te gooien. Dat ‘nee’ is onvoorwaardelijk. No Border betekent voor mij No Border, en niet: soms een beetje Border als degene die er last van heeft mij niet bevalt. Ongeacht wat Amiri meer dan 22 jaar geleden zou kunnen hebben gedaan als politieagent: nu was hij een in Nederland wonend migrant die op die basis recht heeft op steun.
Solidariteit, opkomen voor met deportatie bedreigden, is er niet alleen voor mensen die we aardig en lief vinden, wiens standpunten we delen, wiens gedrag onbesproken is en hun eventuele eerdere beroep boven twijfel verheven. Die solidariteit is categorisch. Vaststelling van iemands schuld is één ding, de vrijheid van migratie die bijvoorbeeld het No Border-netwerkverdedigt is iets anders. Die vrijheid is onvoorwaardelijk. Als de Nederlandse staat Amiri aan had. willen klagen wegens mensenrechtenschending, had ze dat kunnen doen. Maar deportatie inzetten als bestraffing stinkt. En het opent vanwege precedentwerking – ‘we deden dat met die Amiri toch ook?’ – de weg naar meer deportaties.
Ja, als hij destijds misdaden heeft gepleegd, moet hij daarvoor ter verantwoording worden geroepen. In een wereld va die helaas nog opgedeeld in staten en onder staatsgezag staat betekent dit: een behoorlijk proces, met als uitgangspunt dat de man onschuldig is tot het tegendeel is bewezen. Ik zie liever een ander soort rechtspleging, op basis van erkenning van verantwoordelijkheid, genoegdoening en schadeloosstelling waar mogelijk, en gericht op daadwerkelijke verzoening. Strafrecht is immers altijd nog een vorm van onrecht. Maar het strafrecht overstijgen en achter ons laten kunnen we pas nadat we staten en grenzen achter ons hebben gelaten. Zover is het niet, en intussen geldt dus gewoon de eis van een zo eerlijk mogelijk proces. Maar dat doet Nederland dus niet, de Nederlandse staat beschouwt puur het lidmaatschap van die Afghaanse veiligheidsdienst als reden om iemand, zonder bewijs, tot oorlogsmisdadiger te bestempelen. Dat is willekeur, onrecht. De Nederlandse staat behandelt Afghanen die 20 jaar geleden werkten voor een veiligheidsdienst slechter dan ze van nazi-misdaden verdachte mensen veelal behandelde. Die kregen tenminste nog een proces.
Maya Aumaj zet de formele situatie van deze mensen uiteen op Joop.nl. De juridische basis ligt in een VN vluchtelingenverdrag waarvan artikel 1F een uitzondering bepaalt: mensen die “zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan ernstige mensenrechtenschendingen en/ of oorlogsmisdaden” vallen buiten de rechten die vluchtelingen volgens dit verdrag geacht worden te hebben. Die formulering “mogelijk schuldig hebben gemaakt” is al vaag: de verdenking is kennelijk al genoeg om onder 1F te vallen. Een Nederlands ambtsbericht, genummerd ‘2000’en getiteld “Veiligheidsdiensten in Communistisch Afghanistan (19978-1992)” doet er een schepje bovenop door te stellen dat “overheidsfunctionarissen, vanaf de rang onderofficier bij het leger, de politie of de veiligheidsdienst, zich schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdaden tijdens het Communistische regime in Afghanistan.” Vaststelling van persoonlijke schuld is er dus niet bij. “Deze mensen kunnen wegens gebrek aan bewijs niet vervolgd worden” , aldus Aumaj, iets dat bij gangbaar strafrecht dan trouwens tot vrijspraak of vrijstelling van strafvervolging zou leiden, maar de normen van het gangbare strafrecht, van de rechtsstaat waarop de staat zich anders zo graag beroept en waar we de staat aan mogen houden, ook als we zelf betere normen proberen te ontwikkelen en te hanteren , worden hier genegeerd.
“Aantonen dat zij onschuldig zijn wordt hen echter onmogelijk gemaakt. “Zij moeten daartoe documenten uit het land van herkomst aandragen. Maar bewijsstukken uit Afghanistan worden door de Immigratie- en Naturalisatiedienst op voorhand niet in behandeling genomen.” Gen veroordeling na schuldvaststelling dus. Maar ook geen vaststelling van onschuld, want dat saboteert die dienst, de IND. “Ze mogen officieel niet in Nederland blijven, maar kunnen ook vaak het land niet verlaten.” Tenzij je ze daartoe dwingt natuurlijk. Dat gebeurde g dus met deze Amiri. Hij wordt gestraft, zonder proces, vanwege misdrijven die niet zijn vastgesteld. En niet alleen hij is de dupe, maar ook het uiteengescheurde gezin.
We weten niet zeker of Amiri ooit iemands mensenrechten heeft geschonden, tenzij we erkennen dat politiemensen sowieso mensenrechtenschenders zijn uit hoofde van hun beroep, maar dan zie ik dat principe graag ook toegepast worden in Nederland. We weten echter wel absoluut zeker dat de mensenrechten van Amiri, zijn vrouw, en zijn di drie dochters, grof zijn geschonden. Columniste Tinkelbell zegt het duidelijk in een stuk op de Trouw-website : “Fedi Amari is na 18 jaar legaal in Nederland woonachtig te zijn geweest, zonder gerechtelijk onderzoek, zonder bewijs, veroordeeld als oorlogsmisdadiger en wordt bestraft door het verscheuren van zijn gezin, zonder afscheid, en door uitzetting naar een oorlogsgebied waar hij wordt gezien als een landverrader met alle gevaren van dien…” (Tinkebell duidt de man aan als Amari, andere berichten als Amiri) Ook Tinkebell heeft de KLM gebeld om te protesteren, en ze werd afgepoeierd: “Wij vertrouwen op de beslisbevoegdheid van de Nederlandse autoriteiten en voeren dus uit wat ons wordt gevraagd.” Geef de KLM de opdracht om mensenrechten te schenden, en ze doen het. Het betaalt, neem ik aan.
Het protest – mailen, en bellen en en Facebook-berichten naar de KLM sturen, een klemmend beroep van de dochter aan passagiers van de deportatievlucht om te protesteren – was volslagen terecht, en het is tragisch dat het niet tot stopzetting van de deportatie heeft geleid. Het is te hopen dat de commotie waarmee dit gepaard is gegaan, bijdraagt om volgende deportaties verder te bemoeilijken, daadwerkelijk tegen te houden en het achterliggende beleid van politiek en uitvoerend draagvlak te beroven, op weg naar een wereld zonder deportaties en zonder grenzen.
Noot (1) Eerst stond hier dat de familie in 2006 naar nederland kwam. een scherpe lezer wees me er op dat dit niet juist is, en inderdaad: verderop schrijf ik dat de man al in 2000 een verblijfsvergunning had. Haast en woede won het weer eens voor nauwkeurigheid. Dank aan de lezer, excuus aan de lezers 
(aangebracht 6 januari 19.43 uur)
Peter Storm