[Artikel Peter Storm]/Politiegeweld tegen demonstratie tegen politiegeweld

De Haagse politie heeft de demonstratie tegen politiegeweld afgelopen middag beëindigd met, inderdaad, politiegeweld. Daarmee demonstreerde die politie hoe nodig het is om ons effectief tegen diezelfde politie te verzetten, hoe nodig het is dat de demonstratie van vanmiddag een stevig en hopelijk aanzienlijk omvangrijker vervolg krijgt. Hieronder een verslag, op basis van eigen deelname en waarneming, met verwerking van en commentaar op enkele nieuwsberichten uit gevestigde media, plus een enkele opmerking over hoe verder.

Aanleiding van de demonstratie was de dood van Rishi, en het feit dat de agent die het dodelijke schot afvuurde voor de rechtbank vrijuit ging. Met de demonstratie werd geëistdat de verantwoordelijke politiechef, Paul Musscher ontslagen zou worden, evenals verantwoordelijke burgemeester Josias van Aartsen.

We kwamen samen op het Spui in Den haag, rond 12 uur. Daar warten enkele toespraken, één ervan erg voorzichtig en oproepend tot onafhankelijk onderzoek van politiegweld en het verwijderen van politiefunctionarissen die zich gewelddadig en racistisch misdragen, een andere – van Joke Kaviaar, intussen online als commentaar onder het fotoverslag op Indymedia – veel verdergaand in felle en terechte afwijzing van de politie en haar bloedige en racistisch ingevulde rol. Na de toespraken gingen we lopen, in een lange tocht door de Schilderswijk, naar station Hollands Spoor, waar op 24 november 2012 de zeventienjarige jongen Rishi door politie werd doodgeschoten.

Aan de demonstratie deden ruim vijftig mensen mee, uiteindelijk mogelijk zestig. Ik heb het niet precies geteld. Twee mooie spandoeken, een handvol zwartrode anarchistische vlaggen, twee vlaggen van de Antifascistische Actie AFA, een bord van Socialisme.nu – geen bijbehorende krant, dat viel me op – , een prachtig bord met foto, geboortedatum en sterfdatum van Rishi, enkele mensen die een pamflet van de Haagse Stadspartij uitdeelden. En demonstranten die een keel op zetten vrijwel onafgebroken leuzen riepen. Uit het ruime aanbod: de klassiekers “No Justice, no Peace, f*ck the police”– wat mij betreft een inbreuk op de vrije partnerkeus, maar okay – “All Cops Are Bastards – ACAB”, “Ik kan niks, ik wil niks, geef me een uniform”; Verder dingen als “Schande, schande, bloed aan jullie handen” , “Nee, wij gaan Rishi net vergeten!”, “Nee, wij gaan politie niet vergeven!”; “Twee linkerhanden, IQ te laag – werkt bij politie van Den Haag!” – ook wel wat op aan te merken, als bezitter van twee linkerhanden bijvoorbeeld, maar wel onweerstaanbaar. Bij alle leuzen en toespraken kreeg overigens die eis van de demonstratie – het aftreden van burgemeester en politiechef – trouwens wel erg weinig aandacht.

Aan het begin op het Spui en op het eerste deel van de route was er veel politie, maar in gewoon uniform, en in gewone politiebusjes. Ik zag geen ME. Wel was elke zijstraat zo ongeveer afgezet. Zo zwenkten de we Schilderswijk door. Op een gegeven moment nam de kopgroep een zijstraat. Dat mocht dus niet van de politie, van waaruit er snel een flink groepje toesnelde en een linie begon te formeren. Ze hadden helaas genoeg menskracht om afwijken van de toegestane route effectief te dwarsbomen. Maar het punt – we claimen het recht om te demonstreren waar wij willen, of de politie nu akkoord is of niet – was wel gemaakt. Vanaf dat moment liep er dus wel een handvol ME-ers met de demonstratie mee. Nu en dan stopte het politiebusje dat ons voorafging, en blokkeerde daarmee onze voortgang. Dat irriteerde, en wekte, samen met de politiebusjes achter ons en de omvangrijke aantallen agenten om ons heen, de indruk dat het erom ging ons steeds te laten voelen wie bepaalde waar, wenneer en hoe we mochten lopen. Het is één van de manieren waarop de staat laat merken dat ze demonstreren niet als een recht beschouwd, maar als een onder strenge voorwaarden verleende gunst.

Toen we langs de spoorlijn liepen richting Hollands Spoor, volgde een groep jonge kids ons. Demonstranten moedigden ze aan om mee te doen. Politie weerhield ze er echter van om zich bij de demonstratie aan te sluiten, iets wat de Haagse politie eerder heeft gedaan en als inbreuk op ons demonstratierecht moet worden gehekeld. Maar de inbreuk werkte niet helemaal, haha. Opeens, floep, daar waren de jongens – van 8 tot 14, schat ik – middenin de demonstratie opgedoken! Luid welkomstgejuich van mededemonstranten, de poging van politie om demonsteranten en omstanders te scheiden, was hier even mislukt. Ook kinderen in een buurt vol armoede en politieracisme hebben reden om een hekel aan politie, en verder is het natuurlijk ook geweldig leuk om oom agent te vlug af te zijn en langs politie heen te glippen. Kattenkwaad, jazeker. Revolutie is grootschalig kattenkwaad met valide argumenten.

Bij Hollands Spoor werd ons belet om daadwerkelijk dichtbij het station te komen. Politielinie, agressieve intimidatiefgebaren. Verder vervolgens, onder het spoor door, langs een klein plek op een hoek. Politie hield mensen vooraan meteen tegen die dat pleintje op wilden en verder naar rechts – volgens een radio-nieuwsbulletin dat ik achteraf hoorde wederom richting Hollands Spoor. Agenten vormden een linie. Van enige merkbare verkeersnoodzaak was geen sprake. Sterker: door ons door de zou de politie ons van de rijbaan hebben weg laten lopen. Demonstranten pikten het niet dat ze hun route niet naar eigen inzicht konden afronden, en duwden tegen de blokkerende imponeer-agenten. Die duwden hard terug. Er volgde een korte vechtpartij, agenten deelden klappen uit.

De NRC laat de aanloop maar helemaal weg en schrijft simpelweg: “De demonstranten sloegen volgens de politie met stokken in op agenten”. Dat is een wel heel tendentieuze zinsnede. Niets over voorafgaand politiegeweld, niets over het irritant intimiderende politiegedrag waardoor we al rijkelijk getergd waren. De NOS schrijft dat in de botsing twee demonstranten politie sloegen en vervolgens werden aangehouden. Het stuk maakt tenminste nog duidelijk dat er een politieverbod om naar Hollands Spoor aan dit alles vooraf ging. Maar ook de NOS rept niet van de politieklappen, en maakt niet duidelijk dat het hooguit om terugslaan kan hebben gegaan.

Het NRC- stukje vertelt wel wat er “volgens de politie” was voorgevallen, en citeert  zelfs een politietweet. Het stukje geeft echter niet aan hoe demonstranten het zelf zagen. Hoezo, hoor en wederhoor? Het vertelt evenmin hoe het er volgens de journaliste zelf, Annemarie Coevert, uitzag. Was ze er zelf wel bij? Alleen de politieversie krijgen we. Dat tekent de volstrekt eenzijdige, unfaire berichtgeving die we van gevestigde media gewend zijn. Leugenachtig is het. De NOS geeft in haar artikeltje wél, naast de politieversie, de versie van demonstranten, en doet het dus wat beter. De kop: “Demonstranten slaan agenten” is als samenvatting van de gang van zaken natuurlijk belachelijk. ‘Demonstranten slaan terúg’ was al iets minder erg geweest, maar zou ook geen recht hebben aan de hele demonstratie waarvan de botsing aan het eind slechts een korte episode was. Er blijken – zo lees ik achteraf bij een geïllustreerd verslag van regio15 – trouwens niet twee mensen te zijn opgepakt, maar drie.

Na deze botsing tussen betogers en blokkerende agenten verklaarde een kennelijk leidinggevende agent de demonstratie voor beëindigd, en beval ons om te vertrekken, onder dreiging van aanhouding. Agenten stonden klaar, de knuppels paraat, intussen waren enkele van de demonstranten al gearresteerd. De politie – in totaal daar enkele tientallen agenten, ME-ers nu vooral, en meerdere busjes – stond in linie opgesteld. We zouden gearresteerd worden als we de weg niet verlieten. We trokken ons langzaam, ij vrij machteloze woede, terug op de stoep, en vertrokken. De actie was afgelopen, maar politie bleef een groep actievoerders nog volgen. Ook op het Spui waar ik met die groep uiteindelijk terugkeerde, was nog politie. Die vertrok, maar niet zonder met enkele busjes nog op ons groepje – vijftien mensen of zo – af te komen en ons te vertellen dat we moesten gaan. Dat deden we niet op bevel, waarom zouden we? Wie wel vertrok was de politie zelf. Wij konden vervolgens zelf ons moment kiezen om huiswaarts te keren. Aldus geschiedde.

***

De actie als geheel was waardevol en in grote lijnen geslaagd. Levendig en fel, assertief en niet meegaand jegens de politie, maar zonder het soort van tactische onhandigheden die de politie het excuus zouden hebben verschaft om de actie uitelkaar te meppen. Ik vind dat degenen die de boel hebben georganiseerd en het initiatief ertoe hebben genomen, heel veel waardering verdienen en trots mogen zijn op zichzelf, elkaar en op de actie.

De actie was wel klein qua deelname. Dat had deels met timing te maken. Als je lik-op-stuk binnen een week na het vrijuit gaan van de schiet-agent een actie uitroept, is er weinig tijd voor mobilisatie – maar zo is de woede wel vers, en dat is ook iets waard. Het was natuurlijk ook nog een week met twee feestdagen erin, hetgeen ook niet bevorderlijk was. Een week extra wachten had echter vaart weggehaald, en ook de tweede week zou vanwege de jaarwisseling n geen optimale kansen hebben geboden om mensen op de been te brengen. De keus om het metéén dezelfde week te doen en niet te wachten, vind ik dan ook gezond.

Er is een andere reden voor de geringe opkomst van deze en soortgelijke demonstraties. De reden ligt in de vrijwel totale acceptatie van de politie als organisatie, en van hun rol. Zelfs op de demonstratie hoorde je geluiden als zou de politie, mits gezuiverd van ontoelaatbare gewelddadige racistische agenten, best een nuttig orgaan zijn. Het idee ‘ga geen demonstranten pesten, ga boeven vangen!’ is ook bij demonstranten niet afwezig. Buiten de demonstratie is het idee dat de politie er is om ons van criminaliteit te vrijwaren en een noodzakelijke rol uitoefent in het handhaven van onmisbare regels, volstrekt dominant. Dat remt zelfs degenen die ook het doodschieten van Rishi en het vrijuit gaan van de schiet-agent niet vinden deugen. Protesteren tegen de politie die we zo hard nodig hebben? All Cops Are Bastards roepen terwijl we op diezelfde cops menen te moeten vertrouwen, als ze maar boeven vangen? Dat is tegenstrijdig. En die tegenstrijd werkt verlammend.

Om dit te doorbreken hebben we dan ook een diepere kritiek op de politie, haar rol en haar functie nodig. Als mensen beginnen te zien dat de politie niet deugt, in hun boevenvang-rol evenmin als in hun anti-demonstrantenrol, dan wordt het veel makkelijker om r rond de verontwaardiging vanwege dodelijk politiegeweld breder actie op te zetten. Zolang mensen nog denken ‘maar de politie is nodig’ zal strijd tegen wandaden van diezelfde politie beperkt blijven van omvang en diepgang. Niet alleen het aanzien van de politie, maar ook het geloof in nut en noodzaak ervan dient daarom te worden ondermijnd. Aanhoudend, stelselmatig, met analyse en argumenten gebouwd op keiharde feiten. Dit is noodzakelijk, terwijl we intussen klaarstaan om tegen nieuwe gevallen van grof, onduldbaar politiegeweld in actie te komen.

Peter Storm